Δυό απ' τους καλύτερους μουσικούς της περιοχής μας , ο Γιώργος Πανάγος και ο Θανάσης Πίτσιος ( Φαλιαμπάρας ) , ρεμβάζοντας στο μπαλκόνι του Πιτσέικου σπιτιού στο Βελούχι .
Στην δυάδα έχει προστεθεί κι' ο Γιάννης Μπίρπος , από Αμυγδαλιά .
Μιά..τυπική Λιδορικιώτικη κομπανία , σε..πλήρη δράση . Από αριστερα , Θαν .Πίτσιος , κλαρίνο , Μαργώνης , βιολί , Λαίνης , κλαρίνο , η...Μαρία..Κάλλας , ο Σπ. Κακόπουλος , σαντούρι κι' ο Γιώργος Πανάγος , λαούτο .ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΧΤΕΣ .
Στο β' μέρος της αναφοράς μας στη μουσική μας παράδοση , θα προσπαθήσουμε να σας δώσουμε μιά εικόνα-περιγραφή των οργάνων που χρησιμοποιούνταν στην περιοχή μας αλλά και τους οργανοπαίχτες μας , σημαντική βοήθειά μας σ' αυτή την προσπάθεια , η πτυχιακή εργασία μιας Λιδορικιωτοπούλας , εκ..μητρός , της Κατερίνας Ακαρέπη , εγγονής μιάς αγαπητής Λιδορικιώτισσας φίλης , της Ταρανοκατερίνης , χήρας του Θύμιου Γεωργουσόπουλου , απ' το Γυφτομαχαλά , που σπούδασε μουσικολογία στο Πανεπιστήμιο Κέρκυρας , και τώρα κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Oklahoma Yniversity όπου ο σύζυγός της , Κώστας Καραθανάσης , μουσικολόγος κι' αυτός , διδάσκει , είναι τα αγαπημένα μας παιδιά απ' το...Norman , που αναφέρουμε καμμιά φορά και φυσικά το...εννοούμε...
Η ντόπια λοιπόν ..ορχήστρα , η " ζυγιά " όπως λεγόταν , στα Λιδορικιώτικα θα την ακούσετε χωρίς το...υ , δηλαδή..ζγιά , μέχρι την εποχή του μεσοπολέμου , (1920) , περίπου , είχε συνήθως δυό βασικά ΄οργανα , το ζουρνά και το νταούλι , καμμιά φορά εμπλουτιζόταν και με δεύτερο ζουρνά η και φλογέρα , σπάνια δε την ..ορχήστρα συνόδευε και ταμπουράς , είναι γνωστή δε η έκφραση " καραμούζις κι..τούμπανου " που..συνοπτικά κάνει την ..παρουσίαση μιάς τοπικής μας ορχήστρας .
Το γνωστό μας κλαρίνο , άρχισε να μπαίνει στη μουσική...ζωή μας στις αρχές του 20ου αιώνα , ενώ γύρω στα 1920 ,γίνεται ευρύτερα γνωστό και μπαίνει σαν βασικό όργανο στην ορχήστρα που τώρα πιά λέγεται " κομπανία " , αντικαθιστώντας τη "ζυγιά " . Μιά...αξιοπρεπής κομπανία , περιλάμβανε κλαρίνο , λαούτο , σαντούρι και βιολί , και ανάλογα με τις ..ανάγκες , μπορεί να υπήρχαν δυό κλαρίνα η να έλειπε το βιολί η το σαντούρι . Ο ζουρνάς παραμερίστηκε απ' το κλαρίνο , που έχει μεγαλύτερες εκφραστικές δυνατότητες και είναι πιό μελωδικό , και τα διάφορα στολίδια του κλαριντζή , τα τσαλίμια , συνήθως παρασύρουν και τον τραγουδιστή σε ανάλογες φωνητικές τεχνικές , δίνοντας έτσι στο τραγούδι μιά διαφορετική φόρμα απ' ότι είχε παλιά , που ήταν πιό απλό χωρίς πολλά στολίδια και τερτίπια , αυτό έιναι απόλυτα αισθητό όταν ακούσει κανείς το ίδιο τραγούδι σε παλιές και πιό νέες εκτελέσεις , δεν είναι δε τυχαίο το γεγονός ότι ακούμε να λένε γιά ορισμένα πιό καινούρια δημοτικά τραγούδια , ότι..γυφτοφέρνουν , είναι μιά πραγματικότητα .
άλλο όργανο που εμφανιζόταν παλιότερα , συνήθως στους τσοπάνηδες ήταν η φλογέρα ( φλουέρα ) , ήταν όργανο-συντροφιά των τσοπάνηδων , ακόμα και στις ώρες του τσοπανέματος , όταν αυτοί έκαναν κάπου-κάπου και μουσικά..διαλείμματα , η φλογέρα παιζόταν συνήθως μόνη της , σπάνια δε συνοδευόταν κι' από νταούλι .
Οι μουσικοί-οργανοπαίχτες , της ζυγιάς αλλά και της κομπανίας , ήταν συνήθως αυτοδίδακτοι , είχαν..άγνοια..μουσικής που λέμε , και στηρίζονταν πάντα στο μουσικό τους ..ένστικτο , παίζαν με το..αυτί όπως συνηθίζετε να λέγεται , και οι περισσότεροι γίνονταν οργανοπαίχτες ακολουθώντας , κυρίως , την οικογενειακή παράδοση η μερικές φορές από..μεράκι .
Στις αρχές του 20ου αιώνα , οι οργανοπαίχτες-μέλη της ζυγιάς , ήταν κυρίως γύφτοι , και ειδικότερα στην περιοχή μας , η..συνήθης σύνθεση της ζυγιάς αποτελούνταν από μέλη της ..γνωστής..μουσικής οικογένειας του..." γυφτο- Ταραμπούρα ". Καραμούζα έπαιζε ο " Γυφτογιώργης " , που..χάλαγε κόσμο την εποχή εκείνη , κι' όταν ερχόταν στο Λιδορίκι και είχαν χορό τις Κυριακές , συνήθως , κατέβαιναν ακόμα κι' οι τσοπάνηδες , ν' ακούσουν το Γυφτογιώργη και να ..ξεδώσουν...
H δημοτική μουσική λοιπόν της περιοχής μας , αλλά και όλης σχεδόν στης Ελλάδας , από παλιά ήταν..στα χέρια γύφτων , και ίσως και να ήταν αυτός ο κυριότερος λόγος που οι ντόπιοι δεν ..έμπαιναν στο επάγγελμα του μουσικού , αφού ήταν απαξιωμένο στη συνέιδηση του λαού όπως άλλωστε και όλα τα..σχετικά με την ..καλλιτεχνία επαγγέλματα , όπως του ηθοποιού , του τραγουδιστή , και δεν είναι μακρινή η επόχή που στα χωριά μας τις τραγουδίστριες και τις ηθοποιούς τις έλεγαν...πριμαντόνες η πιρμαντόνες , υποννοώντας ( χωρίς φυσικά να γνωρίζουν την έννοια και την προέλευση της λέξης ) ..ελαφρότητα ήθους , ενώ γιά τους αντίστοιχους άνδρες είχαν..βαρύτερους χαρακτηρισμούς . Οι πιό ξακουστοί λοιπόν , τότε οργανοπαίχτες , τα καλύτερα νταούλια και οι καλύτεροι ζουρνάδες ήταν γύφτοι , σιγά -σιγά όμως άρχισαν να μπαίνουν στον κλάδο και ντόπιοι , που κατά κύριο επάγγελμα ήταν γεωργοί , κτηνοτρόφοι , και συμπλήρωναν το εισόδημά τους ενασχολούμενοι με τη μουσική , της οποίας φυσικά και είχαν ..πλήρη άγνοια , κι' έτσι άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες κομπανίες με ντόπιους μουσικούς .
Στο Λιδορίκι οι πιό γνωστοί μουσικοί , προπολεμικά και μέχρι και τις δεκαετί ες 50 - 60 ήταν : κλαρίνο , Αθαν. Πίτσιος ( Φαλιαμπάρας ) , απ' το Κάλλιο , Δημ. Κάρμας , απ' το Σεβεδίκο , Δημ. Λύτρας , από Καρούτες , Χαραλ. Κατράπας , από Μαλανδρίνο , Ανδρέας Τσέλλος , από Πεντεόρια , Θ. Αγαπητός , από Αγία Ευθυμία και Λαίνης .
Βιολί , Γιάννης Μπίρπος , από Αμυγδαλιά , Κ.Κακόπουλος , από Σκαλούλα , Μαργώνης , από Κολοπετινίτσα . Σαντούρι , Σπυρ. Κακόπουλος , από Σκαλούλα , κιθάρα-λαούτο , Γιώργος Πανάγος , από Λιδορίκι , Κώστας Κάρμας , από Σεβεδίκο . Με το χρόνο βέβαια , ανανεωνόταν το..ανθρώπινο δυναμικό του μουσικού κλάδου της περιοχής , αποχωρούσαν οι παλιότεροι και έμπαιναν νέοι στο επάγγελμα , όπως , ο Γιώργος Κλώσσας , από Λιδορίκι , κλαρίνο , ο Δημ. Καφέτσης , από Λιδορίκι , κιθάρα-λαούτο , και οι Σιδηροπουλαίοι , αδέρφια απ' τις Καρούτες , κλαρίνο και σαντούρι .
Στον τόπο μας ο...πρωταγωνιστής της κομπανίας είναι πάντα το κλαρίνο , κι' όλα τ'άλλα όργανα έρχονται...δευτερότερα , όπως στα νησιά είναι το βιολί , χαρακτηριστικό είναι το ότι εδώ , όταν θέλουν να πούν πως έχει όργανα , λένε έχει..κλαρίνα , αντίθετα στα νησιά λένε , έχει βιολιά , πάντως παντού , πιστεύω , επικρατούν οι ίδιες συνθήκες , οι οργανοπαίχτες π.χ. ασχολούνται και με..χίλιες δυό άλλες δουλειές , θυμάμαι στη Τζιά , είχα πάει γιά δουλειά της ΑΤΕ , και γνώρισα τον Γραμματέα του Συν/σμού , που ήταν , υδραυλικός , αγρότης , μελισσοκόμος και το βράδυ , που μούκαναν..ραβαίσι , δηλαδή γλέντι με όργανα , με βιολιά , διαπίστωσα ότι ήταν και...βιολιτζής , και μάλιστα το..πρώτο βιολί της ορχήστρας , φυσικά δεν υπήρχε δεύτερο....
Επίσης χρήσιμο είναι να αναφέρουμε πως οι οργανοπαίχτες είχαν ..δικούς τους κώδικες επικοινωνίας ακόμα και στην καθημερινότητά τους , κυρίως όμως κατά τη διάρκεια της δουλειάς , στο πάλκο , 'οπως , κατά κανόνα , διέφεραν και ως προς τον τρόπο ζωής τους αλλά και την συμπεριφορά , παλιοί οργανοπαίχτες διηγούνται διάφορες σπαρταριστές ιστορίες , γύρω απ' το επάγγελμά τους , απίθανες , αξίζει κάποια φορά να τις..θυμηθούμε......μιά άλλη όμως φορά...καλό Σαββατόβραδο , απ' το Λιδορίκι μέ..αγάπη......Κ.-
Στο β' μέρος της αναφοράς μας στη μουσική μας παράδοση , θα προσπαθήσουμε να σας δώσουμε μιά εικόνα-περιγραφή των οργάνων που χρησιμοποιούνταν στην περιοχή μας αλλά και τους οργανοπαίχτες μας , σημαντική βοήθειά μας σ' αυτή την προσπάθεια , η πτυχιακή εργασία μιας Λιδορικιωτοπούλας , εκ..μητρός , της Κατερίνας Ακαρέπη , εγγονής μιάς αγαπητής Λιδορικιώτισσας φίλης , της Ταρανοκατερίνης , χήρας του Θύμιου Γεωργουσόπουλου , απ' το Γυφτομαχαλά , που σπούδασε μουσικολογία στο Πανεπιστήμιο Κέρκυρας , και τώρα κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Oklahoma Yniversity όπου ο σύζυγός της , Κώστας Καραθανάσης , μουσικολόγος κι' αυτός , διδάσκει , είναι τα αγαπημένα μας παιδιά απ' το...Norman , που αναφέρουμε καμμιά φορά και φυσικά το...εννοούμε...
Η ντόπια λοιπόν ..ορχήστρα , η " ζυγιά " όπως λεγόταν , στα Λιδορικιώτικα θα την ακούσετε χωρίς το...υ , δηλαδή..ζγιά , μέχρι την εποχή του μεσοπολέμου , (1920) , περίπου , είχε συνήθως δυό βασικά ΄οργανα , το ζουρνά και το νταούλι , καμμιά φορά εμπλουτιζόταν και με δεύτερο ζουρνά η και φλογέρα , σπάνια δε την ..ορχήστρα συνόδευε και ταμπουράς , είναι γνωστή δε η έκφραση " καραμούζις κι..τούμπανου " που..συνοπτικά κάνει την ..παρουσίαση μιάς τοπικής μας ορχήστρας .
Το γνωστό μας κλαρίνο , άρχισε να μπαίνει στη μουσική...ζωή μας στις αρχές του 20ου αιώνα , ενώ γύρω στα 1920 ,γίνεται ευρύτερα γνωστό και μπαίνει σαν βασικό όργανο στην ορχήστρα που τώρα πιά λέγεται " κομπανία " , αντικαθιστώντας τη "ζυγιά " . Μιά...αξιοπρεπής κομπανία , περιλάμβανε κλαρίνο , λαούτο , σαντούρι και βιολί , και ανάλογα με τις ..ανάγκες , μπορεί να υπήρχαν δυό κλαρίνα η να έλειπε το βιολί η το σαντούρι . Ο ζουρνάς παραμερίστηκε απ' το κλαρίνο , που έχει μεγαλύτερες εκφραστικές δυνατότητες και είναι πιό μελωδικό , και τα διάφορα στολίδια του κλαριντζή , τα τσαλίμια , συνήθως παρασύρουν και τον τραγουδιστή σε ανάλογες φωνητικές τεχνικές , δίνοντας έτσι στο τραγούδι μιά διαφορετική φόρμα απ' ότι είχε παλιά , που ήταν πιό απλό χωρίς πολλά στολίδια και τερτίπια , αυτό έιναι απόλυτα αισθητό όταν ακούσει κανείς το ίδιο τραγούδι σε παλιές και πιό νέες εκτελέσεις , δεν είναι δε τυχαίο το γεγονός ότι ακούμε να λένε γιά ορισμένα πιό καινούρια δημοτικά τραγούδια , ότι..γυφτοφέρνουν , είναι μιά πραγματικότητα .
άλλο όργανο που εμφανιζόταν παλιότερα , συνήθως στους τσοπάνηδες ήταν η φλογέρα ( φλουέρα ) , ήταν όργανο-συντροφιά των τσοπάνηδων , ακόμα και στις ώρες του τσοπανέματος , όταν αυτοί έκαναν κάπου-κάπου και μουσικά..διαλείμματα , η φλογέρα παιζόταν συνήθως μόνη της , σπάνια δε συνοδευόταν κι' από νταούλι .
Οι μουσικοί-οργανοπαίχτες , της ζυγιάς αλλά και της κομπανίας , ήταν συνήθως αυτοδίδακτοι , είχαν..άγνοια..μουσικής που λέμε , και στηρίζονταν πάντα στο μουσικό τους ..ένστικτο , παίζαν με το..αυτί όπως συνηθίζετε να λέγεται , και οι περισσότεροι γίνονταν οργανοπαίχτες ακολουθώντας , κυρίως , την οικογενειακή παράδοση η μερικές φορές από..μεράκι .
Στις αρχές του 20ου αιώνα , οι οργανοπαίχτες-μέλη της ζυγιάς , ήταν κυρίως γύφτοι , και ειδικότερα στην περιοχή μας , η..συνήθης σύνθεση της ζυγιάς αποτελούνταν από μέλη της ..γνωστής..μουσικής οικογένειας του..." γυφτο- Ταραμπούρα ". Καραμούζα έπαιζε ο " Γυφτογιώργης " , που..χάλαγε κόσμο την εποχή εκείνη , κι' όταν ερχόταν στο Λιδορίκι και είχαν χορό τις Κυριακές , συνήθως , κατέβαιναν ακόμα κι' οι τσοπάνηδες , ν' ακούσουν το Γυφτογιώργη και να ..ξεδώσουν...
H δημοτική μουσική λοιπόν της περιοχής μας , αλλά και όλης σχεδόν στης Ελλάδας , από παλιά ήταν..στα χέρια γύφτων , και ίσως και να ήταν αυτός ο κυριότερος λόγος που οι ντόπιοι δεν ..έμπαιναν στο επάγγελμα του μουσικού , αφού ήταν απαξιωμένο στη συνέιδηση του λαού όπως άλλωστε και όλα τα..σχετικά με την ..καλλιτεχνία επαγγέλματα , όπως του ηθοποιού , του τραγουδιστή , και δεν είναι μακρινή η επόχή που στα χωριά μας τις τραγουδίστριες και τις ηθοποιούς τις έλεγαν...πριμαντόνες η πιρμαντόνες , υποννοώντας ( χωρίς φυσικά να γνωρίζουν την έννοια και την προέλευση της λέξης ) ..ελαφρότητα ήθους , ενώ γιά τους αντίστοιχους άνδρες είχαν..βαρύτερους χαρακτηρισμούς . Οι πιό ξακουστοί λοιπόν , τότε οργανοπαίχτες , τα καλύτερα νταούλια και οι καλύτεροι ζουρνάδες ήταν γύφτοι , σιγά -σιγά όμως άρχισαν να μπαίνουν στον κλάδο και ντόπιοι , που κατά κύριο επάγγελμα ήταν γεωργοί , κτηνοτρόφοι , και συμπλήρωναν το εισόδημά τους ενασχολούμενοι με τη μουσική , της οποίας φυσικά και είχαν ..πλήρη άγνοια , κι' έτσι άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες κομπανίες με ντόπιους μουσικούς .
Στο Λιδορίκι οι πιό γνωστοί μουσικοί , προπολεμικά και μέχρι και τις δεκαετί ες 50 - 60 ήταν : κλαρίνο , Αθαν. Πίτσιος ( Φαλιαμπάρας ) , απ' το Κάλλιο , Δημ. Κάρμας , απ' το Σεβεδίκο , Δημ. Λύτρας , από Καρούτες , Χαραλ. Κατράπας , από Μαλανδρίνο , Ανδρέας Τσέλλος , από Πεντεόρια , Θ. Αγαπητός , από Αγία Ευθυμία και Λαίνης .
Βιολί , Γιάννης Μπίρπος , από Αμυγδαλιά , Κ.Κακόπουλος , από Σκαλούλα , Μαργώνης , από Κολοπετινίτσα . Σαντούρι , Σπυρ. Κακόπουλος , από Σκαλούλα , κιθάρα-λαούτο , Γιώργος Πανάγος , από Λιδορίκι , Κώστας Κάρμας , από Σεβεδίκο . Με το χρόνο βέβαια , ανανεωνόταν το..ανθρώπινο δυναμικό του μουσικού κλάδου της περιοχής , αποχωρούσαν οι παλιότεροι και έμπαιναν νέοι στο επάγγελμα , όπως , ο Γιώργος Κλώσσας , από Λιδορίκι , κλαρίνο , ο Δημ. Καφέτσης , από Λιδορίκι , κιθάρα-λαούτο , και οι Σιδηροπουλαίοι , αδέρφια απ' τις Καρούτες , κλαρίνο και σαντούρι .
Στον τόπο μας ο...πρωταγωνιστής της κομπανίας είναι πάντα το κλαρίνο , κι' όλα τ'άλλα όργανα έρχονται...δευτερότερα , όπως στα νησιά είναι το βιολί , χαρακτηριστικό είναι το ότι εδώ , όταν θέλουν να πούν πως έχει όργανα , λένε έχει..κλαρίνα , αντίθετα στα νησιά λένε , έχει βιολιά , πάντως παντού , πιστεύω , επικρατούν οι ίδιες συνθήκες , οι οργανοπαίχτες π.χ. ασχολούνται και με..χίλιες δυό άλλες δουλειές , θυμάμαι στη Τζιά , είχα πάει γιά δουλειά της ΑΤΕ , και γνώρισα τον Γραμματέα του Συν/σμού , που ήταν , υδραυλικός , αγρότης , μελισσοκόμος και το βράδυ , που μούκαναν..ραβαίσι , δηλαδή γλέντι με όργανα , με βιολιά , διαπίστωσα ότι ήταν και...βιολιτζής , και μάλιστα το..πρώτο βιολί της ορχήστρας , φυσικά δεν υπήρχε δεύτερο....
Επίσης χρήσιμο είναι να αναφέρουμε πως οι οργανοπαίχτες είχαν ..δικούς τους κώδικες επικοινωνίας ακόμα και στην καθημερινότητά τους , κυρίως όμως κατά τη διάρκεια της δουλειάς , στο πάλκο , 'οπως , κατά κανόνα , διέφεραν και ως προς τον τρόπο ζωής τους αλλά και την συμπεριφορά , παλιοί οργανοπαίχτες διηγούνται διάφορες σπαρταριστές ιστορίες , γύρω απ' το επάγγελμά τους , απίθανες , αξίζει κάποια φορά να τις..θυμηθούμε......μιά άλλη όμως φορά...καλό Σαββατόβραδο , απ' το Λιδορίκι μέ..αγάπη......Κ.-
No comments:
Post a Comment