ΠΟΤΕ ΠΕΘΑΝΕ Η ΜΑΡΙΑ Η ΠΕΝΤΑΓΙΩΤΙΣΣΑ ;

Η ...Πεντάμορφη...Πενταγιού...

" ΕΣΤΙΑ " 10-1-1896 ....

" Απέθανε προ τινος εις το χωρίον Παλαιοκάτουνον , εν ηλικία 60 ετών , η περίφημος Μαρία η Πενταγιώτισσα ! Η γυνή ήτις ενέπνευσεν το γνωστόν δημοτικόν άσμα και τον Καρκαβίτσαν να γράψη θαυμάσια την ιστορίαν της , τον δε Παλαμάν να την εξυμνήση διά στίχων μέσα εις τους οποίους φρικιά ο έρως προς το αγέρωχον κάλλος , δεν εγνωρίζομεν ότι έζη ακόμη .
   Η Μαρία , εγεννήθη εις το χωρίον Πενταγιοί του Δήμου Κροκυλείου της Δωρίδος και ήτο θυγάτηρ Δασκαλοπούλου τινός έχοντος και έτερα δύο τέκνα , την Ελένην και τον Θανάσην . Μετά τον θάνατον του πατρός και της μητρός , η Μαρία εκ των πολλών μνηστήρων εξέλεξε κάποιον Τουρκάκην , τον οποίον και εισήγε λάθρα εις την οικίαν της , παραβαίνουσα ούτω τα χρηστά και αγνά ήθη του επαρχιακού λαού . Υπό του Τουρκάκη αυτού εφονεύθη ο αδελφός της Θανάσης κατά προτροπήν της Μαρίας , θελησάσης να εκδικηθή διότι την έδειρεν ένεκα των προς τον Τουρκάκην αθεμίτων σχέσεών της .     

   Εδικάσθησαν αμφότεροι και εφυλακίσθησαν . Μετά την αποφυλάκισην , η Μαρία κατέφυγε εις Παλαιοκάτουνον , όπου ενυμφεύθη χήρον τινά Αρμάγον καλούμενον , μεθ' ου έζησε μέχρι του θανάτου της .
   Και εν τω εσχάτω γήρατι αυτής , η Μαρία διετήρησε ανεξάλειπτα τα ίχνη της καλλονής της , τα οποία δεν ηδυνήθησαν να εξαλείψουν ούτε αι τύψεις της συνειδήσεως , ούτε αι λύπαι , ούτε η περιφρόνησις την οποίαν εδέικνυον προς αυτήν οι συμπατριώτες της διά το ελευθέριον παρελθόν της ".

" ΕΣΤΙΑ " 20-1-1896 .

" Περί της πρότινος αποθανούσης Πενταγιώτισσας και το εξής εκφραστικόν ανέκδοτον διηγούνται εις το Μεσολόγγιον : Μεταξύ των ενόρκων οίτινες την αθώωσαν κατηγορουμένην επί φόνω , ήτο και εις απόστρατος Συνταγματάρχης , ο Κάσκαρης . Ούτος , όταν κάποιος των φίλων του τον ήλεγξε διά την αθώωσιν της Μαρία , απήντησεν ατάραχος :
- Δίκιο έχεις ! Μα τι να κάνουμε που μας εδαιμόνισε μ' εκείνα τα άτια της....."
   Αυτά γράφηκαν απ' την " ΕΣΤΙΑ " το 1896 , σχετικά με τη ζωή και το θάνατο της περίφημης κοντοπατριώτισσάς μας της Μαρίας της Πενταγιώτισσας , της Δασκαλοπύλας , που λέει και το γνωστό τραγούδι .
   Θα πρέπει , εδώ , να διευκρινίσουμε πως ο Τουρκάκης που αγάπησε η Μαρία , ήταν απ' την Πενταγιού , και δεν είχε καμιά σχέση με τους Λιδορικιώτες Τουρκάκηδες , γιατί σε πολλά χωριά υπήρχαν κάτοικοι μ' αυτό το όνομα , και οι οποίοι , προφανώς , προέρχονταν από Τούρκικες οικογένειες που παρέμειναν στα χωριά μας , μετά το φευγιό των Τούρκων .....Κ.-