Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΩΡΙΔΑΣ - ΜΑΧΕΣ ΣΤΑ ΤΡΙΖΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΝΤΑΓΙΟΥ .

ΜΑΧΕΣ ΣΤΑ ΤΡΙΖΟΝΙΑ .

Στο νησάκι Τριζόνια , οι Τούρκοι είχαν αποθηκέψει τροφές και πολεμοφόδια , το Μάιο του 1827 επιτέθηκαν οι Έλληνες να τους τα πάρουν . Νέα μάχη έγινε εδώ πάλι , στις 11 Οκτωβρίου του 1828 , δυό χιλιαρχίες και μιά πεντακοσαρχία , υπό τους Κίτσο Τζαβέλλα , Γιαννάκη Στράτο και Νικόλα Τζαβέλλα , πήραν διαταγή απ' τα Μέγαρα που ήταν στρατοπεδευμένοι , να πάνε να καταλάβουν τη Ναύπακτο το τελευταίο φρούριο που είχαν ακόμα οι Τούρκοι στην κατοχή τους .
Με πλεούμενα βγήκαν στις ακτές της Σεργούλας και από κει πήγαν στα Τριζόνια όπου ξέκαναν όσους Τούρκους βρήκαν εκεί . Μετά ανέβηκαν και έδωσαν τις μάχες στη Άμπλιανη , Αμόρανη κλπ .
Στη Λομποτινά , ο Τζαβέλλας σκότωσε τον φοβερό Αχμέτ Πρεβεντίστα .

ΜΑΧΗ ΣΤΗΝ ΠΕΝΤΑΓΙΟΥ .

Μετά τη πτώση του Μεσολογγιού , 10-4-1826 , μιά ομάδα πολεμιστών απ' αυτούς που γλύτωσαν , υπό τον Νικ.Κασομούλη , κατέφυγαν στη Λομποτινά όπου ήταν ο Καραισκάκης άρρωστος .
Ο ίδιος ο Κασομούλης γράφει σχετικά :
" Στη Λομποτινά καμίαν περιποίησιν δεν είδαμε . Στις 19 Απριλίου ξεκινήσαμε από τη Λομποτινά και το εσπέρας εφτάσαμε εις Πενταγιούς Λιδωρικίου . Μ' όλον οπού και ετούτοι , ( οι χωρικοί ) , τα πράγματά των τα είχαν σηκωμένα από τας οικίας των ήλθαν όλοι οι οικοδεσπόται με ταις φαμελιές των και μας έφεραν από ό,τι είχεν ο καθείς , ψωμί , τυρί , φαγί , κρασί και όλην την νύκτα συνελλυπούμεθα στην κατάστασίν μας και τα δεινά μας .
Ο Δήμος Σκαλτσάς ευρισκόμενος εις το χωρίον Γρανίτσα , επάνω από του Σκορδά το χάνι είχε σφαχτά μαζεμένα από εισφοράν και ανθρώπους διορισμένους να μας χορηγούν ό,τι ζητήσωμε . Μας έστειλαν και 4 αρνιά ψημένα , τυρί και ψωμί . Το εσπέρας 20 εκοιμήθημεν εις το Λιδωρίκι . Εκείνο όμως ήτο όλως κενόν από χρόνων ".
Ο Κιουταχής όμως , μετά τη νίκη του στο Μεσολόγγι θέλησε να ξεμπερδεύει μιά και καλή και με τη Δωρίδα και αποφασίζει να χτυπήσει τα ορεινά από Πενταγιού και πάνω . Επικεφαλής 2.οοο Τούρκων φεύγει από Λομποτινά και φτάνει στην Πενταγιού . Μαζί του πολέμαγε τους Έλληνες και ο...Σαφάκας ! που είχε προσκυνήσει .Επικεφαλής των Ελλήνων ήταν οι Ράγκος και Τζόγας . Έγινε μάχη φοβερή όπου οι Τούρκοι αποδιώχτηκαν προς το ποτάμι Κόκκινος και σταμάτησαν στου Σκορδά το χάνι , το γνωστό στις μέρες μας Χάνι Καραπιστόλη . Εκεί όμως τους χτυπάει ο Σκαλτσάς και γέμισε το ποτάμι κουφάρια και λαβωμένους .
Στην Πενταγιού οι Τούρκοι είχαν 46 σκοτωμένους και 8 αιχμαλώτους , έχασαν και πολλά άλογα φορτωμένα .
Η μάχη έγινε στις 30 Ιουλίου 1826 .

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι......