ΑΛΩΝΙΑ–ΑΛΩΝΙΣΜΑ

 

ΚΑΘΑΡΟΣ – ΤΟ  ΡΕΜΟΝΙΣΜΑ – Ο  ΣΠΟΡΟΣ

   Ο σωρός  που  έγινε στ’ αλώνι , όπως τον  είπαμε  ( άχρηστα )παραπάνω , δεν  είναι ακόμα  το  κατακάθαρο σιτάρι. Χώματα , χαλίκια , αγριοκόκκια , βίκος κι άλλα  πολλά βότσαλα βρίσκονται  μ’ αυτό  ανακατωμένα . Και για  να  ξεκαθαρίσει απ’ αυτά  κανείς , να  το  κάνει  λαμπίκο , πρέπει  να  βάλει σ’ ενέργεια  το καρπολόι , ένα  πλατύστομο ξυλόφτιαρο με  τέσσερα  μεγάλα πυκνά  δόντια .

   Με  τούτο  θα  λιχνιστεί κι άλλη  μια  φορά ακόμα  ο  καρπός κι έτσι  θα  καθαριστεί .

   Ωστόσο  απομένουν και  ζουριές ( άχρηστα ) και  πρέπει να  βγούνε  με το  ρεμόνιασμα .Ρεμόνι  είναι ένα  μεγάλο κόσκινο με  τρυπητό  τενεκεδένιο  πάτο . Απ’ τις  τρυπίτσες του  περνούν τα  σιταρόσπειρα , όταν κοσκινλιζεις , μα  όχι  και  οι  πέτρες , και  τ’ άλλα  βότσαλα .

   Για  να  ρεμονίσει ο  γεωργός το  σιτάρι του , ορθώνει κάπου στο  αλώνι το δικριάνι με  τα  δόντια  πάνω .Το  χερούλι  το  ακουμπάει κάτω . Απ’ το  μεσιανό δόντι του  προσπιάνει τη  θηλιά  του  ρεμονιού , κι αυτός  το  κρατεί απ’ την  άλλη  του  άκρη , κι ίσια  πέρα , πα  να  πει  οριζόντια .

   Παίρνει  η  γυναίκα  του  σιτάρι απ’ το  σωρό με  ένα  ταψί και γεμίζει το  ρεμόνι . που  κρατεί  αυτός , και  κουνώντας το  πέρα  δώθε , με  τα  χέρια  του ρεμονίζει , μ’ άλλα λόγια  κοσκινίζει .

   Χράπα , χράπα , χράπα , ακούς και  τα  σπειριά το  στάρι ξεπερνούν τις  τρύπες  και  πέφτουν κάτω  σαν τη δαρτή  βροχή . Αδειάζει το  ρεμόνι , το  ξαναγεμίζει η  γυναίκα του . Κοσκινίζει αυτός , ξεπερνάει και  πάλι  το  σιτάρι , έτσι από λίγο- λίγο περνάει όλο  το  σωρό στο  ρεμόνι . Σώνεται ο  πρώτος σωρός , γίνεται  άλλος παραπέρα από  το  καθαρό , το  ρεμονισμένο  σιτάρι .

   Ύστερα από  κάθε  ρεμόνισμα , ξεπιάνει το  ρεμόνι απ’ το δικριάνι και  χύνει και  τις ζουριές παραπέρα . Σιγά – σιγά έτσι απάλλαξε το  σιτάρι απ’ όλα  τα  άχρηστα εξόν  από  χώματα και  τον  άμμο , που  ξεπερνούν  τις  τρύπες .

                                 *                  *

   Απ’ τον  καθαρό τούτο σπόρο , ξεχωρίζει τώρα λίγο  σιτάρι για  σπόρο ο γεωργός . Στα  παλιότερα  όμως  χρόνια για  να  βγάλουν το  σπόρο  οι  γεωργοί έστηναν τα  δεμάτια στ’ αλώνι με  τα  στάχυα τους  αποπάνω . Διάλεγαν τα  πιο  ψωμωμένα στάχυα και  τα  τραβούσαν  έξω απ’ τα  δεμάτια . Τα  δένανε και έφτιαναν άλλα  μικρά  δεματάκια . Άρμεμα την  έλεγαν  αυτή  τη  δουλειά .

    - Αρμέγω  το  σπόρο , απ’ τα δεμάτια τους , άκουες να  λένε . Και  κείνα  τα  στάχυα τα  έτριβαν  ξεχωριστά απ’ το άλλο  σιτάρι και  τα  σπειριά  τους τα  κρατούσαν για  εισόδισπόρο . Τέτοιο  άρμεμα σήμερα δεν  γίνεται , μα  γίνεται  ένα  άλλο . Πριν ακόμα  θερίσουν , μαζεύουν τα  πιο  βαριά  στάχυα , όσα  δηλαδή  γέρνουν το  κεφάλι  τους κάτω , τα  τρίβουν ξεχωριστά απ’ τ’ άλλο  το  σιτάρι και  έτσι  παίρνουν  το  σπόρο .

   Να  κι ένα  έθιμο που  έχουν τότε  που  διαλένε  το  σπόρο .

   Κάμποσα  ψωμομένα  στάχυα τα πλένε . Αν ιδείς αυτό  το  πλέμα ο  νους  σου  πάει στην  καρέκλα , ίδιο  πλέξιμο  έχει , και  το  κρεμούν εκεί  κάπου στο  δωμάτιο . Αν τους  ρωτήσεις  γιατί , κι’ αυτοί  δεν  ξέρουν  τι  να  σου  πουν .

   - Έτσι  για  το..καλό , λένε .

   Αλλού  το  συνήθειο  είναι  διαφορετικό , μόνο τέσσερα  κρατούν , αλλά  μεγάλα  στάχυα , όταν  θερίζουν . Τα πλένε και  τα  περνούν  κάπου . Έτσι αδυνατισμένο το  έθιμο  κατάληξε σ’ αυτά  τα  τέσσερα στάχυα .

   Της Πολυσπορίτισσας  ή  Μεσοσπορίτισσας  ( εισόδια  Θεοτόκου , 21 Νοεμβρίου ) τα  ξεσπειρίζουν , κι όσα  σπειριά  βγάλουν , τα βράζουν με  τ’ άλλα τα  πολυσπόρια που μαγειρεύονται  αυτή  τη  μέρα .

   Και φέρνουν και  στην  εκκλησι’ά  άβραστα σπόρια . Τοποθετούν το  πιάτο , που τα χουν  μέσα , στην  ωραία πύλη και  τα  ευλογεί  ο  παπάς . Φέρνουν απ’ αυτά και  στις  βρύσες και  τις  ταίζουν μαζί και με τόλων των  άλλων ειδών τα  σκορπολοήματα , όπως  και  παραπάνω  είπαμε .

   Ευλογημένο είναι  το  σιτάρι κι απ’ τον  ίδιο  το  Χριστό , όπως  λέει  η  παράδοση :

    - Μια φορά  κάλεσε ο Χριστός τα σπορολοήματα ( σιτάρι , καλαμπόκι , φακή και  τ’ άλλα ) , να  πάνε να  τα  ιδεί . Πρώτο απ’ όλα  ήρθε  το  σιτάρι . Είδε  ο  Χριστός την  τόση  προθυμία  του και  το  βλόγησε .

    - Καλώς το  το  ευλογημένο  σιτάρι ! Είπε . Από  σένα  θα  φτιάνουν τη  λειτουργιά οι άνθρωποι και  θα  λειτουργάει  ο  παπάς  την  εκκλησία .

   Μετ’α  ήρθε  το  καλαμπόκι , το ευκήθηκε  κι’ αυτό . Επίσης  το  κριθάρι , όπως  και  τ’άλλα όσα  ήρθαν με  τη  σειρά .

   Όλο τελευταία ήρθε  η  βρώμη . Ο Χριστός ρ’ωτησε  τη  βρώμη    γιατί άργησε τόσο  πολύ .

    - Ήμουνα  πάνω  στ’ άνθισμα , λέει η  βρώμη και  καμάρωνα , που  ν’αφήσω  τη  δόξα  μου και  ναρθω !

   Ο Χριστός  την  καταράστηκε  :

   Ν’ ανθίζεις , ν’ ανθίζεις , άνθη  να  γεμίζεις , αλλά καρπό  να  μη  κερδίζεις , της  είπε .

   Από  τότε κι ύστερα  η  βρώμη είναι  η  καταραμένη , και  το  σιτάρι είναι  το  πιο ευλογημένο από τ’ άλλα τα  σπαρτά ( Αμπρακιά  Τριχωνίδας ).

   Άλλοι πάλι  λένε : Ο Χριστός ευλόγησε “ σίτον , οίνον και  έλαιον “παίρνοντας  την ιδέα απ’ την  ευχή  που  διαβάζει ο  παπάς .όταν  ευλογεί τα  προσφερόμενα .

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι ……