Ακούγεται περίεργο …αλλά είναι αλήθεια! Ο συνδετήρας χρησιμοποιήθηκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως σύμβολο μίας μη-βίαιης, ήπιας αντίστασης και μάλιστα στην Νορβηγία.
Για την ιστορία
Το 1940, λίγους μήνες μετά την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Αδόλφος Χίτλερ ήξερε ότι, εάν ήθελε να έχει μία ελπίδα να κερδίσει τον πόλεμο, έπρεπε με κάποιον τρόπο να “σπάσει” τον αποκλεισμό της Γερμανίας από τους Συμμάχους.
Γι' αυτόν τον λόγο στράφηκε προς την Νορβηγία. Ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα, αλλά
ο έλεγχος των νορβηγικών υδάτων θα έκανε την μεταφορά αγαθών στην Γερμανία πιο εύκολη. Η Νορβηγία είχε ουδέτερη στάση απέναντι στον πόλεμο, αλλά ο Χίτλερ δεν μπορούσε να αφήσει ένα τόσο μικρό πράγμα, όπως η ουδετερότητα, να τον σταματήσει.
Μετά από μερικούς μήνες αγώνα, οι Γερμανοί τα κατάφεραν, απομακρύνοντας τα Συμμαχικά στρατεύματα. Μαζί τους εξορίστηκαν τόσο η κυβέρνηση όσο και η βασιλική οικογένεια, που αναγκάστηκαν να κυβερνούν την χώρα από την Αγγλία. Σε όλη αυτή την περίοδο οι κάτοικοι βρίσκονταν υπό γερμανική κατοχή.Με την κυβέρνηση της χώρας να βρίσκεται μακρυά, οι Γερμανοί προσπάθησαν να εξαλείψουν τη νορβηγική κουλτούρα και να την αντικαταστήσουν με τα ναζιστικά ιδεώδη. Οι καθηγητές αναγκάστηκαν να ενταχθούν στο κόμμα των ναζιστών και να διδάσκουν στις τάξεις τους τον ναζισμό, ενώ η εκκλησία έπρεπε να πείσει τους πιστούς να έχουν “υπακοή στον ηγέτη και το κράτος”.Σύντομα, ψηφίστηκε η αντί-εβραϊκή νομοθεσία. Οι μαζικές εκτελέσεις δεν ήταν σπάνιο φαινόμενο, όμως γίνονταν σε μικρότερη κλίμακα σε σχέση με τα αποτρόπαια που συνέβαιναν σε άλλες περιοχές της Ευρώπης. Οι Νορβηγοί αναγκάστηκαν να ζουν με τους Γερμανούς. Μέχρι το 1945, 400.000 γερμανικά στρατεύματα ήλεγχαν περίπου 4 εκατομμύρια κατοίκους.
Η πρώτη εμφάνιση
Ήταν το φθινόπωρο του 1940, όταν φοιτητές του Πανεπιστημίου του Όσλο ξεκίνησαν να φορούν συνδετήρες στο πέτο τους σαν ένα μη-βίαιο σύμβολο της αντίστασης, της ενότητας και της εθνικής περηφάνιας.
Τα σύμβολα που σχετίζονταν με την βασιλική οικογένεια και το κράτος είχαν ήδη απαγορευτεί και γι' αυτό οι φοιτητές έψαχναν έναν εύκολο και έξυπνο τρόπο να προβάλλουν την απόρριψη της ναζιστικής ιδεολογίας.
Εκτός από τον συνδετήρα στο πέτο, έφτιαχναν βραχιόλια και άλλα κοσμήματα από συνδετήρες, που συμβόλιζαν τη δέσμευση όλων των Νορβηγών για την αντιμετώπιση των αντιξοοτήτων.
Γιατί, όμως, ο συνδετήρας;
Εκτός από την ιδέα ότι ο συνδετήρας συνδέει πράγματα μεταξύ τους, επιλέχθηκε σαν σύμβολο της αντίστασης, εν μέρει, επειδή πολλοί άνθρωποι πίστευαν, λανθασμένα βέβαια, ότι εφευρέτης του συνδετήρα ήταν ο Νορβηγός Johan Vaaler. Και είχαν αυτή τη πεποίθηση, επειδή ο Vaaler είχε λάβει το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τον συνδετήρα του στην Γερμανία, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1901, παρ' όλο που τα διπλώματα αυτά δεν είχαν ισχύ στην Νορβηγία. Το πρόβλημα ήταν, ότι ο Vaaler δεν είχε εφεύρει πραγματικά το αντικείμενο που ονομάζεται συνδετήρας. Όταν παρουσίασε το δικό του σχέδιο, ο συνδετήρας ήταν ήδη ιδιαίτερα δημοφιλής σε όλη την Ευρώπη. 
Σύμφωνα με το σχέδιό του, τα έγγραφα έμπαιναν στον συνδετήρα αν τραβούσε κανείς λίγο το εξωτερικό σύρμα και έσπρωχνε ελαφρά τα χαρτιά (κάθετα), έτσι ώστε το υπόλοιπο κομμάτι του συνδετήρα να περισσεύει σε γωνία 90 μοιρών. Αυτό ήταν απαραίτητο λόγω της έλλειψης δεύτερου βρόχου, που θα συγκρατούσε σωστά τα χαρτιά.
Φυσικά, το σχέδιο αυτό δεν κρατούσε τα χαρτιά πολύ καλά, γιατί είχε μεγάλη σημασία η ελαστικότητα του σύρματος. Ο συνδετήρας, όπως τον ξέρουμε σήμερα, ο λεγόμενος Gem, με τους δύο βρόχους βοηθά πολύ περισσότερο τα έγγραφα να μένουν ενωμένα.
Ο συνδετήρας του Vaaler δεν κατασκευάστηκε, ούτε πωλήθηκε ποτέ. Και τα διπλώματά του μετά από λίγο καιρό έληξαν. Παρ' όλα αυτά πολλές εγκυκλοπαίδειες λανθασμένα ορίζουν τον Vaaler σαν εφευρέτη του συνδετήρα. 
Μάλιστα, υπάρχει και άγαλμα προς τιμή του (βλ. φωτογραφία), που φτιάχτηκε το 1989. Το περίεργο είναι ότι δεν είναι αυτός ο συνδετήρας που σχεδίασε, αλλά ο Gem που όλοι ξέρουμε. Επίσης, υπάρχει και αναμνηστικό γραμματόσημο που πάλι, όμως, απεικονίζει τον Gem.
Παρά τα παραπάνω, η ιδέα ότι ο συνδετήρας ήταν δημιούργημα Νορβηγού, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το αντικείμενο αυτό συνέδεε πράγματα μεταξύ τους, ήταν φθηνό και εύκολα το έβρισκε κανείς, το καθιστούσαν το τέλειο σύμβολο για μία μη βίαιη, ήπια αντίσταση στη Νορβηγία.
-->
Με τον καιρό, βέβαια, οι Γερμανοί κατάλαβαν ότι οι Νορβηγοί φορούσαν συνδετήρες σαν σύμβολο αντίστασης και πολύ σύντομα αποτέλεσε ποινικό αδίκημα.Συντάκτης: Αρόη ΑθανασοπούλουΑπό το pathfinder
No comments:
Post a Comment