ΤΟ ΚΑΨΙΜΟ ΤΟΥ ΛΙΔΟΡΙΚΙΟΥ - ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ

 

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΛΟΓΙΚΗ .

 

   Προπολεμικό Λιδορίκι απ' το Γυφτομαχαλά , σωτήριον......έτος 1935 , στον Ψαλά φαίνεται καθαρά το σαράι , το αλσάκι της εκκλησίας μας δεν έχει γίνει ακόμα , το χωριό μας πανέμορφο , περιποιημένα σπίτια , ωραίοι άνθρωποι και όμορφη ζωή....

   Το χωριό παρουσίαζε φριχτή θέα ! Δεν υπήρχε σπίτι που να μην έφερνε τα ίχνη της πρόσφατης μάχης . Μόλις εννέα επιζώντες βρέθηκαν μισοπεθαμένοι στο τριγύρω δάσος κι' ενώ οι νεκροί αντάρτες είχαν ενταφιαστεί , οι σκοτωμένοι Γερμανοί είχαν στοιβαχτεί μέσα σε μιά ξεσκέπαστη αποθήκη , κοντά στη ρεματιά του χωριού , όπου είχαν γίνει παρανάλωμα φωτιάς . Δεν υπήρχαν πιά πτώματα , αλλά ένας φριχτός σωρός από μισοκαμένα κόκαλα , κρανία , άκρα , κορμοί , ανακατεμένα με λείψανα σκοτωμένων μουλαριών , έτσι που ήταν αδύνατη όχι μόνο η αναγνώριση αλλά και η μέτρηση των σκοτωμένων . Πάντως οι νεκροί ήταν εκατό τουλάχιστον .

   Το τάγμα , ερεύνησε το χωριό απ' άκρη σ' άκρη , χωρίς όμως να βρει άλλους επιζώντες , ούτε χωρικούς εκτός από μιά γριά . Ακολούθως επέστρεψε στην Άμφισσα αφού πέτυχε να διαπιστώσει την κατάσταση και να περισώσει τους εννέα επιζώντες . Στις 10 Αυγούστου έγινε από το ΙΙο τάγμα της Λαμίας μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση με στόχο το Καρπενήσι , που ήταν η έδρα της ηγεσίας των ανταρτών και ορμητήριο των επιδρομών τους στη Σπερχειάδα .

   Στις 28 Αυγούστου έγινε η τελευταία συνδυασμένη εκκαθαριστική επιχείρηση με στόχο το Λιδορίκι . Έλαβαν μέρος το ΙΙο τάγμα , με διοικητή τον ταγματάρχη Ρόις , η υπόλοιπη δύναμη του ΙΙΙου τάγματος υπό το λοχαγό Μάλτεν , η 2η πυροβολαρχία ( υπολοχαγός Σμίτ ) και η τρίτη πυροβολαρχία ( λοχαγός Μιττερχούμπερτ ) , καθώς και τμήματα της 11ης αεροπορικής μεραρχίας εδάφους . Αυτή τη φορά η κύρια επιθετική δύναμη μπήκε στο οροπέδιο του Λιδορικιού απ' τα υψώματα του χωριού Μαλανδρίνο , ενώ η υπόλοιπη δύναμη προχώρησε απ' το δρόμο 'Ελατος Καρούτες .

   Η επιχείρηση πέτυχε χάρη στις πολλές και καλά συνδυασμένες δυνάμεις και στην πυκνή κι εύστοχη δράση του πυροβολικού . Αεροπλάνα αναγνώρισης επισήμαναν τους στόχους και καθοδήγησαν τη βολή του πυροβολικού , ώστε οι αντάρτες δεν κατόρθωσαν να οργανώσουν την άμυνά τους . Σύντομα , κάτω απ' την πίεση των επιθέσεων ( που δεν ήταν άλλωστε χωρίς αισθητές απώλειες γιά τους επιτιθέμενους ) και το σφυροκόπημα των βαριών όλμων , τα αντάρτικα τμήματα ανατράπηκαν και οπισθοχώρισαν προς το στενό του Μόρνου , ενώ το Λιδορίκι , έπεσε επί τέλους , στα χέρια των Γρμανών και μετά τη λαφυραγώγησή του πυρπολήθηκε .

   Τελικά , στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1944 η ανώτατη γερμανική ηγεσία διάταξε τη βαθμιαία εκκένωση της Βαλκανικής . Απ' την περιοχή της Άμφισσας , η υπόλοιπη δύναμη του ανασυγκροτημένου ΙΙΙου τάγματος υπό το λοχαγό Μάλτεν , αφού εξασφάλισε τη διέλευση από την Ιτιά - Γραβιά προς Λαμία των μετακινούμενων από την Ζάκυνθο και Πάτρα τμημάτων , με αρκετέ μάλιστα απώλειες από τις συνεχείς επιδρομές των ανταρτών , στις 12 Σεπτεμβρίου εγκατάλειψε την Άμφισσα . Αφού γιά λίγο μεταστάθμευσε στο στρατόπεδο της Γραβιάς και αμέσως μετά στο Λιανικλάδι , τελικά στις 23 σεπτεμβρίου κινήθηκε σιδηροδρομικώς προς Θεσσαλονίκη .

To τραγικό Σύνταγμα 18 , και οι αξιωματικοί του , θλιβεροί πρωταγωνιστές του ολοκαυτώματος του Λιδορικιού , των Καρουτών , της Σκαλούλας , και τόσων άλλων χωριών , που όμως είχε κι' αυτό τραγική κατάληξη , θύτες και θύματα , τελικά , θύματα όλοι της ανθρώπινης θηριωδίας , της ανθρώπινης βλακείας...

   Στις μέρες αυτές , στη διοίκηση του συντάγματος 18 στη Λιβαδειά , παρουσιάστηκε ένας αποσταλμένος της Αγγλικής στρατιωτικής αποστολής από την περιοχή των ανταρτών και ζήτησε να γίνουν συζητήσεις σε μέρος που έπρεπε να προκαθοριστεί . Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε δέκα χιλιόμετρα περίπου νοτιοανατολικά της Λιβαδειάς και ήταν στρατιωτικά σφαλισμένη κι' απ' τα δύο μέρη . Στις διαπραγματεύσεις ο Άγγλος αξιωματικός ζήτησε από τον διοικητή του συντάγματος την παράδοση και κατάθεση των όπλων με το επιχείρημα , ότι γιά τους Γερμανούς δεν υπήρχαν πιά δυνατότητες διαφυγής προς τη βόρεια Ελλάδα . Η αξίωση αυτή όμως δεν έγινε δεκτή και το σύνταγμα με τις πυροβολαρχίες του άρχισε τη σύμπτυξή του , εγκαταλείποντας τη Λιβαδειά στις 16 Σεπτεμβρίου γιά να μετακινηθέι αμέσως α΄π' το Λιανοκλάδι σιδηροδρομικώς προς Θεσσαλονίκη με κατεύθυνση τα Σκόπια και μετά το Βελιγράδι .

   Στη Θεσσαλονίκη στις 12 Οκτωβρίου , ο διοικητής του συντάγματος 18 Χέρμαν Φρανς , πήρε διαταγή από τον στρατάρχη Λωρ , να παραμείνει εκεί σαν τελευταίος Γερμανός στρατηγός μέχρι να περάσει τα σύνορα κι' ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης . Η εκκένωση της Ελλάδας έγινε σύμφωνα με το προκαθορισμένο σχέδιο , χάρη στη σιδηροδρομική γραμμή Λάρισας - Θεσσαλονίκης προς τα Σκόπια , που λειτουργούσε ακόμα . Το τραίνο με το επιτελείο του συντάγματος 18 ακινητοποιήθηκε κοντά στη Λάρισα από μιά σιρά καλά προετοιμασμένες ανατινάξεις , που προξένησαν αρκετές ζημιές και απώλειες και που ασφαλώς γιά τους αντάρτες ήταν η απόδειξη της προειδοποίησής τους στη Λιβαδειά , ότι δεν υπάρχει πέρασμα γιά τη βόρεια Ελλάδα . Η πορεία όμως συνεχίστηκε .

   Τελικά το σύνταγμα αφού προώθησε προς τα Σκόπια τις πυροβολαρχίες του και τα μάχιμα τάγματά του καλύπτοντας ταυτόχρονα και τη διέλευση των μονάδων της Βέρμαχτ ως τα σύνορα , στις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου εγκατέλειψε την Ελλάδα . Έτσι ολοκληρώθηκε η αποχώρηση από την Ελλάδα των Γερμανικών στρατευμάτων που αριθμούσε τότε περί τους 350.000 άντρες . Σύμφωνα με τη διαταγή , ο διοικητής Χέρμαν Φρανς με τον υπασπιστή του λοχαγό Μποκ , πέταξαν απ' τη Θεσσαλονίκη με το τελευταίο Γιούνκερς 52 , ενώ οι άντρες του 11ου λόχου του συντάγματος 18 διάβαιναν σαν τελευταίοι Γρρμανοί στρατιώτες τα Έλληνικά σύνορα .

    Ε  Π  Ι  Λ  Ο  Γ  Ο  Σ

   Τραγική ήταν η Οδύσσεια της επιστροφής . Η διέλευση απ' τη Γουγκοσλαβία ήταν μιά αδυσώπητη , αιματηρή και χωρίς ανάπαυλα μάχη γιά όλα τα τμήματα του συντάγματος 18 , που δοκιμάστηκαν ανελέητα και σχεδόν αναλώθηκαν στον αγώνα αυτό . Ήδη τα τμήματα του Ιου και ΙΙου τάγματος προωθήθηκαν γοργά απ' τα Σκόπια προς το Βελιγράδι γιά να πιάσουν θέσεις υποστήριξης πάνω στη συμβολή του Σαύου στο Δούναβη . Έπρεπε να κρατηθεί με κάθε θυσία ο σπουδαίος αυτός οδικός κόμβος καθώς και η πρωτεύουσα της Γιουγκοσλαβίας είχε κηρυχθεί " οχυρωμένη πόλη " .

   Τα δύο τάγματα διακρίθηκαν στις σκληρές οδομαχίες αλλά είχαν βαριές απώλειες και σ' όλη την υπόλοιπη αναδίπλωσή τους στο δρόμο της επιστροφής , κάτω απ' τα πλήγματα των Παρτιζάνων του Τίτο και των στρατιών του Τολμπούκιν , δεν μπόρεσαν ποτέ πιά να επουλώσουν τις πληγές τους και να ανακτήσουν την κανονική τους δύναμη . Ελάχιστα τμήματα μπόρεσαν να διασωθούν απ' το οικτρό αυτό ναυάγιο της επιστροφής . Με μάχες αμέτρητες ξεγλιστρώντας μ' ένα υποτυπώδη σχηματισμό διαφυγής , υπό την διοίκηση του ταγματάρχη Ρόις , έφτασαν στ' Αυστριακά σύνορα στο Πράγκερχοφ γιά να αιχμαλωτιστούν τελικά από τους Βρετανούς , με την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας , και να καταλήξουν στο στρατόπεδο αιχμαλώτων το Τέσεντορφ της νότιας Αυστρίας .

   Ιδιαίτερα τραγική ήταν η τύχη του πολύπαθου ΙΙΙου τάγματος καθώς έφτασε καθυστερημένα στις προσβάσεις του Βελιγραδίου γιά να φρουρήσειτο στενό πέρασμα ανάμεσα Τόπολα και Άβαλα . Το τάγμα με ολόκληρη την πυροβολαρχία του , καλά ανασυγκροτημένο και πειθαρχημένο κάτω απ' τη στιβαρή κι επιδέξια διοίκηση του λοχαγού Μάλτεν , είχε κατορθώσει με μιά σειρά αιματηρές , αλλά πετυχημένες μάχες ανάσχεσης , πάνω απ' τα Σκόπια στο Κομάνοβο και στο Κράλιεβο ν' αποκρούσει τις επιθέσεις των Σοβιετικών που προσπαθούσαν να κόψουν τη σιδηροδρομική γραμμή γιά να φράξουν έτσι στα Γερμανικά στρατεύματα το μοναδικό δρόμο της επιστροφής τους .

   Τελικά , οι Ρώσοι κατόρθωσαν να κάμψουν την αντίσταση των Γερμανών και αφού πέρασαν τη σιδηροδρομική γραμμή στο Κραγκουτζέβακ , ξεχύθηκαν μέσα στη στενή κοιλάδα της Τόπολα που την κρατούσε το ΙΙΙο τάγμα . Στο μεταξύ οι αντάρτες του Τίτο έκλεισαν με μεγάλες δυνάμεις όλη τη δυτική οροσειρά της κοιλάδας κι έτσι η εχθρική λαβίδα έκλεισε σφιχτά γύρω απ' το άτυχο τάγμα . Ο λοχαγός Μάλτεν μ' όλη του την περικυκλωμένη δύναμη , υπερασπίστηκε γενναία τη θέση του στην Τόπολα . όλοι οι λόχοι κράτησαν ηρωικά τις θέσεις τους , απόκρουσαν με το στερνό θάρρος του απελπισμένου , πολλές εφόδους του εχθρού και πάλεψαν μέχρι την τελευταία σφαίρα και μέχρι τον τελευταίο στρατιώτη .

   Δεν υπήρξαν αιχμάλωτοι ! Από ένα ασημάδευτο μεγάλο τάφο στο νεκροταφείο της πόλης κι' απ' την έλλειψη και της παραμικρής πληροφορίας γιά αγνοούμενους βγαίνει το θλιβερό συμπέρασμα ότι , όσοι κλείστηκαν εκεί , έμειναν εκεί γιά πάντα... Μόνο ένα μικρό τμήμα από τριάντα άντρες με τους λοχαγούς Μάλτεν και Λάνσουερκι άλλους δύο αξιωματικούς , χάρη στην αυτοθυσία του λοχαγού Γιούργκενς που τους κάλυψε με τον 11ο λόχο του , μπόρεσαν με υπεράνθρωπες προσπάθειες να διασπάσουν τον κλοιό των παρτιζάνων και να ξεφύγουν προς τα Άβαλα γιά να φέρουν εκεί τη θλιβερή πως το τάγμα είχε καταστραφεί .

   Αλλά κι' αυτά τα λείψανα , που έφτασαν με την ψυχή στα δόντια στα Άβαλα , πριν καλά-καλά προφτάσουν να προσκολληθούν σε μιά μονάδα μεραρχίας των Ες- Ες " Πρίγκηψ Ευγένιος " , ξανάπεσαν σε κλοιό Σοβιετικών και παρτιζάνων χωρίς να γλιτώσουν αυτή τη φορά . Ο λοχαγός Μάλτεν κι όλοι σχεδόν οι συμπολεμιστές του έπεσαν εδώ και μόνον ο λοχαγός Λάνσουερ με 11 άντρες του κατάφεραν να βγούν ζωντανοί απ' την κόλαση αυτή γιά να σώσουν τη σημαία τους και γιά να είναι μάρτυρες της θυσίας του τάγματος ...

   Το βιβλίο του διοικητή του συντάγματος 18 Χέρμαν Φρανς , τελειώνει μ' ένα πένθιμο επίλογο γιά τους 3.000 αξιωματικούς και στρατιώτες του συντάγματος που έπεσαν η χάθηκαν στον πόλεμο αυτό και με ιδιαίτερα ευλαβικό έπαινο γιά το ΙΙΙο τάγμα που έπεσε πολεμώντας στην ξένη γη και δεν επέστρεψε στην πατρίδα .....

  Τ  Ε  Λ  Ο  Σ

   Το χρονικό του καψίματος του χωριού μας , αδέρφια , μπορεί να είναι μιά..ψυχρή ιστορική καταγραφή , γιά κάποιους , η γιά τους τρίτους , γιά μας όμως τους Λιδορικιώτες , είναι κάτι πολύ-πολύ σημαντικό , θέμα υψίστης προτεραιότητας , όσο κι’ αν ,  έχει γίνει , δυστυχώς , αντικείμενο ....  αλλά καλύτερα , ας μη πούμε περισσότερα ..

   Πέρα λοιπόν , από όσα διαβάσαμε , και διαβάσατε φυσικά , θα προσπαθήσουμε να σας δώσουμε και μιά-δυό , ..ζωντανές αφηγήσεις Λιδορικιωτών , ογδοντα..πεντάρηδων σήμερα , που τότε ήταν νεαρά παιδιά , γιά να μπορέσουμε να..πλησιάσουμε ανθρώπινα το τραγικό αυτό γεγονός .

   Βέβαια , όπως έχουμε ξαναπεί πολλές φορές , ακόμα δεν έχουμε σαν..Λιδορικιώτες , εκπληρώσει το ιστορικό μας χρέος-τάμα , πρός το χωριό μας και τους αδικοχαμένους αδερφούς μας , ούτε τα όσα ..΄” δρώμενα “ βλέπουμε τα τελευταία χρόνια τιμούν και εμάς αλλά και περισσότερο , τα τραγικά θύματα και φυσικά το περήφανο χωριό μας , ας ελπίσουμε πως απ’ του χρόνου τα πράγματα θ’ αλλάξουν , προς το καλύτερο φυσικά , και θ’ αλλάξουν…να είστε σίγουροι , αρκετα...