Απ’ το βιβλίο του Γεωργίου Παπαθανασίου “ Η αυτοθυσία των δασκάλων Ναυπακτίας και Δωρίδας “ . Έκδοση Παπαχαραλαμπείου Βιβλιοθήκης Νυπάκτου .
Καθηγητές και μαθητές του πάλαι ποτέ “ Ελληνικού σχολείου “ ( Σχολαρχείου ) Λιδορικίου , προδρόμου των σημερινών Σχολείων Μέσης εκπαίδευσης , γύρω στα 1913 . Πρώτος απ’ αριστερά κάποιος Ζαχαρίας και δεύτερος ο Ευθ. Παπαθανασίου , Διευθυντής τότε , του σχολαρχείου και αργότερα , στη δεκαετία του ‘30 , Γυμνασιάρχης του Γυμνασίου Λιδορικίου , πατέρας της μετέπειτα μεγάλης τραγωδού Ασπασίας Παπαθανασίου .
Το χρονικό διάστημα 1829-1831 λειτουργούσαν στο Νομό Φωκίδας τα σχολεία Σαλώνων ( Άμφισσας ) , Μαλανδρίνου και Βιτρινίτσας ( Τολοφώνας ) . Ακολούθησε η ίδρυση δημοτικών σχολείων πρώτα στις έδρες των Δήμων και σταδιακά σ’ όλα τα χωριά του Νομού που εξασφάλιζαν τον απαιτούμενο αριθμό μαθητών και τις οικονομικές δυνατότητες για τη λειτουργία τους .
Στα σχολεία αυτά οι δημοδιδάσκαλοι εφάρμοζαν την “ Αλληλοδιδακτική “ μέθοδο διδασκαλίας ως το 1875 περίπου . Με τη μέθοδο αυτή , αντιμετωπίστηκε τα χρόνια εκείνα η μεγάλη έλλειψη δασκάλων . Αργότερα ιδρύθηκαν και λειτούργησαν Σχολαρχεία στο Λιδορίκι και σε κεφαλοχώρια της Δωρίδας , όπως στο Ευπάλιο , την Τολοφώνα , το Κροκύλειο , την Αρτοτίνα .
Μέχρι το 1924 στη Δωρίδα δεν υπήρχε Γυμνάσιο και τα παιδιά που τελείωναν το σχολαρχείο του τόπου τους και ήθελαν να συνεχίσουν τη φοίτησή τους σε Γυμνάσια , κατέφευγαν στα γυμνάσια της Ναυπάκτου , της Άμφισσας , των Πατρών και των Αθηνών . Τώρα λειτουργούν τα Γυμνάσια – Λύκεια Λιδορικίου και Ευπαλίου και το Γυμνάσιο της Ερατεινής με Λυκειακές τάξεις .
Στο Ευπάλιο , το δημοτικό σχολείο λειτουργεί απ’ το 1897 με δάσκαλο από το 1904 έως το 1909 τον Βασίλειο Ιατρίδη . Το σχολαρχείο λειτούργησε από το 1899 με πρώτο σχολάρχη το 1899- 1904 υον Παναγιώτη Κυράγγελο και το 1911 τον Σπυρ. Παπαηλιόπουλο . Ελληνοδιδάσκαλος το 1911 ήταν ο Αλκιβιάδης Καραμεσίνης . Μετά την κατάργηση των Σχολαρχείων έγινε ημιγυμνάσιο ως το 1950 οπότε πρόσθετε κάθε χρόνο από μία τάξη και έγινε αυτοτελές Γυμνάσιο το 1956 με πρώτο Γυμνασιάρχη ( 1956 – 1962 ) τον Γεώργιο Σταυρόπουλο απ’ την Ερατεινή .
Στο Λιδορίκι , το 1911 λειτουργεί πλήρες Δημοτικό σχολείο Αρρένων με δάσκαλους τους Γ.Κάγκαλο , και Ιωάννη Σφέτσο και το σχολείο θηλέων , με δασκάλα τη Μαίρη Ζησοπούλου . Σχολάρχης είναι ο Θ.Σταυρόπουλος και Ελληνοδιδάσκαλοι οι Γ.Βουτσαράς και Ιωάννης Σακελλαρίου . Τον ίδιο χρόνο στο Κροκύλειο Σχολάρχης είναι ο Γ.Κωνσταντινίδης και Ελληνοδιδάσκαλοι οι Γ.Δημητρόπουλος και Κ.Ταμβάκης .
Στη Αρτοτίνα , πρωτεύουσα του Δήμου Βωμέας λειτουργούσε το 1911 πλήρες Δημοτικό σχολείο Αρρένων και Θηλέων καθώς και Σχολαρχείο , χωρίς να γνωρίζουμε όμως περισσότερα στοιχεία .
Αναμνηστική φωτογραφία της τάξης των αγοριών , 1925 – 1926 του Δημοτικού Σχολείου Λιδορικίου , με το δάσκαλό τους Γιάννη Σφέτσο – Δασκαλάκη .
Παρά τις εκπαιδευτικές ανισότητες και τις αντίξοες συνθήκες εκπαίδευσης , η Δωρίδα ανέδειξε πολλούς στις τέχνες και τα γράμματα . Κατά την περίοδο 1940 - 1950 η Δωρίδα ήταν κέντρο ομάδων Εθνικής αντίστασης αλλά και εμφυλιοπολεμικών συγκρούσεων . Επιγραμματικά αναφέρουμε την παρουσία εκεί το 1942 μονάδων του Ε.Α.Μ – Ε.Λ.Α.Σ , την εμφάνιση της ανταρτικής ομάδας Ε.Α.Σ ( Ελληνικός Επαναστατικός Στρατός ) και της ειδικής αποστολής των Άγγλων στην Γκιώνα . Στην ευρύτερη περιοχή έλαβαν χώρα πολλά σημαντικά ιστορικά γεγονότα , ‘όπως η ανατίμαξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου ( 25-11-1942 ) , η μάχη με Ιταλούς στη Δοβρουβίτσα Δωρίδας ( 18-12-1942 ) οι μάχες Λιδορικίου ( 12-13/9/1943 ) με Ιταλογερμανούς και Σκαλούλας ( 14-9-1945 )με Γερμανούς , η φονική μάχη στο Κλήμα Δωρίδας , την 17η Απριλίου 1944 μεταξύ ανδρών του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων και Συνταγματάρχη Δημητρίου Ψαρρού και των ανδρών του ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη , η μάχη στις Καρούτες ( 5-8-1944 ) μεταξύ ανδρών του ΕΛΑΣ και Γερμανών και η μάχη στο Καρυώτικο ποτάμι της Αρτοτίνας κατά τον εμφύλιο ( 21-9-1947 ) .
Μέσα σ’ αυτό το Ελληνικό εγερτήριο και την ιδεολογική ΄λεξαψη που δόνησε τις ψυχές των Ελλήνων , σημαντική και πολύτιμη ήταν η συμβολή και των Δωριέων Δασκάλων , που ως στρατιώτες κι έφεδροι αξιωματικοί αγωνίστηκαν με απαράμιλλη ανδρεία και υποδειγματικό ηρωισμό για τον θρίαμβο του δικαίου , της ελευθερίας και της ιδεολογίας τους . Άφησαν τα σχολεία τους και γρήγορα βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή , κρατώντας το όπλο με την ίδια άνεση που κρατούσαν το μολύβι . Πολλοί απ’ αυτούς πότισαν με το αίμα τους τα πεδία των μαχών είτε στη Βορειοηπειρωτική γη , είτε στη Δωρίδα και όπου αλλού τους κάλεσε το καθήκον προς την Πατρίδα . Δυστυχώς αρκετοί υπήρξαν θύματα εμφυλίων συγκρούσεων . Στη μνήμη των θυμάτων Δασκάλων της Δωρίδας της περιόδου 1940-1949 στο προαύλιο του Δημοτικού σχολείου Λιδορικίου , στήθηκε , τη δεκαετία του 1970 , μνημείο στο οποίο είναι χαραγμένα τα παρακάτω ονόματα :
1940 – 1944
Σκούτας Ευθύμιος , έφεδρος ανθυπολοχαγός .
Παπαναγιώτου Χρήστος , έφεδρος ανθυπολοχαγός
Μαντάς Παναγιώτης
Γιαννακόπουλος Νικόλαος
Χριστόπουλος Χρίστος
Λούτσοβος Ιωάννης
1945 – 1949
Τσώνος Ιωάννης , έφεδρος ανθυπολοχαγός
Ηλιοπούλου Ουρανία .
Από έρευνα που κάναμε συναντήσαμε και τους παρακάτω πεσόντε δασκάλους της περιόδου αυτής : Νικόλαος Τριανταφύλλου του Κωνσαταντίνου ( 1917 – 1948 ) , Παναγιώτης Παπαϊωάννου του Δημητρίου ( 1917 - 1949 ) και Κωνσατντίνος Παπαγεωργίου του Παναγιώτη ( 1900 - 1947 ) .
Παρακάτω ακολουθούν και τα βιογραφικά στοιχεία που μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε .
1 . Σκούτας Ευθύμιος του Γεωργίου . Γεννήθηκε το 1917 στο Λιδορίκι . Τελείωσε το Γυμνάσιο Λιδορικίου και την Παιδαγωγική ακαδημία Κέρκυρας .
Υπηρέτησε ως δάσκαλος στην περιφέρεια Θεσσαλονίκης , πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός και στις 10 – 1 – 1941 τραυματίστηκε βαριά στο Τεπελένι . Μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό νοσοκομείο Ιωαννίνων όπου απεβίωσε .
2 . Παπαναγιώτου Χρήστος του Παναγιώτη . Γεννήθηκε στον Άβορο και υπηρέτησε ως δάσκαλος στη Συκιά Δωρίδος . Σκοτώθηκε στο Αλβανικό μέτωπο , στο Τεπελένι τον Δεκέμβρη του 1940 ως έφεδρος ανθυπολοχαγός .
3 . Μαντάς Παναγιώτης του Γεωργίου . Γεννήθηκε στο Λιδορίκι την 1-1-1919 και σκοτώθηκε στη μάχη που έγινε στο Κλήμα Δωρίδος , στις 17 Απριλίου 1944 , μεταξύ των ανδρών του 5/42 Συντάγματος ευζώνων του Συνταγματάρχη Δημ Ψαρρού και των ανδρών του ΕΛΑΣ .
4 . Γιαννακόπουλος Νικόλαος του Γεωργίου και της Δέσποινας . Γεννήθηκε το 1917 στο Ζωριάνο Δωρίδος . Υπηρέτησε ως δάσκαλος στα Κάτω Σούρμενα ή Μουριές του Κιλκίς . Το 1944 δολοφονήθηκε από αντάρτες πλησίον του Σιδηροδρομικού Σταθμού Νέας Καλινδρίας σε ηλικία 27 ετών .
5 . Χριστόπουλος Χρίστος του Ιωάννη . Γεννήθηκε στη Σεργούλα το 1903 . Μετά το Δημοτικό σχολείο τελείωσε το Γυμνάσιο Αιγίου και φοίτησε στο διδασκαλείο Καρπενησίου . Μετά την αποφοίτησή του διορίστηκε Δημοδιδάσκαλος στο δημοτικό σχολείο Σεργούλας το έτος 1925 . Για είκοσι συνεχόμενα χρόνια υπηρέτησε στο μονοθέσιο σχολείο Σεργούλας το οποίο την εποχή εκείνη είχε περισσότερους από 120 μαθητές .
Τον Απρίλιο του 1944 , μετά τη διάλυση του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων , συνελήφθηκε από α=άνδρες του ΕΛΑΣ και , αφού υπέστη βασανιστήρια στη διαδρομή από το Μοναστηράκι στο Κλήμα Δωρίδος δολοφονληθηκε στο χείμαρρο “ Μαντήλω “ , κοντά στις Καγκέλες .
6 . Λούτσοβος Ιωάννης του Νικολάου . Γεννήθηκε στο Λούτσοβο ( σημερινό Κόκκινο ) Δωρίδος το 1883 . Αποφοίτησε απ’ το Σχολαρχείο Λαυρίου . Υπηρέτησε ως δάσκαλος στα χωριά Λούτσοβο , Άβορο , Κονιάκο και Κλήμα . Την 11-9-1943 τον επισκέφτηκε ο ανιψιός του γιατρός Γεώργιος Αρμύρος με τον Άγγλο Τζεφ και τον ειδοποίησε ότι την επομένη θα γινόταν επίθεση των Γερμανών στο Λιδορίκι . Ως ενεργό μέλος της Εθνικής αντίστασης στο 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων πρωτοστάτησε στη φυγάδευση των κατοίκων του Λιδορικίου . Τελικά την 12 – 9 – 1943 οι κάτοικοι σώθηκαν , αλλά οι Γερμανοί σκότωσαν στο Λιδορίκι το δάσκαλο και άλλα δύο άτομα , που δεν πρόλαβαν να φύγουν .
7 . Τσώνος Ιωάννης του Κωνσταντίνου . Γεννήθηκε το 1918 στον Άβορο Φωρ’ιδας . Τελείωσε το Γυμνάσιο Λιδορικίου και τη Μαρ’ασλειο Παιδαγωγική Ακαδημία . Υπηρέτησε ως δάσκαλος στον Άβορο και τη Βραίλα , πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός . Το 1944συνελήφθη ως όμηρος πολέμου από τα στρατεύματα κατοχής , φυλακίστηκε και μεταφέρθηκε στις 15-8-1944 στο στρατόπεδο του Βραδεμβούργου στη Γερμανία , από όπου επέστρεψε στην Ελλάδα την 5-10-1945 . Το 1948 επιστρατεύθηκε ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός πεζικο΄πυ και σκοτώθηκε σε μάχη στο Γράμμο – Βίτσι σε ηλικία 30 ετών .
8 . Ηλιοπούλου Ουρανία σύζυγος Ιωάννου το γένος Ν.Παναγιωτόπουλου . Γεννήθηκε στη Σμύρνη Μικράς Ασίας το 1901 . Το 1917 πήρε το πτυχίο της δασκάλας από το Κεντρικό Παρθεναγωγείο της Ορθοδόξου Κοινότητας Σμύρνης . Υπηρέτησε ως δασκάλα στη Φώκαια και Άγιο Νικόλαο Σμύρνης το 1917 – 21 . Το χρονικό διάστημα 1919-1922 υπηρέτησε εθελόντρια νοσοκόμα στο Ελληνικό εκστρατευτικό σώμα Μικράς Ασίας . Από το 1930 υπηρετούσε ως δασκάλα στο Δημοτικό σχολείο Κροκυλείου Δωρίδας . Την 6-9-1947 δολοφονήθηκε στο Κροκύλειο μαζί με τη νεαρή κόρη της Όλγα από το Δημοκρατικό στρατό γιατί αντέδρασε στο παιδομάζωμα , σύμφωνα με πληροφορίες από τον γιο της Ιωάννη Ηλιόπουλο , συνταξιούχο δάσκαλο .
9 . Τριανταφύλλου Νικόλαος του Κωνσταντίνου ( 1917 – 1948 ). Γεννήθηκε το 1917 στο Ευπάλιο . Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος . Το 1933 τελείωσε το Γυμνάσιο Ναυπάκτου και το έτος 1936 τη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία . Το 1937-38 υπηρέτησε δάσκαλος στο χωριό Κονιάκος Δωρίδας και το 1937-38 στον Παλιόμυλο Ευπαλίου . Στη συνέχεια στρατεύτηκε και το 1939 αποφοίτησε απ’ τη σχολή εφέδρων αξιωματικών Σύρου με το βαθμό του εφέδρου Ανθυπασπιστή . Το 1940-41 υπηρέτησε υπηρέτησε στην Αλβανία και τυο 1942-44 πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση . Στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου ( 1946-49 ) βγήκε στο βουνό και ήταν απ’ τα ηγετικά στελέχη του Δημοκρατικού στρατού Ελλάδας . Σκοτώθηκε στα Κρούσια όρη του Λαγκαδά το δεύτερο δεκαήμερο του Φλεβάρη 1948 , σε ηλικία 31 ετών .
10 . Παπαϊωάννου Παναγιώτης του Δημητρίου . Γεννήθηκε στην Αμυγδαλιά Δωρίδας το 1917 . Υπηρέτησε ως δάσκαλος στη Βραίλα Δωρίδας . Συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και διετέλεσε καπετάνιος του 1ου τάγματος του 36ου συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ . Ήταν στενός φίλος του Νίκου Τριανταφύλλου . Σκοτώθηκε το 1949 στις τελευταίες μάχες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας .
11 .Παπαγεωργίου Κωνσταντίνος του Παναγιώτη . Γεννήθηκε το 1895 στο Ζωριάνο Δωρίδας . Έλαβε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία ως έφεδρος Υπολοχαγός . Το Σεπτέμβριο του 1947 προσπαθώντας να διαφύγει τη σύλληψή του από το Δημοκρατικό στρατό έπαθε καρδιακή προσβολή και την 10-9-1949 πέθανε στη Ναύπακτο .
Καλό σας μεσημέρι , καλό Σαββατοκύριακο ….Κ.Κ.-
No comments:
Post a Comment