Μιά σύντομη περιγραφή των πρώτων μεταπελευτερωτικών χρόνων , τότε που όλοι οι Έλληνες προσπαθούσαν να φτιάξουν το νεογέννητο Ελληνικό Κράτος .
Ή περιγραφή μας αυτή είναι βασισμένη στο βιβλίο < Στη Φωκίδα του 1851 > του αξέχαστου Λιδορικιώτη συγγραφέα Γιώργου Ε. Καψάλη , που κυκλοφόρησε το 1974 , και έχει σαν σκοπό της να δώσει μιά πλήρη εικόνα της κατάστασης που επικρατούσε τότε στην Επαρχία μας , βοηθώντας ενδεχομένως νεότερους Δωριείς που θα θελήσουν , ίσως , να προχωρήσουν πιό πέρα την έρευνα αυτή .
Μ Ε Ρ Ο Σ Π Ρ Ω Τ Ο
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ – ΕΞΕΛΙΞΗ
Η Φωκίδα έχει δύο επαρχίες , την Παρνασσίδα , με πρωτεύουσα τα Σάλωνα και τη Δωρίδα , με πρωτεύουσα το Λοιδωρίκι , τα διαμερίσματα αυτά δημιουργήθηκαν αμέσως μετά την απελευθέρωση και επισημοποιήθηκαν με Βασιλικό διάταγμα τον Απρίλη του 1833 .
Η Παρνασσίδα περιλάμβανε τις – ως τότε – επαρχίες Σαλώνων και Γαλαξειδίου – που υπολογίζεται πως προπολεμικά , είχαν 72.960 στρέμματα αξιοποιήσιμης γης , από τα οποία τα 16.600 βρίσκονταν σε Τούρκικα χέρια – η δε Δωρίδα από τις επαρχίες Λοιδωρικίου ( στρεμ. 82.000 – 10.000 Τούρκικα ) και Μαλανδρίνου ( στρεμ. 39.000 – 6.000 Τούρκικα ) .
Η Παρνασσίδα και η Δωρίδα – με Λοκρίδα και τη Φθιώτιδα – μπήκαν στο Νομό Φωκιδολοκρίδας , που είχε πρωτεύουσα τα Σάλωνα . Στις θέσεις – κλειδιά της Νομαρχίας τοποθετήθηκαν οι : Ίωάννης Αμβροσιάδης , Νομάρχης , Πέτρος Καψάλης , ‘Επαρχος Δωρίδας , Δρόσος Μανσόλας , Δ/ντής της Νομαρχίας και Δημήτριος Βυζάντιος , Γραμματέας της .
Την ίδια χρονιά – 20/11/1833 – ιδρύθηκε η Επισκοπή Φωκίδας και την επόμενη -16/10/1834 – το Πρωτιδικείο Φωκιδολοκρίδας , και τα δύο με έδρα την Άμφισσα .
Άξίζει να σημειώσουμε εδώ τα επαγγέλματα των κατοίκων της Φωκίδας όπως τα αναφέρει - σε έκθεσή της προς τις συμμαχικές Αυλές – η Κυβέρνηση το 1828 .
Σάλωνα = Γεωργοί , Τεχνίτες .
Λοιδωρίκι , Μαλανδρίνο , Κράβαρι = Ποιμένες , Ίερείς , Ψωμοζήται , Γεωργοί ,
θλιβερή η πραγματικότητα , αφού ως ψωμοζήτες χαρακτηρίζονταν οι διακονιαραίοι που ζητιάνευαν το ψωμί , πιστεύουμε όμως ότι η ιδιότητα αυτή αναφέρεται μάλλον στους Κραβαρίτες , που την είχαν κάνει επάγγελμα γιά πολλά - πολλά χρόνια μετά .
Στις 20/6/1836 , ο Νομός άλλαξε σχήμα – όπως όλοι – και χωρίστηκε στις Διοικήσεις Φωκίδας και Φθιώτιδας και στην Υποδιοίκηση Δωρίδας .
Πρωτεύουσες έμειναν οι ίδιες ( Σάλωνα – Λοιδωρίκι ) και στη Φθιώτιδα ορίστηκε η Λαμία ( Ζητούνι ) .
Η νέα Διοικητική αναδιάρθρωση του Κράτους είχε σαν κύριο σκοπό την καλύτερη εποπτεία και αστυνόμευση , την σκλήρυνση δηλαδή του καθεστώτος που αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα με κύριο την αυξανόμενη δυσαρέσκεια των πολεμιστών του 21’, που δεν ανταμείφτηκαν για την προσφορά τους και έκαναν συχνά-πυκνά ανταρσίες .
Πράγματι , οι ανταρσίες ήταν πληγή και βάσανο που τραβούσε πολύ πίσω , απ’ το 1830 κι’ εδώ , αυτά έχουμε ομολογούν οι σύγχρονοι , μόλις ανασάνουμε , κάποιος σηκώνει τα όπλα και ‘ρχόμαστε πάλι στο βόηθα Παναγιά .
Το 1834 , αναταράχτηκε η Ανατολικά Ρούμελη κι’ η Κυβέρνηση με το Διάταγμα 19 της 31ης Μαρτίου περί προκηρύξεως της στρατιωτικής δίκης εις τας επαρχίας Δωρίδος και Φθιώτιδος όριζε :
Άρθρον 1 .
Εις τας επαρχίας Δωρίδος και Φθιώτιδος , θέλει προκηρυχθεί , άνευ αναβολής , και τεθεί εις ενέργειαν η στρατιωτική δίκη.Αύτη θέλει δικάζει όλους τους εις τα ειρημένας επαρχίας γενομένους φόνους , ληστείας και εμπρησμούς , κατά τα ταχθέντα εις τον 5 απο 17 Σεπτεμβρίου νόμον .
Άρθρον 2 .
Διορίζομεν δε.
1 . Πρόεδρον μεν του στρατιωτικού δικαστηρίου τον Ταγματάρχην , Κύριον Πιέτι του Σαμπέλλη .
2 . Δικαστάς δε , εις το αυτό δικαστήριον ,
α ) Τον Κύριον Δημήτριον Σκορδίλην , δικαστήν παρά τω εν Χαλκίδι δικαστηρίω .
β ) Τον Κύριον Βασίλειον Θεογέννην , δικαστήν παρά τω αυτώ δικαστηρίω .
γ ) Τον λοχαγόν του Πρώτου της γραμμής πεζικού Τάγματος , Κύριον Γεώργιον Καρατζάν .
δ ) Τον ανθυπολοχαγόν του Έκτου πεζικού Τάγματος , Κύριον Σπυρίδωνα Γενίσσερλην
3 . Εισαγγελέα – παρ’ αυτώ – τον εν Χαλκίδι Επίτροπον της Επικρατείας Κύριον Ράλλην
4 . Γραμματέα , τον γραμματέα του εν Χαλκίδι δικαστηρίου , Κύριον Ίσχόμαχον .
Όλα τα ειρημένα ταύτα μέλη του δικαστηρίου θέλουν απέλθη άνευ αναβολής εις Νέας Πάτρας ( Υπάτη ) , όπου θέλει συστηθή το δικαστήριον , διά ν’ αρχίσουν τας εργασίας των .
Άρθρον 3 .
Τα προς υποστήριξιν του δικαστηρίου απαιτούμενα αποσπάσματα στρατιωτικών και χωροφυλάκων θέλουν λάβει τας ανηκούσας οδηγίας και σταλή , καλούσης της χρείας , εις Ν.Πάτρας .
Άρθρον 4 .
Εάν τα εν τω άρθρω 1 αναφερόμενα κακουργήματα αναφανώσιν εις άλλας επαρχίας του Νομού Φωκίδος και Λοκρίδος , θέλει μας γνωστοποιηθή τούτο άνευ αναβολής ώστε να επεκταθή η στρατιωτική δίκη εις αυτάς .
Άρθρον 5 .
‘Η επί των Εσωτερικών και η επί των Στρατιωτικών Γραμματεία , θέλουν λάβει άνευ αναβολής τα ανήκοντα και με τους υφιστώντας νόμους συνάδοντα μέτρα , προς αποκατάστασιν της ταραχθείσης ασφαλείας και προς σύλληψιν των κακούργων .
Άρθρον 6 .
Είς τας ημετέρας επί της Δικαιοσύνης , των Εσωτερικών και των Στρατιωτικών Γραμματείας ανατίθεται....κλπ . κλπ .
Τα στρατοδικεία κι’ οι έκτακτες εξουσίες , μονάχα κουκούλωσαν τη φωτιά , δεν έφεραν όμως τα ποθητά αποτελέσματα , το κακό σιγόκαιγε κάτω απ’ τη στάχτη των καθημερινών Κυβερνητικών βεβαιώσεων γιά ησυχία , τάξη και ασφάλεια και φτάσαμε στο 36’ που ο Βασιλιάς , δοκιμάζοντας άλλους τρόπους επιβολής , απηύθυνε διάγγελμα – στις 18 Φεβρουαρίου - < Προς τους κατοίκους της Στερεάς Ελλάδος > , μήπως και τους ...ρίξει στο φιλότιμο : < Κάτοικοι της Στερεάς Ελλάδος . Όλίγοι τινές εγκληματίαι , επικεφαλής μικράς συμμορίας εξηπατημένων , ηθέλησαν να συνταράξουν την ησυχίαν , παγιωθείσαν και συντηρηθείσαν μεταξύ υμών διά των προσπαθειών της Κυβερνήσεως και διά της αγάπης υμών , προς την τάξιν , αφ’ ης στιγμής επάτησα της Ελλάδος το έδαφος .κλπ . κλπ. >
Το διάγγελμα τ’ ακολούθησε και...< μεγαλόψυχη > χειρονομία , αμνηστεία που δόθηκε σ’όλους < ...τους οπουδήποτε του Βασιλείου εξοκείλαντας εις τοιαύτας κακουργίας ( αποστασίες και ληστρικά κινήματα ) και μεταβληθέντας > , εκτός των Δήμου Τσέλιου , Ν.Ζέρβα , Καινούριου , Γ.Πεσλή , Σωτήρη Στράτου , Καλαμάτα , Κρατάσιου , Γ. Γουμχούμα , Χοντρογιανναίων και άλλων , απ’ τους οποίους άλλοι συχωρέθηκαν με τον καιρό , κι’ άλλοι βαστάνε ακόμα , με τις ομάδες τους , πλαγιές και κορφοβούνια και – παρά τους διωγμούς - < κάθονται και τρων και πίνουν και την Άρτα φοβερίζουν > που λέει και το τραγούδι .
Επακολούθησαν διοικητικές ανακατατάξεις , η Υποδιοίκηση Δωρίδας καταργήθηκε από τις 8/6/38 και στην προσπάθεια ευρύτερης αλλαγής της Διοικητικής διαίρεσης ο Νόμος ΚΕ’/ 5.12.45 ακύρωσε το διάταγμα του 1836 – με τις Διοικήσεις και Υποδιοικήσεις – και η Επικράτεια ξαναμοιράστηκε σε Νομούς – δέκα , με σαράντα εννιά Επαρχίες – όπως είναι αυτή τη στιγμή .
Τώρα πλέον , η περιοχή υπάγεται στο Νομό Φθιωτιδοφωκίδας .Τα Σάλωνα έχασαν τα πρωτεία κι’ η έδρα του Νομάρχη μεταφέρθηκε στη Λαμία ( Ζητούνι ) .Οι Έπαρχοι έμειναν όπως παλιά : Στην Άμφισσα ( της Παρνασσίδας ) , στο Λοιδωρίκι ( της Δωρίδας ) και στην Αταλάντη ( της Λοκρίδας ) , ο μέχρι τότε Νομάρχης κ.Σ.Θεοχαρόπουλος αντικαταστάθηκε απο τον κ.Γ.Οικονομίδη .
Η Δωρίδα , φτωχιά και παραμερισμένη μπήκε απ’ την αρχή στον ίδιο Νομό με την Παρνασσίδα , όπως είναι και σήμερα , ο πρώτος χωρισμός της έγινε σ’ έντεκα Δήμους - Αιγιτίου , Υαίας , Κόρακος , Κροκυλείου , Βωμέας , Οφιανίας , Ποτιδανείας , Οινεώνος , Τολοφώνος , Ολισώνος και Οιάνθης .
Με το διάταγμα της 30/10/1836 < περί οργανισμού των δήμων της Υποδιοικήσεως Δωρί- δος > , οι έντεκα έγιναν τέσσερις ,όλοι δεύτερης τάξεως .
Οι καινούργιοι – με τα χωριά τους – ήταν :
ΑΙΓΙΤΙΟΥ .
Με το Λοιδωρίκι πρωτεύουσα , τη Γρανίτσα , το Απάνω Κλήμα , το Λούτσοβο , την Απάνω Μουσουνίτσα , την Κάτω Μουσουνίτσα ,τη Συκιά , τον Κονιάκο , τι Τριβίδι , τη Σκαλούλα , τις Καρούτες , τη Στρούζα , το Σεβεδίκο , τον Άβορο και το Λευκαδίτι .
Αποτελέστηκε δηλαδή απ’ τους παλιούς Αιγιτίου , Υαίας και Κόρακος .
Δήμαρχος ο Δ.Καρανδρέας .
ΚΡΟΚΥΛΕΙΟΥ .
Με την Πενταγιού πρωτεύουσα , την Αγλαβίστα , τα Δρεστενά , το Παλιοκάτουνο , το Αβορίτι , το Βλαχοβούνι , την Κερασιά , το Κουπάκι , το Ζοργιάνο , το Αλποχώρι , την Ιτιά , την Αρτοτίνα , το Νούτσουμπρο , το Κριάτσι , το Σουρούστι , την Κοστάριτσα , τη Βοστινίτσα και το διαλυμένο , πιά , μοναστήρι του Προδρόμου .
Αποτελέστηκε από τους Κροκυλείου , Βωμέας και Οφια;νίας .
Δήμαρχος ο Κ.Κουτσόπουλος .
ΠΟΤΙΔΑΝΕΙΑΣ .
Με το Πάνω Παλιοξάρι πρωτεύουσα , το Κάτω Παλιοξάρι , τη Στύλια , την Περιθιώτισσα , το Λυκοχώρι , τον Παλιόμυλο , τον Κάμπο , τους Γκουμαίους , το Κάτω Κλήμα , την Καρυά , τον Άγιο Νικόλα , το Βλαχοκάτουνο , το Ομερεφέντη , τον Άμπλα , τον Απάνω και Κάτω Λόγγο , τη Μανάγουλη , το Χασάναγα , τα Μαλάματα , τα Καρούτια , τη Σεργούλα , το Παλιοχώρι , το Μοναστήρι της Βαρνάκοβας με καλογέρους και το Μετόχι Μαγούλι .
Αποτελέστηκε από τους Ποτιδανείας και Οινεώνος .
Δήμαρχος ο Γ.Κονδύλης .
ΤΟΛΟΦΩΝΟΣ .
Με τη Βιτρινίτσα πρωτεύουσα , την Κίσελη , τη Βίδαβη , τα Μαραζιά , την Ξυλογαιδάρα , το Βελενίκο , τη Μάκρυση , το Μαλανδρίνο , την Πλέσια ,τη Σώταινα , τη Βραίλα και τη Μηλιά .
Αποτελέστηκε από τους Τολοφώνος , Ολισώνος και Οιάνθης .
Εν τω μεταξύ οι Μουσουνίτσες μεταφέρθηκαν απ’ το Δήμο Αιγιτίου στο Δήμο Κυτινίων της Παρνασσίδας και μετά από μικροαλλαγές που έγιναν ανάμεσα στους Δήμους της Επαρχίας έχουμε :
Α Ι Γ Ι Τ Ι Ο Υ .
Με το Λοιδωρίκι πρωτεύουσα , το Λευκαδίτι , τη Συκιά , τον Κονιάκο , το Τριβίδι , το Απάνω Κλήμα , τη Γρανίτσα , το Λούτσοβο , τον Άβορο , το Σεβεδίκο , τη Στρούζα , τη Βραίλα , το Μαλαντρίνο , τη Σκαλούλα και τις Καρούτες .
Κ Ρ Ο Κ Υ Λ Ε Ι Ο Υ .
Με την Πενταγιού πρωτεύουσα ,τα Δρεστενά , τη Βοστινίτσα , την Κοστάριτσα , την Αρτοτίνα , το Νούτσουμπρο , το Κριάτσι , το Σουρούστι , το Βλαχοβούνι , την Κερασιά , το Αλποχώρι , το Ζοργιάνο , το Κουπάκι , την Ιτιά , το Παλιοκάτουνο , το Αβορίτι και την Αγλαβίστα .
Π Ο Τ Ι Δ Α Ν Ε Ι Α Σ .
Με το Απάνω Παλιοξάρι πρωτεύουσα , το Κάτω Παλιοξάρι , το Λυκοχώρι , τους Γκουμαίους , την Καρδάρα ,την Καρυά , το Βλαχοκάτουνο , το Ομερεφέντη , το Λόγγο , τη Μανάγουλη , το Χασάναγα , τα Μαλάματα , την Πηλάλα , το Κάτω Κλήμα , τον Κάμπο , τον Παλιόμυλο , τα Καρούτια , τη Σεργούλα , το Παλιοχώρι , τη Στύλια , την Περιθιώτισσα , τα Ζαμπιά και το Μοναστήρι της Βαρνάκοβας .
Τ Ο Λ Ο Φ Ω Ν Ο Σ .
Με τη Βιτρινίτσα πρωτεύουσα , την Ξυλογαιδάρα , το Βελενίκο , τα Μαραζιά , τη Μάκρυση , τη Μηλιά , τη Σώταινα , την Πλέσια , τη Βίδαβη και την Κίσελη .
Ο πληθυσμός της Επαρχίας ήταν τα τελευταία χρόνια : 1845 κάτοικοι 14.855 , 1846 κάτοικοι 15.090 , 1847 κάτοικοι 15.264 .
Το 1849 και 1850 , κατά Δήμους είχε :
1849 1850
Αιγιτίου 3.988 4.018
Τολοφωνος 2.323 2.290
Κροκυλείου 5.500 5.470
Ποτιδανείας 4.096 4.133
ΣΥΝΟΛΟ 15.907 15.911
Το 1847 , βγήκαν επαρχιακοί σύμβουλοι οι παρακάτω :
Απ’ το Δήμο Αιγιτίου , οι Καραδήμας Νίκος , Καρανδρέας Δήμος , Καραχάλιος Θανάσης και Τσαγκουρνός Γιάννης .
Απ το Δήμο Κροκυλείου , οι Κασβίκης Γιάννης , Κοντώσης Αναγνώστης , Κότταρης Αντρίτσος και Χάρης Παναγιώτης .
Απ’ το Δήμο Τολοφώνος , οι Καρανδρέας Δημήτρης , Πλεσοτογιάννης Γιάννης , Σταματόπουλος Γιάννης του Α . και Τσέλλος Νίκος .
Απ’ το Δήμο Ποτιδανείας , οι Κεφάλας Γιάννης , Πανιάς Θανάσης και Χολέβας Γιώργος .
Η Δωρίδα στον αγώνα πρόσφερε πολλά , και σ’ ανθρώπους , σε παληκάρια αλλά και σε τρόφιμα – απ’ το υστέρημα της – και σε ζωντανά , μιά απόφαση του Αρείου Πάγου , που σώθηκε , μας δίνει μιά εικόνα .
Αναφέρει : < Κατάλογος των διωρισθέντων σφακτών εν εκάστει επαρχία .
Λοιδωρίκι 2.000
Μαλανδρίνο 1.000
Σάλωνα 3.000
Πατρατζίκι 1.500
Οι βλάχοι οπού ευρίσκονται
Εις Σάλωνα , Πατρατζίκι ,
Ζητούνι και Λοιδωρίκι οι
Μαμαλαίοι 1.500
Ζητούνι 500
Μενδενίτσα 500
Τουρκοχώρι 500
Ταλάντι 2.000
Λειβαδιά 4.000
Θήβα 2.000
Αθήνα 4.000
Ν.Εύριπος 2.000
24.500
Απεφασίσθησαν τα άνωθεν , εκτός αρνιών και κατζικιών .Προσέτι απεφασίσθη όστις ήθελε δώση αγελάδι , εννοείται δια δέκα σφαχτά .
Έχουν έτι εκάστη πόλις , έχει να δώση τυρί εις κάθε κεφάλι ζώου , ανα μία οκά .
Τα Σάλωνα έχουν να δώσουν ελιαίς οκάδες πέντε χιλιάδες ,διά λογαριασμόν του τυριού και χίλιες οκάδες μπαρούτι με το εύλογον μολύβι .
Β’ καταγραφή των αλόγων οπού έχουν να κουβαλούν τας τροφάς εις το στρατόπεδον .
Κάθε τρία άλογα , ‘ενας άνθρωπος .
Η Λειβαδιά με τα σακκιά τους 50
Σάλωνα 40
Ταλάντι 25
Τουρκοχώρι και Μενδενίτσα 25
Αθήνα 30
Θήβα 20
Μαλανδρίνο και Λοιδωρίκι 20
Ζητούνι 5
Πατρατζίκι 10
225
Ταύτα τα ανωτέρω , αποφασισθέντα παρά των παρευρεθέντων εφόρων και ο Άρειος Πάγος επεκύρωσε .
Τη 21 Ιουνίου 1822 . Έν Σαλώνοις .
Παπαιωάννης Οικονόμος – Δημήτριος ιερεύς Οικονόμος – Αναγνώστης Χριστοφόρου – Αναγνώστης Νικόλάου – Βασίλης Χατζάρας – Ηλίας Φούντας – Ηλίας Κόκκαλης –Αθα-νάσιος Οικονόμου – Στάθης Φαράντος – Αθανάσιος Τζούτζου .
Γ Ν Ω Ρ Ι Μ Ι Α Μ Ε Τ Ο Υ Σ Δ Η Μ Ο Υ Σ
ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ
Θα πρέπει , ίσως , εδώ για να έχει ο αναγνώστης καλύτερη εικόνα , να αναφέρουμε κάτι σχετικά με τα ονόματα των κατοίκων της περιοχής μας , πολλά απ’ τα οποία μας φαίνονται περίεργα , μ’ ανεξήγητη ρίζα :
Α λ ι ζ ώ τ η ς , ίσως απ’ το αρχαίο αλίζωος = αυτός που ζη στη θάλασσα .
Α λ ο ύ π η ς , Λούπος , Λούπης , στο Βυζάντιο , Λούπος η Λούπης ονομαζόταν ένα είδος γερακιού , που το χρησιμοποιούσαν στο κυνήγι ( περδικογέρακο ).
Στα Λατινικά LUPUS είναι ο λύκος . Πάντως , το παράνομα δίνεται στον αρπακτικό ,τον επιθετικό , τον ορμητικό .
Α ν α τ ζ ί τ ο ς , μπορεί απ’ το αναζέω= θυμώνω , φουσκώνω .
Α ν τ ι π ά τ η ς , ίσως απ’ το αντιπαταγώ= πνίγω ένα κρότο μ’ άλλον κρότο , με πάταγο , η απ’ το αντιπατώ : απο περιφάνεια δεν πατάω σε ξένα χνάρια , ούτε δεύτερη φορά τα δικά μου , τέλος αυτός που πατάει ακανόνιστα , μιά εδώ μιά εκεί , αυτός που κουτσαίνει.
Α σ ί κ η ς , απ’ το Αραβοτούρκικο ASIK = ωραίος , λεβέντης .
Β ε λ έ ν τ ζ α ς η Βε λ ε ν τ ζ ά ς ,απ’ το γνωστό χωριάτικο σκέπασμα .
Β λ ά μ η ς , οι Αρβανίτες αποκαλούν VLLAM , εκείνον που συνδέεται με γερή φιλία , σε ειδική θρησκευτική τελετή , στην οποία ορκίζεται βάζοντας το χέρι πάνω στο Ευαγγέλιο .Η λέξη χρησιμοποιήθηκε και στη Φιλική Εταιρεία και Βλάμης ήταν ο κατώ-τερος βαθμός της .Πιό πλατειά , Βλάμης λέγεται ο φίλος κι’ ο συνομήλικος , ειρωνικά δε αυτός που αγαπάει τους τσακωμούς η « κάνει τον καμπόσο », ο καυγαντζής .
Γ α ζ ή ς , είναι και τίτλος στρατηγού , το παίρνει – όμως – κι’ ο νικητής , ο θριαμβευτής.
Γ α ι τ ά ν η ς , Γ α ι τ α ν ά ς , απ’ το γαιτάνι το λεπτοπλεγμένο σειρήτι , από μετάξι η μπαμπάκι η μαλλί , με το οποίο στολίζουν τις άκρες των ρούχων . Αυτός που το φτιάχνει η το πουλάει η το ράβει , λέγεται Γαιτανάς , κι’ ο όμορφος , εκείνος που έχει « γραμμές» λεπτές , χρωματιστές στο πρόσωπο , εξ ου και γαιτανόφρυδος η γαιτανοφρύδα .
Η λέξη συγγενεύει με το λατινικό GAITANUS .
Γ α λ ά ν η ς , ο γαλανομάτης .
Γ ι α λ α κ ί δ η ς , πιθανόν απ’ το γιάλα-γιάλα = μόλις λιγάκι . Μπορεί να δόθηκε σε κάποιον αργό .
Δ ά ρ α ς , Ν τ ά ρ α ς , απ’ το ντάρα , τάρα , δάρα = απόβαρο .
Δ ε λ ή ς , Ν τ ε λ ή ς , Τούρκικο , που σημαίνει αυτόν που δεν είναι στα λογικά του , τον τρελλό , αλλά και τον τολμηρό , που δεν σκέφτεται τον κίνδυνο , τον απερίσκεπτο .
Δ ε μ ε ρ τ ζ ή ς , Δ ε μ ι ρ τ ζ ή ς , ο τεχνίτης σιδεράς , ο γύφτος ,απ’το Τούρκικο DEMIRCI .
Δ ρ ο μ ά ζ ο ς , μπορεί απ’ το Δρομάς = Γκαμήλα με μιά καμπούρα . Δηλαδή , εκείνος που έχει γκαμήλες η και ο καμπούρης .
Κ α δ ά ς , αυτός που φτιάχνει τις κάδες , τα μεγάλα ξύλινα δοχεία γιά κρασί , μούστο , νερό η πήζουν τυρί .
Κ ά ζ ο ς , ίσως απ’ το κάζο = άσχημο περιστατικό .
Κ α ι μ ά κ η ς , απ’ το καιμάκι = ανθόγαλα , κρέμα .
Κ α λ ί γ α ς , καλίγιον , καλίγι , λέγαν οι Βυζαντινοί είδος ψηλών παπουτσιών που – στην αρχή – τα φόραγαν μονάχα οι στρατιώτες , Καλιγάς ήταν αυτός που τα έφτιαχνε .
Σιγά – σιγά όμως Καλιγάς βαφτίστηκε κι’ εκείνος που καλιγώνει ( πεταλώνει ) τα άλογα.
Κ α π α ρ ό ς , αυτός που έχει κόκκινο χρώμα , ο ροδαλός , απ’ το Αρχαίο Καπυρός = ξεροψημένος .
Κ α π ε ρ ώ ν η ς , αυτός που φτιάχνει , πουλάει η φοράει καπερώνια η καπερώνες .
Καπερούνι λέγαν , το μεσαίωνα ,ένα είδος καπέλλου που χρησιμοποιούσαν , κυρίως , οι Φράγκοι ,άλλοτε απλό κι’ άλλοτε μεγαλόπρεπο , ζωηρό κόκκινο , συνήθως .Σήμερα είναι τσοπάνικη σκούφια .
Κ α π λ ά ν η ς , απ’ το Τούρκικο KAPLAN = τίγρις , το παίρνουν γενναίοι πολεμιστές .
Κ ά π ο ς ,απ’ το Ιταλικό CAPO = αρχηγός .Στα χρόνια της σκλαβιάς , μερικοί πρού – χοντες – με άδεια του βοεβόδα – είχαν , γιά την ασφάλειά τους , μικρή προσωπική φρουρά από 10 -15 αρματωμένους χριστιανούς . Κάπος ήταν ο επικεφαλής τους .
Κ α π ρ ά λ ο ς , Καπουράλος , κι’ αυτό Ιταλικό , απ’ το CAPORALE ( Γαλλικό CAPA- RAL ) = δεκανέας .
Κ α ρ α γ ο υ λ ι ά μ ο ς , μάλλον απ’ το Καρά ( μαύρος ) και γούλια ( ούλα ) , αυτός που είχε μαύρα ούλα .
Κ α ρ ά μ π ε λ α ς , απ’ το Τούρκικο KARA-BELA = μαύρος μπελάς . Συνήθως το λέμε γιά ανθρώπους πολύ-πολύ ενοχλητικούς , αυτούς που μας γόνονται « τσιμπούρια ».
Κ α ρ ά ς ,απ’ το Τούρκικο KARA = μαύρος . Συνήθως φανερώνει χρώμα αλόγου , στους ανθρώπους όμως δεν σημαίνει μονάχα τον μελαχρινό , το μαύρο , τον μελαψό , αλλά και τον δυνατό , τον παλληκαρά , τον σπουδαίο .
Κ α ρ δ α ρ ά ς , Καρδάρας , αυτός που φτιάχνει η πουλάει καρδάρες – τα ξύλινα δοχεία που έχουν οι τσοπάνηδες γιά ν’ αρμέγουν η να μετράνε το γάλα .Ειρωνικά λένε και το κεφάλι καρδάρα και μάλιστα όταν είναι μεγάλο, έτσι από παρατσούκλι κάποιου χοντρο – κέφαλου ανόητου έγινε όνομα .
Κ α ρ δ ά σ η ς , απ’ το Τούρκικο KARDAS = αδερφός , αγαπητός .
Κ α τ σ α μ ά κ η ς , Κατσαμάκας , απ’ το νόστιμο φαγητό της φτωχολογιάς , το Κατσα – μάκι , που γίνεται με αλεύρι ( κτρίως καλαμποκάλευρο ) και λίπος γουρουνήσιο ( γλύνα )
Κ α τ σ ο ύ λ η ς , απ’ την κατσιούλα , την κουκούλα που είναι ραμμένη πάνω στο βαρύ εξωτερικί ρούχο .
Κ α φ ο ύ ρ ο ς , κάφουρα η κάφυρα είναι τα ρουθούνια ,αρχαιοελληνικά καπυρός και δίνεται σ’ όποιον έχει μεγάλα ρουθούνια .
Κ ε λ ε π ο ύ ρ η ς , απ’ το Τούρκικο KELEPIR = Εκείνο που αγοράζεται σε τιμή ευκαι- ρίας , κοψοχρονιά .
Κ ι ο ύ π η ς , από το κιούπι = πιθάρι .
Κ ο τ σ ά μ π α σ η ς , απ’ το ανατολίτικο KOCABASI = πρόκριτος ,δημογέροντας ,
Κ ο ύ τ ο υ λ α ς , Κούτλας , γανωμένη , χαλκοματένια μικρή κατσαρόλα με χερούλι που βράζουν το γάλα .
Κ ο υ τ ρ ο ύ μ π α ς , Κουτρουμπής , απ’ το Βυζαντινό Κουτρούβι (ον ), που ήταν ένα στρογγυλό πήλινο δοχείο , που έβγαζε ένα ξεχωριστό ήχο όταν χυνόταν το υγρό που είχε μέσα . Κουτρούμπα λοιπόν λένε , συνήθως , τον παχύ άνθρωπο , αυτόν που έχει στρογγυλό σώμα .
Κο υ τ σ ο ύ μ π α ς , απ’ το Κουτσούμπι = κομμάτι κορμού δένδρου, που δεν έχει μυτερές άκρες .
Κ ρ α ν ι ά ς , απ’ το δένδρο Κρανιά .
Λ α λ α γ ι ά ν ν η ς , ίσως απ’ το Λαλαγώ ( φλυαρώ ) που κόλλησε σε κάποιον ..πολυλογά Γιάννη .
Λ ε β έ ν τ η ς , οι Ιταλοί LEVENTI αποκαλούσαν τους πειρατές της Ανατολής
( LEVANTI ) , ενώ οι Τούρκοι – πριν την Άλωση – λέγαν λεβέντες τους στρατιωτικούς που υπηρετούσαν στα πλοία τους.Σιγά-σιγά , το όνομα έμεινε στους ναύτες τους τολμηρούς , τους άγριους , τους απείθαρχους και τώρα δίνεται στους αντρείους , τους νέους , τους ωραίους , τους γεροδεμένους .
Μ α λ ά ς , έτσι λένε το μυστρί , από κει λοιπόν και το επώνυμο = ο χτίστης , αυτός που χρησιμοποιεί στη δουλειά του μυστρί .
Μ ά ν τ α λ ο ς , απ’ το μάνταλο , το σιδερένιο ( συνήθως ) ραβδί που μπαίνει γιά ασφάλεια πίσω από τις πόρτες όταν κλείνουν από μέσα .
Μ ε ι ν τ ά ν η ς , απ’ το Τούρκικο MEYDAN = πλατεία , ανοιχτό μέρος .
Μειντάνης – στην αρχή – λεγόταν ο ληστής , ο αντίθετος στο νόμο. Αργότερα οι Βενετοί, δώσαν άλλη σημασία στη λέξη και τοποθετούσαν , στα μέρη που κατείχαν , υπεύθυνους γιά την τάξη και τους έλεγαν Μειντάνηδες , όπως οι Τούρκοι είχαν στην υπόλοιπη Ελλάδα τους αρματωλούς .
Μ π α ι ρ α κ τ ά ρ η ς , απ’ το Τούρκικο ΒΑΥΡΑΚ = σημαία ,το φλάμπουρο , BAYRAKTAR = αυτός που κρατάει τη σημαία , ο σημαιοφόρος , ο φλαμπουριάρης . Στον αγώνα , τη θέση αυτή την κέρδιζε το πιό γενναίο παλληκάρι .
Μ π ο μ π ό τ α ς , απ’ τη μπομπότα , το καλαμποκόψωμο , αυτός που έτρωγε μπομπότα .
Ν τ ε ρ τ ι λ ή ς , απ’ το Τούρκικο DERT = βάσανο , λύπη , DERTILI = αυτός που έχει βάσανο , που πονάει , αλλά και ο συμπονετικός , ο πονεσιάρης .
Ο ι κ ο ν ό μ ο υ , Οικονόμος , απ’ το εκκλησιαστικό αξίωμα των παπάδων , ευρύτερη έννοια = ο διαχειριστής των οικονομικών .
Π λ ο υ μ ά κ η ς , αυτός που φτιάχνει η πουλάει πλουμιστά υφάσματα . ( πλουμί η πλουμπί = στολίδι , κέντημα . πχ πλουμιστή φορεσιά .
Π ο λ υ ζ ώ η ς – Π ο λ ύ μ ε ρ ο ς – Π ο λ υ χ ρ ό ν η ς , ονόματα που δίνονταν σε παιδιά νεογέννητα , με την ευχή να ζήσουν « πολλή ζωή , πολλά ,χρόνια » .
Π ρ ί μ α ς , απ’ το ναυτικό – κυρίως – πρίμα = καλά, πετυχημένα , κατ’ ευχήν .
Σ α ί ν η ς , απ’ το Τούρκικο SAHIN = γεράκι , σαίνι , ορμητικός , επιθετικός , άφοβος .
Σ α κ ε λ λ ά ρ ι ο ς , απ’ το σακέλλα – σακέλλιον = βαλάντιον , Εκκλησιαστικό αξίωμα , αυτός που εποπτεύει της διαχείρισης της επισκοπικής περιουσίας .
Σ ε ι μ έ ν η ς , απ’ το Τούρκικο SEIMEN = φύλακας , σωματοφύλακας , στρατιώτης .
Σ ε φ ε ρ λ ή ς , Σ ε φ έ ρ η ς , απ το Τούρκικο SEFER = εκστρατεία , SEFERLI = αυτός που παίρνει μέρος σε εκστρατεία .
Σ κ α ρ λ ά τ ο ς , απ’ το Βυζαντινό Σκαρλάτο = είδος κόκκινης βαφής η ύφασμα βαμμένο μ’ αυτήν . Το όνομα δινόταν στους τεχνίτες της , αλλά ,σιγά-σιγά , και στους κόκκινους .
Σ κ ο υ τ έ ρ η ς , Σκουτάρης , Σκουτεράκος . Άπ’ το Βυζαντινό Σκουτέριος και Σκου –τάριος ,αυτός δηλαδή που έφτιαχνε σκουτάρια , ασπίδες . ( Λατιν.SCUTUM = ασπίδα ). Μετά , Σκουτάριο λέγαν και τον στρατιωτικό που πήγαινε μπροστά από τον Αυτοκράτορα και κράταγε την ασπίδα του . Σιγά-σιγά , ονομάστηκε έτσι ο υπασπιστής , ο ιπποκόμος . Σήμερα λένε Σκουτέρη κι’ αυτόν που έχει πολλά γιδοπρόβατα , τον μεγαλοτσέλιγκα .
Σ π α ή ς , Σπαχής , ήταν ο Τούρκος στρατιώτης , ο έφιππος , που – σαν ανταμοιβή τιά τις υπηρεσίες του – έπαιρνε χωράφια που είχε δικαίωμα να τα νέμεται σ’ όλη του τη ζωή .
Ήταν δηλαδή ένας φεουδαρχικός τίτλος , όπως ο Τιμαριούχος στη Δύση .
Σ τ α μ ά τ η ς , δίνεται σ’ αρσενικό νεογέννητο , όταν όσα παιδιά πριν απ’ αυτό στην οικογένεια γεννήθηκαν και πέθαναν , γιά να σταματήσει το κακό . Επίσης το θηλυκό Σταμάτα το δίνουν στο νεογέννητο κορίτσι γιά τον ίδιο λόγο αλλά και γιά να πάψουν στην οικογένεια να γεννιούνται κορίτσια .
Σ τ έ φ ο ς , απ’ το Στέφανος η απ’ το Στέφος = Στέμμα , στεφάνι , που-μεταφορικά- σημαίνει δ’οξα . Ο δοξασμένος .
Σ τ ρ ά γ γ α ς , απ’ το στραγγίζω = πίνω μέχρι τελευταία σταγόνα . Το όνομα το... κερδίζουν – συνήθως - αυτοί που αγαπάνε το κρασί .
Σ ω κ α ρ ά ς , Σουκαράς , Σωκάρι , είναι είδος σκοινιού γιά όλες τις δουλειές .
Σωκαράς η Σουκαράς , λέγεται αυτός που το πλέκει .
Τ α μ π ά κ η ς , αυτός που κατεργάζεται τα τομάρια , ο Βυρσοδέψης .
Τ ε ρ ζ ή ς , απ’ το Τούρκικο TERZI = ο ράφτης ανδρικών – κυρίως – ρούχων .
Τ ζ α μ ά ρ α ς , από το Τζαμάρα = μεγάλη φλογέρα με 8 τρύπες μπροστά και μία πίσω .
Τ ο υ τ ο υ τ ζ ή ς , στα Τούρκικα αυτ’ος που πουλάει καπνό .
Τ σ ά μ η ς , αυτός που κατάγεται απ’ την Τσαμουργιά .
Τ σ α ο ύ σ η ς , ο Λοχίας απ’ το Τούρκικο CAVUS = Λοχίας .
Τ σ ε ρ γ ά ς , απ’ την τσέργα , το χοντρό μάλλινο κρεβατοσκέπασμα .
Χ α ν τ ζ α τ ά ρ η ς , στα Τούρκικα ο Ταμίας .
Ψ ι μ ά δ α ς , Ψιμάρας , απ’ το ψιμάδι , ψιμάρι , ψιμάρνι = το όψιμο αρνί .
ΔΗΜΟΣ ΑΙΓΙΤΙΟΥ
ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥ
ΤΟ ΛΟΙΔΩΡΙΚΙ
Ριζωμένη σε μιά πλαγιά της Γκιώνας , η πρωτεύουσα του Δήμου Αιγιτίου και της επαρχίας Δωρίδος , το Λοιδωρίκι , απέχει 35 ώρες από την Αθήνα .
Από αιώνες η καρδιά της περιοχής βαστιέται στo Βαρούσι , το μεγαλύτερο και αρχαιό-τερο κομμάτι που σώζεται , ενώ τώρα αρχίζουν να χτίζουν χαμηλότερα , κάτω απ’ τον Παλιόραγκο , στο Γυφτομαχαλά και τον Ψαλά , κοντά στο Σαράι των Λοιδωρίκηδων .
Ο Γυφτομαχαλάς , πιάνει τη νότια μεριά του χωριού και φτάνει μέχρι τα ριζά του Παλιό-ραγκου , ονομάστηκε έτσι γιατί εκεί ήταν τα γύφτικα , τα σιδεράδικα , που έφτιαχναν τα διάφορα γεωργικά εργαλεία , τσαπιά , τσεκούρια , αλέτρια κλπ.
Ο Ψαλάς , ακριβώς αντίπερα , το βορινό κομμάτι του χωριού όπου και είχαν οι Τούρκοι τα σπίτια τους , το όνομά του το πήρε , μάλλον , απ’ το Αραβοτούρκικο μασαλά , μάσαλά , μσαλά , ψαλά , κι’ έμεινε Ψαλάς .
Η λέξη βαρούσι είναι , μάλλον , Ουγγρική και σημαίνει συνοικία , με την ίδια μάλιστα έννοια τη χρησιμοποιούσαν κι’οι Τούρκοι , όπως αναφέρει σε κάποιο σχετικό σημείωμα του και ο Ηπειρώτης Γιώργος Σταύρου , ο ιδρυτής της Εθνικής Τράπεζας , διαβάστε το :
< Τάξις και δίκαιον μεταξύ Βαροσίων και Ναχαέδων . Εν βιλαέτι διαιρείται εις ναχαέδες και εις βαρόσι ,απο το οποίον λαμβάνει και την ονομασίαν. Οι ναχαέδες υποδιαιρούνται εις χωρία , τα χωρία εις σπίτια και εργαστήρια ,τα σπίτια εις μαχαλέδες , και οι μαχαλέδες εις κατά μέρος κατοικίας , τα εργαστήρια εις εσινάφια και τα εσινάφια εις τους κατά μέρος πραγματευόμενους η εργαζόμενους . Το βιλαέτι έχει στίμαν και κατ’ αυτήν μοιράζει τα βασιλικά και αυθεντικά δοσίματα , και άλλα ,οπού εν βιλαέτι πληρώνει . Τα μέλη του βιλαετιού , ήγουν βαρόσι και ναχαέδες ,αφού λάβουν την αναλογίαν τους από το κοινό δεφτέρι , προσθέτουν και τα ίδιά τους και τα μοιράζουν καθώς το έχουν συνήθεια . Ου μόνο οι ναχαέδες απ’ αλλήλων ξεχωρίζονται με σύνορα , αλλά και του ιδίου ναχαέ τα χωριά ξεχωρίζονται με σύνορα και οι βόες και τα πρόβατα του ενός χωρίου δεν έχουν άδειαν να βοσκήσουν εις τους τόπους του άλλου χωρίου , και τα χωράφια του ενός χωρίου δες ημπορούν να δουλεύσουν οι χωριάται του άλλου , πάρεξ αν περισσεύουν και δουλεύσουν ξένοι χωριάται και εις χρέος να πληρώσουν και τα δοσίματα οπού πληρώνουν οι εντόπιοι . Τον αυτόν λόγον και το βαρόσι ,αντί των χωραφιών έχει τα σπίτια και τα εργαστήρια και και τα ενδύματα . Όπερ άτοπον και παράλογον >
Κάποια στιγμή , φάνηκε πως το Λοιδωρίκι θάχανε τα πρωτεία . Aποφασιστικό το διάταγμα που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 5-11-1836 , ανέφερε : < ....πρωτεύουσα του Δήμου Αιγιτίου προσδιορίζεται επί του παρόντος το Λοιδωρίκι , εωσότου πραγματοποιηθή ο μελετούμενος συνοικισμός της Γρανίτσης , ότε η πρωτεύουσα θέλει μετατεθή εκεί > .
Δεν βαριέσαι όμως...τόποτα πιό μόνιμο απ’ το προσωρινό...
Οι Λοιδωρικιώτες λοιπόν , σκάβουν και οργώνουν τα φτηνοχώραφα και τα αμπέλια τους εξασφαλίζοντας έτσι το ψωμί και το κρασί της χρονιάς στην οικογένειά τους .Ακόμα στις γυμνωμένες , απ’ τη φωτιά και τις ανάγκες του Αγώνα , πλαγιές βοσκάνε χιλιάδες γιδοπρόβατα .
Στο Λοιδωρίκι , υπάρχει οικονομική Εφορεία και Ταμείο – και τα δυό γ’ τάξεως – Δασο- νομείο και Ειρηνοδικείο .Το Νοέμβρη του 1846 , έφορος ήταν ο Νάστος Τζαμαλής , βοηθός του ο Τάσιος Γεωργ. Μπόμπορης , απ’ τ’ Αγρίνιο , και Κεντρικός Αποθηκάριος του Δήμου Αιγιτίου ο Πειραιώτης Φώτης Κώνστας.
Το Ειρηνοδικείο – που ονομάζεται < Ειρηνοδικείον Δωρίδος > - με Β.Δ. του 1844 είχε αποφασισθή να εδρεύει από την αρχή του Νοέμβρη ως το τέλος του Απρίλη στη Βιτρινίτσα και τον υπόλοιπο χρόνο στο Λοιδωρίκι .
Προπολεμικά το Λοιδωρίκι , το Βαρούσι κυρίως δηλαδή , άγγιζε τους 900 κατοίκους .
Επίσης , στα Καλτεζιά ήταν 90 , στο Τραγουδάκη 60 , στο Κακόρεμα 30 , και τα τρία έχουν πιά ρημώσει , και το Παραδείσι 20 .
Από τους 1.100 , στίς μέρες μας έπεσε στους μισούς σχεδόν – 614 ( 122 οικογένειες ) .
Παπά έχουν τον Παπαθεοχάρη η Παπαγεωργίου , 53 χρονών .
Γιά ένορκοι , έχουν προταθή οι :
Ανδρίτσος Γιάννης του Γεωργίου , κτηματίας , 37 χρονών , με περιουσία 10.000 δρχ.
Ανδρίτσος Κώστας του Γεωργίου , αστυνόμος , 39 χρονών , με περιουσία 10.000 δρχ.
Κάρμας Θανάσης του Αναγν., αξιωματικός , 47 χρονών , με περιουσία 15.000 δρχ .
( Αγωνιστής ) .
Λοιδωρίκης Λεωνίδας του Αν., κτηματίας , 32 χρονών , με περιουσία 60.000 δρχ . ο πιό πλούσιος της Επαρχίας .
Παπαδημητρίου Αναγνώστης , ειρηνοδικειακός πάρεδρος , 52 χρονών , με περιουσία 10.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Άλλοι άξιοι Λοιδωρικιώτες , είναι οι :
Γιαλακίδης Γιώργος , Έμπορος , 28 χρονών .
Ιωάννου Σταμάτης , Κτηματίας , 41 χρονών .
Κάγκαλος Θανασάκης , Γεωργοκτηνοτρόφος , 65 χρονών , ( Αγωνιστής ) .
Κάγκαλος η Καρδάκης Αντρέας , Κτηματίας , 57 χρονών , ( Αγωνιστής ) .
Κάγκαλος Δήμος , Γεωργοκτηνοτρόφος , 61 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
« Παναγιώτης , Κτηματίας ,70 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Καλαπτσής Γιαννάκης , Κτηματίας , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κάππος Αλέξης , Κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
« Γιάννης , Κτηματίας , 63 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κάρμας Γιώργος του Απ., Κτηματίας , 38 χρονών .
Κολοκύθας Κώστας . Κτηματίας , 67 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κριζόπουλος η Πίτσος Γιάννης . Κτηματίας , 59 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Λαλαγιάννης Δημητράκης. Κτηματίας , 39 χρονών .
Μαργέλλος Θανάσης . Κτηματίας , 42 χρονών .
Μαργέλλος Δημήτρης η Αναγνώστης . Κτηματίας , 55 χρονών .( Αγωνιστής ) .
« Κώστας του Αν. Κτηματίας , 42 χρονών .
« Κωστάκης του Π . Κτηματίας , 51 χρονών .
Μαργέλλος Ταξιάρχης του Αν . Κτηματίας , 48 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ντούμας Δρόσος . Κτηματίας , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Πέτρου Αναγνώστης . Κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Πουρνιάς Τάσιος . Κτηματίας , 70 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σφέτσος Χαραλάμπης του Γ . Κτηματίας , 35 χρονών .
Ταμπάκης Νίκος . Έμπορος , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τσούφης Γιώργος . Κτηματίας , 64 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Φωτοδήμος Θανάσης . Έμπορος , 22 χρονών .
ΤΟ ΛΕΥΚΑΔΙΤΙ
Βορινά , δυό ώρες απ’ το Λοιδωρίκι ,συναντάς το Λευκαδίτι , με το Μόρνο στα πόδια και τις κορφές της Γκιώνας πάνω του.
Χώμα λειψό , φτωχειά κι’ η σοδιά , λιγοστά σταροκαλάμποκα , όσπρια και κρασί , συμπληρώνουν τα κτηνοτροφικά προιόντα που είναι τα βασικά του χωριού .
Με 48 φαμελιές – 236 ψυχές – πριν το 21 υπαγόταν στον Καζά Μαλαντρίνου και είχε 50 κατοίκους .Στον πόλεμο , πολλά τράβηξαν οι Λευκαδιώτες , ιδίως τότε που αναγκάστηκαν να μείνουν για καιρό στο Κάρυο , τη φυσική αποκλείστρα που σφάλιζε τους ντόπιους όταν γίνονταν εχθρικές επιδρομές .( Θα πρέπει να μνημονεύσω εδώ το Νίκο Πλαστήρα , απ’ το Ριτσέρι της Λοκρίδας , που πήρε μέρος στη μάχη του Κάρυου αλλά - το κυριώτερο – έδωσε γι’ αυτήν δυό φορτία μπαρούτι κι’ έξη φορτία μολύβι .Ας είναι καλά , αν ζη ).
Παπάς , είναι ο Παπαπαναγιώτης Αθανασίου και υποψήφιος ένορκος ο Λακαφώσης Χαραλάμπης , γεωργός 55 χρονών , με περιουσία 10.000 δρχ .
Σημαντικοί ακόμα , είναι οι :
Δάσκαλος Κώστας , γεωργοκτηνοτρόφος , 46 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ζαχαρής Ηλίας , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ζούπας Ηλίας , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Κατσούρης Δημήτρης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Κούτρας Αναγνώστης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Λακαφώσης Αναστάσης η Αναγνώστης , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Πάλλας Γιάννης του Μίχου , κτηματίας ,45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Παπαπαναγιώτου Θανάσης ( γιός του παπά ) κτηματίας , 31 χρονών .
Παπαποστόλης Δημήτρης , κτηματίας , 60 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Σπαγόπουλος η Σπαγής Θανάσης του Δημ , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Ταρλαντάς Κώστας , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Τσακανίκας Παναγιώτης , κτηματίας , 75 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΣΥΚΙΑ ( η Σκιά ) .
Μετά το Λευκαδίτι είναι η Σκιά η Συκιά , τρεις ώρες δρόμο απ’ το Λοιδωρίκι , μ’ ένα ρέμα κι’ ένα ρυάκι .
Ριζωμένη στη Γκιώνα , κόβεται πίσω από μια απότομη κορφή – λες και χαράχτηκε με μαχαίρι – τέτοια που σπάνια βλέπεις και σε γεμίζει φόβο .
Οι κάτοικοί της – 136 , 19 οικογένειες – καλλιεργούν στάρι , κριθάρι και καλαμπόκι και τρέφουν γιδοπρόβατα .
Προπολεμικά ανήκε στον Καζά Μαλαντρίνου και είχε 50 νομάτους , ενώ άλλοι 35 ζούσαν στο Παλιοπελέσι ( Πελέσι ) που τώρα δεν έχει ψυχή .
Ξεχωρίζουν εδώ οι :
Καλαντζής Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κολαιδώνης Δημήτρης , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κυριαζής Παναγιώτης , γεωργοκτηνοτρόφος , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Παγκάκης Αντρίτσος , γεωργοκτηνοτρόφος , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ταράτσας Θανάσης , γεωργοκτηνοτρόφος , 60 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Ο ΚΟΝΙΑΚΟΣ
Στα Βαρδούσια αντίπερα , ο Κονιάκος , απέχει τρεις ώρες απ’ το Λοιδωρίκι και βγάζει στάρι , καλαμπόκι , όσπρια και γλυκόπιοτο κρασί .Νόστιμο , ακόμα , είναι και το τυρί απ’ τα πολλά γιδοπρόβατά του , που όσο και να φας θες κι’ άλλο .
Μ’ ένα χρήσιμο ποτάμι , δυό μεγάλα δάση και λιβάδια μπόλικα , έχει 89 κατοίκους ( 13 οικογένειες ), ενώ πριν τον πόλεμο – υπαγόταν τότε στον Καζά Μαλαντρίνου – είχε μοναχά 10 .
Άξιοι να σημειωθούν Κονιακίτες είναι οι :
Μ ί χ ο ς η Μιχογιαννόπουλος Γιώργος του Ι. Γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Μ ί χ ο ς Γιώργος , γεωργοκτηνοτρόφος , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ ί χ ο ς Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος , 65 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ π ο ύ τ σ ι κ ο ς Γιώργος , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Φ ω λ ι ά ς Σπύρος , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΤΡΙΒΙΔΙ
Και το Τριβίδι στα Βαρδούσια βρίσκεται , μιάμιση ώρα απ’ το Λοιδωρίκι .
Με 62 νομάτους ( 10 φαμελιές ) – προπολεμικά είχε 35 και ανήκε κι’αυτό στον Καζά Μαλαντρίνου – βαστιέται από λίγα σταροκαλάμποκα κι’ ό,τι δίνουν τα γιδοπρόβατά του που βοσκάνε στ’ Αρτίλι και γύρω .
Τριβιδιώτης γνωστός είναι ο Σφέτσος Στάθης , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΚΛΗΜΑ
Το Κλήμα η Απάνω Κλήμα απέχει μιάμιση ώρα απ’ το Λοιδωρίκι και παράγει καλαμπόκι , στάρι , όσπρια , κρασί , τυρί , μαλλιά και κρέατα .
Κοντά στην αρχαία Καλλίπολη – δίπλα στα γκρεμίσματά της υψώνονται σήμερα οι μύλοι του χωριού , στο Βελούχοβο – έχει 59 οικογένειες και 366 νομάτους , ενώ πριν το ΄21 είχε 180 .
Παπάς του χωριού είναι ο Παπαθανάσης Παπαπολυζώης , γιά ένορκος έχει προταθή ο Ανδρεόπουλος Γιώργος , κτηματίας , 43 χρονών , με περιουσία 10.000 δρχ.( Αγωνιστής)
Σημαντικοί , ακόμα , απο δώ είναι οι :
Α π ο σ τ ο λ ό π ο υ λ ο ς Γιώργος , γεωργοκτηνοτρόφος , 61 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
A ρ μ ύ ρ ο ς Κώστας , γεωργοκτηνοτρόφος , 66 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Δ η μ η τ ρ ί ο υ Τριαντάφυλλος ( απ’ τ’Αλποχώρι ) , γεωργοκτηνοτρόφος , 46 χρονών .
( Αγωνιστής ) .
Ζ α γ κ λ α β ή ρ α ς Κώστας , γεωργοκτηνοτρόφος , 47 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ι ω ά ν ν ο υ η Θ ε ο δ ο σ ί ο υ Δημήτρης , γεωργοκτηνοτρόφος , 46 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Κ ο τ ο π ο ύ λ η ς Θανάσης , γεωργοκτηνοτρόφος , 56 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ Ηλιάς , κτηματίας , 29 χρονών .
Π α π α θ α ν α σ ί ο υ Κώστας , κτηματίας , 37 χρονών .
Π α π α ν δ ρ έ ο υ Κώστας η Αναγνώστης , κτηματίας , 49 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π α π α π ο λ υ ζ ώ η ς η Τρύπας Δημήτρης , κτηματίας , 63 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Σ τ ά γ ι α ς Στάθης , κτηματίας , 72 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ ζ ο υ π α τ ζ ή ς η Καραμίτζας Δημήτρης , κτηματίας , 58 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Φ ά κ ο ς Γιώργος , κτηματίας , 70 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΓΡΑΝΙΤΣΑ
Κλειδί η Γρανίτσα , ξαποσταίνει τον πεζοπόρο σε τρεις ώρες δρόμο απ’ το Λοιδωρίκι , προς τη Δύση .
Τη μέση της σπάει το Γρανιτσόρεμα , μέτριο αλλά χρήσιμο , που χύνεται στο Μόρνο .
Πάνω της πετιούνται απότομες κορφές , χιονισμένες τον πιό πολύ καιρό , κι’ ανοίγεται δάσος σκιερό .
Φιλότιμοι κι’ ακούραστοι οι Γρανιτσιώτες , πενταπλασιασμένοι μεταπολεμικά – 1.011 τώρα ( 172 οικογένειες ) , 200 μονάχα τότε – προσπάθησαν να κάνουν το χωριό τους πρωτεύουσα της Επαρχίας – όπως είπαμε παραπάνω – και στ’ ότι δεν το πέτυχαν τελικά δεν ευθύνονται οι ίδιοι .
Εργατικοί με ποτιστικά χωράφια , έχουν καλά εισοδήματα κι’ οι καλλιέργειές τους – στάρι , καλαμπόκι , φασόλια , αμπέλια – είναι προσεγμένες . Καλής ποιότητας πάλι είναι τα σύκα , τα καρύδια και το μετάξι τους , απ’ τα διαλεχτά της Ρούμελης .
Υποψήφιοι ένορκοι είναι οι:
Ι ω ά ν ν ο υ Παναγιώτης , κτηματίας , 63 χρονών , με περιουσία 10.000 δρχ. ( Αγωνιστής ) .
Κ ρ α ν δ ρ έ α ς Δημήτρης , κτηματίας , 59 χρονών , με περιουσία 10.000 δρχ.( Αγωνιστής ) .
Από δώ ακόμα , είναι οι:
Γ α ρ δ ί κ η ς Τάσιος , Αξιωματικός , 45 χρονών .
Γ ε ω ρ γ ο ύ τ σ ο ς Θανάσης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Γ ι α τ ρ ό ς η Ιατρός Δημήτρης , γεωργός . ( Αγωνιστής ) .
Γ κ ο μ ό ζ ι α ς Αντρέας , κτηματίας , 45 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Δ ε ρ β ί σ η ς η Μαλακάσης Δημήτριος , κτηματίας , 51 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Δ η μ ο υ λ ά ς η Τσάτζαλος Δημήτρης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Ζ α γ ο ρ ί σ ι ο ς Γιάννης του Κ , κτηματίας ,31 χρονών .
Κ α ρ α ν δ ρ έ α ς Αποστόλης , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α ρ ύ κ α ς Αντρέας , κτηματίας , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ι ο ύ π η ς Νίκος , κτηματίας , 40 χρονών .
Μ α ρ τ ί ν η ς Κώστας , κτηματίας , 54 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π α ν α γ ι ω τ ό π ο υ λ ο ς Κώστας , κτηνοτρόφος , 40 χρονών .
Π α π α ι ω ά ν ν ο υ Δημήτρης , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ο ΛΟΥΤΣΟΒΟΣ
Μιάμιση ώρα μακρυά απ’ το Λοιδωρίκι , δυτικά , είναι ο Λούτσοβος , χωμένος σε δάσος μ’ ένα ποτάμι . Με 16 οικογένειες και 96 νομάτους – όσους και επί Τουρκοκρατίας σχεδόν – βγάζει στάρι , καλαμπόκι , κρασί και κάστανα .
Γνωστοί Λουτσοβιώτες είναι οι :
Α ν ά σ τ ο ς η Ανέστος η Νάστος Γιώργος , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Κ α ρ α μ π έ τ σ ο ς Τριαντάφυλλος , κτηματίας , 75 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ρά κ η ς Μήτρος , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Λ ο ύ τ σ ο β ο ς Δημήτρης , κτηματίας , 59 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Ο ΑΒΟΡΟΣ
Νοτιοδυτικά , σε δυόμιση ώρες δρόμο απ’ το Λοιδωρίκι , βρίσκεται ο Άβορος , μ’ ένα ρυάκι , ένα ρέμα χρήσιμο – το Αβορόρεμα – και με δάση ολόγυρα .
Με 197 ψυχές – 43 φαμελιές – παράγει στάρι , καλαμπόκι , όσπρια και κρασί .
Ξεχωρίζουν εδώ οι :
Γ ο ύ ρ α ς Γιώργος , γεωργοκτηνοτρόφος , 52 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Δ ο ύ κ α ς Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Ε υ σ τ α θ ί ο υ Μήτρος , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ε φ α λ ά ς Αναγνώστης , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Π ο ν τ ί κ η ς Κώστας , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Τ σ ι α μ π ά ς Δημήτρης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Ο ΣΕΒΕΔΙΚΟΣ
« Τούμπανα στον Άβορο , χορός στο Σεβεδίκο » λένε οι ντόπιοι , γιατί τα δυό χωριά είναι πολύ κοντά τ’ όνα με τ’ άλλο .Και ο Σεβεδίκος απέχει μιάμιση ώρα απ’ το Λοιδωρίκι , έχει ένα ρέμα , τρώγεται από ρυάκια και τα προιόντα του είναι στάρι , καλαμπόκι , όσπρια και λίγο μετάξι .
Γιά ένορκος έχει προταθή ο Κάρμας Δημήτρης του Αθανασίου , κτηματίας , 50 χρονών , με περιουσία 15.000 δρχ. ( Αγωνιστής ) .
Άλλοι σημαντικοί Σεβεδικιώτες επίσης είναι :
Κ α ρ ά ν τ ζ α λ ο ς Ζώης , γεωργοκτηματίας , 48 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ά ρ μ α ς Αναστάσης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Κ ά ρ μ α ς Κώστας του Α , κτηματίας , 50 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Η ΣΤΡΟΥΖΑ
Δυό ώρες μακρυά ,απ’ το Λοιδωρίκι είναι η Στρούζα , κοντά σ’ ερείπια που φαίνεται πως ανήκουν στο Αιγίτιο , απ’όπου πήρε τ’όνομα κι’ο Δήμος .Σφαλισμένος , πάνω στην Πλέσιβα , τόπος κρατάει 35 οικογένειες – 219 κάτοικοι – που τρέφουν γιδοπρόβατα και καλλιεργούν κριθάρια , καλαμπόκια κι’ αμπέλια .
Απ’ τη Στρούζα είναι οι:
Β α σ ι λ ο δ η μ ή τ ρ η ς Νίκος , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ).
Γ κ ό λ φ η ς Θανάσης , γεωργοκτηνοτρόφος , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Γ κ ό λ φ η ς Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ π ά κ α ς Παναγιώτης , γεωργοκτηνοτρόφος , 70 χρονών. ( Αγωνιστής ) .
Μ π ο λ ό τ α ς Αντρέας , γεωργοκτηνοτρόφος , 48 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ τ ρ ο ύ ζ α ς Παναγιώτης , γεωργοκτηνοτρόφος , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΒΡΑΙΛΑ
Στην άκρη της κλειστής κοιλάδας της Βελάς , δυό ώρες απ’ το Λοιδωρίκι προς τα νότια , βρίσκεται η Βραίλα η Μπραίλα , με αρκετά γιδοπρόβατα και κύρια σοδήματα το καλαμπόκι , το στάρι , το κριθάρι και το κρασί .
Οι άνθρωποί της λιγόστεψαν ,κι ‘ενώ πριν το ’21 – που υπαγόταν στον Καζά Μαλαντρίνου – μετριώνταν 16 οικογένειες με 80 νομάτους , τώρα έχει 12 με 45 .
Γνωστοί Μπραιλιώτες είναι οι :
Κ ο ν τ ο μ ί χ ο ς Γιώργος , γεωργοκτηνοτρόφος . (Αγωνιστής ) .
Μ α λ α κ ά σ η ς Παναγιώτης , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Τ σ ι μ έ κ α ς Θανάσης , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Τ σ ι μ έ κ α ς Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος , 61 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΜΑΛΑΝΤΡΙΝΟ
Το Μαλαντρίνο – δυόμιση ώρες απ’ το Λοιδωρίκι , προς τα νότια – έχει τα ίδια με τη Βραίλα , που είπαμε , προιόντα : Καλαμπόκι ,στάρι , κριθάρι , κρασί , τυρί , μαλλιά .
Οι κάτοικοί της μειώθηκαν κι’ από 350 που είχε πριν το’21 – οι πιό πολλοί ήταν Οθωμανοί – τώρα έχει 236 ( 54 οικογένειες ) .
Την εποχή των Τούρκων είχε βαφτιστεί με τ’ όνομά του το δεύτερο διοικητικό διαμέρισμα της Επαρχίας , ο Καζάς Μαλαντρίνου .
Το 1843 , με βασιλικό διάταγμα , πέρασε στη δικαιοδοσία του Ειρηνοδικείου Δωρίδος .
Άξιοι Μαλαντρινιώτες είναι οι :
Κ α ρ α γ ι α ν ν ό π ο υ λ ο ς Θανάσης , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Κ α τ ρ ά π α ς Ζαχαριάς , γεωργοκτηνοτρόφος , 56 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Σ τ α μ α τ ό π ο υ λ ο ς η Διαμαντοσταματόπουλος Θύμιος , γεωργοκτηνοτρόφος , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ ρ ι α ν τ α φ ύ λ λ ο υ Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος , 54 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Η ΣΚΑΛΟΥΛΑ
Σε μιά ώρα , απ’ το Λοιδωρίκι , απαντιέται η Σκαλούλα , με 26 οικογένειες και 134 ψυχές , ενώ πριν τον πόλεμο είχε μονάχα 5 με 25 .
Φτωχότοπος , παράγει στάρι , κριθάρι , καλαμπόκι και κρασί .
Σημαντικοί Σκαλιώτες είναι οι :
Γ ι α ν ν α κ ό π ο υ λ ο ς Γιώργος , γεωργοκτηνοτρόφος , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Γ ι α ν ν α κ ό π ο υ λ ο ς Νίκος ,γεωργοκτηνοτρόφος , 55 χρονών , ( Αγωνιστής ) .
Σ τ α μ α τ ό π ο υ λ ο ς Θεοχάρης , γεωργοκτηνοτρόφος , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ ζ ά θ α ς Σταύρος , γεωργοκτηνοτρόφος , 71 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΟΙ ΚΑΡΟΥΤΕΣ
Στο βασικό δρόμο που ενώνει τη Δωρίδα με τα Σάλωνα – μέσα απ’ τον ‘Ελατο – βρίσκονται οι Καρούτες , δυό ώρες απ’ το Λοιδωρίκι .
Με δάση μεγάλα , βγάζουν ξυλεία , κριθάρι , καλαμπόκι , φακές , κρασί και τυρί .
Πριν το ’21 – που υπαγόταν στον Καζά Σαλώνων – είχαν 200 κατοίκους ( 40 οικογέ- νειες ) . Τώρα έφτασαν τους 318 – 58 οικογένειες .
Άξιοι Καρουτιανοί είναι οι :
Α σ η μ α κ ό π ο υ λ ο ς Τάσιος , γεωργοκτηνοτρόφος , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Γ ε ω ρ γ α κ ό π ο υ λ ο ς Παναγιώτης , κτηματίας , 40 χρονών .
Δ η μ η τ ρ ο ν ι κ ο λ ό π ο υ λ ο ς Δημήτρης , κτηματίας , 58 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ι ω ά ν ν ο υ Αναστάσης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Κ ά ζ ο ς Τάσιος του Ιωάννου , κτηματίας 40 χρονών .
Ο ΔΗΜΟΣ ΚΡΟΚΥΛΕΙΟΥ
ΟΙ ΠΕΝΤΑΓΙΟΙ Η ΠΕΝΤΑΓΙΟΥ
Πρωτεύουσα του Δήμου Κροκυλείου είναι οι Πενταγιοί η Πενταγιού , όπως το λένε το χωριό οι ντόπιοι . Το Β.Δ . της 5.11.1836 ( Φ.Ε.Κ. 63 ) ΈΓΡΑΦΕ ΣΧΕΤΙΚΆ : « ο Δήμος Κροκυλείου ( Πενταγιών ) σχηματίζεται από τους μέχρι τούδε τρεις Δήμους Κροκυλείου, Βωμέας και Οφιανίας .Ώς έδρα του Δημάρχου προσδιορίζεται το χωρίον Πενταγιοί , εκτός μόνον κατά το θέρος , ότε η Δημοτική αρχή θέλει εδρεύει εις Αρτοτίναν .
Η Πενταγιού – πέντε ώρες απ’ το Λοιδωρίκι – φημίζεται γιά το πόσο καλά φέρεται στους ξένους που την επισκέπτονται , αλλά και τα ωραία σπίτια της , πούναι απλωμένα μέσα στις κερασιές και τις μηλιές . Γύρω-γύρω έχει πυκνά δάση .
Απ’ τα πολλά νερά της , άλλα πάνε χαμένα – ένα ποτάμι και τρία ρυάκια άχρηστα – κι’ άλλα – δυό χρήσιμα ρέματα – ποτίζουν προσεγμένα περιβόλια που βγάζουν νόστιμα κηπευτικά .
Ακόμα , ο τόπος παράγει καλαμπόκι , όσπρια και ονομαστό μαύρο κρασί με ξεχωριστή , δικιά του γεύση , που δεν απαντιέται πουθενά .Οι κάτοικοι φτάνουν τους 701 ( 110 οικο- γένειες ) – ενώ προπολεμικά ήταν 250 – και στέλνουν τα παιδιά τους να μάθουν γράμματα στο Δημοτικό Σχολείο , Β’ τάξεως , που υπάρχει εδώ .
Υποψήφιοι ένορκοι είναι οι :
Γ ρ ί β α ς Σπύρος , κτηματίας , 55 χρονών , με περιουσία 7.000 δρχ .( Αγωνιστής ) .
Κ α ρ ά ς Γιώργης , κτηματίας , 55 χρονών , με περιουσία 6.000 δρχ.( Αγωνιστής ) .
Π α π α γ ε ω ρ γ ί ο υ Νίκος , κτηματίας , 55 χρονών , με εισόδημα 1.200 δρχ . το χρόνο ( Αγωνιστής ) .
Π α τ ο ύ ρ α ς Θανάσης , κτηματίας , 52 χρονών , με εισόδημα 1.100 δρχ. το χρόνο .
Σημαντικοί Πενταγιώτες , επίσης , είναι και οι :
Η λ ι ό π ο υ λ ο ς Δημήτρης , κτηματίας , 20 χρονών .
Κ ο υ ρ σ ο ύ μ η ς Δήμος , γεωργοκτηνοτρόφος ,47 χρονών , ( Αφωνιστής ) .
Μ ο υ σ τ ά κ α ς Γιαννάκης του Γ , Αξιωματικός , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π α π α γ ε ω ρ γ ί ο υ Θόδωρος του Ν , κτηματίας , 28 χρονών .
Π α π α γ ε ω ρ γ ί ο υ Κώστας του Ν , Ειρηνοδ.Πάρεδρος , 28 χρονών .
Π α π α τ ζ ο ύ ρ η ς Θανάσης , κυηματίας , 52 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π λ α τ α ν ι ώ τ η ς Νίκος , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ ο ύ κ ο ς Δημήτρης , γεωργοκτηνοτρόφος , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ σ ώ ρ η ς Κωσταντής , γεωργοκτηνοτρόφος , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ψ ι μ ά ρ α ς Κώστας , κτηματίας , 20 χρονών .
ΤΑ ΔΡΕΣΤΕΝΑ
Σε μισή ώρα απ’ την Πενταγιού βρίσκοντα τα Δρεστενά , με Δημοτικό Σχολείο Β’ τάξεως και 357 νομάτους ( 52 φαμελιές ) , ενώ προπολεμικά είχαν μονάχα 60 .
Ο τόπος – που τον σκάβει ένα άχρηστο ποτάμι κι’ ένα χρήσιμο ρέμα – πνίγεται στα δέντρα και βγάζει καλαμπόκι , όσπρια και κρασί , σαν το Πενταγιώτικο .
Γιά ένορκοι έχουν προταθή οι :
Θ ε ο δ ώ ρ ο υ η Θεοδωρόπουλος Αθανάσης ,κτηματίας , 55 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Θ ε ο δ ώ ρ ο υ η Θεοδωρόπουλος Αποστόλης , κτηματίας , 62 χρονών , με περιουσία 6.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Άλλοι άξιοι Δρεστενιώτες είναι οι :
Γ ε ω ρ γ α κ ό π ο υ λ ο ς Νικολέτος , γεωργοκτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Γ ι α ν ν ό π ο υ λ ο ς Σπύρος , γεωργοκτηνοτρόφος , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Γ ρ η γ ό ρ η ς Παναγιώτης , γεωργοκτηνοτρόφος , 44 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Θ ε ο δ ω ρ ό π ο υ λ ο ς η Θεοδώρου Θόδωρος του Α , κτηματίας , 25 χρονών .
« η Φρόνιμος Κώστας , έμπορας , 53 χρονών ( Αγωνιστής ) .
« Τριαντάφυλλος , γεωργός , 59 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο λ ο ν έ λ λ ο ς Κωνσταντής , γεωργοκτηνοτρόφος , 55 χρονών ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ρ ά κ η ς Χρίστος , κτηματίας , 53 χρονών ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ύ τ ρ α ς Νίκος , κτηματίας , 57 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ν ι κ ο λ ό π ο υ λ ο ς Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ υ ν τ έ κ α ς Θανάσης , κτηματίας , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Φ α φ ο ύ τ η ς Κώστας , κτηματίας , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΒΟΣΤΙΝΙΤΣΑ
Μεγαλοχώρι η Βοστινίτσα , μ’ένα ποτάμι και τέσσερα ρέματα ανώφελα , απέχει τρεις ώρες απ’ την Πενταγιού . Πριν το ’21 μέναν σ’ αυτήν 150 ψυχές που πολλαπλασιάστηκαν τώρα ( 638 – 104 οικογένειες ) . Όλοι – σχεδόν – ζουν απ’ τα γιδοπρόβατα που τρέφουν κι’ από τα λίγα σταροκαλάμποκα που τους χαρίζει η γη τους .
Από κοντά , βγαίνει και κρασί – όχι σε μεγάλες ποσότητες – όμως , ενώ ένα χρήσιμο ρέμα κάπως βοηθάει και τα περιβόλια τους .
Υποψήφιοι ένορκοι είναι οι :
Κ ό τ τ α ρ η ς Γιώργος του Αναγνώστη , κτηματίας , 46 χρονών , με περιουσία 6.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Κ ό τ τ α ρ η ς Γιώργος του Αντρέα , Αξιωματικός , 54 χρονών , με περιουσία 7.000 δρχ ( Αγωνιστής ) .
Ξεχωρίζουν , ακόμα και τούτοι οι Βοστινιτσιώτες :
Α σ φ ή ς Θανάσης του Ιωάννου , κτηματίας . (Αγωνιστής ) .
Δ ι α β ο λ ά κ ο ς Χαραλάμπης , γεωργός . ( Αγωνιστής ) .
Κ α ρ κ α τ ζ ο λ ι ά ς Φίλιππας , κτηματίας , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α τ σ ο ύ δ α ς Θανάσης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ν τ ο γ ι ώ ρ γ ο ς Λουκάς , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Κ ό τ τ α ρ η ς Γιάννης του Γ, κτηματίας , 20 χρονών .
Λ α σ π ο ύ λ α ς Παναγιώτης , κτηματίας , 57 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Λ α τ σ ο ύ δ η ς Κώστας , κτηματίας , 56 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π ά ζ α ς Γιώργος , κτηματίας , 46 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π α π α δ η μ η τ ρ ί ο υ Θάνος , κτηματίας , 61 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π α π α ν δ ρ έ ο υ Κώστας , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Σ κ ρ έ κ η ς Γιώργος , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ τ υ λ ι α ν ό ς Χρήστος , κτηματίας , 65 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ σ α μ π ο ύ λ α ς Δημήτρης , κτηματίας , 66 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΚΟΣΤΑΡΙΤΣΑ Η ΚΟΣΤΑΡΤΣΑ
Η γραφική Κοστάρτσα , τρεις ώρες δρόμος απ’ την Πενταγιού , έχει 664 κατοίκους ( 106 οικογένειες ) ενώ πριν το ’21 μόλις άγγιζε τους 200 .
Μ’ ένα άχρηστο ποτάμι , δυό ρέματα μισοχρήσιμα και πολλά δάση , βγάζει όσπρια , κρασί , καλαμπόκι και στα καταπράσινα λιβάδια της βοσκάνε κοπάδια γοδοπρόβατα που δίνουν νόστιμο κρέας και τυρί .
Γιά ένορκος έχει προταθή ο Μ π α μ π α λ ή ς Ααναγνώστης , κτηματίας , 69 χρονών , με εισόδημα 1.400 δρχ . το χρόνο . ( Αγωνιστής ) .
Σημαντικοί Κοσταρτσιώτες ακόμα είναι οι :
Β έ ι μ ο ς Θ΄θμιος , Αξιωματικός , 52 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Β λ α χ ο γ ι ά ν ν η ς Γιάννης , γεωργός , 48 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α φ ρ ο μ ά ν η ς Αναγνώστης του Δήμου , γεωργός . ( Αγωνιστής ) .
Κ α φ ρ ο μ ά ν η ς η Τράγκας Αναγνώστης , γεωργός , 67 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α ψ ο κ α λ ύ β α ς η Τσιμάρας Μήτρος , κτηματίας , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
« Ζαχαριάς , κτηματίας , 55 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Μ α σ α ρ ί ν α ς Κώστας , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Μ ε ρ μ ί γ κ α ς Γιάννης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Μ π α λ τ ο γ ι ά ν ν η ς Γιάννης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Η ΑΡΤΟΤΙΝΑ
Καλοκαιρινή πρωτεύουσα του Δήμου , ξακουστή απ’άκρη σ’ άκρη στην Ελλάδα η Αρτοτίνα , έδωσε στον αγώνα όλους , σχεδόν , τους καπεταναίους της Επαρχίας .
Από την Πενταγιού απέχει πέντε ώρες , που γίνονται δέκα και είκοσι το χειμώνα , όταν γιά καλά στρώνει το χιόνι κι’ οι ελατιές το κρατάνε ως το Μάη . Σήμερα είναι το μεγαλύ-τερο χωριό της Δωρίδας κι’ έχει 1.052 κατοίκους ( 199 φαμελιές ) ενώ πριν τον πόλεμο είχε 600 . Από δω διαβήκαν οι Ηρακλείδες γιά να περάσουν στην Πελοπόννησο , κι’ έχουν αφήσει τα χνάρια τους .
Βοσκοτόπια δημόσια – μ’ένα ποτάμι και πέντε ρέματα χρήσιμα – δίνουν μπόλικο χορτά-ρι σε χιλιάδες γοδοπρόβατα που – κυρίως – συντηρούν τους Αρτοτινούς . Υπολογίσιμα , ακόμα , είναι και τα όσπρια , το κρασί και το καλαμπόκι που δίνει η γης τους .
Τέλος , τα δάση δίνουν ξυλεία μπόλικη και καλή .
Παπάς είναι ο Παπαβασίλης Κούστας ( Αγωνιστής ), και υποψήφιοι ένορκοι οι :
Κ α σ φ ί κ η ς Γιάννης , αξιωματικός , 52 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ.(Αγωνιστής )
Κ ο υ τ σ α γ γ έ λ ο ς Διαμαντής , κτηματίας , με εισόδημα 2.000 δρχ.το χρόνο .
Π α π α ν ι κ ο λ ά ο υ Θόδωρος , κτηματίας , 44 χρονών , με περιουσία 6.000 δρχ .
Σ α φ ά κ α ς Γιάννης του Αντρίτσου , αξιωματικός , 32 χρονών, με περιουσία 5.000 δρχ.
Φ α σ ί τ σ α ς Κώστας , αξιωματικός , 64 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ.(Αγωνιστής)
Άξιοι , ακόμα , να μνημονευτούν είναι οι :
Γ ρ ά τ σ ο ς Ηλίας , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Γ ρ η γ ό ρ η ς Λουκάς , κτηματίας , 30 χρονών .
Δ ρ ό σ ο ς Γιάννης , δασοφύλακας . ( Αγωνιστής ) .
Ζ α ρ ο ν ί κ ο ς Θανάσης , κτηματίας , 55 χρονών .(Αγωνιστής ) .
Κ α ν ο ύ ρ η ς Γιώργος του Αθαν. Έμποροκτηματίας , 29 χρονών .
Κ α π ν ι ά ς Αναγνώστης , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ι ν τ ώ ν η ς η Ζαβλάνης Γιώργος του Διαμ. Κτηματίας , 44 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Μ π α λ ή ς η Σιούτας Κώστας , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Π α π α ι ω ά ν ν ο υ Αναγνώστης , Αξιωματικός , 44 χρονών .
Π έ τ σ α ς Κώστας , Αξιωματικός , 48 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Φ α σ ί τ σ α ς Αναγνώστης , Αξιωματικός , 62 χρονών .
Φ α σ ί τ σ α ς Δημήτρης , Αξιωματικός , 48 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΜΟΝΗ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
Κοντά στην Αρτοτίνα είναι το Μοναστήρι του Προδρόμου , δίχως καλογέρους στις μέρες μας .Σ’ αυτό έμεινε καιρό ο πρωτοήρωας Θανάσης Διάκος , που γιά το που γεννήθηκε τσακώνονται άγρια η Αρτοτίνα με την Μουσουνίτσα , την Απάνω .
Ο ΝΟΥΤΣΟΥΜΠΡΟΣ
Ορεινός κι’ ο Νούτσουμπρος – μ’ένα χρήσιμο ρυάκι – βγάζει καλαμπόκι , όσπρια , κρασί. Δυό ώρες από την Πενταγιού , έχει 308 κατοίκους ( 54 φαμελιές ) ενώ προπολεμικά είχε 50 .
Γιά ένορκος έχει προταθή ο Κ ο ν τ ύ π α ς η Κ ο ν τ ώ σ η ς Αναγνώστης , κτηματίας , 60 χρονών , με εισόδημα 1.300 δρχ . το χρόνο .
Σημαντικοί ακόμα , απ’ το χωριό , είναι οι:
Α ρ α β ο σ ι τ ά ς Κώστας , Στρατιωτικός . ( Αγωνιστής ) .
Α ρ α β ο σ ι τ ά ς Σπύρος , γεωργός , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Δ ρ ο σ ό π ο υ λ ο ς Δήμος , γεωργοκτηνοτρόφος , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Θ ε ο χ ά ρ η ς η Θ ε ο χ α ρό π ο υ λ ο ς Αναστάσης , κτηματίας , 47 χρονών .
Κ ο ν τ ό π ο υ λ ο ς η Ι ω ά ν ν ο υ Νίκος , γεωργός , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ν τ ώ σ η ς Αποστόλης , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο τ σ ι λ έ λ ο ς Κωσταντής , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Λ α β ί δ α ς Θανάσης , γεωργοκτηματίας , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ η τ ρ ό π ο υ λ ο ς Θανάσης , κτηματίας , 56 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π ο λ υ ζ ώ η ς Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ ρ ί γ κ α ς Δήμος , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΚΡΙΑΤΣΙ
Το Κριάτσι – 156 νομάτοι τώρα ( 33 φαμελιές ) , 50 προπολεμικά – με μικρά και μεγάλα δάση κι’ ένα ποτιστικό ρυάκι απέχει 3 ώρες από την Πενταγιού και παράγει τυριά , κρέατα , μαλλιά και καλαμπόκι .
Γνωστοί Κριατσιώτες είναι οι :
Δ ι α μ α ν τ ό π ο υ λ ο ς Γιώργος , γεωργός . ( Αγωνιστής ) .
Σ κ ο ύ ρ α ς Αναγνώστης , γεωργός . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΣΟΥΡΟΥΣΤΙ
Σε δυό ώρες δρόμο απ’ την Πενταγιού συναντάς – μέσα σ’ελατοδάσος – το Σουρούστι , με 291 νομάτους ( 34 φαμελιές ) , ενώ πριν το ΄21 είχε 100 .
Πέντε άσκοπα ρυάκια κι’ένα χρήσιμο ποτάμι γλύφουν το χώμα του που βγάζει ότι κι’ όλη η περιοχή : καλαμπόκι , όσπρια , κηπευτικά .
Υποψήφιος ένορκος είναι ο Χ ά ρ ο ς η Χ α ρ ό π ο υ λ ο ς Παναγιώτης , κτηματίας , 59 χρονών , με εισόδημα 1.200 δρχ. το χρόνο .
Άξιοι να σημειωθούν είναι και οι :
Κ α λ ό γ ε ρ ο ς Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Π ρ ί ν τ ζ ι π α ς Τριαντάφυλλος , γεωργοκτηνοτρόφος , 59 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ π α θ ή ς Γιάννης , γεωργοκτηνοτρόφος , 58 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΚΕΡΑΣΙΑ
Κοντά στο Σουρούστι – δυό ώρες απ’ την Πενταγιού – είναι η Κερασιά , με 7 οικογένειες και 42 νομάτους , που καλλιεργούν καλαμπόκια , φασόλια ,ρεβύθια και φακές .
Ακόμα , ένα μικρό ρέμα ποτίζει με τα νερά του τα μικρά περιβόλια του χωριού , δίνοντας και αρκετά λαχανικά .
ΤΟ ΒΛΑΧΟΒΟΥΝΙ
Τριάντα νομάτους – όλους κι’ όλους ( 6 φαμελιές ) έχει το Βλαχοβούνι , που απέχει δυό ώρες δρόμο απ’ την Πενταγιού .
Φτωχότοπος , μ’ένα μικρό ποτάμι κι’ ένα ρυάκι ανώφελο , τρέφει λίγα γιδοπρόβατα και χαρίζει μετρημένο σταροκαλάμποκο .
Γνωστός Βλαχοβουνιώτης είναι ο Μ π ε ρ τ σ ι ά ς Γιώργος του Δημ .γεωργοκτηνοτρό – φος . (Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΚΑΤΟΥΝΟ Η ΠΑΛΙΟΚΑΤΟΥΝΟ
Δυό ώρες μετά την Πενταγιού , όμορφο και χωμένο μέσα στα δέντρα , το Παλιοκάτουνο δροσίζει με τ’άφθονα νερά του , που σκορπίζουν οι βρύσες και τα τρία ρυάκια του – έχει και δυό ξερορέματα – και κάνει τον επισκέπτη να μη θέλει να φύγη από κοντά του .
Διπλασιασμένο μετά τον πόλεμο – 506 κάτοικοι ( 83 οικογένειες ) σήμερα , 300 τότε – παράγει καλαμπόκι , όσπρια και κρασί από λαχταριστά σταφύλια .
Γιά ένορκοι έχουν προταθή οι :
Λ ο υ κ ό π ο υ λ ο ς Δημήτρης , κτηματίας , 55 χρονών , με περιουσία αξίας 5.500 δρχ.
( Αγωνιστής ) .
Λ ο υ κ ό π ο υ λ ο ς Π., κτηματίας , 54 χρονών , με εισόδημα 1.200 δρχ. το χρόνο .
Σ α κ α ρ έ λ ο ς Γιώργος , κτηματίας , 60 χρονών , με περιουσία 8.000 δρχ .
Σ α κ α ρ έ λ ο ς Γιάννης , κτηματίας , 69 χρονών , με περιουσία 6.000 δρχ .
Σημαντικοί ακόμα είναι και οι :
Κ α π έ λ α ς Δημήτρης , κτηματίας , 51 χρονών .
Π α γ ώ ν η ς Γιώργος , κτηματίας , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π ε ρ λ ί γ κ α ς Γιώργος , Αξιωματικός , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
« Δημήτρης , Αξιωματικός , 52 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ α κ α ρ έ λ ο ς Τάσιος , κτηματίας , 23 χρονών .
Σ ί δ ε ρ η ς Αναγνώστης , κτηματίας , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ τ ρ ά τ ο ς Γιάννης του Δ , κτηματίας , 50 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Χ α ρ α λ α μ π ό π ο υ λ ο ς Θόδωρος , κτηματίας , 30 χρονών .
ΤΟ ΑΒΟΡΙΤΙ
Το χωριό που γεννήθηκε ο ένδοξος Μακρυγιάννης έχει 28 κατοίκους ( 6 φαμίλιες ) και απέχει απ’ την Πενταγιού 2 ώρες και πολύ λίγο απ’ το Παλιοκάτουνο , με το οποίο έχει τα ίδια γεννήματα .
Ξεχωρίζει εδώ ο Κ ο ύ τ ο υ λ α ς η Κ ο ύ τ λ α ς Κώστας , κτηματίας ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΑΛΠΟΧΩΡΙ
Το Αλποχώρι – δυό ώρες απ’ την Πενταγιού – χαρακώνεται από δυό ρέματα – το’να χρήσιμο – και ζωγραφίζεται με δάση και θάμνους . Οι 194 κάτοικοί του ( 36 οικογένειες) - 75 πριν τον πόλεμο – ζουν απ’ το καλαμπόκι και τα όσπρια που παράγουν κι’ απ’ό,τι τους δίνουν τα γιδοπρόβατά τους .
Υποψήφιοι ένορκοι είναι οι :
Β α ρ ν ά β α ς Θανάσης , κτηματίας , 50 χρονών , με εισόδημα 1.100 δρχ.το χρόνο .
( Αγωνιστής ) .
Β α ρ ν ά β α ς Γιάννης , κτηματίας , 55 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ .(Αγωνιστής ).
Άλλοι άξιοι Αλποχωρίτες είναι οι :
Θ α ν α σ έ λ ο ς η Α θ α ν α σ ό π ο υ λ ο ς Γιάννης ,κτηματίας ,55 χρονών(Αγωνιστής)
« Λάμπρος , κτηματίας , 28 χρονών .
Ι ω ά ν ν ο υ Θανάσης , κτηματίας , 43 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α ρ α γ ι α ν ν ό π ο υ λ ο ς Θανάσης , κτηματίας , 43 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ω σ τ ό π ο υ λ ο ς Θανάσης , κτηματίας , 47 χρονών . ( Αγωνιστής ).
Ξ α ν ά λ α τ ο ς Δημήτρης , κτηματίας , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ).
Π α π α χ ρ ή σ τ ο υ Αναγνώστης , κτηματίας , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ ο ρ έ λ η ς Δημήτρης , κτηματίας , 48 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Σ ο ύ δ α ς Γιώργος , κτηματίας , 53 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Τ σ α ν α ή ς Σπύρος , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΖΟΥΡΙΑΝΟ η Ο ΖΟΡΙΑΝΟΣ
Μ’ ένα ρέμα που τρέχει ως το καλοκαίρι , ο Ζοριάνος η το Ζουριάνο απέχει 3 ώρες απ’ την Πενταγιού .
Όπως όλα τα κοντινά χωριά του , βγάζει στάρι , καλαμπόκι , κηπευτικά και κρασί και τρέφει γιδοπρόβατα .
Οι κάτοικοί του φτάνουν τους 373 – 61 – φαμελιές - ενώ , προπολεμικά , ήταν 150 .
Γιά ένορκος έχει προταθή ο Α ν δ ρ ε ό π ο υ λ ο ς Γιώργος , κτηματίας , 50 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Σημαντικοί Ζοριανίτες , ακόμα , είναι οι :
Κ α μ π ο ύ ρ η ς Δημήτρης , έμπορας , 50 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Κ ο ρ ά κ η ς η Α π ο σ τ ό λ ο υ Γιάννης , κτηματίας .(Αγωνιστής από Βλαχοκάτουνο )
Μ α σ τ ρ ο κ ω σ τ ό π ο υ λ ο ς Τριαντάφυλλος , γεωργοκτηματίας , 55 χρονών .
( Αγωνιστής ) .
Τ σ ε λ έ ν η ς Κώστας , κτηματίας , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΚΟΥΠΑΚΙ και Η ΙΤΙΑ
Σε τρεις ώρες απ’ την Πενταγιού βρίσκονται το Κουπάκι και η Ιτιά , με 222 νομάτους - 39 φαμελιές – ( πριν το ’21 το Κουπάκι είχε 80 κατοίκους και η Ιτιά 50 ) .Μέσα σε πυκνό δάσος από δέντρα ( δρυς ) , με τρία άχρηστα ρυάκια . Τα σπουδαιότερα προιόντα τους είναι καλαμπόκι , κρασί , τυρί , μαλλιά .
Υποψήφιος ένορκος είναι ο Α γ α π η τ ό ς Ν ά σ ι ο ς , κτηματίας , 55 χρονών , με εισόδημα 1.200 δρχ. το χρόνο . ( Αγωνιστής ) .
Άλλοι που πρέπει να σημειωθούν είναι οι :
Γ ι α ν ν α κ ό π ο υ λ ο ς Δημήτρης , γεωργοποιμένας , 56 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α ρ α ί σ κ ο ς Παναγιώτης , κτηματίας ,49 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ί ν η ς Γιώργος , κτηματίας , 70 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ί ν η ς Δημήτρης , γεωργός , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ί ν η ς Γιάννης , κτηματίας ,53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο λ υ μ π ά ρ η ς Δημήτρης , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
« Κώστας , κτηματίας , 56 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ ά ν τ α λ ο ς Θανάσης , γεωργός , 52 χρονών . (Αγωνιστής ) .
Ν ί τ σ ο ς Μήτρος , κτηματίας , 52 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ν ί τ σ ο ς Ζαχαριάς , κτηματίας , 22 χρονών .
Τ α ρ ά τ σ α ς Κώστας , γεωργοκτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Τ σ α τ ο ύ χ α ς Λουκάς , κτηματίας , 54 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ σ ί π ρ α ς Τάσιος , κτηματίας , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΑΓΛΑΒΙΣΤΑ
Ο Δήμος Κροκυλείου τελειώνει με την Αγλαβίστα , που απέχει δυό ώρες περίπου από την Πενταγιού , είναι χωμένη μέσα σε δέντρινο ( από δρυς ) δάσος και τρέφει γιδοπρό- βατα , που με λίγα καλαμπόκια , στάρια και κρασιά συντηρούν τους 93 νομάτους της .
( είκοσι φαμελιές ) .
Στο χωριό ξεχωρίζουν οι :
Π α π α ζ α χ α ρ ί ο υ Δημήτρης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
« Νίκος , κτηματίας , 30 χρονών .
Η ΔΩΡΙΔΑ ΣΤΟ 1851 - ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
Ο ΔΗΜΟΣ ΠΟΤΙΔΑΝΕΙΑΣ
ΤΟ ΑΠΑΝΩ η ΑΝΩ ΠΑΛΙΟΞΑΡΙ
Σε έξη ώρες απ’ το Λοιδωρίκι , καταπράσινο , είναι το Απάνω η Άνω Παλιοξάρι , λεβεντοχώρι , έδρα του Δήμου . Μ’ ένα ποτάμι κι’ένα ρέμα χρήσιμα , βρύσες και πυκνά δάση σ’ όλη την περιοχή του , βγάζει στάρι , καλαμπόκι , όσπρια , καρύδια και ξυλεία .
Mε 116 οικογένειες και 631 κατοίκους – πριν το ’21 ίσια που έπιανε τους 200 – έχει Δημοτικό Σχολείο Β’ τάξεως και Ειρηνοδικείο .
Στις εκκλησιές του λειτουργούν δυό παπάδες , αγωνιστές και ήρωες , οι Παπανικόλας Μηλιώνης και Παπανικόλας Παπαιωάννου , 65 χρονών .
Υποψήφιοι ένορκοι είναι οι :
Γ κ έ κ α ς Θανάσης , Αξιωματικός – ιατροχειρουργός , 52 χρονών , με περιουσία 5.500 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ν δ ύ λ η ς Γιώργος του Παναγιώτου , κτηματίας , 45 χρονών , με περιουσία 9.000 δρχ. ( Αγωνιστής ) .
Π α π α θ α ν α σ ί ο υ Αναγνώστης η Αναγνωσταράς , κτηματίας – Βουλευτής , 53 χρονών , με περιουσία 7.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Π α π ο υ τ σ ή ς Αναστάσης , κτηματίας , 53 χρονών , με περιουσία 5.500 δρχ .
( Αγωνιστής ) .
Σημαντικοί ακόμα Πανωπαλιοξαρίτες είναι οι :
Δ η μ η τ ρ έ λ λ ο ς Θανάσης , γεωργοκυηνοτρόφος , 50 χρονών .( Αγωνιστής ).
Η λ ι ό π ο υ λ ο ς Γιάννης , έμπορας , 46 χρονών .
Κ ο σ κ ι ν ά ς Παναγιώτης , γεωργός , 52 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Λ α γ ι α ν δ ρ έ ο υ Γιώργος , γεωργός , 46 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Λ α γ ι ο θ ε ο δ ω ρ ό π ο υ λ ο ς η Ζ υ γ ο ύ ρ η ς Δημήτρης , γεωργός , 52 χρονών .
( Αγωνιστής ) .
Μ έ ν τ ζ α ς Θανάσης , γεωργός , 54 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ π ά μ π ο ς Ηλίας , γεωργός , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π α π ο υ τ σ ή ς Βαγγέλης , Αξιωματικός , 49 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ ρ ι α ν τ α φ ύ λ λ ο υ Αναγνώστης , γεωργός , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΚΑΤΩ ΠΑΛΙΟΞΑΡΙ
Μισή ώρα από την πρωτεύουσα του Δήμου , στολισμένο το Κάτω Παλιοξάρι , πνιγμένο , κι’αυτό στα δέντρα , μ’ένα ποτάμι κι’ έξη χρήσιμα ρέματα , περιμένει .
Τα προιόντα του είναι τα ίδια με το Απάνω κι’ απ’ αυτά ζούνε οι 352 νομάτοι του – 70 φαμελιές .( Προπολεμικά είχε 150 κατοίκους ) .
Παπάδες του χωριού είναι οι αγωνιστές Παπαθανάσης Νικολάου , 70 χρονών και Παπα-γιάννης Παπαποστόλου , 65 χρονών .
Γιά ένορκοι έχουν προταθή οι :
Α σ η μ ά κ η ς Θανάσης , κτηματίας , 60 χρονών , με περιουσία 5.500 δρχ .
( Αγωνιστής ) .
Α σ η μ ά κ η ς Γιάννης , κτηματίας , 63 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ, ( Αγωνιστής )
Άξιοι να σημειωθούν είναι και οι :
Α ν δ ρ ε ό π ο υ λ ο ς Χαραλάμπης , γεωργός , 43 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Γ ι α ν ν έ λ ο ς Ζήσιμος , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α μ π έ ρ η ς Δημήτριος , κτηματίας , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ό κ κ ι ν ο ς Κώστας του Νικ. Κτηματίας , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο σ σ ί δ α ς Παναγιώτης , κτηματίας , 65 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο υ γ ι ο ύ φ α ς Δημήτρης , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο ύ ρ τ η ς Γιάννης , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ α ν ι ώ τ η ς Διαμαντής του Θανάση , κτηματίας , 44 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ρ ό κ ο ς η Δ ι α μ α ν τ ό π ο υ λ ο ς Παναγιώτης , κτηματίας , 55 χρονών .
( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΛΥΚΟΧΩΡΙ
Μιάμιση ώρα απέχει το Λυκοχώρι , απ’ το Πάνω Παλιοξάρι , δυτικά . Σε βουνό χωμένο , με ένα ποτάμι κι’ έξη άχρηστα ρέματα , βγάζει στάρι , καλαμπόκι , όσπρια , καρύδια και ξυλεία απ’ τ’απέραντα δάση του .
Σήμερα έχει 299 κατοίκους – 41 φαμελιές – πριν τον πόλεμο είχε 125 . Παπάδες είναι οι αγωνιστές Παπαποστόλης Παναγιώτου , 74 χρονών , με περιουσία 6.000 δρχ . και Παπα-γιάννης Παπαποστόλου , 48 χρονών , με περιουσία 5.500 δρχ υποψήφιοι ένορκοι και οι δυό . Ακόμα έχουν προταθή γιά ένορκοι και οι :
Π α π α π ο σ τ ό λ ο υ Βασίλης , κτηματίας , 49 χρονών , με εισόδημα 1.200 δρχ .το χρόνο .
Π α π α π ο σ τ ό λ ο υ Κώστας , Αξιωματικός , με περιουσία 5.000 δρχ . ( Αγωνιστής ).
Άλλοι άξιοι Λυκοχωρίτες είναι οι :
Α ν α σ τ α σ ί ο υ Γιώργος , γεωργός , 48 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Δ η μ η τ ρ ί ο υ Στάθης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Ι ω ά ν ν ο υ Αλέξης , κτηματίας , 56 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α λ ί γ α ς Νίκος , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α τ έ λ η ς Κώστας , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Ρ ο ύ μ π α ς Γιάννης , κτηματίας , 56 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Σ μ α ί λ η ς Κώστας , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΟΙ ΓΚΟΥΜΑΙΟΙ
Νοτιοδυτικά απο τ’ Απάνω Παλιοξάρι , σε τρεις ώρες δρόμο , συναντιώνται οι Γκουμαίοι με 27 οικογένειες και 135 κατοίκους , λίγο περισσότερους από προπολεμικά ( 90 ) .
Μ’ ένα ρέμα άχρηστο και δάση αρκετά , παράγουν στάρι , καλαμπόκι και όσπρια .
Γιά ένορκος έχει προταθή ο Ν ι κ ο λέ τ ο ς Αποστόλης , γεωργός , 60 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Σημαντικοί είναι και οι :
Γ α λ α ν ό π ο υ λ ο ς Κώστας , κτηματίας , 46 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Γ ι α ν ν ό π ο υ λ ο ς Γιώργος , γεωργός , 53 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Ζ ω γ ρ ά φ ο ς Νίκος , γεωργοκτηνοτρόφος , 59 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Θ ε ο χ α ρ ό π ο υ λ ο ς Γιάννης , κτηματίας , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ ί χ ο ς η Π α λ ά σ κ α ς Θανάσης , κτηματίας , 56 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ν ι κ ο λ ά ο υ Σπύρος , κτηματίας , 54 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π λ ο ύ μ η ς Δημήτρης , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ ρ ι α ν τ α φ ύ λ λ ο υ η Π ι π ι ρ ί γ κ ο ς Κώστας , κτηματίας , 66 χρονών .
( Αγωνιστής ) .
Η ΚΑΡΔΑΡΑ
Σε ξέφωτο , σε γυμνό λόφο , τρεις ώρες κι’ένα τέταρτο απ’το Απάνω Παλιοξάρι , νοτιο-δυτικά , απαντιέται η Καρδάρα , μ’ένα ρεματάκι άχρηστο κι’ αριά δέντρα παραέξω .
Φτωχοχώρι , σταροκαλάμποκα και όσπρια δίνει η γης της και μ’ αυτά , μαζί με λίγο τυρί, κρέας και μαλλιά , συντηρούνται οι 76 νομάτοι της – 14 φαμελιές .( Πριν το ’21 είχε 50 νομάτους ) .
Παπάς είναι ο Παπαγιάννης Νικολάου , 63 χρονών ( Αγωνιστής ) , και υποψήφιος ένορκος ο Μ ε ι ν τ ά σ η ς η Μ π ε ι ν τ ά σ η ς Κώστας , γεωργός , 45 χρονών με περιουσία 5.000 δρχ. ( Αγωνιστής ) .
Άλλοι άξιοι Καρδαριώτες είναι και οι :
Γ ι α ν ν α κ ο ύ ρ η ς Παναγιώτης , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α ρ δ ά ρ α ς η Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο υ Θανάσης , κτηματίας , 49 χρονών .(Αγωνιστής)
Η ΚΑΡΥΑ
Η Καρυά – στα νοτιοδυτικά – απέχει τρισήμιση ώρες απ’ το Απάνω Παλιοξάρι .
Το χωριό ζει απ’τα σταροκαλάμποκα και τα όσπρια που χαρίζει το χώμα του , ενώ βοηθάνε κάπως και τα μικροδάση του . Δυό - τρία ρέματα που κυλάνε στην περιφέρειά του είναι άχρηστα .
Κατοίκους έχει 256 , όσους και προπολεμικά που η Κάτω Καρυά μετρούσε 150 και η Απάνω 100 .
Γιά ένορκοι έχουν προταθή οι :
Ζ έ ρ β α ς Δημήτρης του Γεωργίου , Αξιωματικός , 55 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ
( Αγωνιστής ) .
Σ τ α υ ρ ά κ η ς Αναστάσης η Αναγνώστης , γεωργός , 55 χρονών , με εισόδημα 1.000 δρχ , το χρόνο . (Αγωνιστής ) .
Τ ζ ε λ α λ ή ς Γιάννης , γεωργός , 42 χρονών , με εισόδημα 1.000 δρχ το χρόνο.
Σημαντικοί Καρυώτες είναι και οι :
Α λ ε ξ α ν δ ρ ή ς Χρήστος , γεωργός , 44 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Α λ ε ξ ί ο υ Παναγιώτης , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Γ ε ρ έ α ς η Ι ε ρ έ α ς Τάσιος , γεωργός , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Δ η μ η τ ρ ί ο υ Βασίλης , γεωργός , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Δ ρ ο ύ γ α ς Δημήτρης , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ρ ε μ α σ μ έ ν ο ς Σπύρος , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ ω τ η ρ ό π ο υ λ ο ς Αποστόλης , γεωργός , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ ζ ε λ α λ ή ς Δημήτρης , κτηνοτρόφος , 37 χρονών .
Τ σ ί ρ η ς Δημήτρης , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ο ΣΟΥΛΕΣ
Ο Σουλές είναι μικρό χωριό , δίπλα σ’ ένα ποτάμι , στο οποίο υπάρχουν δυό μύλοι που εξυπηρετούν τα γύρω . Κοντά ξαπλώνονται τα ερείπια του Μοναστηριού τ’ Αι Γιάννη , που λένε πως ανήκουν στην παλιά πόλη Ευπάλιο .
ΤΟ ΒΛΑΧΟΚΑΤΟΥΝΟ
Σε τέσσερις ώρες από το Πάνω Παλιοξάρι καρτερεί το Βλαχοκάτουνο με 228 κατοίκους – 38 οικογένειες – ενώ προπολεμικά είχε 75 .
Με κουτσοδάση , τρέφει γιδοπρόβατα και παράγει καλαμπόκι και όσπρια .
Ξεχωρίζουν εδώ οι :
Α π ο σ τ ό λ ο υ Δημήτρης , κτηματίας , 42 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ π ί τ ζ ο ς Αναστάσης , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Ν ι κ ο λ ά ο υ η Τα σ ό λ κ α ς Παναγιώτης , κτηματίας , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ν ι κ ο λ ά ο υ Χαραλάμπης , κτηματίας , 44 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π α π α ι ω ά ν ν ο υ Σ ω τ ή ρ η ς , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ α ί τα ς Κώστας , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ ά γ κ α λ ο ς Κώστας , κτηματίας , 47 ετών . ( Αγωνιστής ) .
Τ σ ό λ κ α ς Γιώργος του Ν . κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Χ ο λ έ β α ς Γιώργος , κτηματίας .( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΟΜΕΡ ΕΦΕΝΤΗ η ΜΕΡΑΦΕΝΤΗ
Στα νοτιοδυτικά του Πάνω Παλιοξαριού – τρεις ώρες και τρία τέταρτα – στην πλούσια πεδιάδα του Μόρνου , κρύβεται μέσα στις καλαμιές και βρωμόνερα το Ομέρ Εφέντη η Μεραφέντη .
Μ’ ένα ποτάμι κι’ ένα ρέμα άχρηστα , διπλασίασε σχεδόν τους κατοίκους του – 228 τώρα ( 38 φαμελιές ) 125 πριν το ’21 .
Υποψήφιος ένορκος είναι ο Α λ ε ξ ί ο υ Μήτσος , κτηματίας , 61 χρονών , με εισόδημα 1.200 δρχ.το χρόνο . ( Αγωνιστής ) .
Άξιοι ακόμα είναι οι :
Μ α ν τα ζ ά ρ α ς Γιάννης ( Από το Λυκοχώρι ) , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
Π α γ ω μ έ ν ο ς Γιωργάκης , κτηματίας , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ σ α γ κ α ρ έ λ ο ς Κώστας , κτηματίας , 55 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ο ΛΟΓΓΟΣ
Αδειασμένος απ’ τον πόλεμο ο Λόγγος – μονάχα 9 φαμελιές και 26 κατοίκους έχει , ενώ , πριν ο Απάνω Λόγγος έφτανε τους 125 – γλύφεται από ένα ποτάμι κι’ ένα ρέμα άχρηστο και προσπαθή να ζήση με τα λίγα καλαμπόκια και όσπρια που βγάζει .
Η ΜΑΝΑΓΟΥΛΗ
Στον κάμπο κι’ αυτή – 4 ώρες νοτιοδυτικά του Παλιοξαριού – βουλιάζει σ’ ένα μεγάλο βάλτο και σχίζεται από ζωογόνο ποτάμι . Μικροχώρι – 74 ψυχές , 17 οικογένειες – έναν έχει να δείξη για ένορκο , το Μ π ε ρ ε τ ά ν ο Θανάση , γεωργό , 53 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ.
Από δω είναι και οι :
Κ α π ο τ ό π ο υ λ ο ς η Σ π α ν ό ς Χρήστος , κτηματίας . ( Αγωνιστής ).
Κ α ρ κ α β ί τ σ α ς Κώστας του Π. κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΧΑΣΑΝΑΓΑ
Το Χασάναγα γειτονεύει με τη Μανάγουλη – τεσσερεσήμιση ώρες νοτιοδυτικά απ’ το Απάνω Παλιοξάρι – κι’ έχει κι’ αυτό ένα βάλτο απέραντο κι’ ένα χρήσιμο ποτάμι .
Οι κάτοικοί του φτάνουν δε φτάνουν τους 100 .
Υποψήφιοι ένορκοι είναι οι :
Κ α ρ δ ά ρ α ς Αν , γεωργός , 49 χρονών , με εισόδημα 1.500 δρχ το χρόνο .
Κ α ρ δ ά ρ α ς Παναγής , γεωργός , 43 χρονών , με περιουσία 6.000 δρχ.( Αγωνιστής ) .
Λ ο υ κ ό π ο υ λ ο ς Δ , γεωργός , 43 χρονών , με περιουσία 6.000 δρχ .
Μ α κ ρ υ γ ι α ν ν ό π ο υ λ ο ς η Μ α κ ρ υ γ ι ά ν ν η ς Αντ , γεωργός , 39 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ .
Σημαντικοί ακόμα είναι και οι :
Κ α τ σ ώ ν η ς Αναστάσης , κτηματίας , 54 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο υ ρ έ ν τ η ς Κώστας του Α , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
ΜΑΛΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΗΛΑΛΑ
Στο βάλτο και τα Μαλάματα , με βάσανα και θέρμες , δεν μπορούν να μεγαλώσουν πολύ. Μαλάματα και Πηλάλα 75 κατοίκους έχουν – 22 οικογένειες – με μοναδικό υποψήφιο για ένορκο τον Μ α λ ά Ανδριανό , κτηματία , 50 χρονών , με περιουσία 6.000 δρχ .
‘Αξιος ακόμα να ο είναι και ο Β ο ύ λ γ α ρ η ς η Ζ έ ρ β α ς Νίκος , γεωργός , 54 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΚΛΗΜΑ
Με απότομους κι’ επικίνδυνους γκρεμούς προς τη θάλασσα , καλά σφαλισμένο είναι το Κλήμα η Κάτω Κλήμα , τρεις ώρες νοτιοδυτικά απ’ τ’Απάνω Παλιοξάρι .
Άγριος τόπος αλλά φωλιά καλή , έχει ένα ποτάμι χρήσιμο – που κυλάει μέχρι το λιμάνι του Αγίου Νικολάου , που στην αρχαιότητα λεγόταν Ερυθραί – δυό ρέματα άχρηστα , μιά λίμνη και δάση σ’όλη την περιοχή του .
Προπολεμικά , είχ3ε 275 κατοίκους , ενώ τώρα , μετριούνται 401 – 86 φαμελιές .
Γιά ένορκοι προτάθηκαν οι :
Α λ ε ξ ί ο υ Γιώργος , Αξιωματικός , 44 χρονών , με περιουσία 5.200 δρχ.
Δ α σ κ α λ ό π ο υ λ ο ς Παπαδ., Αξιωματικός , 59 χρονών , με εισόδημς 1.400 δρχ . το χρόνο .
Π α π α δ η μ η τ ρ ί ο υ Θεοδόσης , κτηματίας , 50 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ .
( Αγωνιστής ) .
Σ κ α λ τ σ ά ς Δημήτρης του Ιωάννου , Αξιωματικός , με περιουσία 6.500 .(Αγωνιστής )
Ξεχωρίζουν ακόμα , και οι :
Α θ α ν α σ ί ο υ Γιώργος , γεωργός , 49 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Α θ α ν α σ ί ο υ η Β λ ά χ ο ς Δημήτρης , κτηνοτρόφος . ( Αγωνιστής ) .
Γ ε ω ρ γ ί ο υ η Κ ο ν τ ό ς Δημήτρης , κτηματίας , 49 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
« η Κο υ ρ ε ν τ ί ν η ς Δημήτρης του Γεωργίου , κτηματίας , 52 χρονών .
( Αγωνιστής ) .
Κ ό κ κ ι ν ο ς Γιώργος , κτηματίας , 51 χρονών . ( Αγωνιστής .
Κ ο λ ο κ ο ύ σ η ς Κώστας ,κτηματίας , 47 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο τ σ ι λ ι ά ρ η ς Θόδωρος , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ο ΚΑΜΠΟΣ
Μιάμιση ώρα νοτιοδυτικά του Παλιοξαριού , με 32 φαμελιές και 160 νομάτους , απαντιέται ο Κάμπος , που παράγει στάρι , καλαμπόκι και όσπρια .
Υποψήφιος ένορκος από δω είναι ο Τ σ ο υ ρ ά κ η ς Αναστάσης , κτηματίας , 53 χρονών, με περιουσία 6.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Άξιοι ακόμα χωριανοί είναι και οι :
Α ν α δ ι ώ τ η ς Γιώργος , κτηματίας . ( Αγωνιστής ) .
« Χαραλάμπης , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Β ι λ β ι τ ζ ά ν ο ς Αντρέας , γεωργός , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Γ λ υ ν τ ζ ή ς Νικολός , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Δ η μ ό π ο υ λ ο ς Κώστας , κτηματίας , 50 χρονών . ( Αγωνιστής )
Κ ω σ τ α ρ ά ς Μήτρος , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Λ ι α κ ό π ο υ λ ο ς Θανάσης , γεωργός . ( Αγωνιστής ) .
Μ ω ρ α ί τ η ς Θανάσης , γεωργός , 46 χρονών . ( Αγωνιστής )
Π α ν τ ε λ ή ς Γιώργος , γεωργός , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ο ΠΑΛΙΟΜΥΛΟΣ
Προς τον Κάμπο κι’ο Παλιόμυλος , με δάση και ένα ρέμα άχρηστο , μιάμιση ώρα νοτιοδυτικά του Παλιοξαριού .
Μικροχώρι , βγάζει δημητριακά και όσπρια κι’ έχει 65 κατοίκους – 16 οικογένειες .
Στον πίνακα των υποψηφίων ενόρκων γράφτηκε , ο Τ ζ ε ρ ε μέ γ λ η ς Γιώργος η Αναγνώστης , κτηματίας , 65 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ .( Αγωνιστής ) .
Διαλεχτοί Παλιομυλιώτες είναι και οι :
Κ α ρ α γ ι α ν ν ό π ο υ λ ο ς Γιάννης , κτηματίας , 45 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α τ σ ώ ν η ς Γιάννης , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Τ ζ ε ρ ε μ έ γ λ η ς Γιώργος , κτηματίας , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΤΑ ΚΑΡΟΥΤΙΑ
Προς την ίδια κατεύθυνση – Ν.Δ – τρεις ώρες απ’ το Παλιοξάρι , με ίδια προιόντα της περιοχής – σταροκαλαμποκα , όσπρια – ανασαίνουν τα Καρούτια , πενταπλασιασμένα μετά την απελευθέρωση – τώρα 126 νομάτοι ( 33 φαμελιές ) – πριν 30 .
Καρουτιανός υποψήφιος ένορκος , είναι ο Π α γ ώ ν η ς Γεώργιος , γεωργός ,49 χρονών ,
με περιουσία 5.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Σημαντικός ακόμα χωριανός είναι και ο Μ ο υ ρ λ ό ς η Ν ι κ ο λ ά ο υ Στάθης , γεωργός , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΣΕΡΓΟΥΛΑ
Στα νότια του Παλιοξαριού – τρισήμιση ώρες – βρίσκεται η Σεργούλα , που βγάζει στάρι, καλαμπόκι και όσπρια κι’ έχει 155 κατοίκους – με 35 οικογέ νειες – όσους είχε σχεδόν και προν το ’21 ( 150 ) .
Γιά ένορκος , έχει προταθή ο Π α π α π ο λ ί τ η ς Χαραλάμπης , γερουσιαστής , 63 χρονών , με περιουσία 15.000 δρχ .( Αγωνιστής και πασίγνωστος πολιτικός ) .
Ξεχωρίζουν επίσης και οι :
Α ν δ ρ ί τ σ ο υ Αντρέας του Γεωργίου , γεωργός , 41 χρονών .( Αγωνιστής ) .
K α ρ μ α ν ι ό λ α ς η Σ κ α ν τ ζ ή ς Κώστας , γεωργός , 52 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Λ ε β έ ν τ η ς Παναγιώτης , γεωργός , 57 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ ε π ε ν τ ζ ή ς Γιάννης , γεωργός , 46 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ ε π ε ν τ ζ ή ς η Δ η μ η τ ρ ί ο υ Παναγιώτης , κτηματίας , 48 χρονών . ( Αγωνιστής )
Σ κ α ν τ ζ ή ς Δημήτρης η Γιώργος , Αξιωματικός , 64 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ κ ο ύ ρ α ς Κωσταντέλλος , κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
ΤΟ ΠΑΛΙΟΧΩΡΙ
Και η Δωρίδα – όπως και η Παρνασσίδα – έχει Παλιοχώρι , τρεις ώρες νότια του Παλιοξαριού μ’ένα ξεροπόταμο και 431 κατοίκους .
Υποψήφιος Παλιοχωρίτης ένορκος είναι ο Μ π ο υ ζ ν έ κ η ς Γιάννης , Αξιωματικός , 63 χρονών , με περιουσία 5.500 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Σημαντικοί ακόμα Παλιοχωρίτες είναι οι :
Γ κ έ κ α ς η Μ α κ ρ υ α ν ν ό π ο υ λ ο ς Γιώργος , γεωργός . ( Αγωνιστής ) .
Ζ ά χ α ρ η ς Κώστας , γεωργός , 57 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ζ α χ α ρ ο γ έ ρ ο ν τ α ς Δημήτρης , κτηματίας , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α ρ δ α μ ή ς η Γ κ α ρ δ α μ ή ς Γιώργος , κτηματίας , 51 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ α κ ρ α ν δ ρ έ α ς Γιώργος , κτηματίας , 56 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Μ ο υ τ σ ό π ο υ λ ο ς Γιάννης , Αξιωματικός , 59 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Η ΣΤΥΛΙΑ
Δυόμιση ώρες νοτιοανατολικά του Παλιοξαριού , συναντάς τη Στύλια , 49 φαμελιές και 339 νομάτους , με ένα ρέμα άχρηστο , σταροκαλαμποκοχώραφα και περιβόλια .
Γιά ένορκοι , από δω , έχουν προταθή οι :
Κ ο τ σ α ύ τ η ς Γιώργος του Θ . γεωργός , 53 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ .
( Αγωνιστής ) .
Κ ο υ ρ ε μ έ ν ο ς Γιάννης του Π , έμπορας , 53 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ .
( Αγωνιστής ) .
Τ σ α κ ο υ μ ά κ η ς η Τ σ α κ μ ά κ η ς Ευαγγέλης , γεωργός , 50 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Άξιοι Στυλιώτες ακόμα είναι οι :
Γ κ α β έ ρ α ς Θανάσης , κτηματίας , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
« Γιώργος , κτηματίας , 54 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
« Γιάννης του Δημ., κτηματίας , 53 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
« Κωσταντής του Δημ , κτηματίας , 48 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
« Παναγιώτης του Δημ , κτηματίας , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Ζ α γ κ α ν ά ς η Π α ν α γ ι ώ τ ο υ Θόδωρος , κτηματίας , 52 χρονών .( Αγωνιστής ) .
Κ ο τ σ α ύ τ η ς Δημήτρης , γεωργός , 51 χρονών .
Κ ο τ υ κ έ τ α ς Γ , γεωργός , 68 χρονών .
Κ ο υ ρ ε μ έ ν ο ς Κωσταντής του Π , έμπορας , 49 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Π α π α ν α κ λ ή ς Γιώργος , γεωργός , 50 χρονών .
Η ΠΕΡΙΘΙΩΤΙΣΣΑ η ΠΕΡΘΙΩΤΙΣΣΑ
Η Περθιώτισσα ανταμώνεται σε τρισήμιση ώρες δρόμο , βορειοανατολικά του Παλιοξαριού .
Νεροφαγωμένο το χώμα της , έχει δέκα ρυάκια – ένα μόναχά χρήσιμο – και λίγα δάση .
Οι κάτοικοί της – 307 – καλλιεργούν στάρι , καλαμπόκι και όσπρια και τρέφουν γιδοπρό-βατα. Απ’ αυτά ζούνε .
Υποψήφιοι ένορκοι είναι οι :
Μ π ε ζ α ί τ η ς η Α ν δ ρ ε ό π ο υ λ ο ς Θανάσης , γεωργός , 60 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Μ π ε ζ α ί τ η ς η Ε υ σ τ α θ ί ο υ Αντρέας του Ευστ . κτηματίας ,56 χρονών , με περιουσία 5.000 δρχ . ( Αγωνιστής ) .
Άξιοι να αναφερθούν είναι και οι :
Α ν α γ ν ω σ τ ό π ο υ λ ο ς η Α ν ά γ ν ο ς Θανάσης , γεωργός , 60 χρονών , ( Αγωνιστής ).
Γ ε ω ρ γ α κ ό π ο υ λ ο ς η Γ ε ω ρ γ ί ο υ Σπύρος , γεωργός , 45 χρονών .
( Αγωνιστής ) .
Κ α λ α ν τ ζ ή ς Αποστόλης , γεωργός , 69 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ α ν α β ό ς Θανάσης , γεωργός , 60 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο κ κ α λ ι ά ρ η ς Παναγιώτης , γεωργός , 50 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Κ ο υ τ σ ο γ ε ω ρ γ ό π ο υ λ ο ς Θοδωρής , γεωργός . ( Αγωνιστής ) .
Μ ε λ έ τ η ς Αποστόλης , γεωργός , 59 χρονών .( Αγωνιστής )
ΤΑ ΖΑΜΠΙΑ
Τα ζαμπιά είναι το ζευγολατειό του Μοναστηριού της Βαρνακοβας . Απέχει τρεις ώρες απ’ το Παλιοξάρι κι’ έχει 115 κατοίκους , 18 οικογένειες .Από δω είναι οι :
Μ π ι σ μ π ί κ η ς Αναστάσιος , γεωργός ,61 χρονών . ( Αγωνιστής ) .
Σ τ έ φ ο ς η Σ τ ε φ α ν ή ς η Π α ν α γ ι ώ τ ο υ Νίκος , γεωργός . ( Αγωνιστής ) .
Η ΒΑΡΝΑΚΟΒΑ
Το τρισένδοξο κι’ άγιο Μοναστήρι της Βαρνάκοβας , με τάφους Βυζαντινών Αυτοκτατό- ρων στο περιαύλι του, καραούλι σ’ένα πέλαγος από δάση, ρήμωσε μετά τον πόλεμο και τις καταστροφές που έπαθε , ιδίως στη μεγάλη μάχη που ακολούθησε την πτώση του Μεσολογγιού .
Με λίγους καλογέρους τώρα , πριν το ’21 μέτραγε 150 ψυχές .
Ηγούμενος – από το 1838 – είναι ο αγωνιστής Χρύσανθος Γεωργιου , 60 χρονών .
Ο ΑΜΠΛΑΣ
Στο Δήμο Ποτιδάνειας υπάγεται και ο Άμπλας , ερειπωμένος σήμερα , με πηγή , όπως μαρτυράει και τα’όνομά του .
No comments:
Post a Comment