O …ΑΛΛΟΣ ΝΤΕΡΤΙΛΗΣ

 

Μέχρι το τέλος απέφυγε την ταύτιση με τον πατέρα του, τον αμετανόητο χουντικό Νίκο Ντερτιλή. Ετσι κι αλλιώς, ο Βασίλης Ντερτιλής ως επικεφαλής Ειδικών Αποστολών στα Βαλκάνια πρόλαβε να αφήσει το δικό του αποτύπωμα στην πρόσφατη Ιστορία

ΤΗΣ ΜΑΤΙΝΑΣ ΗΡΕΙΩΤΟΥ

 

Τα ξημερώματα της 17ης Αυγούστου του '93 παρατηρήθηκε ασυνήθιστη κίνηση στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Το πλοίο «Βισκάουντες Μ.» μόλις είχε δέσει . Δύο ασθενοφόρα περίμεναν μπροστά από την μπουκαπόρτα του. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, η Ελεονώρα Φανίδη, στέκεται ανάμεσα στο ασθενοφόρο που επρόκειτο να μεταφέρει τον άρρωστο άνδρα της στο νοσοκομείο και το πλοίο που ήταν ο ομφάλιος λώρος της με το Σοχούμι της Αμπχαζίας, τη σπαρασσόμενη πατρίδα την οποία είχε μόλις εγκαταλείψει. Ο άνδρας που την πλησίασε την έκανε να ησυχάσει. Αυτόν άλλωστε είχε εμπιστευθεί για να ανέβει στο πλοίο για την Ελλάδα, στο πλαίσιο της επιχείρησης απεγκλωβισμού των Ελλήνων από την εμπόλεμη περιοχή. Ηταν ο  πλοίαρχος - τότε - του Πολεμικού Ναυτικού Βασίλης Ντερτιλής.

Η επιχείρηση αυτή, που πήρε  την ονομασία  «Χρυσόμαλλο Δέρας», ήταν η πιο γνωστή αποστολή που είχε αναλάβει ο Ντερτιλής, ο οποίος πέθανε από εγκεφαλικό ανεύρυσμα πριν από μερικές ημέρες στο Λιντς της Αυστρίας όπου ζούσε με τη δεύτερη σύζυγό του και τις κόρες τους. Κηδεύτηκε το περασμένο Σάββατο στην Αθήνα.

Ηταν ο μοναχογιός του αμετανόητου χουντικού Νίκου Ντερτιλή, καταδικασμένου για τη δολοφονία του Μιχάλη Μυρογιάννη έξω από το Πολυτεχνείο.

Η σχέση με τους γονείς

Ο πατέρας Νίκος Ντερτιλής επέλεξε να μην παραστεί στην κηδεία του 63χρονου γιου του, προκειμένου να μην υπογράψει μια τυπική άδεια - όπως επί χρόνια αρνείται πεισματικά να υπογράψει αίτηση αποφυλάκισης. Η άρνησή του να πάει στην κηδεία του παιδιού του ξένισε τους πάντες, κατά πάσα πιθανότητα όμως δεν θα ξένιζε τον γιο του. Ο Βασίλης Ντερτιλής είχε θυμώσει με τον πατέρα του πριν από τέσσερα-πέντε χρόνια. Τότε είχε αρρωστήσει σοβαρά η μητέρα του. Ο  Νίκος Ντερτιλής είχε αρνηθεί να επισκεφθεί τη σύζυγό του. «Δεν θα αφήσω εγώ τη μάνα μου να πεθάνει...» έλεγε ο γιος σε φιλικά του πρόσωπα. 

Εκτός από γιος του πατέρα του, όμως, ο Βασίλης Ντερτιλής ήταν αξιωματικός που είχε αναλάβει επικίνδυνες αποστολές κυρίως στα Βαλκάνια την «σημαδιακή» δεκαετία του '90. Ηταν παρών όταν άλλαζε ο γεωπολιτικός χάρτης της περιοχής, παρατηρητής και σε ορισμένες περιπτώσεις κομμάτι στο ιστορικό παζλ που διαμορφωνόταν.

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '80 τα πράγματα για τον Ντερτιλή δεν ήταν εύκολα. Ηταν η περίοδος που ο ίδιος προσπαθούσε να αποδείξει πως σε ό,τι αφορούσε την αφοσίωσή του στη Δημοκρατία δεν ήταν ο υιος του πατρός.  Ποτέ όμως  δεν αποκήρυξε τον πατέρα του. «Οταν έπεσε η Χούντα κάλεσα το Ντερτιλή στο γραφείο μου», θυμάται ο πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού και πρώην διοικητής της ΕΥΠ Λεωνίδας Βασιλικόπουλος. «Ημουν τότε διοικητής του 2ου κλάδου του ΓΕΝ και του είπα ότι εφόσον αφοσιωνόταν στο καθήκον του δεν θα είχε τίποτα να φοβηθεί. Μου απάντησε ευθαρσώς: "κύριε αρχιπλοίαρχε, να είστε βέβαιος ότι θα πράξω το καθήκον μου. Ωστόσο σας δηλώνω ότι θα πηγαίνω στη φυλακή να βλέπω τον πατέρα μου". Του είπα πως αν μου είχε απαντήσει διαφορετικά θα τον κακοχαρακτήριζα. Ηταν πιστός ως γιος, αλλά πιο πιστός ως πατριώτης. Και μπορώ να πω ότι τήρησε και τις δύο υποσχέσεις του, πράγμα που διαπίστωσα τόσο κατά τη θητεία μου στο Ναυτικό, όσο και κατά τη θητεία μου στην ΕΥΠ με την οποία ο Ντερτιλής ήταν συνεργαζόμενος - ανήκε στο Γενικό Επιτελείο του Ναυτικού», καταλήγει ο κ.Βασιλικόπουλος.

Από τον Καύκασο στη Θράκη

Η μόνη αποστολή για την οποία είχε μιλήσει δημόσια ο Βασίλης Ντερτιλής ήταν το «Χρυσόμαλλο Δέρας». «Μπήκαμε σε ένα λιμάνι  (σ.σ. στο Σοχούμι) που δεν είχε μπει ξένο πλοίο εδώ και ενάμισι χρόνο», έλεγε στα «ΝΕΑ» το πρωί της 18ης Αυγούστου του 1993, λίγες ώρες μετά το αίσιο τέλος της επιχείρησης. «Το 80% των κτιρίων είναι ισοπεδωμένο. Μέσα σε μια νύχτα, σχεδόν, σφραγίσαμε τα διαβατήρια των Ελλήνων και φύγαμε», περιέγραφε. Η επιχείρηση  έγινε με την πολιτική ευθύνη της Βιργινίας Τσουδερού, υφυπουργού Εξωτερικών, τότε.

Το σχέδιο προέβλεπε τον απεγκλωβισμό των μελών της ελληνικής κοινότητας του Καυκάσου που είχε βρεθεί στα διασταυρούμενα πυρά Αμπχάζιων και Γεωργιανών και την εγκατάστασή τους στη συνέχεια στη Θράκη με στόχο την ενίσχυση του χριστιανικού πληθυσμού σε κρίσιμες περιοχές.

Το πρώτο μέρος της επιχείρησης οργανώθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό και ανατέθηκε στον Ντερτιλή. Ο πλοίαρχος -τότε- ήταν επικεφαλής της μονάδας  Ειδικών Αποστολών.  Με μια ομάδα κομάντος μετέβη στο Σοχούμι. Εντοπίσθηκαν οι Ελληνες (η ελληνική κοινότητα μετρούσε τότε πάνω από 3.000 ανθρώπους) και με συνοπτικές διαδικασίες εκδόθηκαν και σφραγίσθηκαν διαβατήρια ουσιαστικά μιας χρήσης. Το πλοίο «Βισκάουντες Μ.» ανέβασε επίσης με συνοπτικές διαδικασίες την ελληνική σημαία και στο πλήρωμά του εντάχθηκαν μέλη των ειδικών δυνάμεων του Πολεμικού Ναυτικού.

Αντιπερισπασμός με όπλα

Το κρίσιμο σημείο της όλης επιχείρησης όμως, ήταν να μπουν οι άνθρωποι του νόστου στο «Βισκάουντες Μ.». Εκεί τη λύση έδωσε ο Ντερτιλής. Εξαγόρασε μια ομάδα ανταρτών, που διέθεταν όμως ένα τεθωρακισμένο όχημα, και  οι οποίοι προκάλεσαν ένοπλη σύγκρουση στην περιοχή του λιμανιού. Η μάχη αυτή ήταν ο αντιπερισπασμός που χρειαζόταν για να μπουν οι 1.013 «αργοναύτες» από την Αμπχαζία στο πλοίο που τους έφερε τελικά στην Ελλάδα. «Χρειάσθηκε να κάνουμε έναν πόλεμο…» έλεγε λίγες ημέρες αργότερα , στο αποχαιρετιστήριο τραπέζι προς τους συνεργάτες του στην αποστολή, στην πλατεία της Καισαριανής, ενώ κάπνιζε ένα από τα αγαπημένα του cohibas. Πολλοί, που τον αποκαλούσαν  «έλληνα 007» έβλεπαν κοινά σημεία του με τον κινηματογραφικό υπερπράκτορα: ήταν γοητευτικός, μπον βιβέρ και με κοσμοπολίτικο αέρα.

Η συνεργασία με τον Γ. Αρσένη

 

Δυο- τρεις μήνες μετά το Σοχούμι ο Ντερτιλής βρέθηκε στο Βελιγράδι. Πολύ γρήγορα δικτυώθηκε, όπως περιγράφουν οι τότε προϊστάμενοί του, αλλά και συντάκτες του στρατιωτικού ρεπορτάζ  που έκαναν δημοσιογραφικές αποστολές εκείνη την περίοδο στη σπαρασσόμενη Γιουγκοσλαβία. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι σ' αυτό έπαιξαν ρόλο και οι άριστες σχέσεις που είχε με την αμερικανική πλευρά. Απέκτησε προσβάσεις σε όλους τους πρωταγωνιστές του γιουγκοσλαβικού δράματος.  «Είχε αναλάβει αποστολές σε αντιτιθέμενα στρατόπεδα και τελικά όλοι μιλούσαν γι' αυτόν με σεβασμό», λέει ο Γεράσιμος Αρσένης, ένας από τους ανθρώπους που είχε συνεργασθεί στενά μαζί του, από τη θέση του υπουργού Εθνικής Αμυνας. Χαρακτηρίζει μάλιστα τον Ντερτιλή ως «υπόδειγμα αξιωματικού που έφερε με αξιοπρέπεια το βάρος του ονόματός του». «Επί της θητείας μου στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας», λέει στα «ΝΕΑ», «είχε αναλάβει ευαίσθητες επαφές στην τέως Γιουγκοσλαβία. Είχε αποκτήσει προσβάσεις σε σημαντικά πρόσωπα απ' όλες τις πλευρές, τόσο στο Βελιγράδι, όσο και στο Σαράγεβο. Χάρη και στη δική του δουλειά, τον Ιούνιο του '95,  άνοιξε ο δρόμος για τη μετάβαση τη δική μου και του Κάρολου Παπούλια, που ήταν τότε υπουργός Εξωτερικών, στη Βοσνία, όπου αναλάβαμε τη διαμεσολάβηση και επιτύχαμε την απελευθέρωση των κυανόκρανων τους οποίους κρατούσε ομήρους, ως ανθρώπινη ασπίδα για την αποτροπή ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών, ο Ράντοβαν Κάρατζιτς». «Ηθελες να κάνεις παρέα τον Ντερτιλή. Κέρδιζε την εμπιστοσύνη, ήταν ευφυής, τολμηρός και γεμάτος ενέργεια», καταλήγει. «Το έργο του στα Βαλκάνια ήταν ιδιαίτερα σημαντικό», λέει, από την πλευρά του, ο πρώην αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης. Οι δύο τους είχαν συναντηθεί αρκετές στιγμές στην καριέρα τους στο Πολεμικό Ναυτικό. Οπως θυμάται ο Λυμπέρης, την περίοδο '87- '89 που εκείνος ήταν αρχηγός του Στόλου, ο Ντερτιλής, αλλά και ένας συμμαθητής του με «βαρύ» όνομα βρέθηκαν να υπηρετούν στο επιτελείο του. Στην «τάξη του 1967» της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων βρίσκονταν οι γιοι δύο χουντικών: του Ντερτιλή και του Λαδά. Και οι δύο ξεχώρισαν ως αξιωματικοί - ο Ηλίας Λαδάς, μάλιστα, ήταν ο αρχηγός της τάξης. Λίγα χρόνια αργότερα, όταν πλέον ο ναύαρχος Λυμπέρης ήταν αρχηγός ΓΕΕΘΑ ο Ντερτιλής βρέθηκε και πάλι να υπηρετεί στο επιτελείο του. Ανάμεσά τους είχε χτισθεί μια σχέση εμπιστοσύνης και ήταν εκείνος ο οποίος του ανέθεσε τις πιο κρίσιμες αποστολές του.

 

Ο πολύτιμος χάρτης με τις νάρκες των Βοσνίων

 

Οπως λένε άνθρωποι που τον ήξεραν, ο Ντερτιλής έχτιζε προσωπικές σχέσεις, ανεξάρτητα από την κομματική ταυτότητα των προϊσταμένων του. Η πολιτική δεν ήταν κάτι που τον απασχολούσε. «Ο Ντερτιλής ήθελε να είναι αξιωματικός του Ναυτικού. Ηταν άνθρωπος πιστός στη στρατιωτική παράδοση - ήταν άλλωστε τρίτη γενιά στρατιωτικός στην οικογένεια, και  το Πολεμικό Ναυτικό το είχε επιλέξει», παρατηρεί ο υποναύαρχος εν αποστρατεία Ντάννυ Θεοφανίδης - ιδιαίτερα γνωστός από τη θητεία του ως διοικητής των ΟΥΚ.

Ελάχιστες στιγμές της περιόδου που βρισκόταν στη Γιουγκοσλαβία ο Ντερτιλής εμφανίσθηκε δημόσια και βεβαίως οι πολιτικοί του προϊστάμενοι δεν αναφέρονται σε λεπτομέρειες των αποστολών του.  Είχε, όμως,  μία από τις σημαντικότερες επιτυχίες των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών: Πήρε στα χέρια του έναν χάρτη, που έδειχνε τη διασπορά των ναρκών των Βοσνίων. Ειδοποίησε το υπουργείο Εθνικής Αμυνας, επέστρεψε στην Αθήνα και κατέλυσε στο Χίλτον. Λίγες ώρες αργότερα, αυτός ο χάρτης αποτέλεσε ισχυρό χαρτί της ελληνικής πλευράς στο ΝΑΤΟ.

Η θητεία του στην εμπόλεμη Γιουγκοσλαβία όμως, επηρέασε καθοριστικά τη ζωή του Ντερτιλή. Λίγους μήνες μετά την κρίση στα Ιμια, ο Ντερτιλής έχοντας πίσω του μια πορεία σχεδόν τριάντα χρόνων στο Πολεμικό Ναυτικό, υπέβαλε την παραίτησή του και συνταξιοδοτήθηκε. Ηδη είχε συναντήσει στη Σερβία τη μετέπειτα σύζυγό του και μητέρα των δύο έφηβων, σήμερα, κοριτσιών του και άρχισε να δραστηριοποιείται επαγγελματικά εκεί, αν και μοίραζε τη ζωή του ανάμεσα στην Αυστρία όπου ζούσε με την οικογένειά του, τη Σερβία και τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις εκεί και την Ελλάδα, όπου ζουν οι δύο γιοι του, από τον πρώτο γάμο. 

Πολλοί  συνδύασαν την παραίτησή του με την αποχώρηση από το υπουργείο Αμυνας των ανθρώπων που εμπιστευόταν. Λίγο καιρό μετά την παραίτηση από το Πολεμικό Ναυτικό (το '97) ο Ντερτιλής αναλαμβάνει γενικός διευθυντής της εταιρείας Metal Globe του ομίλου Στασινόπουλου στη Σερβία. Οι επαφές και οι γνωριμίες που είχε αποκτήσει στη διάρκεια των αποστολών του βοήθησαν στη νέα του πορεία. Ηταν τέτοιο το δίκτυο των πληροφοριών του, ώστε όταν δολοφονήθηκε ο σέρβος παραστρατιωτικός ηγέτης, Ζέλικο Ραζνάτοβιτς (Αρκάν) τον Ιανουάριο του 2000, στο κέντρο του Βελιγραδίου, ο Ντερτιλής ήταν από τους πρώτους που το έμαθε. Όπως θρυλείται,  μάλιστα, τηλεφώνησε σε φίλο του στρατιωτικό συντάκτη στην Αθήνα, του μετέφερε την είδηση λέγοντάς του: «γάζωσαν τον Αρκαν». Ο κατάπληκτος δημοσιογράφος ανέτρεξε στα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, αλλά χρειάσθηκε να περάσουν περισσότερες από τρεις ώρες για να αρχίσει να μεταδίδεται η πληροφορία που του είχε δώσει ο Ντερτιλής...

tanea.gr