ΤΑ ΜΠΑΝΙΑ ΤΟΥ ΛΑΟΥ

 

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ
Ηταν μια εποχή που ο γυναίκες έκαναν το μπάνιο τους ντυμένες! Κυριολεκτικά! Μετά ήρθαν τα ολόσωμα μπανιερά (πολύ αργότερα ονομάστηκαν μαγιό) που άφηναν ακάλυπτες μόνο τις γάμπες και τα χέρια, εναρμονιζόμενα με τους περί ηθικής κώδικες μέχρι την εποχή του Μεσοπολέμου (προ αυτού, μην τα ρωτάτε).
Κάποτε έκαναν μπάνιο στη θάλασσα σχεδόν ντυμένοι. Αλλες εποχές, άλλα ήθη. Είτε στο Παλαιό Φάληρο...Οι άντρες πάλι από νωρίς είχαν κατακτήσει την πολυτέλεια του ολόσωμου μαγιό, με μανίκι αρχικά, με τιράντα αργότερα.
Την ίδια εποχή στις ευρωπαϊκές χώρες φορούσαν τα ολόσωμα σε καμπίνες. Στην Ελλάδα αντιθέτως ο κόσμος τυλιγόταν με πετσέτες, ενίοτε και με σεντόνια, για να βγάλει το ένα ρούχο (κυριολεκτικά) και να φορέσει το άλλο. Βέβαια η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε ώς και τη δεκαετία του '50. Μετά αποκτήσαμε κι εμείς καμπίνες στις οργανωμένες πλαζ, με εξαίρεση το λουτρικό συγκρότημα της Μουνιχίας (Πασαλιμάνι), που λειτουργούσε από το 1840, κι εκείνο του Φαλήρου, που λειτούργησε λίγες δεκαετίες αργότερα.
Είτε στην ΟστάνδηΟι Αθηναίοι έκαναν μπάνιο στον Σκαραμαγκά και από το Νέο Φάληρο ώς τη Βουλιαγμένη. Οι Πειραιώτες στη Φρεαττύδα και στον Παρασκευά. Και όλοι μαζί στη Μουνιχία, ή μάλλον όλοι μαζί αλλά χώρια οι άντρες από τις γυναίκες: σε διαφορετικές καμπίνες και σε διαφορετικές πλαζ. Τα μπεν μιξ ήταν ακόμα όνειρο απατηλό.
Η κατασκευή του σιδηροδρόμου, που ένωνε την Αθήνα με τον Πειραιά, έφερε σαρωτικές αλλαγές και στο θέμα των θαλάσσιων λουτρών. Στη σύμβαση που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 26.10.1868 αναφέρεται πως η κατασκευάστρια εταιρεία μπορούσε να κατασκευάσει θαλάσσια λουτρά στον όρμο του Φαλήρου, ενώ της δινόταν άδεια λειτουργίας ιπποσιδηροδρόμου, ώστε να συνδέεται η παραλία του Νέου Φαλήρου με το σταθμό του Πειραιά.
Ηταν φυσικό ο Δήμος Πειραιά να αντιδράσει, πλην όμως δεν του πέρασε και λόγω... λυμάτων. Με τον πληθυσμό της πόλης να αυξάνεται, στο Πασαλιμάνι, παρά τις προσπάθειες εξωραϊσμού του, οι κολυμβητές και μύριζαν και άγγιζαν. Η οριστική διάλυση του εκεί λουτρικού συγκροτήματος έγινε το 1891.
Προηγουμένως, όμως, οι κάτοικοι των δύο πόλεων είχαν ανακαλύψει τις ανέσεις του Φαλήρου, που σε συνδυασμό με τα ξενοδοχεία που χτίστηκαν εκεί είχε γίνει πόλος έλξης για τα υψηλά εισοδήματα ως τόπος παραθερισμού και για τα χαμηλότερα απλώς για ένα μπανάκι.
Είτε στο ΠρίγκιποΠαρά ταύτα, αυτό το μπανάκι μη νομίζετε πως ήταν για όλους. Ηταν μάλλον για όσους ζούσαν κοντά στη θάλασσα και για όσους διέθεταν χρήμα, άρα και άμαξες αρχικά και στη συνέχεια αυτοκίνητα. Αλλωστε και πολύ αργότερα, στη δεκαετία του 1950 ας πούμε, οι εικόνες που έχουμε από τον ελληνικό κινηματογράφο δείχνουν τα θαλάσσια μπάνια ως εξόρμηση γειτονιάς (με φορτηγό, στην καλύτερη περίπτωση με λεωφορείο).
Οπως γράψαμε και παραπάνω, ήταν αδιανόητο να κολυμπούν μαζί άντρες και γυναίκες ώς το 1935 περίπου, που το ταμπού έσπασε, ασχέτως αν και ώς το 1950 κάποιοι ιδιαίτερα αυστηροί σύζυγοι ή πατεράδες (Ορέστης Μακρής) πήγαιναν τα θηλυκά της οικογένειας στις ερημιές, να μην τα δει ανδρός μάτι.
Οι εποχές έχουν αλλάξει, το γυμνό μπορεί να κυριαρχεί σήμερα, πλην όμως τότε, πριν από το γύρισμα του 19ου αιώνα, ένας αστράγαλος ήταν ικανός να δαιμονίσει. Επιπλέον, ήταν η εποχή που το λευκό δέρμα θεωρούνταν προσόν για τις γυναίκες και έτσι το απαραίτητο αξεσουάρ στη θάλασσα ήταν η ομπρέλα. Σ' αυτήν προστέθηκε αργότερα και η πλαστική σκούφια για να προστατεύει την κόμμωση. Το γελοίο του θέματος βεβαίως, για ό,τι αφορά τη σεμνοτυφία, ήταν πως τα μαγιό τις εποχές που γράφουμε δεν ήταν συνθετικά, αλλά από ύφασμα. Μόλις βρέχονταν άφηναν το σώμα να διαγράφεται και έτσι τα προσόντα του καθενός ή της καθεμιάς γίνονταν αμέσως ορατά.
Χρειάστηκε να περάσει παραπάνω από ένας αιώνας, στη διάρκεια του οποίου το πλήρες ένδυμα για τις κυρίες να γίνει ολόσωμο μαγιό (με παντελόνι και μανίκια) και να μεταβληθεί στο ολόσωμο που όλοι ξέρουμε σήμερα. Αλλο τόσο χρειάστηκε και για τους άντρες, μέχρι να φορέσουν το γνωστό, έστω και μεγάλου μεγέθους, σλιπ. Τα μικρότερης επιφάνειας μαγιό κατακτήθηκαν πολύ αργότερα. Το μπικίνι από τη δεκαετία του '60 και το τάνγκα σχετικά πρόσφατα.
Εξαίρεση από τον κανόνα μία θεσσαλονικιώτικη παρέα στα χρόνια του ΜεσοπολέμουΒέβαια, ένας προβληματισμός παραμένει στην τόσο πολύ πια ανεκτική κοινωνία μας: είναι ελκυστικότερο ό,τι κρύβεται ή ό,τι προσφέρεται αφειδώς στην όραση; Ηγουν, λειτουργούμε με τη φαντασία ή την όραση; Απορία ψάλτου, βηξ!
http://www.enet.gr

 Πίσω στα παλιά