ΑΛΩΝΙΑ - ΑΛΩΝΙΣΜΟΣ

   Τελειώνοντας ο  θερισμός  , άρχιζε  η  διαδικασία του  αλωνίσματος με  πρώτη – πρώτη  δουλειά, φυσικά , τη  συγκέντρωση  των  δεματιών σε θημωνιές είτε κοντά  στα  ιδιόκτητα  αλώνια , που  ήταν  μέσα  στο  χωριό , κοντά  στα  σπίτια  των  ιδιοκτητών ή σε συγκεκριμένους  χώρους στις  άκρες  του  χωριού στα  θγμωνοστάσια .

Αλώνι του  παλιού  καλού  καιρού .

Θημωνοστάσια

Τον  παλιότερο καιρό , τότε που  δεν  υπήρχαν  αλωνιστικές  μηχανές  ο  αλωνισμός γινόταν παραδοσιακά , με  τα  άλογα ,  στο  αλώνι  του  κάθε  νοικοκύρη ή  σε  κάποιου    γείτονα  ή  συγγενή . Εκεί λοιπόν , στα  αλώνια συγκεντρώνονταν τα  δεμάτια , γίνονταν  θημωνιές και  μετά  με  τη σειρά  αλώνιζαν ο  καθένας  τα  δικά  του . Γι’ αυτό όπως  θα  δείτε παραπάνω  προπολεμικά υπήρχαν  στο  χωριό  μας 40 – 45 αλώνια  ιδιόκτητα .

   Όταν όμως  εμφανίστηκαν οι  πρώτες  αλωνιστικές μηχανές , έπρεπε  να  βρεθούν μεγάλοι  χώροι , συνήθως  στις  άκρες  του χωριού , για  να  συγκεντρώνονται τα  δεμάτια και  να  γίνονται  οι  θημωνιές . Τα μέρη  αυτά  τα  λέγαμε  θημωνοστάσια και  έπρεπε να  πληρούν  κάποιες  προϋποθέσεις , να  είναι  επίπεδα , ευρύχωρα και  να  έχουν  εύκολη  πρόσβαση στον  δρόμο .

   Απ’ ό,τι θυμάμαι τα θημωνοστάσια  μας  ήταν  τρία . Ένα  στο  σταυρό , όπου  είναι  η  εκκλησία  του  Αγίου  Κωνσταντίνου , στο  δρόμο για  τις  Καρούτες , το  δεύτερο ήταν  στο  γήπεδό  μας  στις  Λάκκες  και  το τρίτο  στο  Κοτρώνι , λίγο  έξω  απ’ το  Λιδορίκι , στο  δρόμο προς  Λευκαδίτι . 

   Η επιλογή  της  τοποθεσίας των  θυμωνοστασίων  γινόταν έτσι  ώστε  κάθε  ένα  από  αυτά  να  εξυπηρετεί ένα  κομμάτι του χωριού μας .

Φωτογραφία απ’ το  θημωνοστάσι  του  χωριού  μας  στο “ Κοτρώνι “ , κάπου  στα  1960-65 ,  όπου εξυπηρετούνταν  κυρίως  Βαρουσιώτες . Βέβαια στο  Βαρούσι υπήρχε  χώρος κατάλληλος , αλλά δυστυχώς  ήταν  αδύνατη  η  προσέγγιση της αλωνιστικής μηχανής . Στη φωτογραφία  μας σε  πρώτο  πλάνο τρεις Βαρουσιώτισες   νοικοκυράδες ,  Λαγιογιώργαινα , Σκραποφροσύνη και  Παπαρούκαινα φωτογραφίζονται μπροστά  στις  θημωνιές .

Αλώνισμα  στις  Λάκκες , στο  σημείο που  σήμερα  είναι  το  Δασαρχείο , έτος  1948 – 49 , αναγνωρίστηκαν : Τάσος  Ασημακόπουλος , Ανδρέας  Γκομόζιας και  οι  μικοί Γ.Ασημακόπουλος και Γ.Δημητρακόπουλος .

Οι  αλωνιστάδες    ( βαλμάδες )

 

   Απαραίτητοι βέβαια συντελεστές  για  το  αλώνισμα  ήταν  οι  Αλωνιστάδες ή Βαλμάδες .   Αυτοί    είχαν  την  ευθύνη για  την  ομαλή  διεκπεραίωση των  εργασιών  του  αλωνίσματος . Ήταν συνήθως χωριανοί που  είχαν πάνω  από  δέκα  άλογα ο  καθένας και  την  εποχή του αλωνίσματος τα  έβαζαν στα  αλώνια και  αλώνιζαν  το  σιτάρι .

   Το επάγγελμα  αυτό βέβαια  έχει  από  χρόνια     έξαφανιστεί , αφού το  παραδοσιακό αλώνισμα , με  άλογα , αντικαταστάθηκε  απ’ τις  μηχανές .

  Απ’ ότι  αναφέρει η  αείμνηστη Σοφία  Παλαιολόγου ,  οι  “ Βαλμάδες “ – “ Αλωνιστάδες  “ της  εποχής ήταν :
     1 . Ασημακόπουλος    Νίκος ή “ Καπακάς “
     2 . Γεροδήμος  Αλκιβιάδης
     3 . Δρόσος  Χαράλαμπος ή “ Χαραλαμπάκης “
     4 . Μαργέλλος Κωνσταντίνος ή “ Καραγιαννάκης “
     5 . Πανάγος  Σπυρίδων
     6 . Πανάγος  Νικόλαος
     7 . Παπαδάκης Κωνσταντίνος  ή “ Μπαζές “

Τα   άλώνια

Τα αλώνια , ήταν  ειδικά διαμορφωμένοι  χώροι , κυκλικού  σχήματος , στις  αυλές  των σπιτιών ή στις  άπλες  κάθε  γειτονιάς . Στο  κέντρο τους  υπήρχε ένα ξύλινο  κοντάρι ,  ο “ στρίαλος “, με  μια  σιδερένια  θηλιά απ’όπου  έδεναν  τα  άλογα , ώστε όταν  αυτά  έρχονταν  γύρω – γύρω , να  λιώνουν τα  άχυρα  και  να  βγαίνει  το  σιτάρι .
   Στο  Λιδωρίκι , υπήρχαν περίπου  45 – 50  αλώνια , άλλα πλακόστρωτα και  άλλα  χωριάτικα , τα  οποία  οι  ιδιοκτήτες τους  άλειφαν με μουσκεμένα  κόπρανα βοδιών “ σβουνιές “ , κάποιες  μέρες  πριν  το  αλώνισμα . Έτσι όταν αυτές  στέγνωναν , δεν  επέτρεπαν στο  χώμα να  ανακατευτεί με  το  σιτάρι τη  διάρκεια  του  αλωνίσματος .
Οι  ιδιοκτήτες  των  αλωνιών
1 . Δεδούσης , 2 . Δούκας , 3 . Δρόσος Χαράλαμπος , 4 .Ζόγκζας  Κωνσταντίνος , 5 . Ζόγκζα  Σοφία , 6 . Ζώης , 7 . Κάγκαλος  Αθανάσιος , 8 . Κάγκαλος  Ανδρέας , 9 . Κάγκαλος  Γεώργιος , 10 .Κάγκαλος  Ηλίας ή “ Κουφολιάς “,  11 . Κανδρής , 12 . Κάππος , 13 . Κιντώνης , 14 . Κλώσσας , 15 . Κόκκινος ή  “ Κορδοπλής “ , 16 .Κολοκύθας , 17 . Κρυστάλλω , 18 . Κωστοπαναγιώτου , 19 . Λακαφώσης , 20 . Λιάγγουρας , 21 . Μαλάμος , 22 . Μαργέλλος ή  “ Αρπάλης “,  Μαργέλλος ή “ Σαψαρής “ , 24 . Μάρκος Αλέξανδρος , 25 .Μίχος . 26 . Ντζιούρας , 27 . Πανάγος , 28.Παπαϊωάννου , 29 . Πέτρου  Χράλαμπος , 30 . Πλιάνος  Κωνσταντίνος , 31. Πουρνιάς Αλέξανδρος , 32 . Πουρνιάς  Γεώργιος , 33 . Σκούτας , 34 . Σούλιος , 35 . Σφέτσος , 36 . Σακαρέλλος , 37 . Φωτόπουλος .

  Η κάθε  γειτονιά  λοιπόν , είχε  και  το  δικό  της αλώνι που  κάλυπτε τις  ανάγκες του  ιδιοκτήτη του  αλωνιού , των  συγγενών  του  και  των  γειτόνων .

   Εμείς που  μέναμε  στο  Αλωνάκι , υπαγόμασταν  στο  αλώνι  που  βρισκόταν στον  Ψαλά  , χαμηλά , δίπλα  απ’ το σπίτι του  αείμνηστου  Γιώργου  Κόκκινου .

   Σαν ξεκίναγε  η  δουλειά , το  αλώνισμα  δηλαδή , που  γινόταν  βιαστικά , επειδή τα  δεμάτια  ήταν  ποστιασμένα γύρω  απ’ το  αλώνι  , ακάλυπτα , και  σε  περίπτωση βροχής , όχι  σπάνια , μούσκευαν και πάθαιναν  ζημιά .

   Για  μας , τη  μαρίδα  της  γειτονιάς το  αλώνισμα  με  τα  άλογα ήταν  γιορτή , απόλαυση και  περνούσαμε  όλες  τις  ώρες  εκεί , όπου  παίζαμε  γυροφέρνοντας  το  αλώνι κρατώντας  τις ουρές  των  αλόγων . Αυτό  βέβαια  το  παιχνίδι , εμπόδιζε  τους  βαλμάδες που καταϊδρωμένοι μέσα  στη ζέστη , και  φορώντας  στο  λαιμό  μαντήλια  για τον  ιδρώτα , μας  κυνηγούσαν , αλλά  εμείς το…βιολί  μας , φεύγαμε  τάχαμου , για λίγο  όμως ,  και  ξαναγυρνούσαμε

   Τακτικοί στο  παιχνίδι  αυτό στη γειτονιά  μας  ήταν : Ανέστος  Γιάννης , Πέτρου  Χρήστος , η  αφεντιά  μου , ΄Κασίδης Μιλτιάδης , Κοράκης  Σάκης , Λατσούδης  Νίκος και  άλλα  παιδιά , συνήθως  απ’ τον  Ψαλά . Βέβαια , βάζαμε  και  μεις ένα  ..χεράκι , φέρνοντας  νερό  με  τις  στάμνες .

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι ……..