Ήταν καλοκαίρι του 1995 όταν η αποκάλυψη ενός ανάγλυφου κεραμικού δοχείου κρασιού με φαλλόσχημο στόμιο και ανάγλυφες παραστάσεις του Ερμή, της Αφροδίτης, σταφυλιών και άλλων αρχαίων συμβόλων γονιμότητας και αφροδισιακής δραστηριότητας, στον υπό πολυετή ανασκαφή χώρο της Αρχαίας Αγοράς στη Θεσσαλονίκη, οδήγησε σε πλέον σαφή συμπεράσματα.
«Πρώτα βρήκαμε τον χώρο του λουτρού, αλλά τελικά διαπιστώσαμε τι ανασκάψαμε όταν εντοπίσαμε αυτό το αντικείμενο», έλεγε τότε η αρχαιολόγος (διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου σήμερα) Πολυξένη Βελένη, δείχνοντας τον ανάγλυφο σκύφο του 1ου μ.Χ. αιώνα που «άνοιξε τον δρόμο» για τον εντοπισμό του πρώτου αρχαίου πορνείου στη Θεσσαλονίκη.
Οι αποκαλύψεις που ακολούθησαν στον υπό ανασκαφή διώροφο ορθογώνιο χώρο (στον πρώτο όροφο χώρος εστίασης - όπως διαπιστώθηκε από τα υπολείμματα τροφών που αποκαλύφθηκαν - και στον δεύτερο δωμάτια για την περαιτέρω ικανοποίηση των πελατών, με όλα μάλιστα τα... κομφόρ) δεν άφησαν και πολλές αμφιβολίες για τη χρήση των ευρημάτων. Βρέθηκαν εκατοντάδες πήλινα και γυάλινα αγγεία, ίχνη τροφών, ομοιώματα φαλλών, ακόμη και θραύσματα ενός είδους αρχαίου δονητή (με κινητό μάλιστα στέλεχος).
Τα ευρήματα από την Αρχαία Αγορά φυλάχτηκαν προκειμένου να εκτεθούν στο υπό κατασκευή τότε υπόγειο μουσείο, ορισμένα όμως από αυτά, μεταξύ των οποίων και το πρώτο - και ενδεικτικό - εύρημα, ο ανάγλυφος σκύφος του 1ου μεταχριστιανικού αιώνα, μεταφέρθηκαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης όπου εκτίθεται ακόμη και σήμερα.
Ο σκύφος είναι διακοσμημένος με κλαδιά αμπέλου, με σταφύλια, σφραγίσματα με τον Ερμή και την Αθηνά, παράσταση πουλιού και εντόμου. Την ιδιαίτερη χρήση του αγγείου δηλώνει η προχοή-φαλλός με τους δύο επίθετους όρχεις στο κάτω μέρος.
Φαλλόσχημα και φαλλοφόρα αγγεία, ρυτά, κάνθαροι, σκύφοι, κύλικες χρησιμοποιούνταν ως σκεύη συμποσίων ήδη από τον 6ο αι. π.Χ. και η χρήση τους συνεχίστηκε και στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Οι εταίρες έπιναν κρασί από τις φαλλόσχημες κάνουλες των αγγείων για να διεγείρουν τους συνδαιτυμόνες.
Το βαλανείο της Αρχαίας Αγοράς φέρεται ότι κατασκευάστηκε περί τον 1ο π.Χ. αιώνα και διατηρήθηκε σε λειτουργία μέχρι τα χρόνια του Βεσπασιανού, οπότε καταστράφηκε, σύμφωνα με τα ανασκαφικά στοιχεία, μάλλον από μεγάλο σεισμό.
Τα «άσεμνα» αλλά απολύτως χρηστικά αντικείμενα-ευρήματα του χώρου (κυρίως πήλινα αλλά και γυάλινα εξαιρετικής τεχνικής) ξεπερνούν τα 500 και μετά τη συντήρηση και την καταγραφή τους εκτίθενται στην πλειονότητά τους στις προθήκες (και μάλιστα σε ειδική, «απαγορευμένη για ανηλίκους», αίθουσα που προβλέφθηκε) του υπόγειου «κρυπτού» Μουσείου της Αρχαίας Αγοράς.
Αλλά εδώ αρχίζει μια άλλη ιστορία νέων και σύγχρονων κρυμμένων μυστικών που παραμένουν κρυμμένα λόγω... κρίσης.
Το Μουσείο της Αρχαίας Αγοράς, στο οποίο βρίσκεται το σύνολο των ευρημάτων από το βαλανείο αλλά και σειρά άλλων από το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου, υπεγέρθηκε (καθώς ανεγέρθηκε υπόγεια) με κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ενωσης (περί το 1 εκατομμύριο ευρώ), άνοιξε ανεπίσημα για το κοινό στις 24 Ιουλίου 2009, λειτούργησε κατά διαστήματα ως το τέλος του 2009 και έκτοτε παραμένει κλειστό λόγω έλλειψης ικανού αριθμού αρχαιοφυλάκων για τη λειτουργία του.
Οι προσπάθειες που κατέβαλε ακόμη και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης με την προσωρινή τοποθέτηση δημοτικών υπαλλήλων στη θέση των αρχαιοφυλάκων συνάντησαν αντιδράσεις των συνδικαλιστών. Το μουσείο άνοιξε μόνο το τριήμερο εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσείων, τον περασμένο Μάιο.
Ο ανάγλυφος, «αναίσχυντος» σκύφος του 1ου αιώνα από το ρωμαϊκό πορνείο του 1ου μ.Χ., αιώνα για την ακριβή χρήση του οποίου ο καθείς μπορεί να κάνει τις δικές του αναγωγές, εκτίθεται σε προθήκη της κεντρικής αίθουσας του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, δίπλα από σειρά άλλων πιο «τρυφερών» ερωτικών ευρημάτων που προήλθαν από ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή (ο θεός Ερωτας στη ράχη παγονιού, ο Ερωτας και η Ψυχή κ.ά.).
Πηγή: Βίκυ Χαρισοπούλου, Εφημερίδα "Τα Νέα"
No comments:
Post a Comment