Tης Mαριαννας Tζιαντζη
Για το ντοκιμαντέρ «Σμύρνη: η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης, 1900-1922» της Μαρίας Ηλιού, που η πρεμιέρα του έγινε στο Μουσείο Μπενάκη, έγραψε η Ελένη Μπίστικα στο «Σημειωματάριο» (Τρίτη, 31/1). Με οξυδέρκεια εδώ περιγράφονται το πνεύμα, η αισθητική και το ιστορικό ήθος του ντοκιμαντέρ, επισημαίνεται ο πολυετής μόχθος των συντελεστών του, γίνεται αναφορά στο αρχειακό και οπτικό υλικό που ήρθε για πρώτη φορά στο φως και μεταδίδεται η συγκίνηση των θεατών που είχαν την τύχη να το παρακολουθήσουν στο αμφιθέατρο του μουσείου, όπου συνεχίζονται οι προβολές του στο πλαίσιο της ομότιτλης φωτογραφικής έκθεσης (έως τις 26 Φεβρουαρίου).
Περίπου 240.000 τηλεθεατές είδαν το ίδιο ντοκιμαντέρ στην ΕΤ1 το βράδυ της περασμένης Κυριακής, ένας αριθμός διόλου ευκαταφρόνητος, αν λάβουμε υπόψη τη διάρκεια της «Σμύρνης» (περίπου μιάμιση ώρα), αλλά και το συγκεκριμένο τηλεοπτικό «είδος» στο οποίο κατατάσσεται. Με μελαγχολική ακρίβεια η ταινία περιγράφει τις παραμονές της καταστροφής και την κορύφωσή της, αποφεύγοντας τους κραυγαλέους καταγγελτικούς τόνους (την καταγγελία την κάνει η ίδια η Ιστορία), τη συναισθηματική εκμετάλλευση, τις αυτάρεσκες εθνικιστικές κορόνες. Λεπταίσθητη και χυμώδης η μουσική του Νίκου Πλατύραχου, εκφραστικά τα πρόσωπα εκείνων που μιλούν σήμερα, αλλά και όσα έχουν αποτυπωθεί στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες εκείνων των χρόνων.
Είναι αυτονόητο ότι σκοπός αυτού του ντοκιμαντέρ δεν είναι να υπογραμμίσει αναλογίες και να προκαλέσει συνειρμούς σχετικούς με το σήμερα, όμως κάποιες στιγμές οι συνειρμοί ήταν αναπόφευκτοι. Για παράδειγμα, σχεδόν έναν αιώνα προτού γίνουν της μόδας οι όροι «ανεκτικότητα» και «πολυπολιτισμικότητα», οι Σμυρνιοί τούς γνώριζαν από πρώτο χέρι, καθώς στους δρόμους της πόλης άκουγε κανείς πολλές γλώσσες κι έβλεπε ανθρώπους με διαφορετικές φορεσιές και συνήθειες. Αν και η εθνοτική ποικιλία εκφραζόταν και στην πολεοδομία της Σμύρνης, με την ύπαρξη διακριτών συνοικιών - Ελληνες, Αρμένιοι, Λεβαντίνοι, Τούρκοι), η πόλη δεν ήταν γκετοποιημένη, όπως συμβαίνει σήμερα σε ένα μεγάλο τμήμα της Αθήνας. Οι κάτοικοί της συνυπήρχαν ειρηνικά και ας μη ζούσαν όλοι με τον ίδιο τρόπο.
Μια εντυπωσιακή εικόνα από την ταινία φέρνει στον νου μας το «σύνδρομο του Τιτανικού» για το οποίο τόσος λόγος γίνεται τα δύο τελευταία χρόνια: μια πανοραμική φωτογραφία του λυρικού θεάτρου της πόλης, με τις σειρές των θεωρείων και τον περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο, που τραβήχτηκε το 1917. Στην καρδιά του «Μεγάλου Πολέμου», η Σμύρνη απολάμβανε τον «Ριγκολέτο» του Βέρντι, ανύποπτη για τη συμφορά που ζύγωνε...
No comments:
Post a Comment