METANAΣΤΕΥΣΗ - " Ο ΖΩΝΤΑΝΟΣ Ο..ΧΩΡΙΣΜΟΣ "...

O ZΩΝΤΑΝΟΣ Ο ΧΩΡΙΣΜΟΣ ..

Φωτογραφία απ’ τον..αποχωρισμό της ..Ζεκοκούλας , που έφυγε για την..Αργεντίνα , στις αρχές της δεκαετίας του ‘50 , φωτογραφία…αγκάθι , στην παιδική μου , τότε , ψυχή , αφού ήμουνα ..αυτόπτης μάρτυρας , της ..βουβής σκηνής του αποχωρισμού , που μάλλον με σκηνή ..αρχαίας τραγωδίας ..έμοιαζε.. Δεύτερη από  αριστερά η  ..Παπαϊαννομήτραινα , μάνα  της  Γιαννίτσας  Ζέκιου , η  θεια  Κατερίνη , μάνα  της  Ζεκοκούλας , , η  Κούλα με τη  Μαρία Μπήλιου  μπροστά της , κρατάνε  το  χέρι  τους , Γιαννίτσα  Ζέκιου , Γ. Ζέκιος , Θαν. Μπήλιος και  Αγγελική  Καψάλη , μπροστά  στο  ηρώον..

                         *                     *

   Δεν  ξέρω  γιατί  φίλι  μου , αλλα  από  καιρού  εις..καιρόν , έρχονται  στο μυαλό  μου  χίλιες  δυο , εικόνες  απ' την  εοχή  που καθημερινά φεύγαν  τα Λιδορικιωτόπουλα για  την  Αμερική 
τα  βλαστάρια  μας  για  τους ..'αγνωστους  παράδεισους " που  μάζευαν τα ..δολάρια στους  δρόμους "...

   Μέσα στο παρακάτω αφιέρωμα , υπάρχει και μια συγκλονιστική ..κυριολεκτικά , αφήγηση , του αξέχαστου Καφτανιαλέκου , ένα λογοτεχνικό ..διαμάντι , αξίζει , χίλιες φορές , να το..ξαναθυμηθούμε , όπως το ‘χουμε δημοσιεύσει παλιότερα …

      Ο   ΖΩΝΤΑΝΟΣ  Ο  ΧΩΡΙΣΜΟΣ..

   Έφαγε η ανελέητη Αμερική , εκείνα τα χρόνια ( 1900 - 1930 ) , την αφρόκρεμα και τον αθέρα της Δωρικής νεολαίας , τότε που η μαύρη φτώχεια έδιωχνε απ' τον τόπο μας ότι καλύτερο είχε και τo 'στελνε πεσκέσι στον αχόρταγο Μινώταυρο της Βορειοαμερικάνικης γης , για να μείνουν εκεί και να χαθούν - οι πιο πολλοί - για πάντα , μακριά απ' τον τόπο τους , που τους είχε όμως πολύ ανάγκη εκείνη την εποχή .
   Ό,τι περίσσεψε απ' την άλλη καταβόθρα του Λαυρίου με τις ανθρωποκτόνες γαλαρίες της πήγε τώρα εκεί που το δολάριο το..." φκυάριζαν στους δρόμους " κατά πως μολογούσαν οι εφημερίδες , σκληρή πραγματικότητα ...έστελνε η Πατρίδα τον αφρό , για να κλείσουν εδώ , πολλές τρύπες ανοιχτές , να ξεχρεωθούν σπίτια , να βγουν αμπελοχώραφα από ..τοκογλυφικές υποθήκες , να πληρωθούν ομόλογα σ γιατρούς και φαρμακεία , να σπουδάσουν τα μικρότερα αδέρφια , που τα'παιρναν τα γράμματα , να προικιστούν οι αδερφάδες , να δει το έρμο το σπίτι καλύτερες μέρες ...
   Η φτώχεια , δεν κεφαλωνόταν εκείνα τα χρόνια , με τίποτα . Μικρός και στέρφος ο τόπος μας , και κάτι το πρωτόκολλο του αγροφύλακα , κάτι το ένταλμα του κλητήρα και του χωροφύλακα , κάτι τα διπλο-τριπλογραμμένα βερεσέδια του μπακάλη , ο λίβας , το τσιάφι , η αναβροχιά , τα ζλάπια , όλα , Θεοί και δαίμονες μαζί , έπνιγαν τον φουκαρά , τον έρμο τον Δωριέα , που αγωνιζόταν με νύχια και με δόντια να τα βγάλει πέρα .
   Πίστεψαν στο όνειρο της Αμερικής , την αρχή την έκαναν οι γείτονές μας οι Κραβαρίτες , απ' αυτούς , περνώντας το Λιμνιστόρεμα , ήρθαν τα χαμπέρια στο Κουπάκι , Ζωριάνο , Αλποχώρι κλπ . και βούιξε όλη η Δωρίδα για τα πλούτια της γης του Κολόμβου . Κι' έτρεξαν όλοι , ως κι' ο γέρο - Λούτος ακόμα , να καζαντίσουν , έβγαλαν τα τσαρούχια και τη φουστανέλα , φόραγαν τα " φράγκικα " κι έφευγαν , ένας κοντά τον άλλον...
   Τότε δε χρειάζονταν ταυτότητες και...διαβατήρια , μόνο τα εισιτήρια και γεια να ‘χεις , όλα τ' άλλα περίσσευαν . Κατέβαιναν στο χάνι του Κολατζή ( Ερατεινή ) , έπαιρναν το βαπόρι της γραμμής κι έπιαναν Πάτρα , απ' όπου έφευγαν όλα τα πλοία του εξωτερικού , όπως τα " Θεμιστοκλής " και " Πατρίς " ,στην αρχή και τα Ιταλικά " Σατούρνια " και " Βαλκάνια " , αργότερα , τα πιο πολλά , σωστοί...σκυλοπνίχτες , έκαιγαν κάρβουνο και πνίγοντας τον κόσμο με τον καπνό τους , έκαναν το ταξίδι τους , που κράταγε κοντά ένα μήνα , αφού έπιαναν σ' όλα τα λιμάνια ...

" Όποιος πάει στην Αμερική
να κάτσει να συλλογιστεί ,
σαράντα μέρες θάλασσα ,
καπνό κι αναστενάματα... "

   Έτσι έλεγε το τραγούδι , σαράντα μέρες θαλασσοπνίγονταν κυριολεκτικά , στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο , μέσα στην κάπνα και στη βρώμα , με φασολάδα - μακαρονάδα κάθε μέρα , με τρικυμίες και τραντάγματα , άνθρωποι βουνίσιοι , που όλοι  σχεδόν , έβλεπαν για πρώτη φορά θάλασσα κι έμπαιναν σε βαπόρι , κι' όταν έφταναν στη Ν.Υόρκη , στο.."καστιγκάρι " ένοιωθαν σαν ζαλισμένα κοτόπουλα...

   Ξένοι , ολόξενοι , στην απεραντοσύνη της μοναξιάς τους , χωρίς γνώση της γλώσσας , σ'ένα εχθρικό περιβάλλον , πάλαιψαν , χτυπήθηκαν , ισοπεδώθηκαν , μα τα κατάφεραν , νίκησαν , στάθηκαν στα πόδια τους και πολλές φορές μεγαλούργησαν . Τη νίκη τους αυτή όμως , την πλήρωσαν ακριβά , πολλοί χάθηκαν αγνοημένοι , περιφρονημένοι , σακατεμένοι , αβοήθητοι , με το παράπονο της τύχης και τη λαχτάρα της επιστροφής .

   Πολλοί χωριανοί μας , έφυγαν απ' την πατρίδα , με το κρυφό όνειρο της καλύτερης ζωής , με τη λαχτάρα να δουλέψουν σκληρά και να βοηθήσουν τις οικογένειές τους , να παντρέψουν αδερφές , να σπουδάσουν αδέρφια , να κάνουν καλύτερη τη , μαύρη , ζωή των γονιών τους που πέθαιναν καθημερνά παλεύοντας με νύχια και με δόντια , στις ξελάστρες , να θρέψουν τη φαμελιά τους , κάποιοι τα κατάφεραν , άλλοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο , άλλοι πάλι κατάφεραν μόνο να ψευτοζήσουν , κι' από ντροπή δεν γύρισαν ποτέ στον τόπο τους και θάφτηκαν στην ξένη γη , ανώνυμοι , ξεχασμένοι , μαζί με τ' όνειρό τους , κι ήταν πολλοί....

    Τύχη η ατυχία , δεν ξέρω , με  'φερε να δω σκηνές αποχωρισμών , εκεί στ' Αλωνάκι , τη δεκαετία του 50 , μικρό παιδί ακόμα κι ένοιωσα σαν σε σκηνή αρχαίας τραγωδίας , μια μάνα χαρακωμένη απ' τον πόνο , στερεμένα τα δάκρυα , σφιγμένα τα χείλια , για να μη βγει η κραυγή που 'πνιγε τα σωθικά της , Λιδορικιώτισσα μάνα , Ελληνίδα μάνα , μάνα..του κόσμου που της παίρναν το παιδί , το' χανε  , το ‘ξερε και το ‘βλεπε  , πως  μπορεί  να  μη  το  ξανάβλεπε  ποτέ , μα τι μπορούσε κα κάνει ; ανάθεμα στη..φτώχεια , την ανέχεια...βουβά ακόμα πρόσωπα της τραγωδίας αυτής , ο πατέρας , τραγική φιγούρα κι' αυτός , μικρά αδέρφια , συγγενείς , φίλοι , γειτόνοι , χωριανοί , όλοι σφιγμένοι , τσιτωμένοι , πονεμένοι....

   Αξίζει , εδώ , να δούμε πως θυμάται την όλη διαδικασία του ξενιτεμού , στο προπολεμικό Λιδορίκι , ο αγαπημένος κι' αξέχαστος , φίλος Αλέκος Κωστάκης , ο Καφτανιαλέκος , όπως τα 'γραφε στο " ΛΙΔΩΡΙΚΙ " το Μάιο του 1984 , αρ.φυλ. 30 :

   " Ήταν στα 1929 , φθινόπωρο . Είχα κλείσει τα 4 και πήγαινα στα πέντε , ο Θεός μπορεί να μ' αδίκησε στο θέμα της υγείας μου , αλλά στη μνήμη στάθηκε πολύ γενναιόδωρος απέναντί μου και Τον ευχαριστώ γι' αυτό . Θυμάμαι , λοιπόν , σα να' ταν χθες , τη μουντή και θλιμμένη εκείνη φθινοπωριάτικη εσπέρα , που έφευγαν για την Αμερική η θεια μου Καλλιόπη με τον αξέχαστο θείο μου Αλέκο Ταμβάκη , πριν από 55 ολόκληρα χρόνια δηλαδή .

   Νέοι , ωραίοι , αγαπημένο αντρόγυνο , γλυκύτατοι κι οι δυό τους άνθρωποι , αναγκάζονταν απ' τη φτώχεια , όπως έκαναν και τόσοι άλλοι , άλλωστε , πριν απ' αυτούς , να πάρουν το δρόμο της ξενιτειάς .

   Από νωρίς , είχαν μαζευτεί στο Λαλαγιανναίικο όλες οι φιλενάδες της θειας μου και της συμπαραστέκονταν . Η Θυμία η Παπαβασίλη , η Ελένη του Καντζιού , η ΣνικοΑργυρή , η Ντίνα του Κοτλιά και άλλες που δεν τις θυμάμαι . Η ατμόσφαιρα ήταν βαριά και μάταια η ξαδέρφη της Μπαζομαρία έλεγε διάφορα αστεία και παιδευόταν να σπάσει τον πάγο και τη καταθλιπτική ατμόσφαιρα . Τ' απογευματάκι ήρθε να τους αποχαιρετίσει και να τους κατευοδώσει όλο σχεδόν το χωριό , σαν πέρασε κάμποση ώρα , ο κόσμος σηκώθηκε , σχημάτισε πομπή , μ' επικεφαλής το νιόπαντρο ζευγάρι , και πήρε το δρόμο προς τον " Αντώνη " , τραγουδώντας τραγούδια της ξενιτιάς όπως  το " Αφήνω γεια στις έμορφες " , " Μια Παρασκευή κι ένα Σαββάτο βράδυ " κι' ακόμα το " Μάνα μου , τα λουλούδια μου συχνά να τα ποτίζεις ", που το 'λεγε η θεια μου η ίδια , βουρκωμένη , με ραγισμένη τη φωνή...

   Αργά , τελετουργικά , θα 'λεγα ,  η συνοδεία έπαιρνε " συννεφιασμένη " το δρόμο προς τον Αντώνη , απαλύνοντας τον πόνο και την απόγνωση με το τραγούδι , ένα τραγούδι χωρισμού , ένα μοιρολόι , " ξόδι " ζωντανό , ξέσπασμα , κατάρα κι ανάθεμα στην ξενιτιά και την ανάγκη , που ξερίζωνε δυο πανέμορφα νέα παιδιά απ' τον τόπο τους και τα 'στελνε " πεσκέσι " στις χιονισμένες ερημιές του Καναδά να κάνουν  - δίπλα στου τραίνου τις γραμμές  - παρέα στις αρκούδες και τα κογιότ .

   Ο κόσμος , λες και μάντευε την τύχη αυτών που ξεριζώνονταν , προσπαθούσε να ..καθυστερήσει το χωρισμό , μα ο ήλιος είχε πια χαθεί πίσω απ' την Πλέσιβα κι ο Ζησιμόγιαννος μ' αναμμένη τη μηχανή της " Μάρμον " του , βιαζόταν για να προλάβουν το βαπόρι στην Ερατεινή . Το αυτοκίνητο περίμενε εκεί όπου σήμερα είναι η αποθηκούλα με τις βενζίνες του Ρέλλου , πάνω ακριβώς απ' τη στροφή του Αντώνη .

Ολοζώντανη , ολόφρεσκη , παρά την ηλικία της , η παραπάνω αφήγηση του αξέχαστου Λιδορικιώτη και φίλου του Αλέκου Κωστάκη-Μαργέλλου , του αγαπημένου φίλου όλων των χωριανών , του Καφτανιαλέκου , και ..συγκλονιστικά..αληθινή , ένας απ’ τους ..θησαυρούς που μας άφησε , ας είναι αναπαυμένος , τον θυμόμαστε όλοι και τον αγαπάμε …

      Καλό  σας  μεσημέρι , να  περνάτε  καλά 
         www.lidoriki.com

0 ΘΕΙΟΣ ΑΠ’ ΤΗΝ … ΑΜΕΡΙΚΑ ..

 

  Πολλές , πάρα πολλές ιστορίες , έχουμε ακούσει για τις..Ελληνοαμερικανικές..σχέσεις , για τους μετανάστες μας , για τη ζωή τους , ειδικά τα παλιότερα χρόνια , στην Αμέρικα , και όλοι  σχεδόν , είχαμε κάποιο συγγενή στην Αμερική .

   Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως στα δύσκολα κατοχικά αλλά μετακατοχικά χρόνια , πολλά , πάρα πολλά πρόσφεραν τα ξενητεμένα μας αδέρφια , στις εδώ οικογένειές τους , αλλά και στην πατρίδα μας γενικότερα ..

   Ποιός μπορεί να ξεχάσει τα ..Αμερικάνικα δέματα , με τα ..μεταχειρισμένα έστω , αμερικάνικα ..παρδαλά ρούχα , τα καρώ..πολύχρωμα μπουφάν , τζάκετς και..πουκάμισα , κι’ ένα σωρό άλλα χρήσιμα πράγματα , που έστελναν οι συγγενείς μας , χώρια και τα…τσέκια , με τα ντόλαρς , που την εποχή εκείνη ήταν..χρυσάφι ..πραγματικό ..

  Θυμάμαι , μικρό παιδί τότε , τη σχωρεμένη τη μάνα μου , που όταν λάβαινε γράμμα απ’ την Αμερική , είχε τρία αδέρφια εκεί , που δεν τα γνώρισε , δυστυχώς , ποτέ , έφυγαν , μαζί με τον παππού μου , για την Αμερική ,πριν γεννηθεί η μάνα μου , και δεν ξανάρθαν ποτέ…κι’ όταν η καημένη έπαιρνε το γράμμα , απ’ το μπάρμπα Χρήστο τον Κάρλο , συνήθως , έκλαιγε ώρες..μέρες , ασταμάτητα…

   Και κείνος , ο καημένος , με τα ..μεσοβέζικα Ελληνικά του , σου ‘δινε την εντύπωση πως..σπάραζε απ’ τον πόνο και τη νοσταλγία , κι’ όλο και κάτι μας έστελνε , δεν ήταν πλούσιος , σε..χρήμα , αλλά απ’ όσα μας έλεγαν χωριανοί μας του Σικάγου , ήταν απέραντο ..περιβόλι αγάπης και ανθρωπιάς ..όλοι το ‘χαν να το λένε ..

  Ο μπάρμα Χρήστος , ασχολιόταν , μάλλον , με..επισκευές ραδιοφώνων , ή κάτι τέτοιο , αλλά και κάποια περίοδο δούλευε στις επιχειρήσεις του Χρήστου Πέτρου , του Σ’νικοχρήστου , που ήταν και ξάδερφός του , σε ένα δέμα του λοιπόν , μας είχε μέσα και ένα πολύ όμορφο ρολόϊ ξυπνητήρι  BIG BEN , είχε γκρί σκούρο χρώμα και δείχτες με..φώσφορο , που πρασίνιζαν λίγο μέσα στο σκοτάδι , τρέλα..πραγματική…πανέμορφο..

   Το είχα..καπαρώσει εγώ , το ρολόϊ , βέβαια το χρησιμοποιούσε η μάνα μου για να ξυπνάει , νύχτα , για να πάει στο μαγαζί , αλλά εγώ το είχα στην καρέκλα δίπλα στο κρεβάτι μου , γιάα να ξυπνάω νωρίς να διαβάζω , όταν είχαμε διαγωνισμούς ή εξετάσεις…τον πρώτο δε καιρό , ξενύχταγα παρακολουθώντας τους φωτισμένους δείχτες , και ιδιαίτερα το..λεπτοδείχτη , που έκανε εκείνα τα..μικρά – μικρά πηδηματάκια..

   Δυστυχώς μπάρμπα Χρήστος έφυγε απ’ τη ζωή , χωρίς ν’ αξιωθεί να έρθει στην πατρίδα , να τον γνωρίσουμε και να μας γνωρίσει , και περισσότερο η μάνα μου , που τόχε καημό , τρί αδέρφια της στην Αμερική , έφυγαν απ’ τη ζωή χωρίς να τα γνωρίσει…

  Όλοι σχεδόν είχαμε κάποιο ..μπάρμπα στην Αμερική , και κάποιοι είχαν και αδέρφια , ή και γονείς , και βλέπαμε τη χαρά τους όταν έρχονταν καμιά φορά , χώρια που ..βλέπαμε και τα..χρωματιστά ρούχα , και ζηλεύαμε , λίγο το ‘χεις να φοράς Αμερικάνικα ρούχα ;..παρδαλά ;

  Έκτός όμως απ’ τα αδέρφια της μάνας μου , είχαμε στην Αμερική , και τα ξαδέρφια μου τα Καψαλάκια , τον Γιάννη και τον Κώστα , τα παιδιά του μπάρμπα μου του Σπύρου , αδερφού του πατέρα μου , που πήγαν βέβαια πολύ αργότερα στη Αμερική , είχαμε ακόμα και ένα έλλο συγγενή μας τον θείο Παναγιώτη ,Πητ , Κάρλος , αδερφό του παππού μου , με τον οποίο είχαμε πολύ..αραιά επικοινωνία , καμιά κάρτα , Χριστούγεννα – Πάσχα  ,κάτι τέτοιο…

   Ώσπου κάποια μέρα πήραμε ένα γράμμα , Αμερικάνικο , απ’ τον μπάρμπα Παναγιώτη , που μας έγραφε πως έρχεται , επί τέλους , στην Ελλάδα , να μας δει , και να γνωριστούμε..

   Μεγάλος , πολύ μεγάλος στα χρόνια ο μπάρμπας , ή μάλλον ο ..παππούς μου , με παιδιά και εγγόνια μεγάλα , θα ερχόταν με τη γυναίκα του , την θεια Αγγελική , αν δεν κάνω λάθος , και θα έμεναν κάποιες μέρες μαζί μας στο χωριό , στο Λιδορίκι , και μετά θα πήγαιναν και στο χωριό της γιαγιάς , κάπου στην Πελοπόννησο ..

   Βέβαια κανένας μας δεν τον γνώριζε , αλλά η συγκίνηση που θα γνωρίζαμε τον αδερφό του παππού μου , ήταν μεγάλη , αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι εγώ δεν γνώρισα ούτε παππούδες ούτε ..γιαγιάδες , και το είχα..μεγάλο παράπονο…

   Και έφτασε η μεγάλη μέρα , που θα ερχόταν ο παππούς , με τη συγκοινωνία φυσικά , που τότε ήταν λιγάκι ..ταλαιπωρική , αφού το ταξίδι Αθήνα – Λιδορίκι , ήταν μια..ημερήσια ..εκδρομή…θυμάμαι , φεύγαμε απ΄το χωριό το πρωί και φταναμε στην Αθήνα , απ’ τον παλιό πάντα δρόμο…βραδάκι , τόοοοσο..γρήγορα ..

   ΄Εφτασε λοιπόν η μέρα , και την συνηθισμένη ώρα , που ερχόταν η…Αθήνα , έτσι λέγαμε τότε , εμείς όλοι παραταγμένοι , ο πατέρας μου βέβαια δεν ζούσε , μπροστά στο μαγαζί μας , στο Αλωνάκι , όπου ήταν και το πρακτορείο των λεωφορείων , καλοκαίρι ήταν το λεωφορείο γεμάτο , αλλά μέσα στον κόσμο ξεχωρίσαμε τρεις..Αμερικάνους !!!

   Δυο άντρες και μια γυναίκα , ε..υποθέσαμε πως οι δυο τουλάχιστον ήταν οι..δικοί μας , και δεν πέσαμε έξω , ον παππούς κι’ η γιαγιά ήταν μικρόσωμοι , ενώ ο άλλος ο κύριος ήταν λεπτός κια ψηλός , αλλά έδειχναν πως ήταν φίλοι και όταν πλησιάσαμε και ρώτησε η μάνα μου , είχαμε ..έκρηξη δακρύων και ..συγκίνησης , και δικαιολογημένα…

  Μπήκαμε στο μαγαζί , τους κεράσαμε αναψυκτικά ..Καβούνη , Αμφίσσης , ελαφρώς ..δροσερά , από ψυγείο..πάγου , καταλαβαίνετε , και αρχίσαμε να τα λέμε..

   Ο μπάρμπα Πα ναγιώτης , σε μιά στιγμή , είπε στη μάνα μου , αν’ψιά να σου πω..κάτι ιδιαιτέρως ; Σηκώθηκαν και μπήκαν μέσα στο εργαστήριο , που φκιάχναμε τα γλυκά , κάτι είπαν καιγύρισαν αμέσως με φανερή τη χαρά και την ικανοποίηση , γυρνώντα ο μπάρμπας μου είπε στο φίλο του , ο..κευ , μπόυ , θα μείνουμε εδώ απόψε και αυριο..μεθαύριο φεύγεις για το χωριό , και μας σύστησε το φίλο τους , που ήταν κι’ αυτός χρόνια στην Αμερική , δεν είχε οικογάνεια , και όπως μας είπε μετά , με απέραντη χαρά , θα έμενε πια μόνιμα στην Ελλάδα , στο χωριό του , κοντά στο Λιδορίκι , όνομα και μη..χωριό , στα ανίψια του , στα παιδιά της αδερφής του , που τον περίμεναν…

   Πήγαμε στο σπίτι , τακτοποιήθηκαν , τακτοποίησαν τα πράγματά τους , και νωρίς – νωρίς το βράδυ , κάτσαμε στη βεράντα , στη δροσιά , φάγαμε και οι μεγάλοι τα λέγανε , και φυσικά η μάνα μου είχε πολλά να πει με τον  μπάρμπα μας , που πρωτη φορά τον βλέπαμε..μεγάλη η χαρά όλων , που βρίσκονταν στην πατρίδα , ο δε φίλος , έπλεε σε πελάγη ευτυχίας , που επί τέλους ερχόταν στην πατρίδα , αλλά κυρίως που θα έμενε πια γιά πάντα εδώ , στο χωριό του , μαζί με τους αγαπημένους του συγγενείς …

  Εδώ ΄πμως θα πρέπει να σας πω , πως όυτε ο μπάρμπας μας ήταν ..πλούσιος , αλλά απ’ ότι φαινόταν ,όύτε και ο φίλος του , αυτό φαινόταν ολοκάθαρα…

   Όλο το βράδυ , οι φίλοι τα λέγανε , και ο μπάρμπας μου ..μακάριζε το φίλο του που επί τέλους πραγματοποιεί το όνειρό του , να μείνει το υπόλοιπο της ζωής του στο χωριό του , και κείνος..κρυφοκαμάρωνε με ολοφάνερη χαρά..

   Ξέχασα να σας πω πως μοιράστηκε και η ..Αμερικάνικη ..βοήθεια , τσίχλες , και κάτι άλλα πραγματάκια , και απ’ ότι ειπώθηκε την άλλη μέρα το απόγευμα ο φίλος θα αναχωρούσε με το αυτοκίνητο της..γραμμής , ημι..φορτηγο..λεωφορείο παρακαλώ , για το χωριό του..δεν δεχόταν να μείνει κι’ άλλη μια μέρα , παρ’οτι κι’ο μπάρμπας και η μάνα μου επέμεναν , βιαζόταν να πάει στο..χωριό του , ανυπομονούσε ο άνθρωπος…

   Έτσι λοιπόν και έγινε , την άλλη μέρα το μεσημέρι ο φίλος μας δακρυσμένος που θ’ αποχωριζόταν τους φίλους του , αλλά γεμάτος χαρά έφυγε για το χωριό του…

   Εμείς , λέγαμε ..λέγαμε , η μάνα μου ρωτούσε συνέχεια για τ’ αδέρφια της , τα δυό ζούσαν ακόμα τότε , είδαμε φωτογραφίες απ’ την οικογένεια του μπάρμπα , μας είπε και παλιές ιστορίες με τον παππού μου , τον αδερφό του και πέρασε η βραδιά…

   Την άλλη μέρα .όμως , σαν ξημέρωσε μας περίμενε η μεγάλη…έκπληξη …

   Με το..λεωφορειο..φορτηγό , εμφανίσθηκε ο φίλος , που χθες είχε φύγει για το χωριό του , η μάνα μου όταν τον είδε..τα ‘χασε..εκείνος ήταν φανερά εκνευρισμένος , αλαφιασμένος θα λέγαμε , και έλεγε στη μάνα μου να τον πάει στον Πητ , τι να κάνει και η μάνα μου , παρότι ήταν πολύ πρωί , τον πήγε στο σπίτι και ξύπνησε τους δικούς μας ..

   Εκείνοι βέβαια με τη σειρά τους ,τα ‘ χασαν , βλέποντα φάντη μπαστούνι μπροστά τους , πρωί-πρωί , το φίλο τους , κάτι είπαν βιαστικά , και κλειστηκαν στο δωμάτιό τους , ενώ εμείς , δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε τίποτα , μαύρα ..σκοτάδια ..τα είχαμε και μεις..χαμένα..

   Πήγαμε , με τη μάνα μου στο μαγαζί , αλλά μας έτρωγε η..έγνοια , και η ..περιέργεια βεβαίως..βεβαίως , για το τι συμβαίνει , γιατί ήταν ολοφάνερο πως κάτι συνέβαινε , κάτι δεν πήγαινε καλά…και περιμένα με το βράδυ να καθαρίσει το …τοπίο , γιατί τότε θα είχαμε χρόνο για κουβέντα και ενημέρωση , εγώ βέβαια , περίεργος , πεταγόμουνα που και που στο σπίτι μήπως και πάρω..χαμπάρι τι γίνεται , αλλά εκεί γίνονταν ..συζητήσεις..κεκλεισμένων των ..θυρών , απογοήτευση μεγάλη γιά μένα…

   Περιμέναμε λοιπόν να έρθει το βράδυ , να κλείσουμε το μαγαζί , γιά]α να μάθουμε τα νέα…

   Έτσι και έγινε , το βράδυ μαζευτήκαμε , να φάμε , και φυσικά να δούμε και τι γίνεται , εκεί είδαμε τον καημένο τον γεράκο φίλο , να είναι σε απερίγραπτη κατάσταση , ράκος κυριολεκτικά , απογοητευμένος αλλά και..εξοργισμένος μαζί , και το μόνο που επεναλάμβανε συνέχεις ήταν : Να ..φύγω , να φύγω Πητ , τώρα αμέσως δεν κάθομαι ούτε λεπτό , με…γδύσανε..με γδύσανε , να φύγω…

   Ο μπάρμπας μας , προσπαθούσε να τον ηρεμήσει , να τον ..καλμάρει , λέγοντάς του πολλά και ..διάφορα , αλλά εκείνος , ανένδοτος , να..φύγω , να γυρίσω πίσω , τέλος πάντων κάτσαμε να φάμε , μαύρο ..φαί . βέβαια , γιάτί ο έρμος ο φίλος μας ήταν χάλια , τον είχε πιάσει υστερία , αλλά κουτσα΄στραβά μας έδωσε και μας , γιατί στους φίλους του τα είχε πει , να καταλάβουμε τι ακριβώς είχε..,συμβεί ..και δεν πιστεύαμε στα αυτιά μας..τρελά πράγματα , ανήκουστα…

   Φτάνοντας λοιπόν ο φίλος μας στο χωριό του , κατασυγκινημένος , κλαίγοντα διαρκώς , αφου είχε πολλές δεκαετίες να δει το χωριό του και το πατρικό του σπίτι , έπεσε απ’ τα ..σύννεφα , αφού σε λίγο κατέφθασε το..συγκενολόϊ του , καιν άρχισε τις ..επιθέσεις στις έρμες τις  βαλίτσες του , που δεν είχαν και τίποτα το..σοβαρό μέσα , κάτι που ..ενόχλησε , φαίνεται , τους ..επιδρομείς , που περίμεναν , φαίνεται , να βρουν θησαυρό και αντ΄αυτού βρήκαν…άνθρακες…

  Από κει και πέρα αρχίζει η τραγωδία , του καημένου του ..θείου απ’ την Αμέρικα , και αν αγαπημένοι μου φίλοι , ίσχυαν , στο…ελάχιστο , τα όσα μας διηγήθηκε ο ταλαίπωρος , φίλος μας , θα πρέπει να έζησε ..τραγικές στιγμές , τόσο που αναθεμάτιζε συνέχεια την ώρα και τη στιγμή , που αποφάσισε  να ‘ρθει πίσω στην πατρίδα , γιατί πρέπει να τονίσουμε εδώ , πως οι..ντόπιοι , εδώ στο..Ελλάντα , δεν κατάλαβαν ποτέ πως όλοι οι..Αμερικάνοι , δεν είναι…πλούσιοι…

  Βέβαια μέχρι να ξημερώσει , και να μπορέσει να φύγει , ο φίλος μας πέρασε τα χίλια μύρια ..βάσανα , και απ’ότι με καημό μας έλεγε , δεν του άφησαν ΤΙΠΟΤΑ , απολύτως , γι’ αυτό και ..παραμιλούσε συνέχεια , λέοντας ..ΝΑ  ..ΦΥΓΩ…ΝΑ  ΦΥΓΩ…

   Και έφυγε , ο καημένος , με όση λαχτάρα ερχόταν  , με τόση πίκρα ..βιασύνη και..αηδία , έφυγε , αυτός που σαν τελευταία του και μεγάλη επιθυμία ήταν να ζήσει , όσο ζήσει και να ταφεί εκεί στο χωριό του , μαζί με τους γονιούς και τ’αδέρφια του , και τι φταίει ο καψερός που δεν τα κατάφερε εκεί στην …Αμέρικα να πλουτίσει ; Μεροδούλι μεροφάϊ , όλη του τη ζωή , βλέπεις δεν τον βοήθησε και η μοίρα του να πλουτίσει…γιατί τότε τα πράγματα θα ‘ταν αλλοιώτικα…. Κ.-

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Τούτη η αποψινή εκ..βαθέων ανάμνηση , είναι αδέρφια πέρα γιά πέρα αληθινή , και μάλιστα δοσμένη , με μεγάλη..φραστική..επιείκια , με μεγάλη ..μετριοπάθεια , και δεν σας κρύβω , πως είναι η πρώτη και μοναδική φορά που ..τράβηξα αυτό το ..αγκάθι , που ήταν καρφωμένο στην ψυχή μου πολλές- πολλες δεκαετίες , η πρώτη φορά που την κοιτάω αυτή την ανάμνηση …κατάμουτρα , γιατί ; μα γιατί ..έννοιωθα ..ντροπή , σαν άνθρωπος , με πόνεσε , και πολύ μάλιστα , τότε , μα κι’ απόψε , που το…ξανασγάρλησα έννοιωσα πάλι τον ίδιο πόνο , λες και με κοιτούσαν ..διαρκώς τα μάτια εκείνου του καημένου του γεράκου του Αμερικάνου , που δεν βρήκε πατρίδα ούτε να…ταφεί…λείπαν , βλέπεις τα ρημάδια τα..ντόλλαρς…

                     Καλό σας  βράδυ…….Κ.-

                              www.lidoriki.com 

EN ΛΙΔΟΡΙΚΙΩ .." Ο ΖΩΝΤΑΝΟΣ Ο ΧΩΡΙΣΜΟΣ "

Ο ΖΩΝΤΑΝΟΣ Ο ..ΧΩΡΙΣΜΟΣ ..

 

Φωτογραφία απ’ τον..αποχωρισμό της ..Ζεκοκούλας , που έφυγε για την..Αργεντίνα , στις αρχές της δεκαετίας του ‘50 , φωτογραφία…αγκάθι , στην παιδική μου , τότε , ψυχή , αφού ήμουνα ..αυτόπτης μάρτυρας , της ..βουβής σκηνής του αποχωρισμού , που μάλλον με σκηνή ..αρχαίας τραγωδίας ..έμοιαζε.. Δεύτερη από  αριστερά η  ..Παπαϊαννομήτραινα , μάνα  της  Γιαννίτσας  Ζέκιου , η  θεια  Κατερίνη , μάνα  της  Ζεκοκούλας , , η  Κούλα με τη  Μαρία Μπήλιου  μπροστά της , κρατάνε  το  χέρι  τους , Γιαννίτσα  Ζέκιου , Γ. Ζέκιος , Θαν. Μπήλιος και  Αγγελική  Καψάλη , μπροστά  στο  ηρώον..

                         *                     *

   Δεν ξέρω αδέρφια , για ποιό ακριβώς λόγο , αλλά απ’ τη  μέρα , που βρήκαμε την “ μπάξα “ την Αμερικάνικη , της κυρά  “ Σπειρδούλας Κιντώνη “ , απ’ τον Άβορο , πεταμένη , και  πάει  καιρός  τώρα , θες και οι..μέρες του  καλοκαιριού , που ‘ρχονται , έτυχε να κάνουμε και μια κουβέντα , για την..ξενιτειά , με ένα καλό φίλο , θες όλα μαζί αυτά , με ..στρίμωξαν ψυχικά , λες και είμαι κι΄ο ίδιος ..ξενιτεμένος , και θυμήθηκα , πολλά , πάρα πολλά , απ’ τα χρόνια εκείνα , τα..σκληρά , τα ..πέτρινα , που φεύγαν τα παιδιά μας , τα βλαστάρια της Πατρίδας μας , για τους ..Παράδεισους (!!) , που τα δολάρια τα μάζευαν στους…δρόμους ..

   Μέσα στο παρακάτω αφιέρωμα , υπάρχει και μια συγκλονιστική ..κυριολεκτικά , αφήγηση , του αξέχαστου Καφτανιαλέκου , ένα λογοτεχνικό ..διαμάντι , αξίζει , χίλιες φορές , να το..ξαναθυμηθούμε , όπως το ‘χουμε δημοσιεύσει παλιότερα …

              Ο   ΖΩΝΤΑΝΟΣ  Ο  ΧΩΡΙΣΜΟΣ..

   Έφαγε η ανελέητη Αμερική , εκείνα τα χρόνια ( 1900 - 1930 ) , την αφρόκρεμα και τον αθέρα της Δωρικής νεολαίας , τότε που η μαύρη φτώχεια έδιωχνε απ' τον τόπο μας ότι καλύτερο είχε και τό 'στελνε πεσκέσι στον αχόρταγο Μινώταυρο της Βορειοαμερικάνικης γης , για να μείνουν εκεί και να χαθούν - οι πιο πολλοί - για πάντα , μακριά απ' τον τόπο τους , που τους είχε όμως πολύ ανάγκη εκείνη την εποχή .
   Ό,τι περίσσεψε απ' την άλλη καταβόθρα του Λαυρίου με τις ανθρωποκτόνες γαλαρίες της πήγε τώρα εκεί που το δολάριο το..." φκυάριζαν στους δρόμους " κατά πως μολογούσαν οι εφημερίδες , σκληρή πραγματικότητα ...έστελνε η Πατρίδα τον αφρό , για να κλείσουν εδώ , πολλές τρύπες ανοιχτές , να ξεχρεωθούν σπίτια , να βγούν αμπελοχώραφα από ..τοκογλυφικές υποθήκες , να πληρωθούν ομόλογα σ γιατρούς και φαρμακεία , να σπουδάσουν τα μικρότερα αδέρφια , που τά 'παιρναν τα γράμματα , να προικιστούν οι αδερφάδες , να δει το έρμο το σπίτι καλύτερες μέρες ...
   Η φτώχεια , δεν κεφαλωνόταν εκείνα τα χρόνια , με τίποτα . Μικρός και στέρφος ο τόπος μας , και κάτι το πρωτόκολλο του αγροφύλακα , κάτι το ένταλμα του κλητήρα και του χωροφύλακα , κάτι τα διπλο-τριπλογραμμένα βερεσέδια του μπακάλη , ο λίβας , το τσιάφι , η αναβροχιά , τα ζλάπια , όλα , Θεοί και δαίμονες μαζί , έπνιγαν τον φουκαρά , τον έρμο τον Δωριέα , που αγωνιζόταν με νύχια και με δόντια να τα βγάλει πέρα .
   Πίστεψαν στο όνειρο της Αμερικής , την αρχή την έκαναν οι γείτονές μας οι Κραβαρίτες , απ' αυτούς , περνώντας το Λιμνιστόρεμα , ήρθαν τα χαμπέρια στο Κουπάκι , Ζωριάνο , Αλποχώρι κλπ . και βούιξε όλη η Δωρίδα για τα πλούτια της γης του Κολόμβου . Κι' έτρεξαν όλοι , ως κι' ο γέρο - Λούτος ακόμα , να καζαντίσουν , έβγαλαν τα τσαρούχια και τη φουστανέλα , φόραγαν τα " φράγκικα " κι έφευγαν , ένας κοντά τον άλλον...
   Τότε δε χρειάζονταν ταυτότητες και...διαβατήρια , μόνο τα εισιτήρια και γεια να ‘χεις , όλα τ' άλλα περίσσευαν . Κατέβαιναν στο χάνι του Κολατζή ( Ερατεινή ) , έπαιρναν το βαπόρι της γραμμής κι έπιαναν Πάτρα , απ' όπου έφευγαν όλα τα πλοία του εξωτερικού , όπως τα " Θεμιστοκλής " και " Πατρίς " ,στην αρχή και τα Ιταλικά " Σατούρνια " και " Βαλκάνια " , αργότερα , τα πιο πολλά , σωστοί...σκυλοπνίχτες , έκαιγαν κάρβουνο και πνίγοντας τον κόσμο με τον καπνό τους , έκαναν το ταξίδι τους , που κράταγε κοντά ένα μήνα , αφού έπιαναν σ' όλα τα λιμάνια ...

" Όποιος πάει στην Αμερική
να κάτσει να συλλογιστεί ,
σαράντα μέρες θάλασσα ,
καπνό κι αναστενάματα... "

   Έτσι έλεγε το τραγούδι , σαράντα μέρες θαλασσοπνίγονταν κυριολεκτικά , στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο , μέσα στην κάπνα και στη βρώμα , με φασολάδα - μακαρονάδα κάθε μέρα , με τρικυμίες και τραντάγματα , άνθρωποι βουνίσιοι , που όλοι  σχεδόν , έβλεπαν για πρώτη φορά θάλασσα κι έμπαιναν σε βαπόρι , κι' όταν έφταναν στη Ν.Υόρκη , στο.."καστιγκάρι " ένοιωθαν σαν ζαλισμένα κοτόπουλα...

   Ξένοι , ολόξενοι , στην απεραντοσύνη της μοναξιάς τους , χωρίς γνώση της γλώσσας , σ'ένα εχθρικό περιβάλλον , πάλαιψαν , χτυπήθηκαν , ισοπεδώθηκαν , μα τα κατάφεραν , νίκησαν , στάθηκαν στα πόδια τους και πολλές φορές μεγαλούργησαν . Τη νίκη τους αυτή όμως , την πλήρωσαν ακριβά , πολλοί χάθηκαν αγνοημένοι , περιφρονημένοι , σακατεμένοι , αβοήθητοι , με το παράπονο της τύχης και τη λαχτάρα της επιστροφής .

   Πολλοί χωριανοί μας , έφυγαν απ' την πατρίδα , με το κρυφό όνειρο της καλύτερης ζωής , με τη λαχτάρα να δουλέψουν σκληρά και να βοηθήσουν τις οικογένειές τους , να παντρέψουν αδερφές , να σπουδάσουν αδέρφια , να κάνουν καλύτερη τη , μαύρη , ζωή των γονιών τους που πέθαιναν καθημερνά παλεύοντας με νύχια και με δόντια , στις ξελάστρες , να θρέψουν τη φαμελιά τους , κάποιοι τα κατάφεραν , άλλοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο , άλλοι πάλι κατάφεραν μόνο να ψευτοζήσουν , κι' από ντροπή δεν γύρισαν ποτέ στον τόπο τους και θάφτηκαν στην ξένη γη , ανώνυμοι , ξεχασμένοι , μαζί με τ' όνειρό τους , κι ήταν πολλοί....

    Τύχη η ατυχία , δεν ξέρω , με  'φερε να δω σκηνές αποχωρισμών , εκεί στ' Αλωνάκι , τη δεκαετία του 50 , μικρό παιδί ακόμα κι ένοιωσα σαν σε σκηνή αρχαίας τραγωδίας , μια μάνα χαρακωμένη απ' τον πόνο , στερεμένα τα δάκρυα , σφιγμένα τα χείλια , για να μη βγει η κραυγή που 'πνιγε τα σωθικά της , Λιδορικιώτισσα μάνα , Ελληνίδα μάνα , μάνα..του κόσμου που της παίρναν το παιδί , το' χανε  , το ‘ξερε και το ‘βλεπε  , πως  μπορεί  να  μη  το  ξανάβλεπε  ποτέ , μα τι μπορούσε κα κάνει ; ανάθεμα στη..φτώχεια , την ανέχεια...βουβά ακόμα πρόσωπα της τραγωδίας αυτής , ο πατέρας , τραγική φιγούρα κι' αυτός , μικρά αδέρφια , συγγενείς , φίλοι , γειτόνοι , χωριανοί , όλοι σφιγμένοι , τσιτωμένοι , πονεμένοι....

   Αξίζει , εδώ , να δούμε πως θυμάται την όλη διαδικασία του ξενιτεμού , στο προπολεμικό Λιδορίκι , ο αγαπημένος κι' αξέχαστος , φίλος Αλέκος Κωστάκης , ο Καφτανιαλέκος , όπως τα 'γραφε στο " ΛΙΔΩΡΙΚΙ " το Μάιο του 1984 , αρ.φυλ. 30 :

   " Ήταν στα 1929 , φθινόπωρο . Είχα κλείσει τα 4 και πήγαινα στα πέντε , ο Θεός μπορεί να μ' αδίκησε στο θέμα της υγείας μου , αλλά στη μνήμη στάθηκε πολύ γενναιόδωρος απέναντί μου και Τον ευχαριστώ γι' αυτό . Θυμάμαι , λοιπόν , σα να' ταν χθες , τη μουντή και θλιμμένη εκείνη φθινοπωριάτικη εσπέρα , που έφευγαν για την Αμερική η θεια μου Καλλιόπη με τον αξέχαστο θείο μου Αλέκο Ταμβάκη , πριν από 55 ολόκληρα χρόνια δηλαδή .

   Νέοι , ωραίοι , αγαπημένο αντρόγυνο , γλυκύτατοι κι οι δυό τους άνθρωποι , αναγκάζονταν απ' τη φτώχεια , όπως έκαναν και τόσοι άλλοι , άλλωστε , πριν απ' αυτούς , να πάρουν το δρόμο της ξενιτειάς .

   Από νωρίς , είχαν μαζευτεί στο Λαλαγιανναίικο όλες οι φιλενάδες της θειας μου και της συμπαραστέκονταν . Η Θυμία η Παπαβασίλη , η Ελένη του Καντζιού , η ΣνικοΑργυρή , η Ντίνα του Κοτλιά και άλλες που δεν τις θυμάμαι . Η ατμόσφαιρα ήταν βαριά και μάταια η ξαδέρφη της Μπαζομαρία έλεγε διάφορα αστεία και παιδευόταν να σπάσει τον πάγο και τη καταθλιπτική ατμόσφαιρα . Τ' απογευματάκι ήρθε να τους αποχαιρετίσει και να τους κατευοδώσει όλο σχεδόν το χωριό , σαν πέρασε κάμποση ώρα , ο κόσμος σηκώθηκε , σχημάτισε πομπή , μ' επικεφαλής το νιόπαντρο ζευγάρι , και πήρε το δρόμο προς τον " Αντώνη " , τραγουδώντας τραγούδια της ξενιτιάς όπως  το " Αφήνω γεια στις έμορφες " , " Μια Παρασκευή κι ένα Σαββάτο βράδυ " κι' ακόμα το " Μάνα μου , τα λουλούδια μου συχνά να τα ποτίζεις ", που το 'λεγε η θεια μου η ίδια , βουρκωμένη , με ραγισμένη τη φωνή...

   Αργά , τελετουργικά , θα 'λεγα ,  η συνοδεία έπαιρνε " συννεφιασμένη " το δρόμο προς τον Αντώνη , απαλύνοντας τον πόνο και την απόγνωση με το τραγούδι , ένα τραγούδι χωρισμού , ένα μοιρολόι , " ξόδι " ζωντανό , ξέσπασμα , κατάρα κι ανάθεμα στην ξενιτιά και την ανάγκη , που ξερίζωνε δυο πανέμορφα νέα παιδιά απ' τον τόπο τους και τα 'στελνε " πεσκέσι " στις χιονισμένες ερημιές του Καναδά να κάνουν  - δίπλα στου τραίνου τις γραμμές  - παρέα στις αρκούδες και τα κογιότ .

   Ο κόσμος , λες και μάντευε την τύχη αυτών που ξεριζώνονταν , προσπαθούσε να ..καθυστερήσει το χωρισμό , μα ο ήλιος είχε πια χαθεί πίσω απ' την Πλέσιβα κι ο Ζησιμόγιαννος μ' αναμμένη τη μηχανή της " Μάρμον " του , βιαζόταν για να προλάβουν το βαπόρι στην Ερατεινή . Το αυτοκίνητο περίμενε εκεί όπου σήμερα είναι η αποθηκούλα με τις βενζίνες του Ρέλλου , πάνω ακριβώς απ' τη στροφή του Αντώνη .

Ολοζώντανη , ολόφρεσκη , παρά την ηλικία της , η παραπάνω αφήγηση του αξέχαστου Λιδορικιώτη και φίλου του Αλέκου Κωστάκη-Μαργέλλου , του αγαπημένου φίλου όλων των χωριανών , του Καφτανιαλέκου , και ..συγκλονιστικά..αληθινή , ένας απ’ τους ..θησαυρούς που μας άφησε , ας είναι αναπαυμένος , τον θυμόμαστε όλοι και τον αγαπάμε …

Ο ΖΩΝΤΑΝΟΣ Ο ΧΩΡΙΣΜΟΣ..ΦΩΤΟΑΦΙΕΡΩΜΑ..

15-2-1909 , κάπου στην Αμερική , σε κάποια ερημιά , Λιδορικιώτες εργάτες σιδηρογραμμών , τρίτος όρθιος μπροστά , με το καπέλο στο χέρι , ο Αλ.Κάππος , πρώτος καθιστός ο Κ.Ζόγκζας , μετά : Ασ.Ασημακόπουλος , Γιάν .Φλώρος , Δημ.Κλώσσας , Γ.Παλαιολόγος , ο παππούς  μου , Γ.Καψάλης , Τάσος Αναστασόπουλος , Χρ. Καλαπτσής , Β.Πουρνιάς , όρθιοι :Ν.Κάππος , Γιάν.Γεωργουσόπουλος - Τίτσας με τις ποδιές , στη δεύτερη σειρά , δεύτερος Γ.Πέτρου , τέταρτος Χρ.Δρόσος , ένατος με φόρμα , Θυμ. Σφέτσος , δίπλα του , Γ.Καραστάθης , τελευταίος δεξιά , ο γιγαντόσωμος Μήτρος Κάγκαλος - Λούτος και στην τρίτη σειρά , τρίτος από αριστερά ο Θυμ. Μαργέλλος -Μπέσσας .

                           *                              *

Το θέμα της μετανάστευσης των Λιδορικιωτών , αλλά και των Δωριέων γενικότερα , είναι μεγάλο , με διάφορες προεκτάσεις και θα πρέπει να το δούμε με μεγάλη..ευλάβεια , και με σχολαστικότητα , στοιχεία μπορούμε να αντλήσουμε κι' απ' τα αρχεία του νησιού Εllis , το..καστιγκάρι , που λέγανε οι παλιοί χωριανοί μας Αμερικάνοι , αλλά υπάρχουν και φωτογραφίες και διάφορες σχετικές ιστορίες , που καλό θα ήταν να έρθουν στην επιφάνεια , στη δημοσιότητα , για να μάθους οι πιο νέοι , όποιος λοιπόν , φίλος της σελίδας , έχει οποιοδήποτε σχετικό στοιχείο ας μας το δώσει , ας μας βοηθήσει στην προσπάθειά μας αυτή , που δεν είναι προσωπική υπόθεση αλλά ..ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΗ.....καλό ξημέρωμα αδέρφια να ‘στε όλοι καλά ..

Απ' τους σκαπανείς της μετανάστευσης στην Αμερική , δεκαετία του 1900 , σε κάποια ερημιά , εργάτες στις καινούριες γραμμές τραίνων , ανάμεσά τους αναγνωρίστηκαν οι Λιδορικιώτες : Αλ.Κάππος , δεύτερος καθιστός στην πρώτη σειρά , Κ.Μαργέλλος - Σαψαρής , δεύτερος καθιστός στη δεύτερη σειρά , έβδομος όρθιος στην τρίτη σειρά ο Ν.Π.Πανάγος , ένατος ο Θυμ.Μαργέλλος -Μπέσσας και δίπλα του ο Τάσος Αναστασόπουλος - Κομπορόζος .

Τέλη 19ου αιώνα , Δωριείς εργάτες , απ' την ευρύτερη περιοχή του Λιδορικιού , στο Λαύριο , στην περίφημη..εταιρεία , μεταξύ τους αναγνωρίσθηκαν και μερικοί Λιδορικιώτες , οι : Γ.Μάρκος - Κέφης , τελευταίος δεξιά όρθιος , και Θύμιος Κουλόπουλος , καθιστός , τρίτος από αριστερά , με τη γκλίτσα , είχε ήδη αρχίσει η..αιμορραγία της μετανάστευσης , μόνο που η πρώτη ήταν...εσωτερική .

                          *                         *

   Το παραπάνω αφιέρωμα στα ξενιτεμένα μας αδέρφια , το είχαμε κάνει πριν από καιρό , αγαπημένοι μου φίλοι , στην πρώτη δε φωτογραφία , ανακάλυψα και τον παππού μου Γιώργο Καψάλη , που δυστυχώς δεν γνώρισα , απ’ το σόι όμως του πατέρα μου , η ξενιτειά “ έφαγε “ ένα αδερφό του πατέρα μου , τον Κώστα , που φυσικά δεν γνώρισα ποτέ , αλλά ούτε και ποτέ έμαθα πολλά γι’ αυτόν .

Σήμερα ,  ένας κοντοπατριώτης και καλός φίλος , ο Αλέκος Παπανδρέου , Πρόεδρος του Συλλόγου Αμυγδαλιωτών , είχε την καλοσύνη να μου στείλει  όσα  ονόματα  μεταναστών , που  δήλωσαν  τότε σαν  τόπο  καταγωγής τους   το  Λιδορίκι απ’ τα επίσημα αρχεία του νησιού Ellis , το..καστιγκάρι , όπως το λέγανε οι μετανάστες μας , όπου φαίνονται Λιδορικιώτες , και της γύρω περιοχής , που πάτησαν το πόδι τους στην Αμερική στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα , μέσα σ’ αυτά τα ονόματα περιλαμβάνονται και τα ονόματα των παππούδων μου , του αδερφού του πατέρα μου του Κώστα Καψάλη , καθώς και των αδερφών της μάνας μου , που έφυγαν παιδιά από δω και δεν γύρισαν ποτέ…

   Πολλά , πάρα πολλά , χρωστάμε στους ξενιτεμένους μας , πρόσφεραν πολλά και στις οικογένειές τους αλλά και στην Πατρίδα μας , έτσι σαν …μνημόσυνο , απόψε δημοσιεύουμε κάποια ονόματα , όλα απ’ το – Κ –, μέσα στην κατάσταση αυτή υπάρχουν στενοί συγγενείς μας , που ίσως δεν γνωρίσαμε ποτέ , αλλά όλο και θα είχαμε ακούσει γι’ αυτούς , η κατάσταση , εκτός από Ονομ/μο και ΄τόπο καταγωγής , έχει ηλικία , χρόνο γέννησης και χρόνο άφιξης στην Αμερική .

   Από  σήμερα λοιπόν , αρχίζουμε  τη  δημοσίευση  ονομάτων  Δωριέων  μεταναστών , οπότε  μπορείτε  άνετα , να  βρείτε  και  δικούς  σας  ανθρώπους , μόνο  που  πρέπει να  δώσετε  ..προσοχή , γιατί τα  περισσότερα  ονόματα είναι…μισο…αλλαγμένα , αρχίζουμε με  την  πρώτη  εκατοντάδα .

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ, ΚΑΤΑΓΩΓΗ, ΗΛΙΚΙΑ, ΕΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ, ΑΦΙΞΗ

Name Residence Age Born*Arrived

1 Chalvatzou, Agelos Lautraki, Greece… 21… 1889… 1910

2 Chalvatzou, Agelos Lautraki, Greece ….21… 1889 ….1910

3 Georgian, George Ledariki, Greece……. 25 …1889 ….1914

4 Panagos, Nicolas Ledorici, Greece…….. 18 ….1889…. 1907

5 Papanastasopulos, Efthimios Ledorici, Greece.. 20… 1887… 1907

6 Tebelis, Haralabos Ledoriki, Greece…… 17….. 1899 ….1916

7 Katriouris, Athananios Ledorokiou, Greece ..25… 1889 ….1914

8 Assimacopulos, Andreas Lidarikiou …….27…. ..1880…… 1907

9 Assimacopulos, Andreas Lidarikiou …….27…… 1880 ……1907

10 Sfetsos, Alexios Lidarikiou ………………28 ……1879 …….1907

11 Logras, Joannis Liderikiou………………. 30 ……1877 …….1907

12 Tarlantos, George Lidiriki, Greece ……..24 …..1883 …….1907

13 Erantilis, Panaiotis Lidorichi, Greece…… 23….. 1883…… 1906

14 Atanasio, Csimgos Lidorichio ……………..21…... 1885….. 1906

15 Atanasio, Csimgos Lidorichio ……………..21……. 1885 …..1906

16 Marieclos, Giorgio Lidorichio……………… 25 …….1881…… 1906

17 Vlasopolos, Costantino Lidorichio……….. 27……. 1879 …..1906

18 Papadakis, Joannis Lidorichio, Greece…. 25……. 1892….. 1917

19 Balomenos, Demetrios Lidorici …………….24……. 1882 …..1906

20 Balomenos, Demetrios Lidorici……………. 24……. 1882 …..1906

21 Conlonlas, Athanassio Lidorici…………….. 38 …….1868….. 1906

22 Demetracopoulos, Georges Lidorici ……….22……. 1884 …..1906

23 Flovos, Athanasios Lidorici …………………..21 ……..1885….. 1906

24 Karmos, John Lidorici ………………………….32 ……..1874 …...1906

25 Kontonis, Athanassios Lidorici ………………40 ………1866…… 1906

26 Panaiaosion, Georges Lidorici………………. 38 ………1868 …..1906

27 Ponticis, Constantinos Lidorici ……………….18 ………1888 …..1906

28 Tsabas, John Lidorici…………………………… 19……… 1887 …..1906

29 Tsonos, Spyros Lidorici………………………… 43 ………1863….. 1906

30 Paleolago, Georgio Lidorici, Greece………… 24……… 1888 …..1912

31 Contikis, Christos Lidoricki ……………………..18 ………1888 …..1906

32 Theocharopoulos, Efthionis Lidorik…………. 28 ………1878 …..1906

33 Tsonos, John Lidorik…………………………….. 20 ………1886…. 1906

34 Velias, Alkiviaolis Lidorik ………………………..22……… 1884…. 1906

35 Contonvakis, Nicolaos Lidorika, Greece……. 19…. 1895 ….1914

36 Doumas, Georges Lidorika, Greece……. 28 …..1886….. 1914

37 Doumas, Theodoros Lidorika, Greece ….25….. 1889…. 1914

38 Anadiotis, Oharalampos Lidoriki……. 27 …..1879 ….1906

39 Anadiotis, Oharalampos Lidoriki ……27 …..1879 ….1906

40 Arvanitio, Demetrio Lidoriki…… 19 …..1887…. 1906

41 Arvanitio, Demetrio Lidoriki …..19…. 1887…. 1906

42 Bonbiesta, Constantinos Lidoriki…. 19 ….1887… 1906

43 Bonbiesta, Constantinos Lidoriki ….19….. 1887 …1906

44 Bouviatos, John Lidoriki ………20….. 1886…. 1906

45 Bouviatos, John Lidoriki……… 20….. 1886 ….1906

46 Bratsos, Atham Lidoriki….. 32 …..1875 ……1907

47 Bratsos, Atham Lidoriki ….32 …..1875 ….1907

48 Calianderis, George Lidoriki …..32…. 1874…. 1906

49 Calianderis, George Lidoriki ……32…. 1874…. 1906

50 Carageorgopoulos, Panag Lidoriki ….20 …1886 …1906

51 Carageorgopoulos, Panag Lidoriki….. 20 …1886…. 1906

52 Carapetros, Alexandros Cont. Lidoriki… 22… 1884.. 1906

53 Carapetros, Alexandros Cont. Lidoriki… 22 ….1884… 1906

54 Carmas, Jean Lidoriki ………26….. 1880….. 1906

55 Carmas, Jean Lidoriki……… 26 …...1880 ….1906

56 Charalompos, Colikitros Lidoriki…. 27 …1879…. 1906

57 Charalompos, Colikitros Lidoriki …27…. 1879…. 1906

58 Costopoulos, Costas Lidoriki…….. 20…. 1886 ….1906

59 Costopoulos, Panagiotis Lidoriki ….20…. 1886 …1906

60 Eustathiou, Costas Lidoriki……. 19….. 1887…. 1906

61 Fertakis, Cons. V. Lidoriki …..20 ….1885… 1905

62 Iloria, Pafsanias Lidoriki ……18 ….1888 …1906

63 Kasvikis, John Lidoriki ……….18…. 1888 …1906

64 Marmarg, Demit. Lidoriki….. 25….. 1881… 1906

65 Mpalomanos, Athanassio Lidoriki ….22.. 1884.. 1906

66 Panagiotis, Catsoudas Lidoriki ….38….. 1868… 1906

67 Panagou, Georgios Lidoriki ….22…. 1884…. 1906

68 Papageorgiou, Georges Lidoriki…. 19 ….1887 ….1906

69 Podiotos, Joannis Lidoriki….. 37…. 1869…. 1906

70 Pontikis, Jean Lidoriki… 20… 1886… 1906

71 Sacopoulos, Ath. Lidoriki ……20… 1886… 1906

72 Scondvas, Ivanis Lidoriki…. 22…. 1882…. 1904

73 Tempelis, Constantin Lidoriki ….25… 1881… 1906

74 Xiromamos, Drossos Lidoriki… 15… 1892… 1907

75 Karaiskos, Const. Lidoriki (GR.)…. 20 …1886… 1906

76 Karaiskos, Spirios Lidoriki (GR.)… 19 …1887… 1906

77 Constantinou, Petros Lidoriki Greece ..26.. 1888 …1914

78 Bogiokos, Nicolaos Lidoriki, Dores ….35 ….1877 ….1912

79 Bogiokos, Nicolaos Lidoriki, Dores…. 35… 1877… 1912

80 Gatakis, Georgus Lidoriki, Dores ….18…. 1894… 1912

81 Karidakis, Athanassios Lidoriki, Dores …19… 1893 …1912

82 Klossas, Panajottis Lidoriki, Dores ….19…. 1893… 1912

83 Korakis, Aristidis Lidoriki, Doris… 26…. 1883… 1909

84 Agelopulos, Constantinos Lidoriki, Greece…. 44… 1879… 1923

85 Agelopulos, Constantinos Lidoriki, Greece …44… 1879…1923

86 Anastassopulo, Anastassio Lidoriki, Greece…. 35… 1872… 1907

87 Anastassopulo, Anastassio Lidoriki, Greece …35… 1872… 1907

88 Aravossitas, Anastassios Lidoriki, Greece… 23… 1887… 1910

89 Aravossitas, Anastassios Lidoriki, Greece …23… 1887… 1910

90 Babalis, Nicoloas Lidoriki, Greece …20 ….1890… 1910

91 Babalis, Nicoloas Lidoriki, Greece …20 …1890 …1910

92 Balatsoulas, Dimitrios Lidoriki, Greece …25… 1889… 1914

93 Balatsoulas, Dimitrios Lidoriki, Greece …25… 1889… 1914

94 Bugalis, Georgio Lidoriki, Greece …18 …1889… 1907

95 Bugalis, Georgio Lidoriki, Greece….. 18… 1889… 1907

96 Cagalos, Costas Lidoriki, Greece ….17…. 1890… 1907

97 Cagalos, Costas Lidoriki, Greece…. 17 ….1890…. 1907

98 Capos, Nicolas Lidoriki, Greece…. 35… 1872… 1907

99 Capos, Nicolas Lidoriki, Greece …35… 1872… 1907

100 Capsotio, Apostolis Lidoriki, Greece …38… 1869… 1907

Τα αρχεία του Ellis , περιέχουν και πολλά άλλα στοιχεία , του κάθε μετανάστη , χρώμα ματιών , ύψος , σχήμα προσώπου κ.λ.π , θα κάνουμε προσπάθεια να συγκεντρώσουμε τα ονόματα που δηλώνουν καταγωγή από Δωρίδα και όταν είμαστε έτοιμοι θα τα δημοσιεύσουμε .

  Μετανάστες μας , σε κάποια Αμερικάνικη ..ερημιά , φκιάχνουν τις γραμμές των..τραίνων , σκαπανείς κι’ αυτοί του..Αμερικάνικου..ονείρου..

                                Καλό  σας  απόγευμα 

                                  www.lidoriki.com 

Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ,ΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ..

Δύο χαρακτηριστικές φωτογραφίες απ' τη ζωή των πρώτων Δωριέων μεταναστών στην Αμερική στις αρχές του 20ου αιώνα .

   Παλιότερα ,  κάναμε ένα φωτογραφικό αφιέρωμα στους Λιδορικιώτες , με την..ευρεία έννοια , πρωτομετανάστες στην Αμέρικα , είναι γνωστή η εκεί ζωή τους , σκληρή , δύσκολη , ασυνήθιστη για τους αγνούς Δωριείς , που έφυγαν από μια φτωχιά αλλά ζεστή κι' αγαπημένη Πατρίδα , κι' έπεσαν στο..λάκκο με τα φίδια . Έχουν μείνει όμως , εκτός απ' τα πολλά δυσάρεστα , κάποια ...φωτεινά διαλείμματα στην καθημερινότητά τους , χαρακτηριστικά του...θανατηφόρου Λοιδορικιώτικου χιούμορ .

   Σε μια απ' τις φωτογραφίες που δημοσιεύσαμε , υπήρχε κι' ο παππούς μου , ο Γιώργος Καψάλης , κάπου στην πρώτη η δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα , δεν τον γνώρισα τον παππού μου , και το ‘χω παράπονο που δεν γνώρισα παππούδες και γιαγιάδες , απ' τις διηγήσεις όμως των γονιών μου και άλλων συγγενών έμαθα κάποια πράγματα γι' αυτόν . Ήταν πολύ καλαμπουρτζής , με το χαρακτηριστικό ..σκληρό Λιδορικιώτικο χιούμορ , που ξεπερνάει , πολλές φορές , τα ανεκτά όρια κι' ενοχλεί , αυτό είναι κι' ένα απ' τα ..οικογενειακά μας ..ελαττώματα , θα σας διηγηθώ μια πραγματική ιστορία απ' τη ζωή του στην Αμερική μαζί με τους άλλους Λιδορικιώτες , φυσικά , ξέχασα να σας πω πως τον παππού μου τον παραγκώμιαζαν " Ψιττακό " , δηλαδή παπαγάλο , το γιατί δεν το γνωρίζω .

   Στην Αμερική λοιπόν όταν πήγαν οι χωριανοί μας μετανάστες , έμεναν , όπως είναι γνωστό , σε..μικροκοινόβια , πέντ' έξι μαζί , για οικονομία , και κάθε μέρα έμενε κάποιος πίσω στο σπίτι για να μαγειρέψει και για τους υπόλοιπους , αυτό γινόταν με σειρά . Κάθε βράδυ οι..συγκάτοικοι , έκαναν ..συνέλευση ενοίκων και αποφάσιζαν , δημοκρατικά , για το τι φαγητό θα 'φτιαχναν την άλλη μέρα , κοινή...συναινέσει .

   Ήρθε κι' η σειρά του παππού μου , μαζεύτηκαν , όπως πάντα , οι ένοικοι , για ν' αποφασίσουν , περί του φαγητού της επομένης , οι ψηφοφορίες όμως απέβησαν..άκαρπες , ο ένας ήθελε μακαρόνια , ο άλλος φασόλια , ο άλλος ρύζι , άλλος πατάτες , ο καθένας το δικό του , αποτέλεσμα δεν έβγαινε , αλλά κάτι έπρεπε να μαγειρέψουν , κάτι να φάνε . Στα πολλά στα λίγα , κι΄αφού δεν υπήρχε ..ομοφωνία , και μετά από πολλές γκρίνιες , το θέμα δεν λύθηκε , έμεινε..φλου .

   Φύγαν το πρωί οι λεβέντες , πήγαν στις δουλειές τους κι' όταν τέλειωσαν , γύρισαν πεινασμένοι σαν..λύκοι , μπήκαν , τους καλωσόρισε ο παππούς μου , και μέσα στο σπίτι ..κυκλοφορούσε μια ευχάριστη μεν , αλλά περίεργη , πρωτόγνωρη μυρωδιά . Αφού πλύθηκαν κι' ετοιμάσθηκαν , άρχισαν , ένας -ένας , να ρωτάνε : τι φαί έφκιαξες Γιώργο ; ρωτάει ο πρώτος , ό,τι μούπες του απαντάει ο παππούς μου , τι έφκιαξες Γιώργη σήμερα ; ρωτάει ο δεύτερος , και παίρνει την ίδια απάντηση , ό,τι μούπες , το ίδιο κι' ο τρίτος κι' οι υπόλοιποι , οπότε άρχισαν να κοιτάζονται μεταξύ τους , με απορία , πως γίνεται να έφκιαξε 5-6 , ειδών φαγητά ; κάτι δεν πήγαινε καλά , την απορία τους την έλυσε ο παππούς μου , τους λέει : άντε , πάρτε πιάτα ελάτε να βάλτε φαί , και πηγαίενι προς την πελώρια κατσαρόλα , που ακόμα σιγόβραζε .

   Πλησιάζει αυτός , πλησιάζουν κι' οι άλλοι , και βγάζει το καπάκι , και μέσα υπήρχε ένα..απίθανο τουρλουμπούκι , φασόλια , πατάτες , ρύζι , μακαρόνια , φακές ..ότι τέλος πάντων είχαν παραγγείλει χθες βράδυ οι συγκάτοικοι , ορίστε , τους λέει ο παππούς μου , ότι μού 'πατε έφκιασα , βγάλτε ο καθένας το δικό του και φάτε...

Το τι επακολούθησε , αφήνω να το μαντέψτε μόνοι σας , πάντως το περιστατικό είναι πραγματικό και μου τόπε άνθρωπος , που ήταν την εποχή εκείνη στην Αμερική , γιατί όπως καταλαβαίνετε , η ...είδηση έκανε γύρα σ' όλους τους Λιδορικιώτικους , και όχι..μόνο , καταυλισμούς μεταναστών........

Θεός σχωρέστους , όλους τους ήρωες αυτούς που δημιούργησαν τις συνθήκες για να ζήσουμε εμείς καλύτερα , πολλά τους χρωστάμε , τουλάχιστον ας τους θυμόμαστε με αγάπη.....Κ.Κ .-

  www.lidoriki.gpm 

OTAN OI EΛΛΗΝΕΣ ΗΤΑΝ ΘΥΜΑΤΑ ΔΟΥΛΕΜΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΧΑΝΑΝ ΤΙΣ ΖΩΕΣ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΒΑΠΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΑΣ

 

Οι Έλληνες μετανάστες στην Αμερική στις αρχές του 20ου αιώνα μέσα από τα επίσημα κρατικά έγγραφα. Ο ρατσισμός εναντίον τους και ο μύθος του οικονομικού θαύματος μέσα από ντοκουμέντα της εποχής
Χρήστος Δεμέτης
Σεπτέμβριος 03 2015 17:11
Η ιστορία επαναλαμβάνεται μιας και επαναλαμβάνονται τα ανθρώπινα λάθη. Λάθη και επιλογές που οδηγούν σε εμφύλιες συρράξεις, ένοπλες συγκρούσεις, διαπλοκή συμφερόντων, κρίση οικονομική, πολιτική και κυρίως, κοινωνική.
Εν έτει 2015, οι Σύροι εγκαταλείπουν την πατρίδα τους ανά χιλιάδες προσπαθώντας να σώσουν τους ιδίους και τις οικογένειες τους. Το "αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον" έχει γίνει κλισέ. Αλλά τα κλισέ δεν σώζουν ανθρώπινες ζωές από τα θαλάσσια κύματα. Ούτε από τα πυρά.
Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, και φτάνοντας στις αρχές του 20ου αιώνα, μπορούμε να ανιχνεύσουμε μέσα από ιστορικές καταγραφές, κοινές γραμμές με το σήμερα. Ιστορίες και αφηγήσεις που αφορούν θύματα δουλεμπόρων στην απεγνωσμένη προσπάθεια τους για μια νέα τύχη, κάπου αλλού, στα ξένα.
Σήμερα είναι οι Σύροι, τότε ήταν και οι Έλληνες που έφευγαν μαζικά προς τις ΗΠΑ.
Η συστηματική και μαζική μετανάστευση στις ΗΠΑ από όλη την Ευρώπη και από την Ελλάδα, αρχίζει μετά το 1870. Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία, την δεκαετία 1871-1880 συνολικά 2.270.000 μετανάστες έφυγαν από την Ευρώπη για την Αμερική και μόνο 210 Έλληνες μεταξύ αυτών.
Την επόμενη δεκαετία 1881-1890 στους συνολικά 4.730.000 μετανάστες από την Ευρώπη μόνο 2.300 ήταν Έλληνες. Την επόμενη δεκαετία 1891-1900 έφτασαν στην Αμερική 16.000 Έλληνες. Την δεκαετία 1901-1910 έφυγαν 167.500 ενώ την δεκαετία 1911-1920 184.000 Ο συνολικός πληθυσμός των Ελλήνων στις ΗΠΑ κατά το 1920 έφτασε τους 370.000
Το 1921 ψηφίστηκε νόμος στις ΗΠΑ που περιόριζε την είσοδο μεταναστών σε συγκεκριμένες αναλογίες για κάθε χώρα, δίνοντας στην Ελλάδα αριθμό 4.890 ετησίως. Ο νόμος ίσχυσε 3 χρόνια στα οποία έφτασαν στης ΗΠΑ 41.000 Έλληνες. Ο νόμος το 1924 άλλαξε προς το χειρότερο επιτρέποντας μόνο 100 Έλληνες ετησίως.
Έτσι την πενταετία 1925-1930 ήλθαν 730 αλλά και άλλοι 7.000 ως σύζυγοι και ανήλικα τέκνα. Ο νόμος αυτός άλλαξε γρήγορα και την δεκαετία 1930-1939 ήλθαν 3.000 και άλλοι 6.000 ως σύζυγοι και άγαμα τέκνα. Κατά την διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου δεν υπήρξε μετανάστευση. Μετά το τέλος αυτού, την διετία 1947-1949 έφτασαν 4.000.
H "χρυσή δεκαετία" του μεταναστευτικού πυρετού προς τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ήταν η δεκαετία 1906-1915, όπου από την Ελλάδα μετανάστευσαν προς τις HΠΑ 250.555 άτομα, δηλαδή το 65% περίπου των Ελλήνων μεταναστών προς τις υπερπόντιες χώρες κατά την περίοδο 1881-1920.
H εμπόλεμη κατάσταση, αλλά και οι πολιτικές εκτροπές και ανωμαλίες γίνονται πρόξενοι μεγάλων πληθυσμιακών μετακινήσεων για την εποχή.
Η φωτογραφία (απεικονίζονται Έλληνες μετανάστες στην οδό Bayard του Manhattan, οι οποίοι - εν έτει 1898 - έχουν νοικιάσει από ένα στρώμα με 5 cents έκαστος) προέρχεται από το ιστολόγιο: http://thearkanproject.com:



H συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων μεταναστών είναι στα πρώτα χρόνια άνδρες, αλλά με το πέρασμα του χρόνου η αναλογία των γυναικών αυξάνεται. Από νεώτερες μελέτες, σύμφωνα με επεξεργασμένα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος (EΣYE), προκύπτει ότι ενώ το 1896 στους 100 μετανάστες, 2,4 ήταν γυναίκες, το 1906 3,7 και το 1910 6,5, το 1914 η αναλογία θα φτάσει στις 12,4 γυναίκες και το 1924 στις 57,0.
Στην πλειοψηφία τους οι συμπατριώτες μας που μετανάστευαν στις υπερπόντιες χώρες, εκτός από τη σωματική ικανότητα, δε διέθεταν άλλο προσόν.
Έφταναν στον Πειραιά και αντίκριζαν για πρώτη φορά θάλασσα και βαπόρια. Ήταν αγράμματοι, λίγοι είχαν τελειώσει το Δημοτικό, στερημένοι άνθρωποι που δεν είχαν συνείδηση των δικαιωμάτων τους. Δηλαδή ήταν το κατάλληλο υλικό για εκμετάλλευση. Και βέβαια, η υποδοχή στις ΗΠΑ, θυμίζει πολύ τα νέα, "Ευρωπαϊκά ήθη και έθιμα".

Διαβάζουμε στο "Συναξάρι Ανδρέα Κορδοπάτη. Βιβλίο πρώτο: Αμερική", του Θανάση Βαλτινού, περί "υποδοχής στα ξένα":

Πλεύρισε το καράβι στο λιμάνι, το λιμάνι πατωμένο, το τελωνείο απάνω στα νερά.
Φαίνεται πως η Αυστροαμερικάνα έβγαζε πολλούς λαθραίους ελεύθερους να φεύγει ο καθένας για το δικό του μέρος, και οι άλλες εταιρείες παραπονέθηκαν.
Έτσι η αμερικάνικη κυβέρνηση έστειλε επιτροπή να επιθεωρήσει πάλι τους ανθρώπους.
Ήρθε ο γιατρός κι άρχισε να εξετάζει έναν έναν.
Όποιος ήταν καλός του ’δινε μια κάρτα με μπλε μολύβι κι έγραφε απάνω οράιτ, αμερικάνικα. Όποιος δεν ήταν καλός του ’δινε σκαρτ με κόκκινο.
Καθένας που πέρναγε με μπλε πήγαινε στην επιτροπή, έδινε το χαρτί, το διάβαζαν καλά, τον έδιωχναν.
Τους άλλους τούς έβαζαν κάτω στο αμπάρι. Έφτασε η σειρά της παρέας μου, άρχισαν από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο που ήμουνα εγώ. Μου ’δωσε κόκκινο ο γιατρός, των άλλων μπλε.
Πάει, γυρίζω πίσω, λέω.
Και οι σύντροφοί μου με κοίταζαν αμίλητοι. Γυρίζω, το σκαρτ είναι γύρισμα το οράιτ όχι.
Πέρασαν όλοι από την επιτροπή, τους έδιωξαν.
Φτάνω εγώ, με παίρνουν με κατεβάζουν κάτω. Πρόλαβα φώναξα του αδερφού μου, είχε είκοσι δολάρια απάνω του. Του είπα να μου αφήσει τα μισά, θα τα χρειαζόμουν.
Κόντευε βράδυ, ο ήλιος έπεφτε.
Του λέω, αν είσαι ακόμα το πρωί εδώ, έλα να ιδωθούμε και φέρε τίποτα καλά.
Δεν ήρθε. Κι έμεινα μαζί με τους άλλους.
[…]
Την επαύριο ήρθε πάλι η επιτροπή, μας ξανακοίταξαν, μας έκριναν δεύτερη φορά σκάρτους. Σε τρεις μέρες καινούργια επιτροπή, ανώτερη. Έβαλαν μπροστά και μας εξέταζαν από την αρχή. Μας όρκισαν ότι ποτέ η κυβέρνηση δεν επιτρέπει σε αρρώστους, κλέφτες και εγκληματίες να πατήσουν αμερικάνικο έδαφος.
Τότε πήραμε απόφαση ότι μας γυρίζουν πίσω.
Κακό μού ήρθε να φτάσω στο χείλος της Αμερικής και μονάχα ως εκεί.
Μ’ έκλεισαν στο μπουντρούμι με τους εξήντα άλλους, διάφορες φυλές. Ήσαν και Εβραίοι ανάμεσά μας. Ένας απ’ αυτούς, κάθε που μας έφερναν νερό βούταγε να παίρνει πρώτος. Μια δυο, την τρίτη κάποιος είχε ένα σουγιά της φυλακής, του κόβει μια στα λαγαρά, ήρθε τούμπα.
Και για να μιλήσουμε με επίσημα στοιχεία μέσα από ιστορικές καταγραφές και ντοκουμέντα, ζητήσαμε την άδεια του Χρήστου Τσαντή να επικαλεστούμε πρόσφατη έρευνα του για το δουλεμπόριο με θύματα Έλληνες, στις αρχές του 20ου αιώνα, που θυμίζει σε μεγάλο βαθμό το τί γίνεται σήμερα.

Το άρθρο του συγγραφέα Χρήστου Τσαντή, όπως δημοσιεύθηκε στο προσωπικό του ιστολόγιο

«Ομολογώ ότι μπροστά στο θέαμα των διερχόμενων (μεταναστών) Ελλήνων η συνείδησή μου εξανίσταται. Οι μετανάστες, στους οποίους κάποιοι υπόσχονται τον επίγειο παράδεισο, παύουν να θεωρούνται ανθρώπινα όντα από τη στιγμή του απόπλου του ατμόπλοιου για Μασσαλία ή για άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια. Ο μετανάστης μεταβάλλεται σε εμπόρευμα, σε είδος. Είναι θύματα των μεγάλων ατμοπλοϊκών εταιρειών. Υποθηκεύουν ή πουλάνε ό,τι κι αν έχουν, παραδίδοντας τα πάντα στους πράκτορες αυτών των εταιρειών».
Συγκλονίζει η έκθεση του Γενικού Πρόξενου της Ελλάδας στη Μασσαλία (1901-1902), για την κατάσταση των Ελλήνων μεταναστών, που μαζί με χιλιάδες Ιταλούς, Ιρλανδούς και άλλους Ευρωπαίους γεμίζανε τα πλοία για την Αμερική.
«Όσες φορές απευθύνθηκα σε ατμοπλοϊκές εταιρείες», γράφει ο πρόξενος, «για την προστασία Ελλήνων που δεν τους επέτρεψαν να αποβιβαστούν στην Αμερική, για διάφορους λόγους, οι πράκτορες αποποιούνται την επιστροφή των χρημάτων με επιχείρημα ότι αυτοί οι δυστυχείς υπέγραψαν συμφωνητικό προς του απόπλου από τον Πειραιά. 
[…] Αυτή τη στιγμή που γράφω, μπροστά στο προξενικό κατάστημα βρίσκονται περί τους 800 μετανάστες που ζητούν τη συνδρομή μου για να φύγουν στις ΗΠΑ και άλλοι για να συλληφθούν αυτοί που τους αφαίρεσαν με απάτη τα χρήματά τους. Άλλοι ζητούν την παρέμβασή μου ώστε να εισαχθούν σε φρενοκομείο της πόλης ως ψυχικά πάσχοντες από τις κακουχίες και τις στερήσεις του διάπλου».
«Πόντισον!»
Τραγική η πορεία στη ξενιτιά των ΗΠΑ για τους μετανάστες από την Ελλάδα και από τις άλλες χώρες στις αρχές του 20 αιώνα. Πολλοί ήταν αυτοί που έχαναν τα λογικά τους κατά τον εικοσαήμερο διάπλου του Ατλαντικού και άλλοι που δεν άντεχαν τις κακουχίες της ζωής μακριά από την πατρίδα. Ακόμη πιο σκληρές όμως ήταν οι σκηνές που διαδραματίζονταν με τους ανθρώπους που έχαναν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
Οι ναυτικοί κανονισμοί προέβλεπαν τη ρίψη του πτώματος στη θάλασσα μέσα σε ασφαλτωμένο φέρετρο για να μη γίνει ο νεκρός τροφή για τα ψάρια. Όμως τις πιο πολλές φορές ο πλοίαρχος, προκειμένου να αποφύγει δυσάρεστες καταστάσεις από τους συγγενείς, τους συνοδούς και τους υπόλοιπους μετανάστες, διέταζε το πλήρωμα να ρίξει τους νεκρούς στη θάλασσα μέσα στη νύχτα.
«Πόντισον!» έδινε τη διαταγή ο καπετάνιος και το πτώμα κυλούσε πάνω στο σανίδι, δεμένο με ένα βαρίδι στα πόδια κι έπεφτε στον ωκεανό μέσα στο πηχτό σκοτάδι. Το όνειρο του Νέου Κόσμου τελείωνε με την υπογραφή του καπετάνιου, του ιατρού του πλοίου και δύο ακόμα μαρτύρων σε μία ληξιαρχική πράξη θανάτου, ενώ τα πράγματα του νεκρού παραδίδονταν στην αρμόδια προξενική αρχή.
Ο μύθος του οικονομικού θαύματος
Όσοι κατάφερναν να φτάσουν στην ακτή, καταρρακωμένοι από τις κακουχίες, παραδίνονταν στο Αμερικανικό Γραφείο Μετανάστευσης, απ’ όπου πολλοί απορρίπτονταν και επέστρεφαν άπραγοι πίσω, αφού προηγουμένως είχαν παραδώσει το όποιο κομπόδεμά τους στους πράκτορες των ατμοπλοϊκών εταιρειών και σε άλλους εμπόρους ελπίδων.

Η ελληνική εφημερίδα της Νέας Υόρκης «Θερμοπύλες» έγραφε στις 10 Απριλίου του 1903:
«Και μαρμάρινη καρδιά να έχει κάποιος θα συντριβεί βλέποντας πολλούς Έλληνες μετανάστες να αποπέμπονται και να βρίσκονται μέσα στην απόγνωση. Πολλοί υποθηκεύσανε τα κτήματά τους στην Ελλάδα για να πληρώσουν τα εισιτήρια. Άλλοι μόλις άκουσαν ότι δεν γίνονται δεκτοί (από το Αμερικανικό Γραφείο Μετανάστευσης) αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν πέφτοντας στη θάλασσα. Σε όλα τα πρόσωπα ήταν διακριτή η συντριβή της καρδιάς και η απόγνωση. 200 και πλέον Έλληνες μετανάστες αποπέμφθηκαν τους τελευταίους τρεις μήνες μεταξύ αυτών και γυναίκες που δεν βρέθηκαν οι διευθύνσεις των συγγενών τους στις ΗΠΑ. Τί θα απογίνουν τώρα αυτές οι γυναίκες επιστρέφοντας στη Γαλλία»;
Ποιά τύχη περίμενε όμως όσους γινόντουσαν δεκτοί;
Σωματεμπόριο παιδιών – Πλανόδιοι άνεργοι – Θύματα δουλεμπόρων
Η ελληνική εφημερίδα «Ατλαντίς» της Νέας Υόρκης καταγγέλλει, το Γενάρη του 1902, τη σωματεμπορία μικρών παιδιών από την Πελοπόννησο και από άλλες περιοχές της Ελλάδας, που στέλνονται στις ΗΠΑ και γυρνούν στους δρόμους κάνοντας ό,τι τους προστάξουν οι δουλέμποροι.
Άλλη εφημερίδα των Ελλήνων της Αμερικής, ο«Λοξίας» γράφει στις 18 Μάρτη του 1903:
«Οι Έλληνες μετανάστες στην Αμερική βρίσκονται σε αθλιότατη κατάσταση, ακόμη χειρότερη κι από αυτή άλλων εθνικοτήτων, όπως για παράδειγμα οι Κινέζοι. Αποβιβαζόμενος στις ΗΠΑ ο Έλληνας μετανάστης ταλαιπωρημένος από την αφόρητη οικονομική καχεξία και χωρίς να μπορεί να βρει δουλειά, δίχως να γνωρίζει τη γλώσσα, γίνεται έρμαιο στα χέρια αυτών που τον παρέσυραν στο κυνήγι του αμερικανικού χρυσού! Γίνεται δούλος.
[…] Γίνεται πλανόδιος, στερείται της αναγκαίας τροφής, κοιμάται σε υπόγεια χωρίς στοιχειώδη θέρμανση και υγιεινή, γυρνά στους δρόμους με χειράμαξες πουλώντας φρούτα, τον ξυλοφορτώνουν οι κλητήρες, παραμένει υπό αφόρητος ψύχος και υπό αφόρητη ζέστη, περιορίζει στο ελάχιστο τον νυχτερινό ύπνο, γυρίζει ρακένδυτος και ρυπαρός.
Αλληλοϋβρίζονται και συλλαμβάνονται καθημερινά. Οδηγούνται στα κρατητήρια ως παραβάτες των αστυνομικών διατάξεων. Γίνονται αντικείμενο (ρατσιστικών) επιθέσεων. Παλεύουν να εξοικονομήσουν ελάχιστα για να ζήσουν καταστρέφοντας την ίδια τους τη ζωή, αφού οι πιο πολλοί γίνονται φθισικοί».
Άλλοι Έλληνες μετανάστες βρήκαν δουλειά στα εργασιακά κάτεργα των σιδηροδρομικών σταθμών, οι οποίοι όμως για να ανταγωνιστούν τους υπόλοιπους μετανάστες εργάτες, έριξαν πολύ χαμηλά τις αμοιβές τους με συνέπεια να μην μπορούν να καλύψουν τις στοιχειώδες ανάγκες τους αλλά και να μπαίνουν στο στόχαστρο των υπόλοιπων εργαζομένων ως υπεύθυνοι για την καθίζηση της αξίας του μεροκάματου. Τα ατυχήματα που κοστίζουν τη ζωή πολλών Ελλήνων και άλλων μεταναστών, καθώς και η πτώση της τιμής του μεροκάματου οδηγούν πολλούς από αυτούς να εγκαταλείπουν τους σιδηροδρόμους.
Το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στο Σικάγο
Ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο της εποχής μας δίνει η περιγραφή από ένα έγγραφο του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στο Σικάγο στις 11 Απριλίου του 1901:
«Οι περισσότεροι νέοι μετανάστες αυτό το χρόνο ήρθαν εδώ για να βρουν δουλειά στους σιδηροδρόμους. Μέχρι σήμερα όμως λιγότεροι από 200 βρήκαν εργασία. Οι πιο πολλοί αναγκάστηκαν να δουλέψουν σε ανθρακωρυχεία, έπειτα όμως από δυστυχήματα που συνέβησαν εγκατέλειψαν την εργασία τους. Ήδη 1500 περίπου περιπλανώνται άνεργοι στους δρόμους του Σικάγο. Μεταμελημένοι για την άφιξή τους στην Αμερική, εξαντλημένοι και χωρίς να διαθέτουν πλέον καθόλου χρήματα, στερούνται τα προς το ζην».
Το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη
Χαρακτηριστικά, για την κατάσταση που βιώναν οι Έλληνες στην Αμερική, είναι τα αποσπάσματα από τα έγγραφα που αντάλλαξαν ο Δ. ΜΠΟΤΑΣΗΣ Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη και ο υπουργός των εσωτερικών Γ. Θεοτόκης, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1901.

«Κύριε Υπουργέ, το ρεύμα των Ελλήνων μεταναστών παραμένει ισχυρό»,γράφει ο πρόξενος της Νέας Υόρκης. «Από τις επίσημες στατιστικές του Γραφείου περί των εργασιακών, της Πολιτείας της Νέας Υόρκης, φαίνεται ότι αποβιβάσθηκαν στο λιμάνι της από την Ελλάδα, κατά τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 1900, 1267  Έλληνες μετανάστες, ενώ στους τρεις αντίστοιχους μήνες του 1899 είχαν αποβιβασθεί 667. Με λύπη μου παρατηρώ την αύξηση αυτή των μεταναστών από την Ελλάδα.
[…] Απέχω από το να εξετάσω το ζήτημα από οικονομική άποψη ή να εκφράσω κρίσεις για το κατά πόσο ζημιώνεται η Ελλάδα από τη στέρηση τόσο πολλών εργατικών χεριών. Παρατηρώ μόνο ότι οι μετανάστες υποφέρουν τα πάνδεινα. Δεν γνωρίζουν χειρωνακτικό επάγγελμα αλλά ούτε και τη γλώσσα. Τα 9/10 των μεταναστών προέρχονται από τις αγροτικές περιοχές του Βασιλείου της Ελλάδας.
Δεν βρίσκουν μεροκάματο γιατί είναι εκτεθειμένοι στον ανταγωνισμό των Ιρλανδών, που είναι περισσότεροι και ξέρουν τη γλώσσα, οπότε δεν τους μένει άλλο επάγγελμα να κάνουν. Γίνονται πλανόδιοι πουλώντας φρούτα περιφερόμενοι στους δρόμους με χειράμαξες και υποφέρουν μύριες διώξεις και καταπιέσεις από την τοπική αστυνομία, για παρακώλυση συγκοινωνιών. Επίσης έχουν να υποστούν τον συναγωνισμό των Ιταλών που είναι περισσότεροι.  Υπολογίζω ότι υπάρχουν 1500 Έλληνες πλανόδιοι στη Νέα Υόρκη.
[…]   Ζουν υπό αυστηρές οικονομίες στην τροφή και την κατοικία. Τα ενοίκια είναι πολύ ακριβά κι έτσι στοιβάζονται οχτώ με δέκα άτομα σε δωμάτια γεμάτα υγρασία. Πολλοί μάλιστα γίνονται φθισικοί, ένεκα του φριχτού κλίματος της Νέας Υόρκης κατά τους χειμερινούς μήνες.
[…] Δύο ή τρεις φορές έγινε προσπάθεια να επιβληθούν περιοριστικοί όροι για τη μετανάστευση αλλά ως τώρα δεν έχουν ψηφιστεί.
[…] Η ελάχιστη σωματική βλάβη, η απλή υπόνοια ότι ο μετανάστης έφτασε προσκληθείς εκ προκαταβολής εντεύθεν, όπως εργασθεί επί πληρωμή, αρκεί για να αρνηθεί την αποβίβασή του το Γραφείο Μεταναστεύσεων και να υποχρεώσει την ατμοπλοϊκή εταιρεία να τον επαναφέρει στο λιμάνι απ’ όπου τον παρέλαβε».
Η Εγκύκλιος του ελληνικού Υπουργείο Εσωτερικών για τη μετανάστευση
Αυτά έγραφε ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη στις 17 Μαρτίου του 1901. Ένα μήνα αργότερα, στις 19 Απριλίου του 1901, του απαντούσε με έγγραφό του ο Γ. Θεοτόκης, υπουργός εσωτερικών της ελληνικής κυβέρνησης. Τα δύο έγγραφα δημοσιεύτηκαν και εστάλησαν στους Νομάρχες του κράτους.
«Προς τους κ. κ. Νομάρχες,
Σας ανακοινώνουμε δύο εκθέσεις των προξένων της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ και στο Λίβερπουλ της Αγγλίας οι οποίες περιγράφουν τις στερήσεις και τις κακουχίες τις οποίες βιώνουν οι ομοεθνείς μας, όσοι βαυκαλιζόμενοι υπό απατηλών ελπίδων και σφαλερών υπολογισμών εγκαταλείπουν το πάτριο έδαφος και μεταναστεύουν στην Αμερική αναζητώντας μια καλύτερη τύχη.
Τις εκθέσεις των ανωτέρω προξένων περί της λυπηρότατης κατάστασης των μεταναστών επικυρώνουν οι πληροφορίες που έχουμε και από άλλες προξενικές αρχές της Ελλάδας, ιδίως δε του εν Σικάγο Γενικού Πρόξενου, ο οποίος ανέφερε με τηλεγράφημά του προς το Υπουργείο Εξωτερικών ότι περιπλανώνται εκεί άνεργοι περί τους 1000 μετανάστες (Έλληνες) άνευ χρημάτων και σε απελπιστική κατάσταση.
Η κατάσταση αυτή των μεταναστών ελπίζουμε να πείσει όσους εγκαταλείπουν την πατρική εστία, τους οικείους και των φτωχικό αλλά έντιμο εν τη πατρίδα βίο ότι, εάν ευάριθμοι εκ των μεταναστών κατορθώνουν μετά από πολυετείς εξευτελισμούς και ταλαιπωρίες να βελτιώσουν την υλική τους κατάσταση στην Αμερική, οι περισσότεροι καταστρέφονται εκπατριζόμενοι.
Την εγκύκλιο αυτή παρακαλούμε να την αποστείλετε σε ικανά αντίτυπα στους Δημάρχους και στους Αστυνόμους της δικαιοδοσίας σας διατάσσοντας την ανάγνωσή τους στις εκκλησίες επί τρεις συνεχόμενες Κυριακές.
Αθήνα – 19 Απριλίου 1901.
Ο Υπουργός Γ. Ν. Θεοτόκης.
Κ. Α. Βαμπάς».
Μόνο από την 1Ιανουαρίου μέχρι την 30η Μαρτίου του 1903 αναχώρησαν από τον Πειραιά 9.950 μετανάστες. 10.000 Έλληνες πήραν το δρόμο της ξενιτιάς μέσα σε τρεις μόλις μήνες, σε μία περίοδο που ο συνολικός πληθυσμός της χώρας δεν ξεπερνούσε τους 2.700.000 κατοίκους.
Ας λειτουργήσουν αυτά τα κρατικά έγγραφα και τα στοιχεία ως καμπάνα υπενθύμισης για όσους ξεχνούν το παρελθόν αυτού του τόπου και την ιστορία του.
Ένας λαός που τραγούδησε: «Την ξενιτειά, τη γυμνωσιά, την πίκρα, την αγάπη… τα τέσσερα τα ζύγισα, βαρύτερα είν’ τα ξένα», μπορεί να καταλάβει τι πάει να πει προσφυγιά, τι σημαίνει μετανάστευση.
http://news247.gr/