Λιδωρίκι: Η ΠΡΩΤΗ ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΠΕΝΤΑΓΙΩΤΙΣΣΑΣ

14.11.10

Η ΠΡΩΤΗ ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΠΕΝΤΑΓΙΩΤΙΣΣΑΣ

Η Πενταγιού ...

Απ' τα " ΛΙΩΡΙΚΙΩΤΙΚΑ " του 1983 , του Γιώργου Καψάλη , δανειζόμαστε ένα κομμάτι του γνωστού ηθοποιού Αρτέμη Μάτσα με τον τίτλο της επικεφαλίδας , αξίζει νομίζουμε τον κόπο να το διαβάσετε :

Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά

και στο Χρυσό κριάρια ,

και στης Μαρίας την ποδιά

σφάζονται παλικάρια .

Ακούγεται ακόμη το πασίγνωστο τούτο τραγούδι...Και το άκουσα με περισσότερη θέρμη τραγουδισμένο σ' ένα οδοιπορικό μου στα μέρη της Μαρίας Πενταγιώτισσας .

Καμαρώνουν οι τραγουδιστάδες και με το ίδιο καμάρι μ' αποκρίθηκαν σ' ερώτησή μου :

-- Ποιά είναι γι' αυτούς η Μαρία ; Ο θρύλος η η ιστορία ;

-- Η Μαρία είναι δικιά μας και πολλοί είναι οι συγγενείς της εδώ πέρα .

Δέχτηκα την απάντηση - γιατί όχι άλλωστε - και συνέχισα να τους βλέπω να χορεύουνε και να τραγουδάνε .

Η Μαρία Πενταγιώτισσα . Η επαναστάτρια ...Που γκρέμισε , σε μιά εποχή γεμάτη προλήψεις , κάθε πρόληψη , που ζήτησε τα δικαιώματά της όπως εκείνη το 'νοιωθε με το ένστικτό της .

Γράφτηκαν πολλά γιά τη " Μαρία Πενταγιώτισσα " . Έτσι το θέατρο δεν μπορούσε να μείνει αδιάφορο , σε μιά εποχή , μάλιστα , που έργα με το ύφος των δραματικών ειδυλλίων συγκινούσαν και γίνονταν " ναυαγοσωστικά " γιά τους περιοδεύοντες , ιδίως , θιάσους .

Η ΠΡΩΤΗ .

Η Αθήνα την πρωτοχειροκρότησε σαν θεατρικό έργο πρόζας στις 17 Ιουνίου του 1910 . Τη διασκευή την είχαν κάνει ο Α. Κυριακός και Τιμ. Σταθόπουλος .

Κι' απο κείνη τη στιγμή άρχισε και η πετυχημένη καριέρα της σ' όλη την Ελλάδα . Πολλές πρωταγωνίστριες του βθεάτρου μας έπαιξαν το ρόλο της Μαρίας Πενταγιώτισσας . Η φήμη των παρασκηνίων φέρνει στην πρώτη γραμμά τη Βιργινία διαμάντη , με τα όμορφα μακριά μαλλιά , αστέρι λίγο ργότερα του κινηματογράφου μας - και τη Μαρία Βεάκη με το μεγάλο δραματικό ταλέντο .

Το 1923 στο θέατρο " Κωστάκη " - εκεί που είναι η στάση Κωστάκη στη Λεωφ. Συγγρού - την ερμήνευς η όμορφη Κατίνα Καλουτά και το 1925 η Νίτσα Ρούσου , ηθοποιός με πολλές επιτυχίες , κ.α .

Αν τα πάθια και τα τατορθ΄ωματα της Μαρίας τραγουδήθηκαν και έγιναν θρύλος , πιό θρυλική όμως έμεινε στους καλλιτεχνικούς κύκλους η κινηματογραφική " Μαρία Πενταγιώτισσα " που σαν ταινία είναι μιά από τις σπαρταριστές σελίδες του κινηματογράφου μας και που αξίζει να την αφηγηθούμε .

Η ΜΠΕΡΤΑ .

Στην Αθήνα την πριν το 1930 βρισκόταν ένας γραφικός τύπος ο Αχιλλέας Μαδράς , που κυκλοφορούσε με μιά μπέρτα πάντα , ντύσιμο που το κράτησε ως το τέλος της ζωής του.

Ο ίδιος παρουσιαζόταν σαν ηθοποιός , παρτεναίρ της Σάρας Μπερνάρ .

Η φήμη - πόσο κακόγλωσση είναι καμιά ΄φορά - λέει ότι τη μόνη λέξη που επρόκειτο να πει σ'ένα έργο πλάι στην κορυφαία της Γαλλικής σκηνής , ήταν " Μεγαλειοτάτη " , που όμως δεν την είπε γιατί ήταν τελευταίος στη σειρά των κομπάρσων και σκεπάστηκαν τα λόγια του από τους άλλους . Μακάρι να μην ήταν έτσι...

Ο Μαδράς , λοιπόν , με πολλές φιλοδοξίες , ίδρυσε την " άγαξ φιλμ ", και άρχισε να γυρίζει έργα θεαματικά και με δράση . Έτσι διάλεξε τη " Μαρία Πενταγιώτισσα " που είχε επικαιρότητα από τις πολλαπλές δημοσιεύσεις στις εφημερίδες , αλλά και από τις θεατρικές παραστάσεις .

Τη Μαρία θα την ερμήνευε η γυναίκα του , η Φρίτα Πουπελίνα , μιά πολύ κοντή γυναικούλα που φόραγε σχεδόν κοθόρνους γιά να φτάσει τον παρτεναίρ της και που τη διαφήμισε ο Μαδράς σαν σταρ που ήρθε από το Χόλλυγουντ .

Ο Μαδράς κράτησε γιά τον εαυτό του το ρόλο του παπά Γαβριήλ . Αξίζει όμως ν' αναφέρουμε και τους άλλους ηθοποιούς στην ταινία .

Ήταν ο Αιμίλιος Βεάκης , ως λήσταρχος Λαμάρας , ο Εμμανουήλ Κοντιώτης , ως φύλακας , ο Κόκος ( σπουδαίος ηθοποιός ) ως δικαστής και ο Γιάννης Αλωνίτης .

Σύμφωνα με τις διαφημίσεις " εις την ταινίαν λαμβάνουν μέρος 25 επαγγελματίαι ηθοποιοί , 200 ερασιτέχναι . Η φρουρά του Προέδρου της Δημοκρατίας , 3.000 στρατιώται - 200 άλογα ".

Δ Ι Α Φ Η Μ Ι Σ Η .

Αντιγράφουμε τη διαφήμιση της ταινίας που είναι σπαρταριστή : " Η Μαρία Πενταγιώτισσα δεν είναι ούτε κολοσσός ούτε κανόνι του 42 ! Ούτε υπερκολοσσός ! Ούτε το θαύμα του αιώνος ! Ούτε υπερπαραγωγή ! Ούτε η πρώτη Ελληνική ταινία ! Ούτε SUPER-FILM !Ούτε δοκιμαστική ! Είναι Ν Τ Ο Π Ι Ο ΠΡΑΓΜΑ ! Έχει το εξαιρετικό : Πρώτον ότι τον Βασιλέα Όθωνα παίζει αξιωματικός της Προεδρικής φρουράς .

Δεύτερον ότι παίζει με τα πραγματικά ρούχα του Όθωνος .

Τρίτον , ότι οι σκηνές του παλατιού ετραβήχτησαν σε σαλόνια επί τούτου με τα αληθινά έπιπλα του Όθωνος , άτινα το Μουσείον ευγενώς παρεχώρησεν , καθώς και τον θρόνον και το σκήπτρον του 'Οθωνος . Επίσης και τα μόνα σωζόμενα από τη Βασίλισσα Αμαλία παιγνιόχαρτα .

Επιπλέον θα περουσιασθεί και ο κ. ΜΑΔΡΑΣ εις τον ρόλον του παπα- Γαβριήλ.

Θέλετε τώρα να διαβάσετε την υπόθεση του έργου , έτσι σπαρταριστά 'οπως την έγραψε ο Μαδράς ; Να κάποια αποσπάσματα :

" ....Από την Αράχωβα , ένα πρωινό κυνηγώντας ο Όθων με τον Γρίβα Γαρδικιώτη και τον Κολοκοτρώνη , φτάνουν έξω από ένα χωριουδάκι .Παρέκει δυό κοριτσάκια κρυμμένα μεσ' τα χαμόκλαδα μαζεύουν σαλιγκάρια . Το ντουφέκι του Βασιλιά στρέφεται στα χαμόκλαδα που κινούνται , πυροβολεί , κα;ι ενώ πηγαίνει να πάρει το θήραμα , βλέπει μιά κόρη που την πλήγωσε . Είναι η Μαρία στη οποία ο Όθων γιά το ελαφρό κακό που της έκανε της λέγει : " να πάρε αυτό , από ένα διαβάτη να τον θυμάσαι ".

Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά . Νταούλια παίζουν και κοκορέτσι μυρίζει ( άραγε το...μύριζαν και οι θεατές ; ) λεβεντόκορμα παληκάρια σέρνουν το χορό και λυγερές κοπέλες τρέχουνε στο μοναδικό νυφοπάζαρο την ημέρα του Πάσχα . Απ' το πανηγύρι αυτό δεν λείπει και η όμορφη Μαρία , η οποία έρχεται κρυφά από το σπίτι της με κάτι συγγενείς της .

Την παραζάλη του χορού παρακολουθούν με περιέργειαν ο Όθων και η Αμαλία . Ανέλπιστα η Μαρία αναγνωρίζει στο πρόσωπο του Βασιλιά τον άγνωστο διαβάτη . Ο Όθων αναγνωρίζει τη Μαρία , και στον ενθουσιασμό του λέγει στην Αμαλία : " Σ' αρέσει αυτό το λουλούδι , Αμαλίτσα μου , να το πάρουμε στο παλάτι ;". Η Αμαλία με γυναικείο εγωισμό του απαντά : " Έχουμε αρκετά λουλούδια στο Παλάτι μας ". ( Τι...διάλογος ! ) . Τον θρίαμβο της Μαρίας επισφραγίζει ο έρως του Τουρκάκη ο οποίοος στη μέθη του χορού δίνει το μαντήλι στη Μαρία να τη χορέψει. Η Μαρία χορεύει με τον Τουρκάκη....

Στο...Άγιο Όρος ζει ο παπα- Γαβριήλ , ο νουνός της Μαρίας που ύστερα από είκοσι χρόνια αποφάσισε να γυρίσει στο χωριό του να παντρέψει τη Μαρία . Ο έρως σπάζει τα σίδερα . Μιά νύχτα που λείπει ο αδερφός της ο Θανάσης , η Μαρία σπάζει το παράθυρο , ο Τουρκάκης σκαρφαλώνει , την κατεβάζει και τη σέρνει στον αχυρώνα , ο Θανάσης τους πιάνει και μ' ένα σκεπάρνι της κομματιάζει το κορμί της , ενώ ο Τουρκάκης χάνεται .

Η Ελλάς είναι ανάστατη , εθελοντικά και ανταρτικά σώματα μαζεύονται στα σύνορα .Σ' ένα τραπέζι γύρω ο πρωθυπουργός Κριεζής , ο υπουργός Στρατιωτικών Σκαρλάτος Σούτσος , ο Αρχιστράτηγος Χατζηπέτρος , ο Σπυρ.Καραισκάκης , ο Βασιλεύς Όθων και η Αμαλία αποφασίζουν την επανάσταση του 1853 παρά τη θέληση των Μεγάλων Δυνάμεων .

Όλοι φεύγουν γιά το μέτωπο ο παπά Γαβριήλ γυρίζει από χωριό σε χωριό και μ' ενθουσιαστικά λόγια τους παρακινεί και ένα πρωί η μετανοήσασα Μαρία , ντυμένη με την αθάνατη φουστανέλλα , με τα παληκάρια της πηγαίνει κι' αυτή στη φωνή της Πατρίδας ...Από το λήθαργο ξυπνάει και τους άλλους ληστάς , ο Νταβέλης με το μπουλούκι του φτάνει μαζί της στο στρατόπεδο του Θοδωράκη Γρίβα έξω απ' τη Λαμία....

Λ Ι Ο Ν Τ Α Ρ Ι .

Στο Κουτσουλιό η Μαρία πολεμάει σαν λιοντάρι στο πλευρό του Γρίβα , ένας παπάς σέρνει παρέκει , πέφτει πληγωμένος , είναι ο παπά Γαβριήλ που δεν την αφήνει από κοντά , πληγώνεται η Μαρία κι΄ο παπά Γαβριήλ , πεθαίνει στα χέρια της ψιθυρίζοντας : " Σώσε Μαρία την ψυχή σου " .

Η Μαρία γυρίζει στο ρημοκλήσι , αφοσιώνεται στο Θεό και τη μετάνοια , οι περιπέτειες όμως και οι ψυχικές ανεμοζάλες την κλονίζουν και μιά νύχτα σκοτεινή και βουρκωμένη που έρχεται στον τάφο του παπά Γαβριήλ , ξεψυχάει .

Και μαζί με το ηλιοβασίλεμα ( ..ενώ πριν ήταν...νύχτα ) βασιλεύει και ο ήλιος της Ρόύμελης , τον οποίον οι συγχωριανοί την ρίξουν στον περίγελο και την καταφρόνια του κόσμου με το τραγούδι που της έκαναν :

Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά

και στο Χρυσό κριάρια ,

και στης Μαρίας την ποδιά

σφάζονται παληκάρια .

Γιά να την φέρουν στην αθανασία και εις το κινηματογραφικό στούντιο της " Άγαξ Φιλμ " η οποία την εκινηματογράφησεν .

Αντιγράψαμε τη διαφήμιση - υπόθεση του έργου με την σύνταξη και τις εκφράσεις της . Είναι και έτσι ένα ντοκουμέντο....Είναι ακόμη μιά σπαρταριστή , αλλά μαζί και μιά αυθεντική σελίδα του κινηματογράφου μας , που οπωσδήποτε έχει κι' αυτή μιά θέση στην ιστορία των πρώτων ηρωικών χρόνων του όσο κι' αν σ' ένα περίπατο της Αμαλίας περνάει πλάι της το..ανύπερκτον - τότε - τραμ της Κολοκυνθούς , κι' όσο όταν βάλανε φωνή στην ταινία , άνοιγαν τα χείλη και η ομιλία..ακουγόταν πολύ αργότερα...

Ο Μαδράς , η Φρίτα Πουπελίνα και η Πενταγιώτισσά τους υπήρξαν οι γραφικοί τύποι μιάς εποχής που πρέπει να τους δούμε με συμπάθεια....

Αυτή λοιπόν ήταν η ιστορία της Μαρίας Πενταγιώτισσας κατά τον αξέχαστο..πρωταγωνιστή του κινηματογράφου Μαδρά , βέβαια το σενάριο είχε και κάποιες..ελλέιψεις , π.χ. στις διάφορες πολεμικές σκηνές , μαζί με τον...Κολοκοτρώνη , τον ..Καραισκάκη και τον..Όθωνα , δεν είδαμε ούτε τον...Λεωνίδα της Σπάρτης και τον...Αχιλλέα.....

Καλό σας βράδυ.............Κ.-

Για την παραπάνω ταινία , διαβάστε τα σχετικά στοιχεία .

Μαρία η Πενταγιώτισσα (1928)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Μαρία Πενταγιώτισσα

Σκηνοθέτης
Αχιλλέας Μαδράς

Σενάριο
Αχιλλέας Μαδράς

Πρωταγωνιστούν
Νένα Μάη
Αιμίλιος Βεάκης
Αχιλλέας Μαδράς
Βασίλης Αυλωνίτης

Πρώτη προβολή
1926

Η Μαρία Πενταγιώτισσα ήταν η τρίτη κατά σειρά, ελληνική ταινία μεγάλου μήκους, μετά την Γκόλφω και την κερένια κούκλα, και η δεύτερη της Αγάξ Φιλμ. Γυρίστηκε το 1928, αντί του 1926 που λανθασμένα φέρεται, σε σκηνοθεσία του Αχιλλέα Μαδρά. Έπαιζαν η Φρίντα Πουπελίνα (Νένα Μάη), ο Αιμίλιος Βεάκης και ο ίδιος ο Αχιλλέας Μαδράς. Η ταινία έχει θέμα την ζωή της Μαρίας Πενταγιώτισσας, θρυλικής "ηρωίδας" από την Φωκίδα. Ήταν αρχικά βωβή ταινία και προστέθηκε ήχος εκ των υστέρων. Στην ομιλούσα έκδοση, όλες οι φωνές που έχουν περαστεί, είναι του ίδιου του Μαδρά και της συζύγου του, Φρίντας Πουπελίνα. Στην ταινία αυτή κάνει και την πρώτη του Κινηματογραφική εμφάνιση ο ηθοποιός Βασίλης Αυλωνίτης.

Η ταινία αυτή ήταν η πρώτη ελληνική κινηματογραφική υπερπαραγωγή για τις ανάγκες της οποίας, αξίζει να σημειωθεί, η τότε κυβέρνηση του Ε. Βενιζέλου διέθεσε 1500 περίπου στρατιώτες, κατ΄ άλλους 2500 και τρεις ύλες ιππικού. Ο δε υποδυόμενος τον Βασιλέα Όθωνα δεν ήταν ηθοποιός αλλά αξιωματικός της Προεδρικής φρουράς, πρώην ανακτορικής, ο Ηλίας Κακανάς, που έφερε την πραγματική επίσημη στολή του Όθωνα. Η δε υποδυόμενη την Βασίλισσα Αμαλία, η δις Ανδρεάδου, (ερασιτέχνης ηθοποιός), έφερε την πραγματική στολή δεξιώσεων της Αμαλίας με τα διασωθέντα παιγνιόχαρτά της (τράπουλα), μετά από ευγενική διάθεση των μουσείων. Μερικές δε εσωτερικές σκηνές γυρίστηκαν στο πρώτο ανάκτορο του Όθωνα στην πλατεία Κλαυθμώνος, ενώ κάποιες άλλες στη κεντρική είσοδο των Παλαιών Ανακτόρων.

Ηθοποιοί

Στην ταινία αυτή συμμετείχαν εκτός των Αχιλλέα Μαδρά (στο ρόλο του Παπα-Γαβριήλ ) και της Φρίντας Πουπελίνα (στο ρόλο της Πενταγιώτισσας), οι ακόλουθοι ηθοποιοί στον αντίστοιχο ρόλο μέσα σε παρένθεση: