Λιδωρίκι: ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ : Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΝΤΙΒΑ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ

9.6.14

ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ : Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΝΤΙΒΑ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ

Η κορυφαία υψίφωνος της Λυρικής Σκηνής πέρασε στην αιωνιότητα στις 16 Σεπτεμβρίου 1977 προδομένη από την καρδιά της. Η μοναδικότητα της φωνής της σφράγισε τον 20ό αιώνα πριν αναπαυτεί αιώνια στα γαλάζια νερά του Αιγαίου. Οι κορυφαίες ερμηνείες της άλλαξαν για πάντα την πορεία του λυρικού θεάτρου. «...Η Κάλλας ήταν η πρώτη -και τελευταία μέχρι στιγμής- σοπράνο που ξεπέρασε τα όρια της Τέχνης της και καθιερώθηκε ως η πριμαντόνα σταρ που έφερε την όπερα κοντά στην αντίληψη των μαζών...»: Φράνκο Τζεφιρέλι.

Πράγματι, η τελειομανής και απαιτητική Μαρία Κάλλας δεν επέτρεπε στον εαυτό της να «χάσει» ούτε μία νότα, βρίσκοντας τρόπους να παρουσιάζει τις αδυναμίες της ως μέρος του ρόλου της. Οι τεχνικές της παρομοιάζονται με αυτές μιας μεγάλης τραγωδού. Εδινε μεγάλη σημασία στη σκηνική παρουσία της, αφού πίστευε ότι μετά τη φωνή και την ερμηνεία τα κοστούμια ήταν το πλέον βασικό στοιχείο μιας παράστασης. Η έντονη καλλιτεχνική προσωπικότητά της την οδήγησε πολλές φορές να διακόψει παραστάσεις ή ακόμη και να τις ακυρώσει γιατί ένιωθε ότι δεν μπορούσε να τραγουδήσει. «Το κοινό θα έπρεπε να καταλαβαίνει τι δουλειά, τι ένταση, τι κούραση και τι αγάπη πάνε σε κάθε φθόγγο, σε κάθε λεξούλα, για να μην αναφερθώ στις κινήσεις, στην υποκριτική, που είναι αναπόσπαστο μέρος του ρόλου», δήλωνε. Ωστόσο, η ερμηνεία της σε κόντρα ρόλους εκ διαμέτρου διαφορετικούς ως προς το στιλ και τις φωνητικές απαιτήσεις οδήγησε πολύ γρήγορα τη φωνή της στην εξάντληση. Ο κριτικός Ζακ Μπουρζουά, ωστόσο, σημείωσε ότι «είναι σαν την Ακρόπολη: όλο και πιο ωραία όσο φθείρεται».

Γεννημένη στη Νέα Υόρκη

Γεννημένη στις 2 Δεκεμβρίου 1923 στη Νέα Υόρκη από Ελληνες γονείς, η κατά κόσμον Καικιλία, Σοφία Αννα - Μαρία Καλογεροπούλου είχε ως πρώτα ακούσματα μελωδίες σε γλώσσες που δεν ήξερε και δεν καταλάβαινε. Το φυσικό ταλέντο της έγινε γρήγορα αντιληπτό από τη μητέρα της, Ευαγγελία, και σε ηλικία μόλις 8 ετών ξεκίνησε μαθήματα πιάνου και σολφέζ. Οταν λίγο μετά το οικονομικό «κραχ» οι γονείς της χώρισαν, εκείνη ακολούθησε τη μητέρα της και την αδερφή της, Υακίνθη, στην Ελλάδα. Τα δύσκολα χρόνια του Πολέμου και της Κατοχής βρήκαν τη Μαρία να παρακολουθεί μαθήματα στο Εθνικό Ωδείο και στο Ωδείο Αθηνών με δασκάλα την Ελβίρα ντε Ιντάλγκο. Η Λυρική Σκηνή της μεταπολεμικής Αθήνας φιλοξένησε τη Μαρία Καλογεροπούλου μέχρι τις 14 Σεπτεμβρίου όταν και αναχώρησε για την Αμερική. Η μεγάλη πρόταση ήρθε από την Ιταλία, όταν ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Οπερας της Βερόνα, Τζοβάνι Τζενατέλο, την κάλεσε για την «Τζιοκόντα» του Πονκιέλι. Ακολούθησε ο γάμος της με τον μουσικόφιλο Ιταλό βιομήχανο Τζιαν Μπατίστα Μενεγκίνι, ο οποίος έγινε ο ατζέντης της. Αλλαξε το επίθετό της σε Κάλλας και με τη βοήθειά του έχασε 30 κιλά προσθέτοντας στην εικόνα της ταλαντούχας σοπράνο γοητεία και κομψότητα. Ο κόσμος της όπερας έκανε λόγο για μία ερμηνεύτρια που επιτέλους μπορούσε να ερμηνεύσει κάθε ρόλο. Ο δρόμος για διεθνή καριέρα ήταν πλέον ανοιχτός.

Η Μαρία Κάλλας μεταμορφωνόταν τόσο σε τραγική όσο και σε λυρική φιγούρα της όπερας με ιδιαίτερη αισθαντικότητα

Ερμήνευσε 89 φορές τη «Νόρμα»

Στη Φλωρεντία τραγούδησε για πρώτη φορά «Νόρμα», ρόλο που ερμήνευσε 89 φορές κατά τη διάρκεια της καριέρας της. «Οποτε ερμηνεύω τη “Νόρμα”, είμαι ευτυχισμένη. Είναι ο αγαπημένος μου ρόλος. Νομίζω ότι της μοιάζω. Είναι πολύ υπερήφανη για να δείξει τα πραγματικά αισθήματά της, αλλά στο τέλος υποκύπτει. Μια γυναίκα που δεν αισθάνεται κακία ούτε νιώθει αδικημένη από δυσμενείς καταστάσεις, τις οποίες, εντέλει, έχει προκαλέσει η ίδια», έλεγε η Κάλλας. Το 1950 η Σκάλα του Μιλάνου της ζητά να αντικαταστήσει τη μεγάλη αντίπαλό της, Ρενάτα Τεμπάλντι, και έγινε εν μια νυκτί η μοναδική πρωταγωνίστρια για τα επόμενα χρόνια. Για χάρη της παρουσιάζονται έργα για πρώτη φορά. Υπό την καθοδήγηση των Μπερνστάιν, Τζουλίνι, Κάραγιαν και τη σκηνοθετική επιμέλεια των Τζεφιρέλι, Βάλμαν ανέλυσε ρόλους και έπλασε χαρακτήρες συγκλονίζοντας το κοινό που την αποθέωσε. Η συνάντησή της με τον Βισκόντι την ίδια εποχή ήταν καθοριστική.Ο σκηνοθέτης, διδάσκοντάς της τον τρόπο για να αναδείξει τα εκφραστικά μέσα της, μεταμόρφωσε τις ερμηνευτικές της ικανότητες.

Με την παρότρυνση του συζύγου της Μενεγκίνι, η Κάλλας έχασε κιλά και μεταμορφώθηκε σε έναν υπέροχο κύκνο

Η γνωριμία με τον Ωνάση

Η μοιραία συνάντησή της το 1957 σε ένα πάρτι στη Βενετία με τον Ελληνα Αριστοτέλη Ωνάση άλλαξε τη ζωή της. Η σχέση τους πήρε τεράστια δημοσιότητα στο διεθνή και εγχώριο Τύπο. Ανάμεσα σε κονσέρτα, παραστάσεις και ηχογραφήσεις, εκείνη ανακάλυψε την κοσμική ζωή. Στις 5 Αυγούστου 1957 η Κάλλας επέστρεψε στην Ελλάδα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και εμφανίστηκε στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού. Το 1960 ερμήνευσε τη «Νόρμα» στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή και σκηνικά Γιάννη Τσαρούχη, με μαέστρο τον Τούλιο Σεραφίν. Την επόμενη χρονιά τραγούδησε στο αρχαίο θέατρο τη «Μήδεια». Ωστόσο, η αρχή του τέλους για τη φωνή της ήταν κοντά. Το 1965, στα 42 χρόνια της, λιποθύμησε στη σκηνή της Οπερας του Παρισιού. Εκτοτε, δε θα είχε την αντοχή για μία ολόκληρη παράσταση, παρά μόνο για κάποια ρεσιτάλ. Οταν τον Ιούλιο του 1968 ο Ελληνας μεγιστάνας παντρεύεται τη χήρα του Αμερικανού προέδρου Κένεντι, Τζάκι, η Κάλλας κατέρρευσε. Το 1970 γύρισε σε ταινία τη «Μήδεια» σε σκηνοθεσία Πιερ Πάολο Παζολίνι. Στις 8 Δεκεμβρίου 1973 το «Viva Maria» αντηχεί στην κατάμεστη Οπερα του Παρισιού. Το κοινό υποκλίθηκε στο μεγαλείο της φωνής της καλώντας την 10 φορές στη σκηνή. Ηταν το «κύκνειο άσμα» της ντίβας της όπερας, Μ. Κάλλας. Αποσύρθηκε και αναζήτησε παρηγοριά στη μοναξιά, επιλέγοντας ως τόπο «εξορίας» το σπίτι της στο Παρίσι. Το πρωί της Παρασκευής της 16ης Σεπτεμβρίου 1977 η Μαρία Κάλλας πέθανε στο διαμέρισμά της επί της λεωφόρου Ζορζ Μαντέλ στο Παρίσι. Δύο χρόνια αργότερα, η τέφρα της σκορπίστηκε στα νερά του Αιγαίου.