ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ : ΜΑΗΣ..

 

Ξεχείλισαν τα άνθια στην πεντάμορφη αυλή ,
και σκέπασαν και την παλιά τη μάντρα ,
αχ..κυρά Κατερίνη , αγαπημένη φίλη μου καλή ,
μήπως θα πρέπει για το ...μάτι να κρεμάσουμε μιά..χάντρα ;......Κ.-

Η ανθο..μάντρα , αδέρφια , είναι απέναντι στον όμορφο Γυφτομαχαλά μας , και είναι της παλιάς καλής χωριανής , φίλης και συναδέλφου , της Κατερίνης Γεωργουσοπούλου , της Ταρανοκατερίνης , όπως όλοι οι φίλοι την ξέρουμε , και φυσικά είναι και η αγαπημένη γιαγιά των , πολυαγαπημένων μας παιδιών του....Norman Oklahoma , του Κώστα και της Κατερίνας , που τους στέλνουμε μαζί με τις θερμές ευχές και την ειλικρινή αγάπη μας...καλή αντάμωση παιδιά...ο καιρός πλησιάζει .

 

ΜΑΗΣ

 

Και το όνομα του Μάη , όπως και των περισσότερων μηνών , έχει λατινική προέλευση . Απ' τους Ρωμαίους ονομαζόταν Majus , γιατί ήταν αφιερωμένος στους Majores , τους προγόνους τους . Οι νεότεροι Έλληνες του έχουν δώσει πολλά και διάφορα ονόματα , σχετικά πάντα με τις ίδιότητές του : " Ανοιξιάτης " , "Λούλουδος " , " Πράσινος " , " Φουσκοδέντρης " , " Τριανταφυλλάς " και " Κερασάρης ¨, σ' όποιον τόπο τα κεάσια βγαίνουν το Μάη .
Όσο γιά τον καιρό , ο λαός μας λέει :
Απ' το Μάη..καλοκαίρι
κι' απ' τον Αύγουστο..χειμώνας...
Η καλοκαιρία σταθεροποιείται σιγά-σιγά , όλα νοιώθουν να πλησιάζει το καλοκαίρι . Δέντρα , λουλούδια ανθισμένα , τα στάχυα ψηλωμένα , η βλάστηση στην καλύτερή τους ώρα . Τα πρώτα φρούτα βγαίνουν , κεράσια και μούσμουλα , νόστιμα και ζουμερά , γεμάτα μ' όλους τους ανοιξιάτικους χυμούς . Δε λείπουν όμως και κάποια ..χειμωνιάτικα ξεσπάσματα , καμιά φορά το μήνα Μάη , κάνει τσουχτερό κρύο γιά κάμποσες μέρες , ο λαός μας το επισημαίνει :
Και του Μαγιού στις δεκαοχτώ
πέρδικα ψόφησε στ' αυγό....
Το λαικό δίστιχο τα λέει όλα . Κι ακόμα μπορεί να πέσουν βροχές , που μόνο καλό δεν κάνουν , την εποχή αυτή , στα σταροκρίθαρα :
Στον καταραμένο τόπο ,
το Μάη μήνα βρέχει...
Απ' τη μιά μεριά μήνας γελαστός , γεμάτος λουλούδια και ευωδιές , κι' απ' την άλλη με δυό βασικά χαρακτηριστικά : Το πρώτο ότι είναι αφιερωμένος στους νεκρούς , και το δεύτερο ότι οι άνθρωποι διακατέχονται από μεγάλο φόβο και αγωνία γιά τη σοδειά ποτ θα'ρθει . Και γιά τους δυό αυτούς λόγους υπάρχουν πλήθος προλήψεις και απαγορεύσεις . Φοβούνται λοιπόν τους νεκρούς , φοβούνται τη βροχή , το χαλάζι , τις κατσαρίδες , τα διάφορα άλλα ζωύφια , τα μάγια και τις μάγισσες . " Αυτόςό μήνας έχει πολλές κακές ώρες " , λένε , η " Ώρα του Μάη " κι ακόμα η " κακιά ώρα του Μάη ". Γι' αυτό ο κόσμος πρέπει να φυλάγεται , το Μάη δεν κόβουν ρούχα , δεν φυτεύουν , δεν ταξειδεύουν και προπάντων δεν παντρεύονται :
Ο γάμος ο Μαγιάτικος
πολλά κακαποδίδει...
λένε στην Κρήτη . Μιά εξήγηση είναι πως , αφού ο Μάης είναι μήνας των νεκρών , οι ζωντανοί πρέπει να μείνουν μακριά από κάθε σπουδαίο και σημαντικό έργο , γιά να μην προκαλούν το πνεύμα των νεκρών . Κι επειδή απ' τις πιό σημαντικές πράξεις στη ζωή του ανθρώπου είναι ο γάμος , οι άνθρωποι πρέπει να αποφεύγουν να παντρεύονται . Προσπαθούν επίσης να αποτρέψουν το κακό που τους απειλεί και να προκαλέσουν το καλό είτε με υην εξεγνιστική δύναμη της φωτιάς είτε με την καθαρτήρια δύναμη του νερού .

Πρωτομηνιά , Πρωτομαγιά , μέρα γεμάτη χαρά κι' αισιοδοξία , η καρδιά της Άνοιξης , το ..ξανάνειωμα της φύσης , της ..ζωής...Όλοι τρέχουν στη εξοχή , μακριά απ' τιε έγνοιες , να ξεδώσουν , να διασκεδάσουν και να χαρούν ...Φαί , κρασί , χορός , πειράγματα , αστεία , γλέντι..τρικούβερτο !

Απ' τα χωράφια και τους κήπους , μαζεύουν λουλούδια και πρασινάδες και φτιάχνουν στεφάνια , να φέρουν έτσι τη φύση και την Άνοιξη στα σπίτια τους , να πάρουν δύναμη απ' αυτή , αλλά και με διάφορες εκδηλώσεις να προκαλέσουν την καλή σοδειά , την πλούσια συγκομιδή , την αφθονία..Ένα σκόρδο , στη μέση του στεφανιού , γιά το κακό μάτι , και κρεμιέται στην εξώπορτα του σπιτιού , μέχρι τ' Άι Γιαννιού , που θα καεί στις φωτιές του . Οι αγρότισσες όμως , πιό ρεαλίστριες , προτιμούσαν ένα δεμάτι από καρπούς : στάρι , κριθάρι , συκιά με σύκα , ροδιά με ρόδια , και το κρεμούσαν πάνω απ' την πόρτα .

Στην Πάργα , τα παιδιά , στεφανωμένα με λουλούδια και κρατώντας μεγάλα κλωνάρια πορτοκαλιάς η νεραντζιάς , ανθισμένης , γύριζαν τα σπίτια και τραγουδούσαν :

" Εμπήκε ο Μάης , εμπήκε ο Μάης , εμπήκε ο Μάης ο μήνας

ο Μάης με τα τριαντάφυλλα κι' ο Απρίλης με τα ρόδα ".

Στην Κέρκυρα , παρέες και παλληκάρια γυρίζουν και τραγουδούν το Μάη κρατώντας το μ α γ ι ό ξ υ λ ο , τον κορμό δηλαδή , ενός τρυφερού λυπαρισιού , σκεπασμένο με κίτρινες μαργαρίτες κι άλλα λουλούδια . Στα κλαριά του έχουν δέσει μεταξωτά μαντίλια , ζουνάρια και κορδέλες . Από πάνω του κρεμάνε κι' ένα στεφάνι . Απ' το στεφάνι κρεμάνε φρούτα , π.χ. μούσμουλα , και φρέσκα χορταρικά . Ποιός θα αρνηθεί πως πρόκειται γιά την ε ι ρ ε σ ι ώ ν η ; Σε άλλα μέρη ντύνονται Μ α γ ι ό π ο υ λ α η Μ ά η δ ε ς και , στολισμένοι από πάνω μέχρι κάτω με λουλούδια , γυρίζουν τα σπίτια με τη συνοδεία τους τραγουδώντας και χορεύοντας .

Στο Ζαγόρι της Ηπείρου , τα κορίτσια που έβοσκαν αρνιά στα λειβάδια , έπαιζαν το Ζαφείρη . Ένα παιδί παρίστανε τον πεθαμένο , ξάπλωνε στο χορτάρι και τα κορίτσια τον στολίζανε με λουλούδια και πράσινα κλαριά . Ύστερα κάθονταν ολόγυρά του κι' άρχιζαν να θρηνούν και να μοιρολογούν :

" Γιά ιδέστε νιό που ξάπλωσα , γιά ιδέστε κυπαρίσι !

Δε σειέται , δε λυίζεται , δε σέρν' τη λεβεντιά του .

.......................................................................

Ποιός σού 'κοψε τις ρίζες σου , και στέγνωσ' η κορφή σου ;

....................................................................................

Ξεσφάλισε τα μάτια σου !

Έπειτα φώναζαν : " Σήκου Ζαφείιιιρ , σήκου !" Κι' ο Ζαφείρης πετιόταν επάνω κι 'ολοι μαζί έτρεχαν στα χωράφια τραγουδώντας . Το έθιμο θυμίζει τα αρχαία Α δ ώ ν ε ι α , όπως κι εκείνο πού γίνεται στη Μακεδονία , τη νύχτα του Επιταφίου .

Πρωτομαγιά μου τά 'ριξες

τα μάγια και με μάγεψες

και μ' έχεις κάνει σαν τρελό ,

κόρη , που σέρνεις το χορό .

   Ο Μάης... μαγεύει , λέει ο λαός , συσχετίζοντας τις δυό λέξεις , μόνο και μόνο επειδή , ηχούνε όμοια . Με χίλιους τρόπους λοιπόν προσπαθούν από την πρώτη μέρα να αποτρέψουν τα μάγια και να εξασφαλίσουν σπίτι , ανθρώπους , ζώα και χωράφια από κάθε κακό .   

   Πιό πολύ φοβούνταιν τις μάγισσες η τους κακούς γείτονες , που μπορούν να τους κάνουν μάγια , κι έτσι να καταστρέψουν τη σοδειά η τα ζώα η την ευτυχία του σπιτιού , βοηθώντας έτσι τα δικά τους . Βάζουν , ακόμα , δυνατά φυλαχτά π.χ. νεκροκεφαλές βοδιών η αλόγων , γιά να διώξουν μακριά το κακό .

   Στην Ανατολική Κρήτη , την Πρωτομαγιά μουντζουρώνανε τα παιδιά τους με κατράμι πάνω απ' τα φρύδια . Κάνουν , με κατράμι πάλι , ένα σταυρό στην πόρτα του σπιτιού γιά το κακό το μάτι . Στην Αγιάσο της Λέσβου , οι γυναίκες απιβραδίς " κάνουν σταυρούς πάνω στην πόρτα του σπιτιού με το μέλι γιά να περνπύν οι γαμπροί και να κολλούν ! " Αλλού ραντίζουν το σπίτι με καινούργιο νερό της βρύσης η με θαλασσινό νερό , όπως και στην Κορώνη . Ραντίζουν και τα κεφάλια των παιδιών τους .

   Αν έβρεχε την Πρωτομαγιά , το νερό της βροχής το χρησιμοποιούσαν γιά να πήξουν το τυρί αντί γιά μαγιά . Και οι γυναίκες βρέχανε τα μαλλιά τους γιά να μεγαλώνουν ( Κοτύωρα ) .Μάγια λοιπόν και μαγικά το..Μάη μήνα !

 

 

       Καλό σας  βράδυ , να περνάτε καλά .

                  Απ’ το Λιδορίκι   με  αγάπη……….Κ.-