Oι εκκλησίες του χωριού μας , είναι σήμερα επτά ( 7 ) και δύο εξωκλήσια (2 ).Οι περισσότερες , έχουν τη δική τους ιστορία και χτίστηκαν από Λιδορικιώτικες οικογένειες για κάποιους προσωπικούς ίσως λόγους ή για να τιμήσουν τη μνήμη κάποιου δικού τους ανθρώπου κυρίως όμως ήταν τάματα σε κάποιες δύσκολες στιγμές .
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
ΠΑΝΑΓΙΑ , στο κέντρο του χωριού μας , πίσω απ’ το Δημαρχείο .
Η μητροπολιτική εκκλησία του Λιδορικιού , η Παναγία , που γιορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής , την Παρασκευή μετά το Πάσχα . Βρίσκεται πάνω απ’ τη Βαθειά και εκεί γίνεται η Κυριακάτικη λειτουργία , εκτός απ’ τις γιορτές των άλλων εκκλησιών .
ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ , στο Βαρούσι .
Η εκκλησία του Αι Γιώργη στο Βαρούσι και κάτω ο χώρος που παλιά ήταν το νεκροταφείο μας και σήμερα είναι μια..εγκαταλειμμένη παιδική χαρά . Πίσω και δεξιά απ’ την εκκλησία , στο αλώνι που υπάρχει εκεί , γίνονταν και γίνεται ακόμα , αλλά ..υποτονικό , το πανέμορφο πανηγύρι του Άι Γιωργιού .
ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ , στο Βαρούσι κάτω απ’ τον Άγιο Γεώργιο
Το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων , στο Βαρούσι , κάτω απ’ τον Αι Γιώργη .
Και το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων είναι φτιαγμένο από χωριανούς μας , απ’ τους Ανδριτσαίους , για κάποιο λόγο φυσικά , που όμως δεν γνωρίζουμε .
΄Στη δεκαετία του 80 , το εκκλησάκι που είχε υποστεί πολλές ζημιές με τον καιρό , επισκευάστηκε με χρήματα που συγκεντρώθηκαν απ’ την εφημερίδα “ Λιδωρίκι “ του Γιώργου Καψάλη και με τη βοήθεια της Τασίας Κατσώνη . Ένα σημαντικό επίσης ποσό προσέφεραν πάλι οι Ανδριτσαίοι , και το εκκλησάκι είναι σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση .
ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ , κοντά στις Λάκκες , δίπλα απ’ το Κέντρο Υγείας .
Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου , βρίσκεται στο ΒΔ άκρο του χωριού μας , προς τις Λάκκες .
Απ’ όσα γνωρίζουμε και απ’ότι λένε , την εκκλησία την έχτισε Ο Γιάννης Πίτσιος , παππούς του Γιάννη και του Μίμη , τιμώντας τη μνήμη του πατέρα του και λύνοντας παράλληλα και ένα πρόβλημα που δημιουργήθηκε με τη μεταφορά του νεκροταφείου μας από τον Άι Γιώργη , στο Βαρούσι , στη θέση που είναι και σήμερα , αφού τους νεκρούς έπρεπε να τους πηγαίνουν στην Παναγία και μετά να κατεβαίνουν στο νεκροταφείο .
Έτσι , με την ανέγερση του Άι Θανάση , το πρόβλημα λύθηκε .
ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ , στο Σταυρό .
O Άγιος Κωνσταντίνος στο Σταυρό , χτίστηκε στη δεκαετία του 50 , στη μνήμη του αείμνηστου Κώστα Ντούμα , οδοντογιατρού , που σκοτώθηκε σε κάποιο δυστύχημα , απ’ την οικογένειά του . Το εκκλησάκι διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση και λειτουργείται του Αγίου Κωνσταντίνου
ΑΓΙΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ , στον Παλιόραγκο
Η φωτογραφία είναι απ’τη θεμελίωση της εκκλησίας του Αγίου Ευθυμίου , στα μέσα της δεκαετίας του ‘50. Διακρίνονται από αριστερά , Κ.Παπαδόπουλος , Ευθυμία Παπαβασιλείου , σύζυγος του γιατρού , Θαν. Μπήλιος , Αγγελική Καψάλη , Μαρία Μπήλιου ο ιερέας Σπύρος Κοράκης , Μαρία Καρυδάκη , Κασσιανή Μαδενλόγλου – Τσιμέκα , Έλλη Σφέτσου , Γεωργία Κωστοπαναγιώτου και δεξιά με το βέλος ο Γιώργος Μαντάς .
Το Λιδορίκι χιονισμένο 28-1-2010 μ στο βάθος το εκκλησάκι του Αγίου Ευθυμίου .
ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ , που είναι μπροστά στο νεκροταφείο μας .
Η εκκλησία χτίστηκε στην δεκαετία του ‘80 , απ’ την οικογένεια Γεωργίου Κάρλου στη στη μνήμη του γιού τους Κωνσταντίνου , που χάθηκε πρόωρα σε ηλικία 26 ετών , έγινε δε στο χώρο αυτό για να εξυπηρετεί και τις κηδείες .
Πάντως , δεν ξέρουμε με τίνος την πρωτοβουλία και απόφαση , πήρε και δεύτερο όνομα , νομίζω της Ανάληψης .
ΕΞΩΚΛΗΣΙΑ
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΛΤΕΖΙΩΝ
Πανηγύρι στον Άι Νικόλα Καλτεζιών στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 , ο χορός δίνει και ..παίρνει , μπροστά ο μπάρμπα Νίκος Πέτρου – Τάλτας , Ανδρέας Τσιμέκας , Γιάννης Μαργέλλος – Σαψαρής , Γ,Παπαδόπουλος , της Ρήνας , Ζωή Παπαδοπούλου .
Πάλι στο πανηγύρι των Καλτεζιών , νια δεκαετία νωρίτερα , πρώτη η γυναίκα του ..Γάτου , ταμιακού υπαλλήλου , όρθιος με την νταμουζάνα , ο Βασίλης Κάγκαλος , ο Γάτος , Κ.Αποστολόπουλος καθηγητής φιλόλογος , τελευταίος ο Γ,Αποστολόπουλος – Μαρδώνης και καθιστός ο Κώστας Μαργέλλος – Ελλάδας .
Το ιστορικό της εκκλησίας του Άι Νικόλα Καλτεζιών , είχε την καλοσύνη να μας στείλει απ’ τη Δανία ο ξάδερφος Γιώργος Φωτόπουλος , τον ευχαριστούμε και πάλι , να είναι πάντα καλά .
Ο Αi ΝΙΚΟΛΑΣ,ΤΩΝ ΚΑΓΚΑΛΑΙΩΝ,ΣΤΑ ΚΑΛΤΕΖΙΑ ΛΙΔΩΡΙΚΙΟΥ.
Η εκκλησία του Αη Νικόλα στά Καλτεζιά χτίστηκε το 1888 από κάποιο Κάγκαλο,πάνω στα ερείπια ναού παλιού μοναστηριού,που κατά την παράδοση κατάστρεψαν ολοσχερώς οι Οθωμανοί στην διάρκεια της επανάστασης τού 1821,σε αντίποινα προφανώς για συμμετοχή των μοναχών στον αγώνα της ανεξαρτησίας.Γύρω από την εκκλησία υπάρχουν υπόλοιπα παλαιών κτισμάτων με κερέτσι ,πού δείχνουν ότι υπήρξε παλιότερα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα,ενώ πολλἐς μάνδρες στα γύρω Καγκαλαίικα χωράφια είναι χτισμένες με πελεκημένες πέτρες πιθανόν από τα ερείπια τού μοναστηριού.Από όσα μας έλεγαν οι παλιοί ,όπως η γριά Καγκαλίνα πού γεννήθηκε γύρω στα 1860 και είχε ακούσει μνήμες και θρύλους από παλιότερους που είχαν γεννηθεί προεπαναστατικά,το μοναστήρι στα Καλτεζιά ήταν μεγάλο,ονομαστό και πλούσιο.Είχε πολλούς μοναχούς,περίπου 2000 γιδοπρόβατα, τυροκομείο στο οποίο έστελναν το γάλα με κιούνια από τα βουνά....,χωράφια,περιβόλια,βρύσες,πηγάδια κλπ.
Λἐγανε ὀτι εΐχαν τερἀστια καζἀνια με πολλἀ χεροὐλια κἀτι απἰστευτο για μας τὀτε ,που ὀμως αργὀτερα εἰδα στὀ Αγιο Ορος,κρυμἐνο θησαυρὀ με αναθἠματα και ιερἀ κειμἠλια που δἐν βρἠκαν οι καταστροφεἰς,υπὀγειες στοἐς διαφυγἠς και λαγοὐμια και ἐνα μεγἀλο φΐδι μἐ κἐρατα..στχιὀ..ποΰ φΰλαγε τα ερεἰπια ως τις μἐρες μας..
Ήταν πάνω στον αρχαἰο δρόμο απ’ τά Σάλωνα,Καρούτες ,Λιδωρίκι που συνέχιζε δυτικά προς Ναυπακτΐα και βόρεια,δηλαδή πέρασμα .Απ τον δρὀμο αυτὀ πἐρναγαν κἀθε μἐρα επἰ αιὠνες χιλιἀδες διαβἀτες και ποιος ξἐρει πὀσοι δροσἰστηκαν στἠν βρὐση της μονἠς ἠ φιλοξενἠθηκαν σ’ αυτἠ τἰς νὐχτες με κακοκαιρἰες κλπ.Η χρονολογία ίδρυσης της μονής άγνωστη και οι δικές μου ερασιτεχνικές προσπάθειες αναζήτησης στοιχείων δεν έφεραν αποτέλεσμα.Έφτασα ως την μονή Καλτεζιών στήν Αρκαδία ρωτώντας για κάποια πληροφορία που θα μας όδηγούσε κάπου,αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Έψαξα στο Άγιο Όρος σε παλιοΰς καταλὀγους με μονἐς και μετὀχια ανἀ τἠν Ελλἀδα χωρἰς τΰχη καΐ εκτιμὠ ὀτι ίσως υπἀρχει κἀτι ατα αρχεἰα τοὐ Πατριαρχεἰου,αλλἀ ποιὀς να τα ερευνἠσει ....
Πάντως το πιθανότερο είναι να χτίστηκε στην εποχή τού Βυζαντίου όπως τα περισσότερα μοναστήρια.Η λέξη καλτεζιά βρήκα ότι στα παλαιοσλαυικά σημαίνει κρήνη ή απλά βρύση,κάτι πού εξηγείται από την ύπαρξη βρύσης από παλιά και χαμηλά που υπάρχει ακόμα αλλἀ και παλιότερα λίγο πιο πάνω από το μοναστήρι η Καγκαλαίικη βρύση που τώρα είναι άμπλας.Απὀ κεἰ διοχἐτευαν το νερὀ στὀ μοναστἠρι με κεραμιδἐνια κιοὐνια ,υπὀλοιπα των οποἰων βρἐθηκαν στἰς μἐρες μας.
Νερὀ βγαίνει και σε άλλα καγκαλαίικα χωράφια στα καλτεζιά ,ενώ όλα τα χωράφια γύρω από τον Αι Νικόλα είναι καγκαλαίικα,ανήκουν δηλαδή σε μια από τις παλιότερες οικογένειες του Λιδωρικιού ,κτήτορες του ναού και προφανώς κληρονόμους του μοναστηριού ,ίσως γιατί και προ καταστροφής η οικογένεια είχε σχέση με το μοναστήρι.Γι’ αυτό η οικογένεια έχτισε και συνέχισε να προστατεύει την εκκλησία σαν δική της,να πρωτοστατεἰ στην διοργάνωση του ετήσιου πανηγυριού,όσο θυμούμαστε εμεἰς μέχρι σήμερα .
Παλιἀ κἀθε χρὀνο γινὀταν πανηγὐρι μετἀ τη λειτουργΐα ,με συμμετοχἠ πολλὠν χωριανὠν μας ,τραπἐζωμα κἀτω απο τις αιωνὀβιες πουρνἀρες,τραγοὐδια και χορὀ.Υπἀρχουν πολλἐς φωτογραφἰες απὀ προπολεμικἀ αλλἀ κυρἰως απ τἰς δεκαετΐες 50 και 60.Η εκκλησία ερειπώθηκε όταν έφυγε ο Βασίλης Κάγκαλος στην Αθήνα την δεκαετία 60,ἐπεσε η σκεπἠ,σἀπισε το τἐμπλο , οι εικὀνες ,η πὀρτα και έγινε γελαδομάντρι.Η πάνω από 1000 ετών πουρνάρα έξω από τον ναό στάλος για τα ζωντανἀ και το προαὐλιο γἐμισε κοπριἀ και χορτἀρια.. Όταν γὐρισε στὀ χωριὀ μετἀ τΗν συνταξιοδὀτηση ο μακαρἰτης ο Βασἰλης ἠθελε αλλἀ δἐν εἰχε χρἠματα και δυνἀμεις να επισκευἀσει την εκκλησἰα ὀσο ζοὐσε,ενώ η μακαρίτισσα Τασία Καγκάλου,χήρα τού Βασίλη,είχε καημό να την επισκευάσει και να ξαναλειτουργήσει.Μἀζευε κομπὀδεμα και τσἰγκλαγε συνἐχεια τα παιδιἀ της να μην εγκαταλεἰψουν τον Αι Νικὀλα.
Τα παιδιά της και τα εγγόνια της με πρωτεργάτη και πρωτομάστορα τον γιο της Γιώργο,πού έφυγε πρόωρα από την ζωή 27 Μαίου ,με προσωπικά τους κυρίως έξοδα και κάποια μικρή ενίσχυση άλλων για τα υλικἀ ,έπισκευασαν την εκκλησία με προσωπική εργασία. Ανοιξαν δρὀμο κουβἀλησαν υλικἀ,προετοἰμασαν και ἐκαναν εργασἰες υποστἠριξης,φτιαξαν νέα σκεπἠ,τέμπλο,πορτοπαράθυρα,πήγαν κάποιες εικόνες γιατί οι παλιές σάπισαν από τις βροχές και κυρίως έφραξαν τον χώρο της εκκλησίας και τον καθάρισαν από τις κοπριές Ο γράφων αυτό το σημείωμα,είχα την χαρά να βρεθὠ στὀ χωριὀ και να δουλέψω δυο τρεις μέρες στην κατασκευή της σκεπής με την μεγάλη οικογένεια των Καγκαλαίων,μερικές απο τις πιο ευχάριστες μέρες της ζωής μου. Ο Γιὠργος πρωτομἀστορας,ο Γιἀννης …,επιστἀτης,, γεμἀτος ιδἐες και αστεἰα, οι ἀλλοι και κυρἰως τα εγγὀνια και οι νὐφες εργἀτες...η μάννα και γιαγιά των παιδιών η μακαρίτισα Τασία, όλο χαρά και συγκίνηση γιατί έγινε πραγματικότητα το όνειρό της,περήφανη για τα παιδιά της και τα εγγόνια της που με τα χέρια τους επισκευάζαν την εκκλησία τους,τούς γέμιζε ευχές,ενώ οι νύφες της σερβίριζαν τα νοστιμότερα φαγητά.Μεγάλη η συγκίνηση όταν πρωτολειτούργησε παπἀς στήν ανακαινισμἐνη εκκλησία, όπου οι Καγκαλαίοι έλαμπαν από χαρά, κυρἰως η Τασἰα ποὐ εκπλἠρωσε τὀ τἀμα της,όπως και πολλοί από τούς παλιούς Λιδωρικιώτες,κυρίως βαρουσιώτες που συμμετείχαν στό αναβιώσαν πανηγύρι τ Αη Νικόλα,ενώ παίρναν και δίναν οι υποσχέσεις να συνεχιστεί ,και να μην χαθεἰ το ἔθιμο. Εγὠ γεμἀτος μνἠμες απὀ παλιὀτερα πανηγὐρια και ανθρὠπους που ἐφυγαν,με κὀμπο στον λαιμὀ,αισθανὀμουν ὀτι μετεἰχα σε ἐνα μνημὀσυνο του κὀσμου που ἐφυγε και ἐφευγε παἰρνοντας μαζί τις παραδὀσεις και τα ἐθιμα,τους μὐθους και τις δοξασἰες με τα οποΐα μεγἀλωσαν γενιἐς και γενιἐς χωριανὠν μας..Πάνε οὐτε 15 χρόνια και τα πράγματα άλλαξαν.
Πέθανε η Καγκαλίνα,πάει ο γυιὀς της ο Γιἀννης νἐος,πριν ἐνα μἠνα κι ο Γιώργος ο γυιός της και πρωτεργάτης της ανακατασκευής του ναού και αναβίωσης του πανηγυριού,πένθος στο πένθος και αβέβαιο το μέλλον.Οι καγκαλαίοι βέβαια πονάν τον Αη Νιικόλα τους και δεν τον αφήνουν,αλλἀ χρειάζεται το ενδιαφέρον πολλών για την ιστορία,παράδοση και ρίζες του Λιδωρικιού καθώς και η συνεισφορά τους για να μείνει κάτι όρθιο από το παρελθόν.Είναι ακατανόητο -για μἐνα τουλἀχιστον- να χἀνεται απὀ την φθορἀ του χρὀνου ένα από τα ιστορικότερα μνημεία του χωριού μας και κάποιοι να χτίζουν ακαλαίσθητα,άχρηστα εξωκλήσια,ή πολυτελείς τάφους κλπ συμβάλλοντας στην κιτσοποίηση του όμορφου τόπου μας. -
---Τό σημείωμα αυτό για τόν Αη Νικόλα τών Καλτεζιών που μου ζήτησε ο αγαπητός εξάδελφος Κώστας Καψάλης για την ιστοσελἰδα του,αφιερώνω στη μνήμη όλων των Καγκαλαίων διαχρονικά, από τον κτήτορα του Αι Νικόλα,ως τους συντηρητἐς και ανακαινιστἐς του ,Βασίλη,Τασία, και τους γυιούς τους Γιάννη και Γιώργο Κἀγκαλο που έφυγαν νέοι απ τήν ζωή.
Εὐχομαι μακροζωΐα με υγεἰα στοΰς πολλοὐς απογὀνους τους ,μαζί νὐφες γαμπροΰς κι εγγὀνια ,καθὠς επιθυμἰα,ὀρεξη και δὐναμη να συνεχἰσουν να προσἐχουν τον Αι Νικὀλα τους στα Καλτεζιἀ και ‘ὀποτε μποροΰν να γιορτἀζουν την ημἐρα του μαζί και την μνἠμη των δικὠν τους προγὀνων.
Αν και ὀποτε μπορἐσουν ,εἰναι σἰγουρο ὀτι θα βρουν αρκετοὐς συνεορτἀζοντες ,συγγενεἰς,φἰλους και χωριανοὐς μας και θα ζήσουν αξέχαστες στιγμές .
22.6.2012 Γιώργος Φωτόπουλος
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ – ΚΑΛΟΣ
Το ταπεινό εκκλησάκι του Άι Νικόλα , που βρίσκεται ΒΔ του Λιδορικιού , κοντά στο Βελούχι και απέναντι απ’ τα παλιά Χάνια Στενού , το έχτισε ο προπάππος του Δημητράκη του Νάκου , Χαράλαμπος Νάκος , για κάποιο ίσως λόγο , που όμως δεν γνωρίζουμε , και το πανηγύρι γινόταν κάποια Κυριακή του Μαίου , το γιατί είναι πάλι…άγνωστο . Πάντως , μας κάνει εντύπωση που και τα δυο εκκλησάκι , του Αί Νικόλα των Καλτεζιών και του Καλού , γιόρταζαν μέσα στο Μάιο , δεν μπορεί κάτι θα σήμαινε αυτό .
Απ’ το πανηγύρι στον Άι Νικόλα τον Καλό , στη δεκαετία του ‘50 . Στο μέσον της φωτιγραφίας αναγνωρίσαμε τον αείμνηστο Γ. Αποστολόπουλο – Μαρδώνη .
Άι Νικόλας 1965, ο Θανάσης Φαλίδας με τη νταμουζάνα , τα πίνει με τον Ηλία Δελενίκα .
Άι Νικόλας , δεκαετία του ‘30 .
Άι Νικόλας 1930 , πρώτος στο χορό ο Κ. Μαργέλλος – Σαψαρής και δεύτερος ο Θαν. Μπήλιος .
Θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε πως στο αλσύλλιο που είναι κάτω απ' την Παναγία και πίσω απ' το Δημαρχείο μας , έχει γίνει , πριν από χρόνια , ένα γιαπί , που προοριζόταν για εκκλησάκι του Αγίου Ιγνατίου , έτσι λέγεται τουλάχιστον , το οποίο ξεφύτρωσε χωρίς κανένας να το καταλάβει , αυθαίρετα και με καταπάτηση Δημοτικού χώρου .
Δυστυχώς , ενώ απ' την Περιφέρεια έχουν ζητήσει να ξεκαθαριστεί το θέμα , με γκρέμισμα μάλλον , του κτίσματος , εντούτοις τόσα χρόνια τώρα δεν έχει γίνει τίποτα και στέκει μέσα στο αλσύλλιο ..ξεκάρφωτο .
Η Δημοτική αρχή έχει υποχρέωση να δώσει λύση στο πρόβλημα , απελευθερώνοντας το χώρο του αλσυλλίου , που επίσης είναι εγκαταλειμμένο στην τύχη του , και μέχρι πρότινος ήταν ..σκουπιδότοπος ..
* *
Oι εκκλησίες του χωριού μας προπολεμικά ήταν πέντε και δύο ξωκλήσια , όπως γράφει στις “ αναμνήσεις “ της η Σοφία Καραχάλιου - Παλαιολόγου
Οι εκκλησίες
Άγιος Αθανάσιος ( Λάκκες )
Άγιοι Ανάργυροι ( Βαρούσι )
Άγιος Γεώργιος ( Βαρούσι )
Άγιος Ευθύμιος ( Παλιόραγκος )
Ζωοδοχος Πηγή
Τα ξωκλήσια
Άγιος Νικόλαος ( Καλτεζιά )
Άγιος Νικόλαος ( Καλός ) Ξωκλήσι που έχει θέα τη λίμνη .
Δεν υπήρχαν όπως βλέπετε τότε οι δύο εκκλησίες του Αγίου Κωνσταντίνου .
Καλό σας βράδυ….Κ.Κ.-
No comments:
Post a Comment