ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Αγιασμός της ψυχής και του σώματος...

   ΣΤΗ  ΛΕΜΕΣΟ

Αναβαθμισμένοι είναι φέτος οι εορτασμοί του Κατακλυσμού στη Λεμεσό που άρχισαν χθες και κορυφώνονται σήμερα και αύριο στο χώρο της Επίχωσης. Το Πολιτιστικό Τμήμα του Δήμου Λεμεσού δηλώνει πανέτοιμο για τους φετινούς εορτασμούς του Κατακλυσμού, εκδήλωση στην οποία συμμετέχουν λαϊκοί παραδοσιακοί τσιαττιστές, σε μια ποιητική αναμέτρηση με ερωτικά και άλλα τραγούδια, καθώς επίσης άλλα τοπικά μουσικοχορευτικά συγκροτήματα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα η εμποροπανήγυρη θα πραγματοποιηθεί για μέρες κατά μήκος του πεζόδρομου στην Επίχωση.

Το σημερινό πρόγραμμα στο χώρο της Επίχωσης (πλακόστρωτο) περιλαμβάνει:

*Στις 8 μ.μ. το χορευτικό συγκρότημα «Ζήδρος»παρουσιάζει ένα πλούσιο πρόγραμμα με παραδοσιακούς κυπριακούς χορούς, τσιαττιστά και τραγούδια.

*Στις 8.30 μ.μ. ο Πολιτιστικός Όμιλος «Νέοι Ορίζοντες» παρουσιάζει ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς από διάφορες περιοχές της Ελλάδας (Θεσσαλία, Ήπειρο, ελληνικά νησιά κ.ά.).

Στις 9 μ.μ. το εξαμελές μουσικό σχήμα «Ανατολικός Ήχος» παρουσιάζει ένα μουσικό πρόγραμμα με επιλεγμένα λαϊκά και νησιώτικα τραγούδια.

*Αύριο Δευτέρα, και πάλι στο χώρο της Επίχωσης, στις 8 μ.μ. ο Πολιτιστικός Χορευτικός Όμιλος «Διόνυσος» παρουσιάζει αυθεντικούς χορούς, παραδοσιακά τραγούδια από την ηθοποιό και τραγουδίστρια Όλγα Ποταμίτη, καθώς επίσης τσιαττιστά από Κύπριους ποιητές. Στις 8.45 μ.μ. ο Χρίστος Σίκκης με το επταμελές μουσικό συγκρότημά του παρουσιάζουν τραγούδια από την Κύπρο και άλλες περιοχές του Ελληνισμού (Μικρά Ασία, Ανατολικό Αιγαίο, Δωδεκάνησα κ.α.).

Τα έθιμα του Κατακλυσμού

Τα έθιμα του Κατακλυσμού είναι μοναδικά για την Κύπρο και από τα τέλη του 19ου αιώνα μ.Χ. υπάρχει γραπτή μαρτυρία ότι οργανώνονται αγώνες στη θάλασσα, καθώς και μουσικοί, χορευτικοί, ποιητικοί αγώνες και διαγωνισμοί με τσιαττιστά. Το πρώτο αγώνισμα της γιορτής στα παλιά χρόνια ήταν ο ολισθηρός ιστός. Όπως αναφέρει ο χρονογράφος Χριστάκης Σαββίδης «ο ολισθηρός ιστός ήταν ένα μεγάλο κατάρτι, ή ένας στύλος της ΑΗΚ, αλειμμένο με λίπος και δεμένο στερεά από μια εξέδρα σε οριζόντια γραμμή, τοποθετημένο πάνω στη θάλασσα».

«Οι διαγωνιζόμενοι έπρεπε να περπατήσουν πάνω στον ολισθηρό ιστό μέχρι την άκρη του, για να πιάσουν μια μικρή σημαία. Οι πλείστοι γλιστρούσαν και έπεφταν στο νερό. Ο νικητής ελάμβανε ως βραβείο το χειροκρότημα του κόσμου που παρακολουθούσε. Αργότερα, του δινόταν ένα έπαθλο από το Δήμο Λεμεσού. Με το πέρασμα του χρόνου οι θαλάσσιοι αγώνες γίνονταν επί οργανωμένης βάσης. Το 1898 έγιναν με οργανωτή τον ΓΣΟ οι πρώτοι ναυτικοί αγώνες όπως κωπηλασία, ιστιοδρομία». Σύμφωνα με τον κ. Σαββίδη «τα λαϊκό πανάρχαιο αυτό έθιμο συμβολίζει τον αγιασμό της ψυχής και του σώματος, όπως και την ανανέωση της ζωής με τον εμβαπτισμό του ανθρώπου στην καθαρτήρια δύναμη του ζωντανού ύδατος, που οι αρχαίοι το θεωρούσαν στοιχείο θεϊκό».

Από τις πιο όμορφες λαϊκές γιορτές

Η ΓΙΟΡΤΗ του Κατακλυσμού από τα παλιά τα χρόνια είναι μια από τις πιο όμορφες λαϊκές γιορτές. Γιορτάζεται την Κυριακή της Πεντηκοστής και τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος. Η γιορτή του Κατακλυσμού αντλεί τις ρίζες της από τη Γένεση της Παλαιάς Διαθήκης, από την Ελληνική Μυθολογία και την Κυπριακή Λαογραφία που είναι συνδεδεμένη με τη θεά Αφροδίτη. Αναφερόμενος στην προέλευση του Κατακλυσμού, ο κ. Σαββίδης λέει ότι: «Μία εκδοχή για τη γιορτή του Κατακλυσμού ανάγεται στο βιβλίο της Γένεσης, όπου η επιφάνεια της Γης κατακλύστηκε από τα ύδατα και καταπνίγηκε κάθε ζωή.

Από την καταστροφή διασώθηκε μόνο ο Νώε και η οικογένειά του. Δεύτερη εκδοχή προέρχεται από την ελληνική Μυθολογία, κατά την οποία έγιναν δύο κατακλυσμοί. Ο πρώτος, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο και τον Απολλώνιο, κατέκλυσε τη Γη από τα ύδατα και τα πάντα εξαφανίστηκαν πλην της θυγατέρας του Ποσειδώνα. Ο δεύτερος κατακλυσμός έγινε επί εποχής του Δευκαλίωνα, γιου του Προμηθέα. Για να τιμωρήσει ο Ζευς τους ασεβείς επί της Γης, αποφάσισε να τους εξολοθρεύσει με τη συγκατάθεση των θεών του Ολύμπου. Στην κυπριακή λαογραφία ο κατακλυσμός σαν έθιμο έχει καθιερωθεί στην Κύπρο με τη λατρεία της θαλασσογέννητης Πάφιας θεάς Αφροδίτης και του εραστή της Άδωνη.

Οι εορτασμοί συμβόλιζαν την αναγέννηση της γης, τη γονιμότητά της και την καρποφορία της. Τη λατρεία της Αφροδίτης και του Άδωνη γιόρταζαν οι αρχαίοι Κύπριοι στην Πάφο, την Αμαθούντα και όπου υπήρχαν βωμοί της Αφροδίτης και του Άδωνη. Προσκυνητές κατέβαιναν από τα διάφορα χωριά της περιοχής. Τη λατρεία της θεάς συνόδευαν λουτρά καθαρμού και αθλητικοί αγώνες, τραγούδια και χοροί, ποιητικοί και μουσικοί διαγωνισμοί».