ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ …

 

Τρεις , απ' τους σημαντικότερους μουσικούς της περιοχής μας , Γιάννης Μπίρπος , απ' την Αμυγδαλιά , βιολί , Θανάσης Πίτσιος ( Φαλιαμπάρας ) , απ' το Βελούχι , κλαρίνο , κι' ο χωριανός μας , Γιώργος Πανάγος , κιθάρα-λαούτο , λίγο πριν ξεκινήσει το...πανηγύρι της Παναγίας , στο Βελούχι , υπέροχη φωτογραφία , υπέροχοι..μουσικοί και κυρίως...άνθρωποι....

Γιώργος Πανάγος και Θανάσης Πίτσιος , στο μπαλκόνι του σπιτιού , του δεύτερου , στο Βελούχι , το Δεκαπενταύγουστο .

Μιά αντιπροσωπευτική φωτογραφία , σπάνιας ομορφιάς , από κάποιο Λιδορικιώτικο πανηγύρι , η ορχήστρα έχει κάνει και ενισχυτικές...μεταγραφές , Κακόπουλος , από Σκαλούλα , σαντούρι , Λαίνης , κλαρίνο και Μαργώνης , από Κολοπετινίτσα , βιολί , η..διεθνούς...φήμης τραγουδίστρια , μας είναι...δυστυχώς...παντελώς...άγνωστη....

Και οι τρεις φωτογραφίες , προέρχονται απ' το προσωπικό αρχείο του αγαπητού φίλου και χωριανού , Νίκου Γ. Πανάγου , τον ευχαριστούμε....

Δυστυχώς δεν υπάρχουν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη μουσικής παράδοσης στο Λιδoρίκι,αλλά και στην ευρύτερη περιοχή ,ούτε καν ίχνη έχουν περισωθεί που να ενισχύουνμια τέτοια άποψη.Οι Λιδoρικιώτες βέβαια,όπως σχεδόν όλοι οι Έλληνες που έζησαν και μεγά-λωσαν στην περιφέρεια και μάλιστα σε γεωργοκτηνοτροφικές περιοχές,μακριά από μεγάλα αστικά κέντρα,ζούσαν την καθημερινότητά τους με μουσική και τραγούδια που ταίριαζαν στην κάθε περίπτωση .
Ας μη ξεχνάμε οτι οι πρόγονοί μας , στις χαρές αλλά και στις λύπες τους , ακόμα και στις μεγαλύτερες συμφορές τους , εκδήλωναν τα συναισθήματά τους , την ψυχική τους διάθεση ,με μουσική , χορό και τραγούδι .
Το τραγούδι,γενικά,ήταν και είναι βαθειά ριζωμένο στη Λιδορικιώτικη ζωή ,τραγουδάμε τον έρωτα ,την αγάπη ,τη γέννηση ,το θάνατο ,τον γάμο ,τις χαρές μας και τις λύπες μας , πάντα όμως , μέ μιά έντονα... σκωπτική διάθεση , που πολλές φορές , ξεπερνώντας τα ανεκτά όρια , προχωράει στο χώρο , σχεδόν ,της ....ειρωνείας.
Όσοι γεννήθηκαν , μεγάλωσαν και έζησαν στο Λιδωρίκι , έχουν αυτό το ιδιαίτερο γνώρισμα που , για άλλους είναι ελάττωμα , και για άλλους πάλι χάρισμα , δεν είναι δε τυχαίο το γεγονός ‘οτι η αληθοφανέστερη και ισχυρότερη εκδοχή , γύρω απ΄το όνομα του χωριού μας , είναι αυτή που θέλει το Λιδορίκι να προέρχεται από το ρήμα λοιδορώ και αν λάβουμε υπόψη μας,από κείμενα που έχουν σωθεί,διάφορα χαρακτηριστικά περιστατικά τότε, αβίαστα, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι αυτό μας το χούγι , έδωσε την ιδέα για το βάφτισμα του χωριού μας.Υπάρχουν βέβαια πολλές άλλες εκδοχές , από ανθρώπους που , όχι μόνο δεν έζησαν στο χωριό μας , αλλά ούτε , καν , γνώριζαν που πέφτει , γεωγραφικά.
Ας έρθουμε όμως στα της μουσικής μας παράδοσης,όπως προαναφέραμε δεν υπάρχουν ,κι’άν
υπήρξαν δεν σώζονται , τραγούδια που να αφορούν αποκλειστικά στο Λιδορίκι.και να αναφέρονται σε γεγονότα η και πρόσωπα της περιοχής ,γεγονός που υποδηλώνει , την ανυπαρξία
δημιουργών γιατί , κακά τα ψέματα ,τόσα και τόσα έγιναν στην περιοχή μας στις σημαντικότερες περιόδους της ιστορίας μας κάτι σχετικό θα έπρεπε να έχει γίνει στο τομέα αυτό και να είχε περισωθεί.Έλειπαν φαίνεται οι κατάλληλοι άνθρωποι,οι τραγουδοποιοί της εποχής , να αποθανατίσουν , με τον τρόπο τους , τα γεγονότα , όπως άλλωστε έγινε σε πολλά άλλα μέρη της πατρίδος μας.
Το όνομα βέβαια Λιδορίκι , αναφέρεται σε πολλά δημοτικά τραγούδια , που εξιστορούν γεγονότα της επαναστατικής περιόδου του 1821 , και εξυμνούν , επίσης , ηρωικές πράξεις αγωνιστών , της περιόδου εκείνης , που έδρασαν στην περιοχή μας , και μάλιστα γραμμένο με διαφορετικές , κατά περιόδους , γραφές , π.χ Λοιδορίκι , Λοιδωρίκι , Λιδορίκι η Λιδωρίκι .
Το μόνο και μοναδικό τραγούδι , που υπάρχει και αναφέρεται , αποκλειστικά , στο χωριό μας είναι η περίφημη Λιδορικιώτισσα , που όμως γράφτηκε και δισκογραφήθηκε πολύ αργότερα , το 1947 , και τα μόνα του στοιχεία , που έχουν σχέση με την περιοχή μας , είναι ο τίτλος του τραγουδιού και η τραγουδίστρια , η υπέροχη κυρία Έλένη Λιάπη-Αναδιώτη , που γεννήθηκε και μεγάλωσε σε ένα χωριό , πολύ κοντά στο Λιδωρίκι , στον Κονιάκο.
Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί από διάφορους.....λογοτεχνίζοντες , Λιδορικιώτες , και μη , όπως επίσης πολλά αφέθηκαν , εντέχνως , να αιωρούνται , γύρω απ’ τους δημιουργούς του τραγουδιού , όπως επίσης και για το λόγο που αυτό γράφτηκε.
Δυστυχώς , η πραγματικότητα είναι απολύτως...πεζή , και μάλλον πολύ , για μας , απογοητευτική .
Το τραγούδι αυτό λοιπόν , που με τα χρόνια έγινε ο Εθνικός ύμνος του χωριού μας , δεν είναι έργο κάποιου Λιδορικιώτη δημιουργού , ούτε , όπως πολλοί υποστηρίζουν , γράφτηκε για κάποια κοπέλα από το χωριό μας , και κυρίως δεν έχει καμιά σχέση με κάποιο , δήθεν , συγκλονιστικό ερωτικό ειδύλλιο , που διαδραματίσθηκε με ηρωίδα χωριανή μας ,τίποτα από όλα αυτά , απολύτως τίποτα δεν ισχύει , και η πραγματικότητα λοιπόν , όπως προαναφέραμε , είναι απλή , πεζή και καθόλου , μα καθόλου , ρομαντική.
Εκείνη λοιπόν την εποχή ,το 1947 , ένα καινούργιο αστέρι άρχισε να λάμπει στο χώρο του δημοτικού μας τραγουδιού , νέα , όμορφη , με υπέροχη φωνή , η Ελένη Λιάπη , απ’τον Κονιάκο Φωκίδος , και αμέσως άρχισε να δισκογραφεί τραγούδια , πράγμα πολύ δύσκολο για τα τότε δεδομένα , όλοι λοιπόν , οι ασχολούμενοι με το δημοτικό τραγούδι , έσπευδαν να της δώσουν τραγούδια τους , γιατί έβλεπαν τη... ραγδαία εξέλιξή της .
Έτσι λοιπόν , η Ελένη άρχισε να γίνεται όνομα , φίρμα και κάποια στιγμή , όπως η ίδια μας εκμυστηρεύτηκε , ένας μουσικός της ορχήστρας με την οποία συνεργαζόταν , και έγραφε και τραγούδια , ο Ρούβας , τη ρώτησε μια μέρα : από που είσαι βρε Ελένη ; κι’αυτή φυσικά απάντησε απ’το Λιδορίκι , γιατί ποιός θα γνώριζε τότε τον Κονιάκο , και τότετης είπε , μεταξύ σοβαρού και αστείου , άντε ...θα σου γράψουμε κι’ένα τραγούδι για το χωριό σου , κι έτσι κι’έγινε , και ο κύριος Ρούβας , έτσι λεγόταν ο δημιουργός , έγραψε τη Λιδορικιώτισσα , που είναι βέβαια ένα υπέροχο δημοτικό τραγούδι , ένα τσάμικο με ρυθμό και όμορφη μελωδία , που όμως δεν περιέχει κανένα στοιχείο , πλην του τίτλου , που να παραπέμπει στο Λιδορίκι η ,τέλος πάντων , να θυμίζει κάτι από αυτό , πιστεύουμε ότι είναι κοπιαρισμένο τραγούδι που θα μπορούσε , ίσως , να γραφτεί για εκατοντάδες άλλα χωριά.
Όπως όμως κι’άν γράφτηκε το τραγούδι , η υπέροχη φωνή της κυρίας Λιάπη , και η ξεχωριστή ερμηνεία της , έδωσαν στη Λιδορικιώτισσα φτερά , και την έκαναν μεγάλη επιτυχία που άντεξε στο χρόνο , και τραγουδιέται ακόμα και το κυριότερο , συμπεριλαμβάνεται στις καινούριες επανεκδόσεις που κυκλοφορούν , θα πρέπει εδώ όμως να αναφέρουμε και το ...αστρονομικό ποσό της αμοιβής της κυρίας Ελένης για το τραγούδι αυτό , κρατηθείτε....πεντακόσιες ολόκληρες δραχμές , ναι όπως το διαβάζετε , ένα πεντακοσάρικο... .
Χρωστάμε πολλά στην κυρία Λιάπη , που έκανε το χωριό μας γνωστό στο Πανελλήνιο , και θα πρεπε , για τον λόγο αυτό , ο Δήμος και οι διάφοροι Σύλλογοί μας να την έχουν τιμήσει σε μια σεμνή τελετή , το αξίζει , ποιός όμως ασχολείται με τέτοια θέματα , που ούτε πουλάνε , ούτε αποφέρουν κέρδη και κυρίως ψήφους ; κανένας ...

Δυό απ' τους καλύτερους μουσικούς της περιοχής μας , ο Γιώργος Πανάγος και ο Θανάσης Πίτσιος ( Φαλιαμπάρας ) , ρεμβάζοντας στο μπαλκόνι του Πιτσέικου σπιτιού στο Βελούχι .

Στην δυάδα έχει προστεθεί κι' ο Γιάννης Μπίρπος , από Αμυγδαλιά .

Μιά..τυπική Λιδορικιώτικη κομπανία , σε..πλήρη δράση . Από αριστερά , Θαν .Πίτσιος , κλαρίνο , Μαργώνης , βιολί , Λαίνης , κλαρίνο , η...Μαρία..Κάλλας , ο Σπ. Κακόπουλος , σαντούρι κι' ο Γιώργος Πανάγος , λαούτο .

ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΧΤΕΣ .
Στο β' μέρος της αναφοράς μας στη μουσική μας παράδοση , θα προσπαθήσουμε να σας δώσουμε μια εικόνα-περιγραφή των οργάνων που χρησιμοποιούνταν στην περιοχή μας αλλά και τους οργανοπαίχτες μας , σημαντική βοήθειά μας σ' αυτή την προσπάθεια , η πτυχιακή εργασία μιας Λιδορικιωτοπούλας , εκ..μητρός , της Κατερίνας Ακαρέπη , εγγονής μιας αγαπητής Λιδορικιώτισσας φίλης , της Ταρανοκατερίνης , χήρας του Θύμιου Γεωργουσόπουλου , απ' το Γυφτομαχαλά , που σπούδασε μουσικολογία στο Πανεπιστήμιο Κέρκυρας , και τώρα κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Oklahoma Yniversity όπου ο σύζυγός της , Κώστας Καραθανάσης , μουσικολόγος κι' αυτός , διδάσκει , είναι τα αγαπημένα μας παιδιά απ' το...Norman , που αναφέρουμε καμιά φορά και φυσικά το...εννοούμε...
Η ντόπια λοιπόν ..ορχήστρα , η " ζυγιά " όπως λεγόταν , στα Λιδορικιώτικα θα την ακούσετε χωρίς το...υ , δηλαδή..ζγιά , μέχρι την εποχή του μεσοπολέμου , (1920) , περίπου , είχε συνήθως δυο βασικά ΄οργανα , το ζουρνά και το νταούλι , καμιά φορά εμπλουτιζόταν και με δεύτερο ζουρνά η και φλογέρα , σπάνια δε την ..ορχήστρα συνόδευε και ταμπουράς , είναι γνωστή δε η έκφραση " καραμούζις κι..τούμπανου " που..συνοπτικά κάνει την ..παρουσίαση μιας τοπικής μας ορχήστρας .
Το γνωστό μας κλαρίνο , άρχισε να μπαίνει στη μουσική...ζωή μας στις αρχές του 20ου αιώνα , ενώ γύρω στα 1920 ,γίνεται ευρύτερα γνωστό και μπαίνει σαν βασικό όργανο στην ορχήστρα που τώρα πια λέγεται " κομπανία " , αντικαθιστώντας τη "ζυγιά " . Μια...αξιοπρεπής κομπανία , περιλάμβανε κλαρίνο , λαούτο , σαντούρι και βιολί , και ανάλογα με τις ..ανάγκες , μπορεί να υπήρχαν δυο κλαρίνα η να έλειπε το βιολί η το σαντούρι . Ο ζουρνάς παραμερίστηκε απ' το κλαρίνο , που έχει μεγαλύτερες εκφραστικές δυνατότητες και είναι πιο μελωδικό , και τα διάφορα στολίδια του κλαριντζή , τα τσαλίμια , συνήθως παρασύρουν και τον τραγουδιστή σε ανάλογες φωνητικές τεχνικές , δίνοντας έτσι στο τραγούδι μια διαφορετική φόρμα απ' ότι είχε παλιά , που ήταν πιο απλό χωρίς πολλά στολίδια και τερτίπια , αυτό είναι απόλυτα αισθητό όταν ακούσει κανείς το ίδιο τραγούδι σε παλιές και πιο νέες εκτελέσεις , δεν είναι δε τυχαίο το γεγονός ότι ακούμε να λένε για ορισμένα πιο καινούρια δημοτικά τραγούδια , ότι..γυφτοφέρνουν , είναι μια πραγματικότητα .
άλλο όργανο που εμφανιζόταν παλιότερα , συνήθως στους τσοπάνηδες ήταν η φλογέρα ( φλουέρα ) , ήταν όργανο-συντροφιά των τσοπάνηδων , ακόμα και στις ώρες του τσοπανέματος , όταν αυτοί έκαναν κάπου-κάπου και μουσικά..διαλείμματα , η φλογέρα παιζόταν συνήθως μόνη της , σπάνια δε συνοδευόταν κι' από νταούλι .
Οι μουσικοί-οργανοπαίχτες , της ζυγιάς αλλά και της κομπανίας , ήταν συνήθως αυτοδίδακτοι , είχαν..άγνοια..μουσικής που λέμε , και στηρίζονταν πάντα στο μουσικό τους ..ένστικτο , παίζαν με το..αυτί όπως συνηθίζετε να λέγεται , και οι περισσότεροι γίνονταν οργανοπαίχτες ακολουθώντας , κυρίως , την οικογενειακή παράδοση η μερικές φορές από..μεράκι .
Στις αρχές του 20ου αιώνα , οι οργανοπαίχτες-μέλη της ζυγιάς , ήταν κυρίως γύφτοι , και ειδικότερα στην περιοχή μας , η..συνήθης σύνθεση της ζυγιάς αποτελούνταν από μέλη της ..γνωστής..μουσικής οικογένειας του..." γυφτο- Ταραμπούρα ". Καραμούζα έπαιζε ο " Γυφτογιώργης " , που..χάλαγε κόσμο την εποχή εκείνη , κι' όταν ερχόταν στο Λιδορίκι και είχαν χορό τις Κυριακές , συνήθως , κατέβαιναν ακόμα κι' οι τσοπάνηδες , ν' ακούσουν το Γυφτογιώργη και να ..ξεδώσουν...
H δημοτική μουσική λοιπόν της περιοχής μας , αλλά και όλης σχεδόν στης Ελλάδας , από παλιά ήταν..στα χέρια γύφτων , και ίσως και να ήταν αυτός ο κυριότερος λόγος που οι ντόπιοι δεν ..έμπαιναν στο επάγγελμα του μουσικού , αφού ήταν απαξιωμένο στη συνείδηση του λαού όπως άλλωστε και όλα τα..σχετικά με την ..καλλιτεχνία επαγγέλματα , όπως του ηθοποιού , του τραγουδιστή , και δεν είναι μακρινή η εποχή που στα χωριά μας τις τραγουδίστριες και τις ηθοποιούς τις έλεγαν...πριμαντόνες η πιρμαντόνες , υπονοώντας ( χωρίς φυσικά να γνωρίζουν την έννοια και την προέλευση της λέξης ) ..ελαφρότητα ήθους , ενώ για τους αντίστοιχους άνδρες είχαν..βαρύτερους χαρακτηρισμούς . Οι πιο ξακουστοί λοιπόν , τότε οργανοπαίχτες , τα καλύτερα νταούλια και οι καλύτεροι ζουρνάδες ήταν γύφτοι , σιγά -σιγά όμως άρχισαν να μπαίνουν στον κλάδο και ντόπιοι , που κατά κύριο επάγγελμα ήταν γεωργοί , κτηνοτρόφοι , και συμπλήρωναν το εισόδημά τους ενασχολούμενοι με τη μουσική , της οποίας φυσικά και είχαν ..πλήρη άγνοια , κι' έτσι άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες κομπανίες με ντόπιους μουσικούς .
Στο Λιδορίκι οι πιό γνωστοί μουσικοί , προπολεμικά και μέχρι και τις δεκαετί ες 50 - 60 ήταν : κλαρίνο , Αθαν. Πίτσιος ( Φαλιαμπάρας ) , απ' το Κάλλιο , Δημ. Κάρμας , απ' το Σεβεδίκο , Δημ. Λύτρας , από Καρούτες , Χαραλ. Κατράπας , από Μαλανδρίνο , Ανδρέας Τσέλλος , από Πεντεόρια , Θ. Αγαπητός , από Αγία Ευθυμία και Λαίνης .
Βιολί , Γιάννης Μπίρπος , από Αμυγδαλιά , Κ.Κακόπουλος , από Σκαλούλα , Μαργώνης , από Κολοπετινίτσα . Σαντούρι , Σπυρ. Κακόπουλος , από Σκαλούλα , κιθάρα-λαούτο , Γιώργος Πανάγος , από Λιδορίκι , Κώστας Κάρμας , από Σεβεδίκο . Με το χρόνο βέβαια , ανανεωνόταν το..ανθρώπινο δυναμικό του μουσικού κλάδου της περιοχής , αποχωρούσαν οι παλιότεροι και έμπαιναν νέοι στο επάγγελμα , όπως , ο Γιώργος Κλώσσας , από Λιδορίκι , κλαρίνο , ο Δημ. Καφέτσης , από Λιδορίκι , κιθάρα-λαούτο , και οι Σιδηροπουλαίοι , αδέρφια απ' τις Καρούτες , κλαρίνο και σαντούρι .
Στον τόπο μας ο...πρωταγωνιστής της κομπανίας είναι πάντα το κλαρίνο , κι' όλα τ'άλλα όργανα έρχονται...δευτερότερα , όπως στα νησιά είναι το βιολί , χαρακτηριστικό είναι το ότι εδώ , όταν θέλουν να πούν πως έχει όργανα , λένε έχει..κλαρίνα , αντίθετα στα νησιά λένε , έχει βιολιά , πάντως παντού , πιστεύω , επικρατούν οι ίδιες συνθήκες , οι οργανοπαίχτες π.χ. ασχολούνται και με..χίλιες δυο άλλες δουλειές , θυμάμαι στη Τζια , είχα πάει για δουλειά της ΑΤΕ , και γνώρισα τον Γραμματέα του Συν/σμού , που ήταν , υδραυλικός , αγρότης , μελισσοκόμος και το βράδυ , που μούκαναν..ραβαίσι , δηλαδή γλέντι με όργανα , με βιολιά , διαπίστωσα ότι ήταν και...βιολιτζής , και μάλιστα το..πρώτο βιολί της ορχήστρας , φυσικά δεν υπήρχε δεύτερο....
Επίσης χρήσιμο είναι να αναφέρουμε πως οι οργανοπαίχτες είχαν ..δικούς τους κώδικες επικοινωνίας ακόμα και στην καθημερινότητά τους , κυρίως όμως κατά τη διάρκεια της δουλειάς , στο πάλκο , 'όπως , κατά κανόνα , διέφεραν και ως προς τον τρόπο ζωής τους αλλά και την συμπεριφορά , παλιοί οργανοπαίχτες διηγούνται διάφορες σπαρταριστές ιστορίες , γύρω απ' το επάγγελμά τους , απίθανες , αξίζει κάποια φορά να τις..θυμηθούμε......μια άλλη όμως φορά...

      Καλό  σας  ξημέρωμα ..Κ.Κ.-