ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΣΤΟ 1821

 

Αρκετές εφημερίδες κυκλοφόρησαν κατά τη διάρκεια του Αγώνα του '21 στην Πατρίδα μας , σε διάφορα μέρη , και φυσικά κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες , ας τις δούμε .

Εφημερίδα του Γαλαξειδιού .

Μια άτιτλη η αγνώστου τίτλου , χειρόγραφη εφημερίδα , της οποίας ο Κ . Σάθας μνημονεύει ένα και μοναδικό φύλλο - της 27 Μαρτίου 1821 . Γαλαξειδιώτικη , πέρασε στην ιστορία σαν "Ψευτοεφημερίδα " η " Ψευτοφυλλάδα " , ονομασία που την πήρε για τις σκόπιμες τερατολογίες που κατέγραφε , ιδίως γύρω απ' την υιοθέτηση και ενίσχυση του Αγώνα από τις ξένες δυνάμεις - μελετημένο , ψυχολογημένο , απαραίτητο " τονωτικό " για τις σκληρές μέρες που άρχιζαν . Όλα κι' όλα το φύλλο . έγραφε :

" Αδελφοί Ρουμελιώται , προεστοί και καπεταναίοι του Λιδωρικιού , Μαλανδρίνου , Κράβαρι και όσοι εν Χριστώ αδελφοί .

Γαλαξείδι 27 Μάρτη 1821

Σήμερα μας ήρθαν είδησες από σημαντικά προσώπατα της Πόλης και του Μορέως , και μας λένε το πως οι Ρούσοι επέρασαν τα Μπαλκάνια και τραβάνε ντρίτα στην Πόλη . Το στράτευμα θα είναι 200.000 της στερηάς , και εκατό του πελάγου ( Νο 300.000 ) . Η αρμάτα , 8 βατσέλα , τριπόντιδες και φριγάδες 24 ( Νο 32 ) . Οι Τούρκοι τραβιώνται στην πέρα πάντα . Πέντε Ρούσικα καράβια εξεμπαρκάρησαν ασκέρι στη Μάνη και Νηόκαστρο , και τράβηξαν ντρίτα το κόρφο της Πάτρας για να βγάνουν το ασκέρι , το τσιμπιχανέ , και εκατό χιλιάδες φλωριά ( Νο 100.000 ) , πεσκέσι της Ρουσίας στους Ρωμαίους των αρμάτων .

Οι Μωραίτες πήραν τη Τριπολιτσά , και οι Μανιάτες τη Καλαμάτα . Αύριο μας έρχεται ο άρχοντας καπετάν Ανδρέας Λόντος με χίλιους πεντακόσιους Βοστιζάνους και ελπίζουμε να εύρη ούλη τη Ρούμελη στ' άρματα . Την ώρα που γράφομε μας ήρθε γραφή από τον πιλότο των Ρούσικων καραβιώνε Μαυροθαλασσίτη πως η αρμάτα άραξε στον Πάπα . Ακόμη μας λέγει το πως και η Φράντζα θέλει το Ρωμέικο .

Η βάρδια μας είδε τα καράβια στο κόρφο μας . Καλώς να μας έρθουνε ".

Αυτά φίλοι μου έγραφε , η..." ΨΕΥΤΟΦΥΛΛΑΔΑ " όπως την αποκαλούσαν τη Γαλαξειδιώτικη εφημερίδα , και μάλλον δεν είχαν..άδικο...

" ΣΑΛΠΙΓΞ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ".

 

Η πρώτη έντυπη , με ποικίλες ειδήσεις , προκηρύξεις και σχόλια . Για την έκδοσή της - στην Καλαμάτα , τον Αύγουστο του '21 - χρησιμοποιήθηκαν μηχανήματα που έστειλε , απ' την Τεργέστη , ο Δημ . Υψηλάντης , ο οποίος κάλυψε και τα υπόλοιπα έξοδα . Την σύνταξή της , ανέθεσε στον Θεόκλητο Φαρμακίδη . Συνολικά , κυκλοφόρησαν μόνο τρία φύλλα , γιατί -σύντομα - ήρθαν σε σύγκρουση και διεφώνησαν ο Δωρητής με τον Συντάκτη . Ο πρίγκηπας , έβλεπε τον τύπο σαν ένα ακόμα όπλο του αγώνα και ήθελε να κανονίζη αυτός , μόνος , την " γραμμή " του , έτσι που να εξυπηρετούνται οι - κατά τη γνώμη του - απώτεροι εθνικοί σκοποί , ενώ ο Φαρμακίδης , πιστεύοντας στην ελευθεροτυπία , δεν δεχόταν - με κανένα τρόπο - την προληπτική λογοκρισία και τις επεμβάσεις του , τις οποίες χαρακτήριζε δεσποτικές .

" ΑΙΤΩΛΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ " .

Χειρόγραφη και λόγου της , ετοιμαζόταν στο Μεσολόγγι - από τον Νικόλ. Λουριώτη , τον κατοπινό " Αρχιγραμματέα της Επικρατείας " - και κυκλοφορούσε - κυρίως στα Δυτικοελλαδίτικα στρατόπεδα . Περισσότερο , αναφερόταν σε πολεμικά γεγονότα , μερικά εξογκωμένα , όπως η " Ψευτοφυλλάδα " , είχε όμως και πολιτικές και άλλες ειδήσεις , όλες στη δημοτική . Σώθηκαν κι' εδώ . τρία φύλλα , τα 1) 10.8.21 , 2) 15.8.21 και 7) 10.9.21 .

" ΑΧΕΛΩΟΣ - Εφημερίς πολιτική της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος ".

   Η τρίτη χειρόγραφη Ρουμελιώτικη εφημερίδα , γραφόταν στο Βραχώρι ( Αγρίνιο ) και ήταν όργανο της Γερουσίας της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος , της οποίας δημοσίευε τα θεσπίσματα και τις αποφάσεις , μαζί με λίγες ακόμα ειδήσεις , σχετικές - πάντα - με τις πράξεις τις Διοικήσεως και τις ενέργειες των μελών της . Υπεύθυνος για την έκδοσή της φέρεται , πάλι , ο Νικόλ. Λουριώτης . Γνωστό είναι μόνο ένα φύλλο , της 24-2-1822 , ενώ ο Σπ. Λάμπρου μιλάει και για άλλο , με ημερομηνία 25-2-1822 . Η επίσημη θέση της , ανακοινώνεται ως εξής :

    " Εις όλα τα εις την εφημερίδα ταύτην εμπεριεχόμενα δημόσια ψηφίσματα αντιγεγραμμένα όντα εκ των πρωτοτύπων του αρχιγραμματείου της Επικρατείας , χρεωστάται παρά πάντων η προσήκουσα υποταγή .

                          Ο Αρχιγραμματεύς  Επικρατείας .

                                    Ν . Λουριώτης .

                      Εν Βραχωρίω τη 24 Φεβρουαρίου 1822  ".

" ΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΧΡΟΝΙΚΑ "

   Η γνωστότερη και ηρωικότερη εφημερίδα της περιόδου . Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι , την 1-1-1824 , έζησε τη φρίκη και την αγωνία της εποχής κι' έσβυσε ένδοξα , από τούρκικη βόμβα , που χάλασε τις εγκαταστάσεις της , λίγο πριν τη μεγάλη θυσία , στις 20-2-1826 .

   Εκδότης της ήταν ο Ελβετός γιατρός  Ιωάννης - Ιάκωβος Μάγερ , ο οποίος σκοτώθηκε στην έξοδο . Μεταφραστή είχε τον Ζαγορίσιο Παυλίδη και χρηματοδότες - και φανατικούς υποστηρικτές - το Φιλελληνικό Κομιτάτο του Λονδίνου και τον Ιρλανδό Συνταγματάρχη Στάνχοπ , πούφερε και το απαραίτητο τυπογραφείο .

   Τα " ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ " , αποτελούν τον αναντικατάστατο καθρέφτη της πορείας του μαρτυρικού Μεσολογγίτικου Λαού προς τον Γολγοθά του και σημειώνουν όλες τις ειδήσεις , ΄συγκρούσεις κλπ΄, που έφταναν μέχρι την κλεισμένη Πόλη , από τις " όξω φρουρές " - τα γύρω στρατόπεδα .

   " ΦΙΛΟΣ  ΤΟΥ  ΝΟΜΟΥ "

   Υδραίικη , πρωτοβγήκε στο νησί , στις 10-3-1824 , από τον Ιωσήφ Κιάπε , " Ιταλόν μεν το γένος , Έλληνα δε την καρδίαν " . Τα φύλλα 1-15 , τυπώθηκαν σε παλιό τυπογραφείο , με φθαρμένα στοιχεία , τα επόμενα - όμως - με καινούρια μηχανήματα , που χάρισε ο Γάλλος Φιλέλληνας Ντιντό .

   Υποστηριζομένη από τους Κουντουριώτες , έγινε για λίγο " Εφημερίς της Διοικήσεως και της Νήσου Ύδρας " , για να ξαναμείνη - τον Οκτώβρη του '25 - απλός " Φίλος του Νόμου " , αντιπολιτευόμενος της επίσημη " Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος ". Κυκλοφορούσε σε 500 αντίτυπα και σταμάτησε να βγαίνει στις 29-5-1827 . Εκτός από τις προσπάθειες και την πάλη της για την εφαρμογή των Νόμων κλπ είχε ακριβείς πληροφορίες για τον αγώνα , στη θάλασσα κυρίως .

   " ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΣ "

   Προοριζομένη γι\α τη διαφώτιση της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης και την ανάπτυξη της Φιλελληνικής κινήσεως , χρησιμοποιούσε τέσσερις γλώσσες και τα άρθρα της γράφονταν  άλλα στα Γαλλικά , άλλα στα Αγγλικά , άλλα στα Ιταλικά και άλλα στα Γερμανικά . Λιγόζωη - 20-3-1824 έως 7-8-24 - είχε έδρα το Μεσολόγγι και χρηματοδότη το Λόρδο Βύρωνα . Συντάκτης , ήταν ο Ιταλός κόμης Π. Γκάμπας , ο οποίος - μετά το θάνατο του Βύρωνα - διέκοψε την έκδοση κι' έφυγε από την Ελλάδα .

   " ΕΦΗΜΕΡΙΣ  ΑΘΗΝΩΝ "

   Η πρώτη της Αττικής . Τυπωνόταν σ' ένα από τα τέσσερα τυπογραφεία που είχε φέρει ο Στάνχοπ - στη Σαλαμίνα αρχικά , και μετά στην Αθήνα - από τον Γ . Ψύλλα .

   Ανεξάρτητη και αδέσμευτη , δεν περιοριζόταν στα πολιτικά και στρατιωτικά νέα , αλλά αφιέρωνε και χώρο αρκετό σε κείμενα σχετικά με το πολίτευμα , τους Νόμους κλπ. και έβγαλε 37 , όλα κι' όλα , φύλλα , στο χρονικό διάστημα από τις 20-8-1824 ως τις 15-4-1826 , που η Αθήνα κυριεύτηκε απ' τον Κιουταχή .

   " ΓΕΝΙΚΗ  ΕΦΗΜΕΡΙΣ  ΤΗΣ  ΕΛΛΑΔΟΣ "

   Το κατ' εξοχήν επίσημο όργανο της Κυβερνήσεως , βγήκε στο Ναύπλιο , στις 7-10-1825 , με συντάκτη τον Θεόκλητο Φαρμακίδη . Αργότερα , τη θέση του πήρε ο Γ. Χρυσίδης . Ειδησεογραφική και φιλολογική , φιλοξενεί στις σελίδες της πλήθος Ιστορικά έγγραφα , διακηρύξεις , διατάγματα  κλπ.

   Στο 5ο φύλλο της  - 21.10.1825 -δημοσιεύτηκε , πρώτη φορά , ο " Ύμνος εις την Ελευθερίαν " του Σολωμού , με κριτική ανάλυση του Σπυρίδωνα Τρικούπη . Για μικρό χρονικό διάστημα άλλαξε το όνομά της σε " Εθνική " και το 1833 μεταφέρθηκε στην Αθήνα , όπου εξακολουθεί να εκδίδεται μέχρι σήμερα , σαν " Εφημερίς της Κυβερνήσεως " .

   " ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ  ΕΛΛΑΔΟΣ "

   Υδραίικη και αυτή , ανήκε ν, μάλλον στους προύχοντες του νησιού και πρωτοπαρουσιάστηκε τον Ιούλιο του '27, με συντάκτη τον Παντελή Κ. Παντελή . Αργότερα - για πολλούς λόγους - μεταφέρθηκε στην Αίγινα , όπου συνέχισε την έκδοσή της , ως το 1828 .

   " ΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΜΕΛΙΣΣΑ "

   Γαλλόφωνη , τυπωνόταν στην Ύδρα ( 1827 - 1829 ) , και είχε τους ίδιους με τον " Ελληνικό Τηλέγραφο " στόχους : Τη διαφώτιση της Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης γύρω από τον αγώνα και την ανάπτυξη της φιλελληνικής κινήσεως .

   Αυτές ήταν οι εφημερίδες που κυκλοφόρησαν για πολύ η λίγο στην Πατρίδα μας κατά την περίοδο της Επαναστάσεως του '21 . Τα στοιχεία είναι απ' το ομότιτλο βιβλίο του Γιώργου Καψάλη , που εκδόθηκε το 1971 .