ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ ΧΩΡΙΑΝΗ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ , ΤΗΝ ΤΟΥΛΑ ΞΗΡΟΜΑΜΟΥ–ΛΑΒΙΔΑ

Όπως σας  υποσχεθήκαμε , αγαπημένοι  μου  φίλοι , κάναμε  ένα  μικρό  αφιέρωμα  στην  αγαπημένη  φίλη  Τούλα  Ξηρομάμου – Λαβίδα , που   έφυγε , αναδημοσιεύοντας  κάποια  πολύ χαρακτηριστικά  κείμενά  της καθώς  και  μια  προσωπική  μου  ανάμνηση , στην  οποία ..συμπρωταγωνιστούσε , η  αξέχαστη  Τούλα  με  άλλες  Λιδορικιωτοπούλες ..

   Το μικρό  αυτό  αφιέρωμα , πείτε  πως  είναι  ένα..μικρό μνημόσυνο στην  αγαπημένη  φίλη

 

7.2.14

EN ΛΙΔΟΡΙΚΙΩ …ΤΑ “ ΠΑΡΑΣΠΟΡΙΑ “..

  ΓΙΟΡΤΕΣ  ΚΑΙ   ΕΘΙΜΑ  ΠΟΥ  ΕΣΒΗΣΑΝ  ΜΕ  ΤΟ  ΧΡΟΝΟ ..

   Tον παλιό , καλό καιρό , που υπήρχαν ακόμα στο χωριό μας , τα..Σαββατοκύριακα και τις ..γιορτάδες , ασβεστωμένα ..πεζοδρόμια κι’ αυλές , και ..μοσχοβόλαγαν τα βραδάκια , οι γειτονιές απ’ τις..μοσχομολόχες και τα ..βασιλικά , κι’αν πέρναγες κάπως ..αργά τ’ απόγεμα , έβλεπες τις γειτόνισσες στα ..πεζουλάκια , να δροσίζονται και να τα..λένε , ενώ σου ..χάϊδευε τ’ αυτιά , τ’ ανάλαφρο αεράκι που κατέβαινε απ’ τα Καλτεζιά , φέρνοντας , μαζί με τις ευωδιές της Γκιώνας , και εκείνο το..γλυκό τραγούδι τ’ αργαλειού , ψηλά ..απ’ το Βαρούσι και τον..ψαλά , χώρια τα..λιανοτράγουδα , απ’ την πανέμορφη φωνή της Ταρανοκατίνας , που..τα ‘στελν’ ο..αντίλαλος του..Παλιόραγκου , κατ’ απέναντι σε μας..εκείνη λοιπόν την ονειρεμένη εποχή , χώρια ‘π τις τόσες ομορφιές , είχε το πανέμορφο χωριό μας κι’ άλλες ..χάρες  , μεγάλες ..δυνατές..είχε κάτι..΄μικρογιορτάδες , που δεν τις..γράφουν τα ..μερολόγια , ούτε τις λένε τα..ραδιόφωνα και οι ..τηλεοράσεις , ήταν οι γιορτάδες της..ψυχούλας , όπως έλεγε κι’ ο αξέχαστος ο Ζαμπέτας ..

   Μάλιστα , αυτές οι γιορτάδες , αυτές οι όμορφες ..συνάξεις , ήταν γραμμένες μοναχά στα ..τεφτεράκια της ψυχής των χωριανών μας , κι’ αυτές ..κράταγαν γερά ..γερά , τους ..Λιδορικιώτες , τον ένα..πλάϊ στον άλλο , κι’ είχε το χωριό μας και..συγγένειες και..σόγια , και ..κουμπαριές και γειτονιές και..φιλίες , κι΄απόλα …

  Σε κάθε γειτονιά , θα  υπήρχε , κάπου-κάπου , και κάνα..ραδιόφωνο , κι’ άκουγονταν , μαζί με τις αξέχαστες φωνές , του Γούναρη , του Μαρούδα ΄, της Βέμπο και της..Χατζοπούλου , και τα..γλυκο..σεγονταρίσματα , των κοριτσιών της γειτονιάς , που συντρόφευαν στις διάφορες δουλειές τις μανάδες και τις..γειτόνισσες , που έβαζαν πάντα ένα..χεράκι , έτσι απ’ αγάπη κι’ αλληλεγγύη..

  Και σαν πέρναγε λιγάκι η..ώρα , σε’παιρνε κι’ η..μοσχοβολιά απ’ το..χαλβά , που .έφκιαχνε η ν’κοκυρά , γιά να φιλέψει τις αγαπημένες φιλενάδες της , σπάζοντας..βεβαίως ..βεβαίως , τις μύτες σ’ ολόκληρη τη γειτονιά , ήταν βλέπεις ο..αλευροχαλβάς , το..μαλαχόζι , όπως το ‘λεγαν , πρώτο..παραχέρι , άϊντε και κάνα..φοντανάκι , “ φοντάμια “..τα λέγανε τότε  οι γιαγιάδες , πολυτέλειες..βέβαια , αλλά καμιά φορά..υπήρχαν κι’ απ’ αυτά…

  Έχω αδέρφια , το..τεφτέρι με τα βερεσέδια , του μαγαζιού μας , σώθηκε ..δεν ξέρω πως , και αναφέρεται στην περίοδο 1955-1960 , και είναι ..ακτινογραφία , μιας ..πλευράς της Λιδορικιώτικης ζωής , έγραφε η σχωρεμένη η μάνα μου , με τα μικρά ονόματα και τα..παρατσούκλια , και άϊντε , να καταλάβει ο..ξένος για ποιά μιλούσε , το χαζο..διαβάζω , που και που , και δεν μπορώ να σας..περιγράψω , στ’ αλήθεια , τι..ακριβώς νοιώθω , τι..αισθάνομαι , ένα παράξενο ..ανακάτεμα συναισθημάτων με..πλημμυρίζει , με ..πνίγει , κι’ εκείνος ο..άθλιος ο..κόμπος στο λαιμό , να μη λέει να..φύγει..

   Παρέλαση..αγαπημένων προσώπων , που έχουν από χρόνια ..φύγει , και διαβάζοντάς το , μαθαίνεις και τις..μικρο..γλυκο..προτιμήσεις της κάθε ..εποχής , ξεκινάμε με..λουκουμάκια , προχωράμε στα..φοντάμια (!!) και από κάποια στιγμή και μετά εμφανίζονται και τα..σοκολατάκια , που ήταν βέβαια , είδος..πολυτελείας..γι’ αυτό και οι..αναλογίες , ήταν 1 προς..δέκα , για να μην πω και παραπάνω , Ελένη π.χ. 250 δράμια ..λουκούμι , 100-150 ..φοντάν , και..άϊντε και ένα..δίφραγκο ..σοκολατάκια ..

  Τότε , βέβαια , δεν υπήρχαν όλες οι σημερινές σοκολατοποιίες , όοχι βέβαια , ήταν μία και..μοναδική η..” Γκλόρια “ , και κάθε 15-20 μέρες , ερχόταν απ’την Αθήνα , ο παραγγελιοδόχος της , ένα ευγενέστατο και..πολυμορφωμένο..γεροντάκι , πρόσφυγας απ’ την Κωνσταντινούπολη , αριστοκράτης πραγματικός , αλλά οι..καταστάσεις ..βλέπεις , έπαιρνε την παραγγελία μας , και σε καμιά βδομάδα , τα πράγματα έρχονταν με το φορτηγό του Σιώκου .Ένα βράδυ λοιπόν , το θυμάμαι σαν να ήταν..χθες , ο φίλος μας ο..Γκλόριας , μας ανακοίνωσε πως στην Αθήνα ..χαλάει ο ..κόσμος , από κάτι καινούρια σοκολατάκια , και άνοιξε τη βαλιτσούλα –δειγματολόγιο , που είχε και μας έδείξε , δίνοντάς μας και να..δοκιμάσουμε . Και ήταν οι..περιβόητες , μετά , ..” Μαργαρίτες “ …που φυσικά ήταν και ..ακριβότερες , καινούργιο..πράμα βλέπεις ..

   Με την πρώτη λοιπόν , παραλαβή Μαργαριτών , φάνηκε το..πράμα , τράβαγε ..και μέσα στο..γλυκο..μενού , στις γιορτάδες , μπήκαν πλέον..οριστικά και..αμετάκλητα και οι..μαργαρίτες , εκτοπίζοντας σε μεγάλο ποσοστό ..φονταμάκια και..λουκούμια , γίναμε ..Αθήνα…

   Ξεφύγαμε όμως αδέρφια απ’ το…θέμα  μας , παρασυρμένοι απ’ τη νοσταλγία , μια απ’ τις ..άγραφες λοιπόν αυτές γιορτές , ήταν τα..” ΠΑΡΑΣΠΟΡΙΑ “ , αλλά επειδή στην περίοδο της Τουρκοκρατίας , υπήρχε ένας ..σκληρά..φορομπηχτικός θεσμός , με το ίδιο όνομα “ ΠΑΡΑΣΠΟΡΙΑ “, ξεκαθαρίζουμε , προς αποφυγήν παρανοήσεων και..παρεξηγήσεων , πως τα ..παρασπόρια αυτά , δεν έχουν καμιά σχέση , με τον όμορφο εκείνο θεσμό που υπήρχε στα χωριά μας , αλλά και σ' όλη την Ελλάδα , της αλληλεγγύης , της βοήθειας μεταξύ συγγενών , φίλων και γειτόνων , στο ξεμπούλτσισμα κυρίως του καλαμποκιού αλλά και ΄σε άλλες δουλειές , όχι , τα " παρασπόρια¨" ήταν ένας φορο..μπηχτικός θεσμός , ο..βαρύτερος , κατά την Τουρκοκρατία , διαβάστε πιο κάτω τι ακριβώς ήταν .

" Αλλ' ο χωρικός εκτός απ' αυτές τις δουλειές έπρεπε να κάνει και ορισμένες αγγαρείες .
Η πιο βαρειά ήταν αυτή που ονομαζόταν < παρασπόρια > . Ήταν δηλαδή υποχρεωμένος να καλλιεργεί , για λογαριασμό του τσιφλικά και μόνο , μια μεγάλη έκταση που είχε χωριστεί ειδικά γι' αυτό το σκοπό και ήταν πάντα η πιο εύφορη . Έπρεπε να την σπείρει , να μαζέψει τον καρπό , να τον συσκευάσει και να τον παραδώσει στον ιδιοκτήτη , αλλά και να βάλει και τα έξοδα από την τσέπη του . Ο τσιφλικάς πλήρωνε μονάχα τη δεκάτη στους σπαχήδες .
Σ΄αυτά τα τσιφλίκια η βακούφια , παραχωρούσαν πολλές φορές στους χωρικούς ένα μέρος για να φυτέψουν εκεί αμπέλια ή άλλες φυτείες ή να χτίσουν κι' ένα σπίτι , υπό τον όρο να πληρώνουν κάθε χρόνο ένα μικρό ποσό . Το εισόδημα απ' αυτές τις καλλιέργειες ανήκε αποκλειστικά στον χωρικό , ο οποίος είχε και το δικαίωμα να πουλήσει αυτό το κτήμα , αν ήθελε , ή να το γράψει στους κληρονόμους του . Άν το άφηνε όμως ακαλλιέργητο η με οποιοδήποτε τρόπο καταστρεφόταν , τότε το ξανάπαιρνε πίσω ο τσιφλικάς > . "

   Όπως  λοιπόν καταλάβατε τα  “ παρασπόρια “ ήταν  μια  άγραφη…γιορτή ..

Μια..ονειρεμένη γιορτή , λοιπόν , ήταν τα παρασπόρια , ένα..πανέμορφο οικογενειακο..φιλικό πανηγύρι , που μαζί με τη..δουλειά πρόσφεραν και..διασκέδαση , δεν είχαν δα και πολλές ευκαιρίες για..ξέσκασμα  τότε  βλέπεις …

   Τα κορίτσια , ξαδέρφες , φίλες , γειτονοπούλες , κανόνιζαν την παρέα και στην καθορισμένη μέρα και ..ώρα , βραδινή πάντα , κατέφθαναν στο σπίτι που θα γινόταν το..παρασπόρι , εκεί , απλωμένο για να στεγνώσει καλά-καλά , περίμενε το..καλαμπόκι , έτσι με τα..” μπούλτσα “ , τα..φύλλα δηλαδή , στη μέση κάποιου χώρου , που ήταν είτε μέρος της αυλής , είτε κάποιο μπαλκόνι , ευρύχωρο όμως , κι’ έπιαναν θέσεις , ολόγυρα ..

   Εμείς , δυστυχώς , και το λέω με..ειλικρίνεια και..πίκρα , είχαμε το μαγαζί , και δεν είχαμε καμιά σχέση με τις γεωργικές δουλειές , κάτι που εμένα με..μαράζωνε , κρυφο..ζήλευα τους φίλους και συμμαθητές μου , όταν μου διηγούνταν πως περνούσαν πηγαίνοντας με τους γονιούς τους στις δουλειές , στα χωράφια και στα..ζωντανά , τα..γιδοπρόβατα , η χειρότερή μου δε μέρα , ήταν η..Δευτέρα , γιατί  ; ..Γιατί τα φιλαράκια , μου διηγούνταν τις όμορφες ..περιπέτειες της..Κυριακής , που πήγαιναν φαί , στον παππού η στον πατέρα , στα πρόβατα , που ..βόηθαγαν στο..άρμεγμα , γιατί όλα τα παιδιά ήξεραν να..αρμέγουν , ενώ εγώ…

   Βάσανο λοιπόν , και..μάλιστα μεγάλο , για μένα , και δεν το κρύβω , πως όταν μου ‘λεγαν , πως βρήκαν και φωλιές πουλιών , με..κοτρώνια , τι ήταν τα..κοτρώνια ; ..Ήταν αδέρφια η..συνθηματική..ονομασία των αυγών , που εύρισκαν στις φωλιές , και τα ‘λεγαν ..κοτρώνια , γιατί αλλιώς , αν δηλαδή τα ‘λεγαν…αυγά , μπορεί να άκουγε κάνα..φίδι , και να πήγαινε να τα ‘τρωγε ,  μιλάμε για..ομορφιές , για..προχωρημένα πράγματα , ε..αυτά άκουγα και ‘γω και..μπουρλότιαζα απ τη…ζήλεια μου , βέβαια όλα τα παιδιά , είχαν κι’ αυτά μέσα τους το..σαράκι της ζήλειας , για ..μένα , γιατί ; …Θέλει και ..ρώτημα ; Μα γιατί ήμουνα όλη μέρα μέσα στα…γλυκά , και της εποχή εκείνη , ακόμα και ένα ..γλυκό , ήταν δύσκολο , πολύ δύσκολο μάλιστα , να το αγοράσεις ..δει..δη...χρημάτων ..π’ λένι…

  Μια και δεν ..είχαμε λοιπόν εμείς , γεωργοκτηνοτροφικές..δραστηριότητες , εγώ ..βόλευα τον ..καημό μου , παρακολουθώντας , αλλά και ..συμμετέχοντας , πολλές φορές , στις δραστηριότητες της θειας μου της Βιολέτας και του μπάρμπα Σπύρου , αδελφού του πατέρα μου , που μέναμε στο ίδιο..σπίτι , που ήταν φυσικά ..μοιρασμένο στα δυο..και είχαν , δόξα τω..Θεώ , απ’ όλα τα είδη που..μ’ ενδιέφεραν , και κότες , και μανάρες , και μπλάρ’ , και έσπερναν και ένα σωρό..χωράφια , έτσι λοιπόν , παρακολουθούσα από πολύ-πολύ κοντά τα..γεωργοκτηνοτροφικά..δρώμενα ..

   Τα καλαμπόκια λοιπόν του μπάρμπα Σπύρου , ήταν από μέρες απλωμένα στη βεράντα , που ήταν ενιαία με τη δική μας , με ένα κάγκελο στη μέση , που τις χώριζε , οπότε ήταν η..καλύτερή μου , είχα και την πρωτοξαδέρφη μου την Κατίνα , ζει χρόνια τώρα στην Αμερική , να ‘ναι πάντα καλά , που ήταν καλόψυχη , εργατικιά  , και μ’ αγάπαγε , και έτσι βρισκόμουνα σε όλες τις παρόμοιες εκδηλώσεις ..εκεί , μπάστακας..προσφέροντας , βέβαια και κάποιες..μικροδουλίτσες , βοηθητικές πάντα , αλλά και..ουσιαστικές , κυρίως ετοίμαζα το..λουξ , απ’ το μαγαζί , για να ‘χουμε μπόλικο φως , και κάτι..τέτοια…ήμουνα κάτι δηλαδή σαν..φροντιστής – υπεύθυνος επί του..φωτισμού ..

   Μόλις λοιπόν σουρούπωνε , κατέφθαναν οι..καλεσμένοι , η μάλλον οι..καλεσμένες , γιατί όλο ..κορίτσια  ήταν , και ήταν και πολλές..Έρχονταν οι..Αρπαλοπούλες , οι μεγάλες κόρες του μπάρμπα Χαράλαμπου , που ήταν πρωτοξαδέρφες της Κατίνας , απ’ τη μάνα τους , έρχονταν οι..Τριωτοπούλες , κάτω απ’ τις..Λάκκες , οι γειτονοπούλες κόρες του Πισλαποστόλη , Κωστοπαναγιώτου το..επίθετο , από απένατι έρχονταν οι Παλαιολογοπούλες , Ασημίνα  ..Μαρία , και καμιά φορά , σπάνια όμως , έρχονταν κι’ απ’ την Κίσελη , η θειά Μαργαρώ Πανάγου , αδερφή της θειας Βιολέτας , με τις κόρες της , Ασπασία και Κατίνα , και η γειτονοπούλα  η Τούλα του Ξερομάμου , ενώ δεν έλειπαν και οι γύρω γείτονες , Βουλγαραίοι , Κασιδαίοι , με ..guest ..super star , τη θειά την Πισλοκατερίνη , που ήταν το α και το..ω , σε τέτοιες συνάξεις…

   Όσες ώρες κράταγε το..καλαμποκοξεμπούλτσισμα , λέγονταν και τι..δε ..λέγονταν , παρούσης δε της Πισλοκατερίνης , όλα ήταν..πιθανά , αλλά και..απρόβλεπτα , άκουγονταν τα πιο..απίθανα καλαμπούρια , μετά..αθυροστομίας ..μπόλικης , φυσικά , αλλά ..αποδεκτής , μιας και όλοι ξέραμε , για το πως ..και τι..λέει η θεια Κατερίνη ..Βέβαια , η Κατίνα , η ξαδέρφη μου με τη θεια Βιολέτα , είχαν ..μεριμνήσει , φυσικά , για το..κάτι τις , που θα φίλευαν τις φιλενάδες  , και..χαλβούλη και το..λουκ’μάκι και..άϊντε και κάνα..φουνταμάκι , φοντάν..δηλαδή , απ’ όλα τα..καλούδια , είχε ο..μπαξές …και κυρίως όμορφη..ατμόσφαιρα , φιλική ..ζεστασιά , καλαμπούρια..ατελείωτα και  τραγούδι…τραγούδια όμορφα , από..” Μάτια σαν και τα δικά σου “ , μέχρι..Βέμπο και..” Να ζήσουν τα..φτωχόπαιδα “ , της Χατζοπούλου , που ήταν και πολύ στη ..μόδα τότε , βέβαια είχαμε και τα ..δημοτικά μας , και τα..λαϊκά μας , και τι δεν είχαμε , αλλά κάποια έχουν μείνει..χαραγμένα , βαθειά..βαθειά, μέσα στην ψυχή ..

   Η ξαδέρφη μου , η Κατίνα , έχει υπέροχη φωνή , και θα μπορούσα άνετα να πω , πως τραγουδούσε , και θα τραγουδάει ακόμα , τραγούδια της Βέμπο και της Ελίζας Μαρέλη …καλύτερα κι’ απ’ τις..ίδιες τις ..τραγουδίστριες , τόσο όμορφα τραγουδούσε , δίνοντας με τη φωνή της μια ..περίεργη αλλά και πολύ-πολύ..γλυκειά και..όμορφη ..μελαγχολικότητα και..νοσταλγικότητα , στα τραγούδια , που απ’ τη φύση τους είχαν ..νοσταλγία και..πάθος , και λες και σου τα..κάρφωνε ..γλυκά..γλυκά στην ψυχή..όπου μένουν ακόμα..ζωντανά..

  Κάποιο επίσης τραγούδι , που είναι ..χαραγμένο , βαθειά στην παιδική μου , τότε , ψυχή , και είναι..δεμένο..σφιχτά..σφιχτά , με τα παρασπόρια του..καλαμποκοξεμπουλτσίσματος , είναι το.. “ Θάλασσα τους ..θαλασσινούς…” , τραγουδισμένο ..σεμιναριακά , θα ‘λεγα , απ’ τη φίλη γειτονοπούλα , την Τούλα΄Ξηρομάμμου – Λαβίδα , καλή της ώρα , κλείνω  τα μάτια , καμιά φορά , όταν..αναθυμιέμαι τα παλιά , κι’ αυτό το τραγούδι μου..χαϊδεύει την..ψυχή ..

  Μετά τα..μουσικά διαλείμματα , παίζονταν και διάφορα..παιχνίδια , γίνονταν..λογοπαίγνια , λέγονταν…παροιμίες και τα υπέροχα εκείνα..ερωτοαπαντητικά παιχνίδια , κάτι σαν..κουίζ , σαν..παροιμίες , που όμως ήταν πολύ διασκεδαστικά , με προεξάρχουσα βεβαίως..βεβαίως..την..κολοκυθιά , που ταίριαζε απόλυτα , με την κολοκυθόπιτα που έφκιαχναν , τα βράδια αυτά…

   Το..έργο βέβαια επαναλαμβανόταν , και τ’ άλλο βράδυ , αν δεν τελείωνε το..ξεμπούλτσισμα  , και ..τρίτο βράδυ , και μακάρι να ..κράταγε …μέρες…μήνες..χρόνια…Όλα τα όμορφα πράγματα , όμως αδέρφια , στη ..ζωή , κρατάνε..λίγο , γι’ αυτό άλλωστε και είναι όμορφα , και τα..ζητάμε , και τα..νοσταλγούμε , έχοντάς τα ..χαραγμένα στην..ψυχή μας….

   Του…καλαμποκο..ξεμπουλτσίσματος , ακολουθούσε το..¨Στούμπισμα  “ , η διαδικασία δηλαδή του..αποχωρισμού , των..σπυριών του καρπού απ’ το…΄” κότσιαλο “…μα μην..ανησυχείτε , το ‘χουμε…φροντίσει κι’ αυτό , και θα το ..απολαύσετε σε μια..πολύ-πολύ-πολύ…απολαυστική αφήγηση , αλά όχι τώρα , αλλά κάποιο  άλλο  βραδάκι ..

    Καλό  σας  βράδυ ….Κ.Κ

 

******************************

 

 

TΣΙΓΑΡΙΔΕΣ ΚΑΙ .. ΑΧΝΙΣΤΟΙ ΣΑΡΜΑΔΕΣ !!

ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΕΣ  ΝΟΣΤΑΛΓΙΚΕΣ  ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ
…Θυμάμαι , που  μια  βδομάδα πριν  τα  Χριστούγεννα , άρχισαν  να  σφάζουν  τα  γουρούνια . Αυτές  τις μέρες , δεν  ήταν  να  σταθείς πουθενά από  τα  ουρλιαχτά …
    Αμέσως  μετά , άρχιζαν να  κάνουν τα  λουκάνικα  και τις  ματιές , να λιώνουν  το  πάχος , να βγάζουν τη  γλίνα ( το  λίπος ) και να  κάνουν  και  το  “ σύγλινο “ και  τις  ωραίες  τσιγαρίδες , που  μόλις τις  βλέπαμε , μας  τρέχανε  τα  σάλια  μας , γιατί  τότε  νηστεύαμε και  έπρεπε πρώτα να  μεταλάβουμε για  να  τις γευτούμε …

   Την  παραμονή το  βράδυ , μας  έλεγε  η  σχωρεμένη η  μάνα μου : Θα  σας  σηκώσω νύχτα  να  με  βοηθήσετε να  φκιάξουμε το  Χριστόψωμο . Κι’ έτσι γινόταν . Μας ξυπνούσε – αν  κι’ εμείς , απ’ την  αγωνία  μας , ζήτημα  ήταν αν  είχαμε  κλείσει  μάτι , κι’ αρχίζαμε να  βάζουμε  απάνω  στο  ψωμί , που  είχε  στρωμένο  στο  ταψί , μικρά κομματάκια  ζυμάρι , που  τα  λέγαμε “ αρνάκια “ και  “ κατσικάκια “ , πάνω στο  καθένα δε , καρφώναμε κι’ από  μια  αγλιά  μύγδαλο .
   Η μάνα  μου , έβαζε με  ζυμάρι  ένα  σταυρό απ’ άκρη σ’ άκρη  στο  ταψί και  χώριζε  στα  τέσσερα  το  ψωμί . Στις  τέσσερις  άκρες κόλλαγε από  ένα  μεγάλο στρογγυλό ζυμάρι και  πάταγε  απάνω  του  το “ βλόγερο “.
   Αυτό  ήταν  το  Χριστόψωμο , που  ανήμερα των  Χριστουγέννων το  έβαζε ο  πατέρας μου  στο  κεφάλι του και  το  τράβαγε με τα  δυο του  χέρια  μέχρι να  κοπεί . Ύστερα  το  κατέβαζαν και  το  εξέταζαν :
   “ Αν πήγαινε πιο πολύ δεξιά , θα ‘ χε  η σοδειά πιο  πολύ  στάρι , αν  πήγαινε  αριστερά , θα  είχε  καλαμπόκι .
   Θυμάμαι  ακόμα τους ωραίους ντολμάδες ( σαρμάδες ) με  καμπρολάχανο  και χοιρινό , που  μας  περίμεναν  αχνιστοί πρωί – πρωί  , γυρίζοντας  απ’ την  εκκλησία .   
    Θυμάμαι…θυμάμαι… Τώρα ;

  Τούλα Ξηρομάμου – Λαβίδα
   Έτσι  θυμάται  φίλοι  μου , τις  Χριστουγεννιάτικες  μέρες  του  παλιού  καλού  Λιδορικιώτικου  καιρού ,  η  αγαπητή  φίλη  , χωριανή και  γειτόνισσα  Τούλα  Ξηρομάμου , η  Ξηρομαμοτούλα , όπως  την  ξέραμε και  τη  φωνάζαμε  παιδιά . Η όμορφη  αυτή  ανάμνησή της δημοσιεύτηκε  στην Λιδορικιώτικη εφημερίδα “ Λιδωρίκι “ του  Γιώργου  Καψάλη , τον Νοέμβριο  του  1983 , αριθ.φυλ : 24 .
        Καλό  σας  μεσημέρι , καλή  όρεξη..
    Απ’ το “ Λιδωρίκι “ με  αγάπη ….Κ.Κ.-

***********************

ΤΑ ΣΤΟΥΚΑΣ ΠΟΛΥΒΟΛΟΥΝ ΤΟ ΛΙΔΟΡΙΚΙ , ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ‘41

Προπολεμικό  Λιδορίκι .

Ανασκαλεύοντας , αγαπημένοι μου φίλοι , τους..θησαυρούς της εφημερίδας " ΛΙΔΩΡΙΚΙ " του Γιώργου Καψάλη , που αποτελεί πραγματικά..θησαυροφυλάκιο , πέσαμε πάνω σε μια υπέροχη ...ανάμνηση της χωριανής και φίλης μας Τούλας Ξηρομάμου-Λαβίδα , που δημοσιεύτηκε στο φύλλο 22 του Σεπτεμβρίου 1983 , πριν 30 χρόνια δηλαδή , αλλά αξίζει να τη διαβάσετε , είναι ένα..πολύτιμο...ντοκυμαντέρ ..

   Υπάρχουν , πιστεύουμε   , και  άλλες  τέτοιες  “ αναμνήσεις “ χωριανών μας σκόρπιες , “ αναμνήσεις “ που  είναι  πολύτιμες για  το χωριό  μας  και  την  ιστορία  του . Υπάρχουν  πολλά  γεγονότα  που  η “ ιστορία “ για  πολλούς  και  διαφόρους  λόγους  δεν  κατέγραψε , αλλά  θα  πρέπει να  κάνουμε  μια  προσπάθεια  να  τα  επισημάνουμε  και  να  τα  καταγράψουμε , όπως  επίσης  και τις  αυθεντικές  “ αφηγήσεις – αναμνήσεις “ χωριανών  μας  από  εκείνα  τα  δύσκολα  χρόνια ..

   Απολαύστε την  ολοζώντανη αφήγηση  της  αγαπητής φίλης και  παλιάς  γειτόνισσας , Τούλας Ξηρομάμου – Λαβίδα .

   " Θυμάμαι , ξυπνήσαμε το πρωί για να πάμε σχολείο , αλλά μόλις φτάσαμε , είδαμε πως το σχολείο ήταν γεμάτο φαντάρους που συγκεντρώνονταν εκεί για να φύγουν για το μέτωπο . Στην πόρτα , μας περίμενε ο δάσκαλός μας Γιάννης Σφέτσος η Ταγάϊας , όπως τον ξέραμε , και μας είπε : " Παιδιά έχουμε πόλεμο με τους Ιταλούς , πηγαίνετε στα σπίτια σας και όταν βαρέσει η καμπάνα , τότε να έρθετε . Και πήγαμε ξανά το ..'42 , αν θυμάμαι καλά...Εκείνη λοιπόν τη μέρα , την 28η Οκτωβρίου , οι γυναίκες έκλαιγαν με τρομερές φωνές για τους άντρες και τ' αδέρφια τους που έφευγαν για το μέτωπο , ενώ όσοι άντρες ήταν στα χωράφια , τα παρατούσαν όλα στη μέση και παίρνοντας μαζί τους άλογα και μουλάρια , έφευγαν για το μέτωπο .

   Θυμάμαι , είχαμε ένα δυνατό μουλάρι , που το πήραν πρώτο απ' όλα , πρώτα κι απ' τον πατέρα μου ακόμα . Ο πατέρας μου πήγε προς τα Βουλγαρικά σύνορα , αργότερα , νομίζω τον Γενάρη . Θυμάμαι τους πρώτους μήνες τις νίκες των φαντάρων μας . Κάθε πόλη που έπεφτε , χτυπούσαν οι καμπάνες . Έπεσε το Τεπελένι , πήραμε την Κλεισούρα , πάει η Κορυτσά , και όλο "αέρα-αέρα " φωνάζαμε , μεγάλοι και μικροί , ώσπου , δυστυχώς , ήρθε ο Απρίλης του ΄41, που έχει χαραχτεί για πάντα στη μνήμη μου , και εντυπωσίασε βαθειά το παιδικό μυαλό μου . Ενώ πρώτα οι φάλαγγες των τζέιμς πήγαιναν προς τα σύνορα , άρχισαν να οπισθοχωρούν ολοταχώς προς την Αθήνα . Ήταν οι Άγγλοι σύμμαχοι . Μάλιστα ένα απόγευμα βλέπουμε ένα αυτοκίνητο να κατρακυλάει λίγο πιο κάτω απ' τον Αντώνη , μέχρι που έφτασε στο ρέμα , κοντά στον " Κούστη " . Τότε άκουσα να λένε πως γίνεται οπισθοχώρηση και πως το αυτοκίνητο , επειδή έπαθε βλάβη , το γκρέμισαν , για να μη το βρουν οι Γερμανοί .

   Σιγά-σιγά , άρχισε ο πανικός , κι' αυτά τα καταραμένα στούκας άρχισαν να γαζώνουν την περιοχή ολόκληρη από το Λιδορίκι έξω , μέχρι τον Μαλανδρινιώτικο κάμπο . Ο κόσμος είχε σκορπίσει τρομαγμένος δεξιά κι' αριστερά , να κρυφτεί . Εμάς , επειδή ο πατέρας μας ήταν στον πόλεμο , μας είχε αναλάβει ο Κωσταροθόδωρος , καθώς και τα πρόβατα του πατέρα μας . Ο πατέρας μας άργησε να έρθει τρεις μήνες , γιατί τον είχανε πιάσει οι Γερμανοί , εμείς νομίζαμε ότι είχε σκοτωθεί .

   Τέλος πάντων κι' ο μπάρμπα Θόθωρος κι' άλλοι πολλοί τότε πήγαν προς τις λογγιές , απέναντι απ' τα Ζεκαίϊκα τα περιβόλια , και κοιμηθήκαμε εκεί το βράδυ . Σιγά-σιγά άρχισαν να εμφανίζονται και οι φαντάροι μας , κατάκοποι , βρώμικοι και κουρασμένοι από διάφορα μέρη και περιμέναμε μέχρι να κοπάσει η θύελλα από τα στούκας .

   Τότε μου λέει η μάνα μου " δεν πας παιδάκι μου μέχρι το χωριό να πάρεις μερικά πράγματα , τρόφιμα και κάνα ρούχο . Και κοίτα μήπως δεις το Ζήσιμο να πάρει και μερικά κοκοτάκια για το παιδί ". ( Είχαμε τότε τον Ηλία τον αδερφό μου άρρωστο με σαράντα πυρετό και ήθελε σώνει και καλά κοκοτάκια ! ).

   Τέλος πάντων , φτάνω στο σπίτι , παίρνω τα πράγματα και πριν προλάβω να φτάσω λίγα μέτρα πιο κάτω ξεμυτάνε τα στούκας πάλι στο σταυρό . Πετούσαν πολύ χαμηλά κι' άρχισαν να κατεβαίνουν κατακόρυφα , λες και σημαδεύαν το κεφάλι μου και , πως μού 'κοψε , κρύβομαι κάτω από μια τσαγαλιά του Καντά και περίμενα μέχρι που φύγαν γιά λίγο . Ξεκινάω πάλι , και μόλις είχα φτάσει στου Κατσαμπούρα το περιβόλι από κάτω , να 'τα πάλι ! Άρχισαν να ρίχνουν τις σφαίρες βροχή και εκεί τα 'χασα πια , αλλά για καλή μου τύχη , μες στο ρέμα από κάτω ήταν δυο φαντάροι κρυμμένοι και μου φωνάζανε " έλα γρήγορα και τρύπωσε παιδάκι μου ".

   " Αχ παιδάκι μου " λέει ο ένας , " τη γλύτωσα απ' την Αλβανία αλλά θα μας φαν στο δρόμο ".

   Τέλος , κάποτε έφτασα στους δικούς μου και δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτά τα σμήνη από αεροπλάνα που πέρασαν για να βομβαρδίσουν τον Πειραιά . "

   Απλή , γλαφυρή , ολοζώντανη περιγραφή , ενός ανέμελου παιδιού που έζησε την τρέλα του πολέμου , και βρέθηκε μέσα στον ανεμοστρόβιλο της Γερμανικής μανίας , μια καταγραφή..ανεπεξέργαστη , αφκιασίδωτη ...αμοντάριστη , όπως θα λέγαμε σήμερα , αν ήταν ..βιντεάκι γυρισμένο με τα ...φοβισμένα παιδικά μάτια της καλής μας φίλης Τούλας ....

                Καλό  σας  βράδυ , να  περνάτε  καλά

              Απ’ το “ Λιδωρίκι “ με  αγάπη ……Κ.Κ.-