ΓΚΙΩΝΑ : ΤΟ ΞΕΚΟΙΛΙΑΣΜΕΝΟ ΒΟΥΝΟ

 

Τετάρτη, 6 Οκτωβρίου 2010

 

 

Θεωρείται το σπανιότερο φυσικό οικοσύστημα της Στερεάς Ελλάδας, αποτελεί έναν από τους δέκα χλωριδικούς παραδείσους της Μεσογείου, ενώ μεγάλο τμήμα της εντάσσεται στο Δίκτυο Natura 2000 λόγω των σπάνιων και προστατευόμενων ειδών που ζουν σε αυτή. Η Γκιώνα, όμως, ένα από τα ψηλότερα βουνά της χώρας, έχει και έναν άλλο μόνιμο
«κάτοικο», τον βωξίτη, η εξόρυξη του οποίου εδώ και περίπου επτά δεκαετίες έχει αλλοιώσει τη φυσιογνωμία της σε ...
τέτοιο βαθμό ώστε να απειλεί να τη μετατρέψει σε σεληνιακό τοπίο.
«Η Γκιώνα είναι ένα ξεκοιλιασμένο βουνό. Όλη η περιοχή από τον Ελικώνα και τον Παρνασσό μέχρι την Γκιώνα και την Οίτη είναι βωξιτοφόρα. Απλώς, η Γκιώνα έχει πληγεί ορατά περισσότερο, διότι ήταν το βουνό όπου τα περισσότερα κοιτάσματα βωξίτη
ήταν επιφανειακά. Επιφανειακό κοίτασμα σημαίνει ευκολότερη και οικονομικότερη εκμετάλλευση, άρα και μεγαλύτερο όφελος για την εταιρεία που το εκμεταλλεύεται. Στα υπόλοιπα βουνά οι εκμεταλλεύσεις ήταν κυρίως υπόγειες, ενώ τον Παρνασσό τον έσωσε το κομμάτι της Αράχοβας και του Επτάλοφου, λόγω των τουριστικών δραστηριοτήτων» λέει στην «F.S.» ο Τάσος Αφέντης, μέλος της Κίνησης για τη Σωτηρία της Γκιώνας.
Τα μέλη της Κίνησης, η οποία δραστηριοποιείται από τα τέλη του 2008, υποστηρίζουν πως οι μεταλλευτικές εργασίες για την εξόρυξη βωξίτη επεκτείνονται σε όλο το βουνό, ακόμα και σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000 (πρόσφατα κατατέθηκαν προς έγκριση πέντε αιτήσεις αδειοδότησης για νέες εκμεταλλεύσεις και
ερευνητικές γεωτρήσεις κοιτασμάτων βωξίτη σε μια έκταση χιλιάδων στρεμμάτων στη νοτιοανατολική πλευρά του βουνού). Επιπλέον, επισημαίνουν τις απειλές που δέχονται τόσο τα δάση και τα προστατευόμενα είδη από το εκτεταμένο οδικό δίκτυο προσπέλασης των εξορύξεων και από την απόθεση των στείρων (των υπολειμμάτων της εξόρυξης που δεν περιέχουν κοίτασμα), όσο και τα επιφανειακά και τα υπόγεια ύδατα της λεκάνης απορροής του Μόρνου και του Βοιωτικού Κηφισού, μέσω των οποίων υδροδοτείται και το Λεκανοπέδιο της Αττικής, από τις εκτενείς εργασίες εξόρυξης. Το μεγάλο αγκάθι είναι –όπως υποστηρίζει η Κίνηση– η ελάχιστη έως ανύπαρκτη αποκατάσταση των υφιστάμενων εκμεταλλεύσεων.
«Εάν στοιχειωδώς υπολογιζόταν το περιβαλλοντικό κόστος, δηλαδή αυτό που θα έπρεπε να ενταχθεί σε ένα επιχειρηματικό σχέδιο για να δώσει όσο είναι δυνατόν αποκαταστημένο το πεδίο μιας εκμετάλλευσης, προφανώς το κοστολόγιο του εξορυσσόμενου μεταλλεύματος θα ήταν πολλές φορές μεγαλύτερο» επισημαίνει ο κ. Αφέντης, αιτιολογώντας την απροθυμία των επιχειρήσεων για περιβαλλοντική συμμόρφωση, την οποία άλλωστε ενισχύει η δυσλειτουργία και η αδυναμία των
ελεγκτικών μηχανισμών και των δημόσιων υπηρεσιών. Χαρακτηριστικό είναι πως οι δημόσιες υπηρεσίες αδυνατούν να συγκεντρώσουν στοιχεία για όλες τις εκμεταλλεύσεις που έχουν γίνει στην Γκιώνα τα προηγούμενα χρόνια και να ορίσουν ποιες έχουν ολοκληρωθεί και ποιες είναι σε εξέλιξη ή σε καθεστώς παράτασης.
Το χρεωμένο θέμα
«Δεν υπάρχει καμία υπερβολή σε αυτά που λένε οι κάτοικοι, διότι εκεί για πάρα πολλά χρόνια ο καθένας κάνει ό,τι θέλει. Δεν έχει ελεγχθεί ακόμα η περιοχή, διότι η δραστηριότητα είναι πολύ μεγάλη και εκτείνεται σε τεράστιες εκτάσεις. Για να γίνει ένας
έλεγχος όπως πραγματικά πρέπει, απαιτείται ένα συνεργείο 10 ατόμων για ημέρες, κάτι που είναι αδύνατο για τους επιθεωρητές περιβάλλοντος, οι οποίοι είναι 37 για όλη την Ελλάδα και καλούνται να διαχειρίζονται διαρκώς εμβόλιμα θέματα που χρή«Δεν έχει ελεγχθεί ακόμα η περιοχή, διότι η δραστηριότητα εκτείνεται σε τεράστιες εκτάσεις.
Για να γίνει ένας έλεγχος όπως πραγματικά πρέπει, απαιτείται ένα συνεργείο 10 ατόμων για ημέρες, κάτι που είναι αδύνατο για τους επιθεωρητές περιβάλλοντος, οι οποίοι είναι 37 για όλη την Ελλάδα» και καλούνται να διαχειρίζονται διαρκώς εμβόλιμα θέματα που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης» επισημαίνει η Μαργαρίτα Καραβασίλη, ειδική γραμματέας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΥΠΕΚΑ. Αν και η ίδια επισημαίνει πως λόγω της απουσίας ελέγχων δεν μπορεί να αποφανθεί τι είναι νόμιμο και τι ενδεχομένως παράνομο, τονίζει πως η βλάβη είναι ορατή στην Γκιώνα και η αποκατάσταση σχεδόν ανύπαρκτη.
«Αυτό που θέλουμε είναι να βρεθεί αυτή η ισορροπία της πραγματικής ανάπτυξης μιας σωστής επιχειρηματικής δραστηριότητας που λειτουργεί και η ίδια σε ένα υγιές περιβάλλον, με ξεκάθαρους όρους και όχι κάτω από το τραπέζι, που ελέγχεται σωστά, που τηρεί αυτά που πρέπει, και όπως ορίζει η περιβαλλοντική νομοθεσία, όποτε
τελειώνει η δραστηριότητά της ή ένα τμήμα αυτής να προχωρά με μελέτες σε μια σωστή αποκατάσταση, στη λογική του ο ρυπαίνων πληρώνει» σημειώνει η κ. Καραβασίλη, τονίζοντας πως πολύ σημαντική παράμετρος της όλης δραστηριότητας είναι και τα ανταποδοτικά οφέλη, τα οποία πρέπει να είναι πραγματικά στην εθνική οικονομία και
στην τοπική κοινωνία και να αποδίδονται μέσω αναπτυξιακών έργων προκειμένου να αντισταθμίζεται η ζημιά που γίνεται σε τοπικό επίπεδο.
Όπως λέει, οι επιθεωρητές περιβάλλοντος θα επισκεφθούν την περιοχή το αργότερο έως τα τέλη του έτους, όχι για να επιβάλουν πρόστιμα, αλλά για να κάνουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο υποχρεώσεων και σφιχτού χρονοδιαγράμματος, το οποίο θα
προβλέπει για κάθε εταιρεία ότι πρέπει να αποκαταστήσει τη ζημιά εκεί όπου έχει τελειώσει και ότι εκεί που δουλεύει πρέπει να εργαστεί με τον πιο σύγχρονο τρόπο για να ελαχιστοποιηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. «Το έχουμε χρεωμένο το
θέμα, είναι χρεωμένο και στη συνείδησή μου προσωπικά» καταλήγει η κ. Καραβασίλη.
Ο κώδικας
Την ίδια περίοδο που αναμένεται να φτάσουν στην περιοχή οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, τα μέλη της Κίνησης για τη Σωτηρία της Γκιώνας, μαζί με άλλες συλλογικότητες και φορείς, θα δίνουν μια ακόμα μάχη. Στις αρχές Δεκεμβρίου πρόκειται να κριθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας η προσφυγή που έχουν καταθέσει κατά του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τη Βιομηχανία.
«Με απλά λόγια, το Ειδικό Χωροταξικό προβλέπει πως δεν ενδιαφέρει αν μια περιοχή είναι
δάσος, καθώς τα μεταλλεία είναι χωροθετημένα, η φύση τα χωροθετεί, και αν θέλεις να κάνεις και εγκαταστάσεις επεξεργασίας, μπορεί να το κάνεις, υπό την προϋπόθεση ότι το δάσος που θα “ξηλώ-σεις”, θα το φυτέψεις κάπου αλλού» λέει ο κ. Αφέντης, διευκρινίζοντας πως το θεσμικό πλαίσιο δεν απαγορεύει την εκμετάλλευση ακόμα και σε περιοχές Natura. «Εμείς δεν λέμε ότι παρανομούν οι μεταλλευτικές εταιρείες, δεν έχουμε αντιπαράθεση μαζί τους. Διότι υπάρχει μια συντεταγμένη πολιτεία η οποία καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο, βάσει του οποίου κινείται η υπόλοιπη κοινωνία. Η επιχειρηματική δραστηριότητα που αφορά την εκμετάλλευση κοιτασμάτων δημόσιου οφέλους κατισχύει βασικών συνταγματικών δικαιωμάτων, όπως είναι π.χ. η ατομική ιδιοκτησία. Αν, για παράδειγμα, το υπέδαφος έχει κάποιο μετάλλευμα, δεν ενδιαφέρει τι υπάρχει από πάνω, γίνεται αναγκαστική απαλλοτρίωση και ακολουθεί η αποζημίωση» λέει ο κ. Α-
φέντης. Υπογραμμίζει δε πως ο Νομός Φωκίδας είναι χαρακτηρισμένος μεταλλευτικός, δηλαδή αν και οι άλλες δραστηριότητες δεν απαγορεύονται, επί της ουσίας αποτρέπονται, καθώς όπως αναφέρει: «Ποιος θα μπορούσε να κάνει π.χ. μια επένδυση ή να φτιάξει ένα σπίτι κάπου, όπου εν δυνάμει δεν του ανήκει, μια και θα είναι εν δυνάμει στην
ιδιοκτησία μιας μεταλλευτικής εταιρείας, κάτι που μπορεί να μην το ξέρει ποτέ;».
Κύρια αιτήματα της Κίνησης είναι μεταξύ άλλων να σταματήσουν οι υπαίθριες εξορυκτικές
εκμεταλλεύσεις και οι εκμεταλλεύσεις σε δάση και περιοχές Natura, να απομακρυνθούν άμεσα όλα τα στείρα-μπάζα και να συσταθεί Φορέας Διαχείρισης των περιοχών Natura. «Από εκεί και πέρα πρέπει να λειτουργήσουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί» τονίζει ο κ. Αφέντης, προσθέτοντας πως «αυτό δεν είναι μομφή κατά αμελών ή κακών υπαλλήλων,
αλλά π.χ. υπάρχει η Επιθεώρηση Μεταλλείων Νοτίου Ελλάδας, της οποίας το προσωπικό δεν επαρκεί για να κάνει σωστή δουλειά ούτε στο 5% με 10% των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στην περιοχή». Όσον αφορά το ζήτημα των υφιστάμενων εκμεταλλεύσεων που δεν έχουν αποκατασταθεί, υπογραμμίζει πως ανεξαρτήτως του πρότερου καθεστώτος (μέχρι κάποια περίοδο οι εταιρείες κατέβαλλαν ποσά για αποκαταστάσεις στο Δημόσιο, τα οποία δεν αξιοποιήθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση) οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να αναλάβουν τη χρηματοδότηση αυτών των αποκαταστάσεων μέσω μελετών από έγκριτους φορείς, διαδικασία που και θέσεις εργασίας θα δημιουργήσει στην τοπική κοινωνία και το βουνό θα βοηθήσει να βρει μέρος από τον παλιό του εαυτό.
http://www.citypress.gr/freesunday/PDF/106/20.pdf

   iteanet