Η κεντρική πλατεία της Θεσσαλονίκης φέρει το όνομα του Μακεδόνα φιλοσόφου Αριστοτέλους· η κεντρική πλατεία των Ιωαννίνων είναι φερώνυμος του Ηπειρώτη βασιλιά Πύρρου. Η κεντρική πλατεία των Αθηνών, η πλατεία Ομονοίας, γιατί ονομάστηκε έτσι; Με το θέμα αυτό θα ασχοληθώ στο σημερινό post.
Μετά την έξωση του Όθωνα από την Ελλάδα τη 12η Οκτωβρίου 1862 οι επαναστάτες προκήρυξαν εκλογές για τη συγκρότηση Εθνοσυνέλευσης, η οποία θα ψήφιζε νέο σύνταγμα με στόχο την αλλαγή του πολιτεύματος (την εγκαθίδρυση της βασιλευόμενης δημοκρατίας αντί της ως τότε συνταγματικής μοναρχίας). Οι εκλογές έγιναν το Νοέμβριο του 1862 και οι περισσότεροι πληρεξούσιοι που εκλέχτηκαν ήταν ανεξάρτητοι. Έτσι στην Εθνοσυνέλευση συγκροτήθηκαν οι πυρήνες δυο μεγάλων πολιτικών παρατάξεων, των Πεδινών και των Ορεινών. (Οι ονομασίες τούς δόθηκαν από τις θέσεις όπου κάθονταν στη Βουλή.)
Οι Πεδινοί είχαν ηγέτη το Δ. Βούλγαρη, ο οποίος υπονόμευε τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς. Με παρεμβάσεις στο στρατό επιχείρησε να δημιουργήσει σώμα «πραιτοριανών» (=φανατικών οπαδών του), για να εξασφαλίσει την παραμονή του στην εξουσία. Η εκλογική του «πελατεία» ήταν όσοι είχαν διοριστεί παράνομα στο Δημόσιο και φοβούνταν μήπως χάσουν τη θέση τους, αν επικρατούσαν συνθήκες κοινοβουλευτικής νομιμότητας, οι άνεργοι πτυχιούχοι που προσδοκούσαν κι αυτοί κάποιο διορισμό και οι μικροκαλλιεργητές. Οι Ορεινοί ήταν μια ετερόκλιτη πολιτική παράταξη με αρχηγούς τους Δ. Γρίβα και Κ. Κανάρη, η οποία προσπαθούσε να αντισταθεί στην πολιτική των Πεδινών.
Μεταξύ των πληρεξουσίων και των οπαδών των δύο πολιτικών παρατάξεων υπήρχε μίσος. Τον Ιούνιο του 1863 τα πάθη οξύνθηκαν και οδήγησαν σε αιματηρές συγκρούσεις. Οι πρεσβευτές των τριών προστάτιδων Δυνάμεων απείλησαν ότι θα έφευγαν από την Ελλάδα, εάν συνεχιζόταν η εμφύλια διαμάχη. Μπροστά στο ενδεχόμενο αυτό συναντήθηκαν οι κομματάρχες των Πεδινών και των Ορεινών και συμφώνησαν να ομονοήσουν. Μάλιστα, για να δοθεί λαϊκότερος χαρακτήρας στο γεγονός, προτάθηκε η συμφιλίωσή τους να γίνει με πανηγυρικό τρόπο. Αποφασίστηκε λοιπόν από το Βαρβάκειο, όπου κατά τις ημέρες εκείνες συνεδρίαζε η Εθνοσυνέλευση, οι βουλευτές των δυο πολιτικών παρατάξεων να μεταβούν σε μια πλατεία και ενώπιον του λαού και του στρατού να δηλώσουν ότι επήλθε η μεταξύ τους συμφιλίωση. Ως καταλληλότερη επελέγη η σημερινή πλατεία Ομονοίας, που έφερε ως τότε το όνομα του βασιλιά Όθωνα. Προκρίθηκε αυτή η πλατεία για τρεις λόγους: α. εκεί είχαν γίνει φονικότατες μάχες, β. βρισκόταν κοντά στο Βαρβάκειο και γ. ο γύρω χώρος ήταν πλατύς (το 1863 υπήρχαν όλα κι όλα δυο – τρία σπίτια) και θα μπορούσε να συγκεντρωθεί πλήθος πολιτών.
Σ’ αυτό το χώρο, που είχε στολιστεί για την περίσταση με σημαίες και κλαδιά δάφνης, είχε μαζευτεί πολύς κόσμος. Την καθορισμένη ώρα έφθασαν από το Βαρβάκειο οι πολιτικοί αρχηγοί των Πεδινών και των Ορεινών ακολουθούμενοι από τους βουλευτές τους, ενώ η μουσική ανέκρουε το δημοφιλές την εποχή εκείνη εμβατήριο, το οποίο εξέφραζε τη χαρά του ελληνικού λαού για την προ μηνών έξωση του βασιλιά Όθωνα:
Εθνοφύλακες καημένοι πάει πλέον η σκλαβιά
και δεν λιώνουμε κλεισμένοι σαν λιοντάρια στα κλουβιά.
Γενική ήταν η χαρά για τη συμφιλίωση των αντιμαχόμενων παρατάξεων. Μόνο τα μέλη της οικογένειας Λιδωρίκη που κατοικούσαν στην πλατεία και έβλεπαν από το μπαλκόνι του σπιτιού τους όσα συνέβαιναν εκεί ήταν περίλυπα. Ο Αθανάσιος Λιδωρίκης, θερμός υποστηρικτής και έμπιστος του Όθωνα, είχε διατελέσει υπουργός στις οθωνικές κυβερνήσεις. Η θυγατέρα της οικογένειας Πηνελόπη ήταν «κυρία επί των τιμών» της βασίλισσας Αμαλίας, πριν αυτή εγκαταλείψει το θρόνο. Ο γιος ήταν γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στη Βιέννη. Η Πηνελόπη, καθ’ υπαγόρευση της μητέρας της, έγραψε ένα γράμμα προς τον αδερφό της, όπου του εξέθεσε τα γεγονότα που συνέβησαν κατά τη συμφιλίωση των Πεδινών και των Ορεινών. Σ’ ένα χωρίο της επιστολής αναφερόταν: « Δεν είχαν φροντίσει να πάρουν μαζί τους ένα τραπέζι για να ανέβη ο Βούλγαρης να μιλήσει. Τους έδωκα εγώ ένα παλιοτράπεζο του μαγειρειού».
Το 1863, λοιπόν, οπότε μετονομάστηκαν οι πλατείες και οι δρόμοι της πρωτεύουσας που έφεραν ονόματα Βαυαρών και θύμιζαν στους κατοίκους της τις μέρες της Βαυαροκρατίας, μετονομάστηκε και η πλατεία Όθωνος σε πλατεία Ομονοίας λόγω του προαναφερθέντος γεγονότος. Μόνο το όνομα της Αμαλίας διατηρήθηκε σε οδό που βρίσκεται στην πλατεία Συντάγματος, γιατί η βασίλισσα είχε φροντίσει για τη δενδροφύτευση των πεζοδρομίων της (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 30ης Δεκεμβρίου 1926).
Πλατεία Ομονοίας, 1900
No comments:
Post a Comment