Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΣΙΤΑΡΙΟΥ–ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

 

    Απ’ το βιβλίο “ Τα  Γεωργικά “ της Ρούμελης , του Αρτοτινού λαογράφου Δημ. Λουκόπουλου .

 

                ΤΗΣ  ΦΤΕΡΩΤΗΣ  ΤΟ  ΜΗΧΑΝΗΜΑ

                     Η  ΦΤΕΡΩΤΗ

   Για να  λάβεις μια  ιδέα τι  είναι  φτερωτή , πάρε  μια  ρόδα από  κάρο , πέρασε  ολομεσής της  ξυλένιο  άξονα , ως  ένα  μπόι στον  ψήλο , στήσε  τον  ορθόν  έτσι που  η  ρόδα να  στέκεται  οριζόντια , έχεις τη  φτερωτή του  μύλου μπρος  σου .

   Κι αν  θέλεις να  καταλάβεις και  πως  στριφογυρίζει η φτερωτή , κάμε κι ένα άλλο , σουβλέρεψε την  κάτω  άκρα του  άξονα , κάμε  τη  μυτερή .  Απίθωσέ την ύστερα σε  μια  γουβίτσα σκαμμένη πάνω  σε  πέτρινη  πλάκα . Αν το  χέρι σου φτάνει ως απάνω , κράτα  τον  άξονα από  την  άλλη , την απάνω  άκρη . Πιάσε  τον  τροχό με  το  δεξί , και  δος του μια  να  γυρίσει . Αρχίζει  να  στριφογυρίζει σαν τη  σβούρα .

   Το  ίδιο  γίνεται και με  την καθαυτή  φτερωτή του  μύλου ! Στριφογυρίζει σαν  φτερωτή ! Φτερωτή  έγινες !

   Μ’ αυτό  θέλουν  να πουν πως  ένας  είναι γρήγορος στις  δουλειές  του , όπως  εκείνη γυρίζει , όλο γυρίζει  δίχως  να  στέκεται , έτσι ξι ο γοργός  άνθρωπος σ’ όλα  του .

   Ο άξονας λέγεται  αδράχτι . Πολύ  σωστά άλλωστε , γιατί μοιάζει με  το  αδράχτι , όπως λιαναίνει όσο  πάει κάτω , και  τελευταία  καταλήγει σε  προσθετό σιδερένιο σουβλάκι , το  κεντρί . Αυτό  ακουμπάει πάνω σε πλατανίσια  σανίδα που  έχει μάκρος  ένα  μέτρο, και τη  λένε τράπεζα . Οι δυο  άκρες της  τράπεζας ακουμπούν  λίγο  παραπάνω απ’ τα  προσκέφαλα σταυρωτά πάνω σε  χοντρά πλατανόξυλα , τα  προσκέφαλα ή χελώνια ή  θηλιές . Στο  ένα  χελώνι στηρίζεται ορθά μακρύς  στύλος ξυλένιος που  ξεπετιέται μισό  μέτρο πάνω απ’ το  πάτωμα του  μύλου . Κοντά και παράλληλα  απ’ αυτόν ορθώνεται κι άλλος  στύλος που  τελειώνει  σε  σταυρό . Τ’ όνομά του είναι σηκωτήρα . Την  πάνω της  άκρη την  περνάει  ένα  ξύλο , το  περαστάρι και  φτιάνει  μ’ αυτή  σταυρό . Από το  όνομα καταλαβαίνεις και  τι  χρειάζεται η  σηκωτήρα .

   Αν  σφηνώσεις ανάμεσα στο σταυρό της και  τον πρώτο στύλο ξυλένια  σφήνα ,  ανασηκώνεις την  τράπεζα λίγο  παραπάνω απ’ τα   προσκέφαλα . Αυτό  έχει  το  λόγο  του και  θα  τον ιδούμε  παρακάτω .

   Το  κεντρί τ’ αδραχτιού ακουμπάει στη  γουβίτσα μιανής σιδερένιας πλάκας που  είναι  σφηνωμένη στη  μέση  της  τράπεζας , και  λέγεται ντριμινίτσα , πάνω σ’ αυτή  στριφογυρίζει  τ’ αδράχτι .

 Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι …..