Ποίηση , η ..γλυκειά συντροφιά της..μοναξιάς...4 . ΔΑΚΤΥΛΙΚΟ ΜΕΤΡΟ . - υ υ . Παράδειγμα : Γύρω μας /κλαίγανε / άμοιρες / μάνες .
Ο στίχος έχει τέσσερα μέτρα . Τα τρία είναι ολόκληρα , το τέταρτο λειψό . Κάθε μέτρο έχει τρεις συλλαβές και τονίζεται η πρώτη . Είναι εντεκασύλλαβος στίχος παροξύτονος . Δακτυλικό μέτρο :
Γύ ρω μας - πρώτο μέτρο
κλαί γα νε - δεύτερο μέτρο
ά μοι ρες - τρίτο μέτρο
μά νες - τέταρτο μέτρο λειψό .
5 .ΜΕΣΟΤΟΝΙΚΟ ΜΕΤΡΟ . υ - υ .
Παράδειγμα : Τραγούδι / δεν ειπες / απόψε / παιδί μου /
Ο στίχος έχει τέσσερα μέτρα ολόκληρα . Το κάθε μέτρο έχει τρεις συλλαβές και τονίζεται η μεσαία . Είναι δωδεκασύλλαβος παροξύτονος . Μεσοτονικό μέτρο :
Τρα γού δι - πρώτο μέτρο
δεν εί πες - δεύτερο μέτρο
α πό ψε - τρίτο μέτρο
παι δί μου - τέταρτο μέτρο .
Ο στίχος ανάλογα με τις συλλαβές που έχει , παίρνει και τ' όνομά του . Πεντασύλλαβος , οχτασύλλαβος , εντεκασύλλαβος , δεκαπεντασύλλαβος , δεκαεφτασύλλαβος ...
Στο μεγάλο στίχο έχομε και την τ ο μ ή που γίνεται μετά την έβδομη η την όγδοη συλλαβή , γίνεται σα να λέμε ένα χώρισμα εκεί .
Τα περισσότερα ποιήματα γράφονται σε στίχο , εφτασύλλαβο , οχτασύλλαβο , εντεκασύλλαβο , δεκατρισύλλαβο και δεκαπεντασύλλαβο .
Όταν τονίζεται η λήγουσα της τελευταίας λέξης του στίχου , τότε ο στίχος λέγεται ο ξ ύ τ ο -ν ο ς . Όταν τονίζεται η παραλήγουσα λέγεται π α ρ ο ξ ύ τ ο ν ο ς , κι' όταν τονίζεται η προπαραλήγουσα λέγεται π ρ ο π α ρ ο ξ ύ τ ο ν ο ς .
Στην αρχαία ποίηση , το μέτρο το κανόνιζαν οι μακρές και βραχείες συλλαβές , γι' αυτό η ποίηση λεγόταν προσωδιακή . Στη νεοελληνική ποίηση , το μέτρο εξαρτάται απ' τον τονισμό των λέξεων γι' αυτό και λέγεται τονική ποίηση .
ΟΜΟΙΟΚΑΤΑΛΗΞΙΑ ΤΟΥ ΣΤΙΧΟΥ .
Δύο η περισσότεροι στίχοι στο ίδιο ποίημα μπορεί να έχουν ομοιότητα στις καταλήξεις τους . Αυτό το λέμε ομοιοκαταληξία .
Παράδειγμα 1ο .
Τα κουδούνια κι' η φλογέρα α
συνεπαίρνουν τον αγέρα α
και σαν έρχεται το βράδυ β
κλει στη στρούγκα το κοπάδι . β
Ο πρώτος στίχος με το δεύτερο έχουν την ίδια κατάληξη και ο τρίτος με τον τέταρτο . Όταν δύο στίχοι ο ένες κοντά στον άλλον έχουν την ίδια κατάληξη , τότε λέμε την ομοιοκαταληξία αυτή ζ ε υ γ α ρ ω τ ή . Δηλαδή ο πρώτος με το δεύτερο , ο τρίτος με τον τέταρτο , ο πέμτος με τον έκτο και έτσι στο ίδιο ποίημα να πηγαίνουν όλοι οι στίχοι .
Παράδειγμα 2ο .
Ολόξανθο παιδάκι α
κοιμάται σιωπηλά β
το βλέπει τ' αγγελάκι α
και του χαμογελά β
Ο πρώτος στίχος και ο τρίτος έχουν την ίδια κατάληξη καθώς και ο δεύτερος με τον τέταρτο . Η ομοιοκαταληξία αυτή λέγεται π λ ε χ τ ή .
Πραράδειγμα 3ο
Θα κλαίνε , θα κυλάνε , θα σωπαίνουν α
τα σύννεφα βαριά στον ουρανό β
και θάναι το ταξείδι μακρινό β
και κάπου 'κει στο δρόμο θα πεθαίνουν α
Ο πρώτος στίχος και ο τέταρτος , έχουν την ίδια κατάληξη , καθώς και ο δεύτερος με τον τρίτο . Η ομοιοκαταληξία αυτή λέγεται σ τ α υ ρ ω τ ή .
Παράδειγμα 4ο
Πνεύμα θα πει α
η προκοπή α
π' απλώνει την ειρήνη . β
Μιά φυλακή γ
ανοίγει εκεί γ
ένα σχολειό που κλείνει . β
Ο πρώτος στίχος και ο δεύτερος έχουν την ίδια κατάληξη . Την ίδια κατάληξη έχουν και οι στίχοι ο τρίτος με τον έκτο και ο τέταρτος με τον πέμτο . Η ομοιοκαταληξία αυτή λέγεται ζ ε υ γ α ρ ο π λ ε χ τ ή .
Παράδειγμα 5ο
Τα σύννεφα θα γίνουνε κοπάδια α
θα τρέχουν στο σχολειό τους τα παιδιά β
θλιμένα θ' αργοπέφυουνε τα βράδια α
κι ο πόνος θα βαραίνει την καρδιά . β
Θαρθούν τα πρωτοβρόχια με τις μπόρες γ
κι' η λύπη θα διπλώνει κάποιες ώρες . γ
Το ποίημα αυτό έχει ομοιοκαταληξία σταυρωτή και ζευγαρωτή . Η ομοιοκαταληξία αυτή λέμε πως είναι μ ι κ τ ή .
Στο επόμενο θ' αναφερθούμε στα ε ί δ η του σ τ ί χ ο υ , τα ε ί δ η σ τ ρ ο φ ώ ν και θα μπούμε στο σημαντικότερο κομμάτι του ποιήματος , την τ ε χ ν ι κ ή του σ τ ί χ ο υ , βέβαια το σημαντικότερο στοιχείο του ποιήματος είναι το..ένστικτο , ο..σπόρος που υπάρχει μέσα στον καθένα μας , αλλά η τέχνη χωρίς την τεχνική είναι διαμάντι..ακατέργαστο....
Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι..........
Ο στίχος έχει τέσσερα μέτρα . Τα τρία είναι ολόκληρα , το τέταρτο λειψό . Κάθε μέτρο έχει τρεις συλλαβές και τονίζεται η πρώτη . Είναι εντεκασύλλαβος στίχος παροξύτονος . Δακτυλικό μέτρο :
Γύ ρω μας - πρώτο μέτρο
κλαί γα νε - δεύτερο μέτρο
ά μοι ρες - τρίτο μέτρο
μά νες - τέταρτο μέτρο λειψό .
5 .ΜΕΣΟΤΟΝΙΚΟ ΜΕΤΡΟ . υ - υ .
Παράδειγμα : Τραγούδι / δεν ειπες / απόψε / παιδί μου /
Ο στίχος έχει τέσσερα μέτρα ολόκληρα . Το κάθε μέτρο έχει τρεις συλλαβές και τονίζεται η μεσαία . Είναι δωδεκασύλλαβος παροξύτονος . Μεσοτονικό μέτρο :
Τρα γού δι - πρώτο μέτρο
δεν εί πες - δεύτερο μέτρο
α πό ψε - τρίτο μέτρο
παι δί μου - τέταρτο μέτρο .
Ο στίχος ανάλογα με τις συλλαβές που έχει , παίρνει και τ' όνομά του . Πεντασύλλαβος , οχτασύλλαβος , εντεκασύλλαβος , δεκαπεντασύλλαβος , δεκαεφτασύλλαβος ...
Στο μεγάλο στίχο έχομε και την τ ο μ ή που γίνεται μετά την έβδομη η την όγδοη συλλαβή , γίνεται σα να λέμε ένα χώρισμα εκεί .
Τα περισσότερα ποιήματα γράφονται σε στίχο , εφτασύλλαβο , οχτασύλλαβο , εντεκασύλλαβο , δεκατρισύλλαβο και δεκαπεντασύλλαβο .
Όταν τονίζεται η λήγουσα της τελευταίας λέξης του στίχου , τότε ο στίχος λέγεται ο ξ ύ τ ο -ν ο ς . Όταν τονίζεται η παραλήγουσα λέγεται π α ρ ο ξ ύ τ ο ν ο ς , κι' όταν τονίζεται η προπαραλήγουσα λέγεται π ρ ο π α ρ ο ξ ύ τ ο ν ο ς .
Στην αρχαία ποίηση , το μέτρο το κανόνιζαν οι μακρές και βραχείες συλλαβές , γι' αυτό η ποίηση λεγόταν προσωδιακή . Στη νεοελληνική ποίηση , το μέτρο εξαρτάται απ' τον τονισμό των λέξεων γι' αυτό και λέγεται τονική ποίηση .
ΟΜΟΙΟΚΑΤΑΛΗΞΙΑ ΤΟΥ ΣΤΙΧΟΥ .
Δύο η περισσότεροι στίχοι στο ίδιο ποίημα μπορεί να έχουν ομοιότητα στις καταλήξεις τους . Αυτό το λέμε ομοιοκαταληξία .
Παράδειγμα 1ο .
Τα κουδούνια κι' η φλογέρα α
συνεπαίρνουν τον αγέρα α
και σαν έρχεται το βράδυ β
κλει στη στρούγκα το κοπάδι . β
Ο πρώτος στίχος με το δεύτερο έχουν την ίδια κατάληξη και ο τρίτος με τον τέταρτο . Όταν δύο στίχοι ο ένες κοντά στον άλλον έχουν την ίδια κατάληξη , τότε λέμε την ομοιοκαταληξία αυτή ζ ε υ γ α ρ ω τ ή . Δηλαδή ο πρώτος με το δεύτερο , ο τρίτος με τον τέταρτο , ο πέμτος με τον έκτο και έτσι στο ίδιο ποίημα να πηγαίνουν όλοι οι στίχοι .
Παράδειγμα 2ο .
Ολόξανθο παιδάκι α
κοιμάται σιωπηλά β
το βλέπει τ' αγγελάκι α
και του χαμογελά β
Ο πρώτος στίχος και ο τρίτος έχουν την ίδια κατάληξη καθώς και ο δεύτερος με τον τέταρτο . Η ομοιοκαταληξία αυτή λέγεται π λ ε χ τ ή .
Πραράδειγμα 3ο
Θα κλαίνε , θα κυλάνε , θα σωπαίνουν α
τα σύννεφα βαριά στον ουρανό β
και θάναι το ταξείδι μακρινό β
και κάπου 'κει στο δρόμο θα πεθαίνουν α
Ο πρώτος στίχος και ο τέταρτος , έχουν την ίδια κατάληξη , καθώς και ο δεύτερος με τον τρίτο . Η ομοιοκαταληξία αυτή λέγεται σ τ α υ ρ ω τ ή .
Παράδειγμα 4ο
Πνεύμα θα πει α
η προκοπή α
π' απλώνει την ειρήνη . β
Μιά φυλακή γ
ανοίγει εκεί γ
ένα σχολειό που κλείνει . β
Ο πρώτος στίχος και ο δεύτερος έχουν την ίδια κατάληξη . Την ίδια κατάληξη έχουν και οι στίχοι ο τρίτος με τον έκτο και ο τέταρτος με τον πέμτο . Η ομοιοκαταληξία αυτή λέγεται ζ ε υ γ α ρ ο π λ ε χ τ ή .
Παράδειγμα 5ο
Τα σύννεφα θα γίνουνε κοπάδια α
θα τρέχουν στο σχολειό τους τα παιδιά β
θλιμένα θ' αργοπέφυουνε τα βράδια α
κι ο πόνος θα βαραίνει την καρδιά . β
Θαρθούν τα πρωτοβρόχια με τις μπόρες γ
κι' η λύπη θα διπλώνει κάποιες ώρες . γ
Το ποίημα αυτό έχει ομοιοκαταληξία σταυρωτή και ζευγαρωτή . Η ομοιοκαταληξία αυτή λέμε πως είναι μ ι κ τ ή .
Στο επόμενο θ' αναφερθούμε στα ε ί δ η του σ τ ί χ ο υ , τα ε ί δ η σ τ ρ ο φ ώ ν και θα μπούμε στο σημαντικότερο κομμάτι του ποιήματος , την τ ε χ ν ι κ ή του σ τ ί χ ο υ , βέβαια το σημαντικότερο στοιχείο του ποιήματος είναι το..ένστικτο , ο..σπόρος που υπάρχει μέσα στον καθένα μας , αλλά η τέχνη χωρίς την τεχνική είναι διαμάντι..ακατέργαστο....
Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι..........
No comments:
Post a Comment