Η οδός Σπύρου Πάτση τη δεκαετία του 1930.
Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Από τις ωραιότερες βόλτες στην προπολεμική Αθήνα ήταν κατά μήκος της Ιεράς Οδού, από την οδό Πειραιώς μέχρι τη Σπύρου Πάτση και κατά μήκος της Κωνσταντινουπόλεως. Εκεί βρίσκονταν τα κέντρα, τα «θεάματα» και οι κήποι. Το δίωρο επτά με εννέα ήταν κατεξοχήν για περίπατο. Νεαροί, κορίτσια, γυναίκες, παιδιά, γέροι, γριούλες και ατέλειωτη… μαρίδα εμφανίζονταν από κάθε γωνιά. Τότε έκαναν χρυσές δουλειές οι πλανόδιοι μικροπωλητές, πασατεμπάδες, παγωτατζήδες, στραγαλατζήδες, λεμοναδοπώλες… Τα τραπεζάκια γέμιζαν εύθυμες συντροφιές. Τότε ανθούσαν και τα φλερτάκια με νεανίες που ξεποδαριάζονταν κατά μήκος της Ιεράς Οδού…
Τα καταστήματα της συνοικίας ήταν ένα πραγματικό μωσαϊκό. Πλάι στο μπαρ ξεφύτρωνε το μαγέρικο, πλάι στο μαγέρικο ο καφενές, το αριστοκρατικότερο «Οινοεστιατόριον» ή «Καφεζυθοπωλείον», η απλή ταβέρνα, το «Ζαχαροπλαστείον», το υπαίθριο θέατρο ή ο ρομαντικός κήπος. Εκεί, το καφενεδάκι «Ελβετικόν» του Γερολυμάτου, γεμάτο ταβλαδόρους, εκεί και η ταβέρνα «Υπόγειος Παράδεισος» του Δημητρίου. Στη δε οδό Κωνσταντινουπόλεως, το ζυθεστιατόριο «Δάσος» του Βλάχου, το οποίο είχε κήπο με λεύκες, λυγαριές και ακακίες.
Στα δυτικά της οδού Κωνσταντινουπόλεως υπήρχε το θέατρο «Βοτανικός», όπου ο Κόττας, ο καραγκιοζοπαίκτης της συνοικίας, με όλο τον θίασο επί σκηνής, τον πονηρό Καραγκιόζη, τον αφελή μπαρμπα-Γιώργο, το Κολλητήρι, τον Χατζηαβάτη, διασκέδαζε την τακτική του πελατεία με κωμικοδράματα και ιλαροτραγωδίες! Αλλά η περιοχή διέθετε και θερινό κινηματογράφο, το «Περουζέ».
Ζωηρότατη ήταν η κίνηση και «εις το μέχρι της οδού Πειραιώς ―παρά την Λαχαναγοράν― τμήμα». Η Λαχαναγορά βρισκόταν στο ανασκαμμένο σήμερα οικόπεδο, στη γωνία που συμβάλλουν η οδός Πειραιώς με την Ιερά Οδό. Εκεί ήταν το καφενεδάκι «Λουκαντζίκος», ο «Βύρων», το οινομαγειρείο του Παπαδάτου και τα καφενεία «Προβολεύς», «Λεύκα», «Συνάντησις», «Ένωσις» και «Εμπορικόν Κέντρον».
Η δολοφονία του Γεωργίου
Το 1914, σε ένα ατμόπλοιο που απέπλευσε από τη Θεσσαλονίκη με προορισμό τον Πειραιά, ξέσπασε μια μικρή πυρκαγιά. Παρόλο που δεν υπάρχει άλλη αναφορά του γεγονότος, ο Τύπος πληροφορήθηκε και διέδωσε ότι στη μικρή φωτιά κάηκε το ανακριτικό υλικό από το φάκελο Αλεξάνδρου Σχινά. Ετσι, έκλεισε και τυπικά ένα σκοτεινό τούνελ που διέτρεχε ένα γεγονός συνταρακτικό: τη δολοφονία του Γεωργίου, την 5η Μαρτίου 1913, στη «λεωφόρο Αγίας Τριάδας».
Ο δολοφόνος
Ο τότε βασιλιάς είχε μια συνηθισμένη ημέρα. Ηταν κανονισμένο να επισκεφθεί το γερμανικό πολεμικό «Γκαίμπεν», που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη - μια τρέχουσα εθιμοτυπική επίσκεψη. Τον πήραν από το αρχοντικό Χατζηλαζάρου, όπου διέμενε, τον αποβίβασαν στα ντόκια του Λευκού Πύργου και τελειώνοντας η υποχρέωση, αποβιβάστηκε πάλι στην ίδια παραλία, μίλησε εγκάρδια με περαστικούς και συνοδεία του Φραγκούλη και δύο Κρητικών χωροφυλάκων έκανε έναν περίπατο προς τη διαμονή του. Κάτω από την Αγία Τριάδα, στην κυβόστρωτη λεωφόρο που πήρε το όνομά του, τον περίμενε ο Αλέξανδρος Σχινάς με ένα γεμάτο πιστόλι. Ακούστηκαν δυο πιστολιές, ο βασιλιάς κατέρρευσε στην αγκαλιά ενός Εβραίου μπακάλη (κατά μαρτυρία του γιου του γνωστού αρχιτέκτοντα Πιέρο Αριγκόνι), ενώ ο Σχινάς απέτυχε να πυροβολήσει τον Φραγκούλη που τον άρπαξε και τον παρέδωσε στους χωροφύλακες. Το βασιλιά τον πήγαν στο Ιατρείο του Παπαφείου, όπου απλώς διαπίστωσαν το θάνατό του, ενώ ο Σχινάς οδηγήθηκε στο πιο κοντινό αστυνομικό τμήμα, του Φαλήρου και ανακρίθηκε. Βασικός ανακριτής ο Καντερές.
Ανησυχία
Η πόλη, για την ακρίβεια, τρελάθηκε από ανησυχία. Πάρθηκαν μέτρα πρόληψης και καταστολής, αλλά η διοίκηση, κατά μαρτυρία του πρίγκιπα Νικολάου, που διοικούσε την πόλη, είχε καταρρεύσει σε βαθμό που ο Ρακτιβάν τον ταρακούνησε και του ζήτησε να αρθεί στο ύψος των κρισίμων περιστάσεων. Αυτό που όλοι ρωτούσαν ήταν ποιος τον σκότωσε. Αμέσως κυκλοφόρησαν τα γνωστά: κάθαρμα, πειναλέων, αναρχικός, ένα ανυπόληπτο άτομο. Η ανάκριση έγινε υπό την εποπτεία του Κωνσταντίνου, που κατέφτασε στη Θεσσαλονίκη, και διακόπηκε απότομα την 22α Απριλίου, όταν ο Σχινάς «πέταξε» από ένα παράθυρο της φυλακής του. Είχε μόλις δεχτεί την επίσκεψη της βασίλισσας Ολγας, που μοιράστηκε τη συνομιλία με το δολοφόνο μόνο με το γιο της, τον πρίγκιπα Πέτρο.
Γιατί τόση ανησυχία;
Στη Θεσσαλονίκη, από την πρώτη μέρα, όλοι μιλούσαν για Βούλγαρο υποκινητή του Σχινά, που ήταν Σερραίος. Οι πρώτες φήμες τον ήθελαν να μιλάει με ένα Βούλγαρο συναγματάρχη «και κομιτατζή» - μην ξεχνάμε ότι δεν είχε ξεκινήσει ο Β' Βαλκανικός Πόλεμος. Η διοίκηση προσπάθησε τάχιστα να αλλάξει αυτήν την εντύπωση, κυκλοφορώντας το νέο πως ο δολοφόνος ήταν ένας Ελληνας, όχι εντελώς στα καλά του.
Αλήθευε αυτό;
Ο Σχινάς ήταν δάσκαλος! Και μάλιστα φυματικός, «στο δεύτερο στάδιο», καθώς εξηγούν οι περιγραφές. Η μετάθεσή του στην Κλεισούρα δεν έγινε, και ζήτησε, λένε, βοήθεια από το βασιλιά, μέσω του υπασπιστή Φραγκούλη, βοήθεια που δεν έλαβε ποτέ. Από την Αθήνα πήγε και διέμεινε στο Βόλο, όπου «κόλλησε το μικρόβιο του αναρχισμού». Αυτό το παραμύθι δε στάθηκε πολλά χρόνια, αν και οι νύξεις της ανάκρισης ότι «καταφέρθηκε εναντίον του θεσμού των βασιλέων που ζουν πλουσιοπάροχα, ενώ ο λαός πεινάει» εκφράζει μάλλον τη χοντροκομμένη στερεοτυπική άποψη των ανακριτών για το ποια μπορούσε να είναι η ιδεολογία και τα λογάκια ενός αναρχικού. Καθώς οι αναρχικοί συμπλήρωναν πάνω από μια γενιά που σκότωναν και τραυμάτιζαν μέλη βασιλικών οικογενειών και εκτελούνταν από τις Αστυνομίες των διαφόρων βασιλείων, η ιστορία θα μπορούσε να γίνει πιστευτή. Αν δεν υπήρχε ο Αγιος Σώστης, το 1898.
Ο Αγιος Σώστης
Στον Γεώργιο είχαν στήσει καρτέρι δυο υποψήφιοι δολοφόνοι του, ενώ εποχούνταν στη βασιλική άμαξα, το 1898. Η απόπειρα απέτυχε, αλλά η διάδοση πως ήταν βαλτοί από τους Γερμανούς ήταν τόσο έντονη, ώστε οι συλληφθέντες εκτελέστηκαν, ενώ ανέτως η θανατική ποινή θα μπορούσε να έχει μετατραπεί, όταν όλη η φθορά ήταν η τραυματισμένη κνήμη ενός συνοδού. Ο λαός μετά από έρανο έχτισε τον Αγιο Σώστη στην Αττική, στο σημείο της ενέδρας.
Η λέξη «Αυστρία»
Η λέξη «Αυστρία» άρχισε να ακούγεται έντονα, αρχικά μη ακουόμενη, ανάμεσα στη βασιλική οικογένεια και στο λαό. Οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους ήταν ευνοημένοι από τη δολοφονία, επειδή διάδοχος ήταν εδραιωμένα ο Κωνσταντίνος, από τα νιάτα του μαγεμένος με την πρωσική στρατιωτική παράδοση. Η φτώχεια του Σχινά και ενδεχομένως μια συστημική πικρία που συνδύαζε τις κακοτυχίες της ζωής του με έναν ξαφνικό ακτιβισμό, που θα μπορούσε να τον «εξαγνίσει», ίσως ήταν μια ασφαλέστερη μέθοδος πειθούς. Βέβαια, αυτά που άκουσε η Ολγα από τον Σχινά, και η περιορισμένη διάδοσή τους σε στενό κύκλο, έφερε αμέσως την πτήση του Σχινά προς το θάνατο, πράγμα που δε συνάδει με μπλεξίματα ξένων δυνάμεων, αλλά περισσότερο προς αποφασισμένη δολοφονία του «από τα μέσα». Σε αυτήν την εκδοχή αντίθετη βρίσκεται μόνον η μαρτυρία ενός ανθρώπου, φίλου της αυλής, ο οποίος διηγείται πως ο Γεώργιος λίγες ημέρες πριν του εξομολογήθηκε, παρόντος του Νικολάου, ότι ο Γεώργιος, πάνω στα πενήντα χρόνια της βασιλείας του, ήθελε να παραιτηθεί υπέρ του Κωνσταντίνου. Αυτό «αθωώνει» τον Κωνσταντίνο, αλλά δεν εξηγεί την ταραχή του Νικολάου. Τέλος πάντων.
Η ευφάνταστη δεκαετία του 1920
Μεταξύ 1922 και 1930, φούντωσαν διαδόσεις, οι περισσότερες αναξιόπιστες, επειδή ήταν ήδη νεκρός ο Κωνσταντίνος, η Γερμανία είχε διαλυθεί, όπως και η Αυστροουγγαρία. Κάποιος κυκλοφόρησε στην πόλη ψευδωνύμως την «υπόθεση Σχινάζι». Διαβάστε την καθαρά ως λογοτεχνική υπόθεση. Κατ' αυτήν, υπήρχε στη Σαλονίκη ένας Αυστριακός αξιωματικός του Ναυτικού ονόματι Σχινάζι. Αυτός οργάνωσε τη δολοφονία, εξαπατώντας τον Σχινά, που τον ήθελε επειδή μπορούσε να επέλθει σύγχυση στα ονόματά τους! (=Σχινάς, Σχινάζι…) Φυσικά, ως λογοτεχνικό παραλήρημα, ο προσεκτικός συγγραφέας επεδίωκε να μπλεξει κάποιον που το όνομά του παρέπεμπε στο εβραϊκό «Εσκενάζι», ώστε να διατρανωθεί ο παγκόσμιος σιωνισμός που δολοφονούσε αγγλόφιλους βασιλείς…
Τα επίχειρα
Γερμανοί και Αγγλοι έκαναν αυτό που νόμιζαν πως έπρεπε να κάνουν, αλλά η Ιστορία του ήθελε, σε ελάχιστα χρόνια, να ηττηθούν απόλυτα στο Μεγάλο Πόλεμο. Ωστόσο, η ελληνική βασιλική διαδοχή έφερε περιορισμένους, έστω, καρπούς. Αν ο Γεώργιος βασίλευε μεταξύ 1913 και 1920, δε θα υπήρχαν αναρίθμητα έκδοχα της ιστορίας της Ελλάδας. Μήτε παρέμβαση υπέρ της ουδετερότητας, μήτε Διχασμός, εκτός κι αν τον σκότωναν αργότερα. Ηταν σαφές ότι για την πολιτική του Κεντρικού Αξονα, ο Γεώργιος Α', ως επιφανής νεκρός στη διασταύρωση όπου υπάρχει το μνημείο της δολοφονίας του, ήταν η πιο τιμητική θέση που θα μπορούσαν να του κρατήσουν στον επικείμενο όλεθρο της Ιστορίας και της Κοινής Λογικής…
http://www.agelioforos.gr/
No comments:
Post a Comment