Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΜΑΛΤΣΙΝΙΩΤΗ
Ανάμεσα στα κυνηγετικά όπλα που αναζητώ, από τα πιο επώνυμα μαγαζιά έως τις πιο απίθανες... τρύπες= υπάρχουν όπλα που ενώ τα ίδια δεν αντιπροσωπεύουν κάτι σπουδαίο σε επίπεδο κατασκευής και ποιότητα εκτέλεσης, φέρουν επάνω τους ένα όνομα βαρύ και ιστορικό.
Κάποτε βρήκα και είχα τη δυνατότητα να το φωτογραφίσω, ένα δίκαννο με κοκόρια. Συνηθισμένο όπλο. Το όνομα που έφερε όμως επάνω στην κάννη του, ήταν μια ιστορία από μόνο του... Ο μάστορας ήξερε το ενδιαφέρον μου για τα καλά κυνηγετικά όπλα. Μου έδειξε ένα-δυο διαλυμένα...παλιοσίδερα και χαμογελώντας πονηρά πίσω από τα γυαλιά του με ρώτησε...
- Ξέρεις ποιος ήταν ο Μαλτσινιώτης; Εσκυψε και πίσω από τον πάγκο του ξετρύπωσε ένα ακόμα... υπόλειμμα δίκαννου, που όμως έφερε ένα όνομα με χρυσά γράμματα πάνω στηνρίγα της κάννης.
Maltsiniotis Frere athene.
Τα όπλα δεν μπορούν να μιλήσουν με λόγια, αλλά και δεν σταματούν ποτέ να μας εκπλήσσουν με την ιστορία τους. Στην περίπτωσή μας, αποκαλύπτουν ένα κομμάτι μνήμης που αντιπροσωπεύει προπολεμικά μια μικρή Ελλάδα που πάσχιζε να μεγαλώσει, που ήξερε να ξεπερνάει μύριες δυσκολίες, να δημιουργεί βαριά βιομηχανία και να είναι σεβαστή σε παγκόσμια κλίμακα.
Το όπλο αυτό είναι μια απλή βελγική κατασκευή, με κοκόρια, στο μοτίβο χιλιάδων όμοιων κοκοροτούφεκων, που αποτελούσαν την προσιτή εκδοχή αυτής της βιομηχανίας, που απευθυνόταν στους κυνηγούς της μεσαίας εισοδηματικής τάξης. Πρόκειται για εισαγωγή, στο όνομα μάλιστα του εισαγωγέα, που αναγράφεται στα Γαλλικά. Τέτοιες εισαγωγές έγιναν και σε άλλα ονόματα εμπόρων και σε άλλες περιόδους.
Καλυκοποιείον...
Το δίκαννο που είδα ταξινομείται χρονολογικά στις αρχές του περασμένου αιώνα. Δεν μπόρεσα να φωτογραφίσω τα σήματα της βάσης και τις σφραγίδες του. Φέρει όμως ατσάλινες και όχι δαμασκηνές κάννες και ένα σκάλισμα τυπικό ενός όπλου, μεσαίας κατηγορίας.
Η αλεπού στη φωτιά και το ζαρκάδι στον υποφυλακτήρα αποτελούσαν συχνό διακοσμητικό μοτίβο στη βελγική κυνηγετική οπλοβιομηχανία. Το σκάλισμα αυτό το έχω δει πολλές φορές να εκτελείται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που είμαι βέβαιος πια ότι προέρχεται από το ίδιο εργαστήριο σκαλίσματος. Το ξύλο στο κοντάκι του ήταν μέτριας ποιότητας αλλά καλοδουλεμένο και οι εφαρμογές του ξύλο ...μέταλλο κρατούσαν ακόμα καλά.
Στον Υμηττό λειτούργησε από το 1891 το «καλυκοποιείον».
Το όπλο, αν κρίνω από τη συνολική ταλαιπωρία ενός και πλέον αιώνα, δεν υπήρξε χαμηλής ποιότητας κατασκευής, ήταν ένα καλό και αξιόπιστο μοντέλο σειράς. Εφερε και περαστό κλειδί τύπου Γκρίνερ, που ήταν μια σημαντική εξέλιξη της εποχής.
Το όπλο φτιάχτηκε για κάποια εταιρεία των κυρίων Μαλτσινιώτη που το προωθούσε στην ντόπια αγορά. Ποιος ήταν όμως ο Μαλτσινιώτης;
Ηταν τρία αδέλφια, οι Παναγιώτης, Γεώργιος και Δημήτριος με καταγωγή από τη Σπάρτη. Το όνομα έχει μεσαιωνικές ρίζες καθώς υπάρχει στον Μυστρά το ερείπιο του πύργου της οικογένειας Μαλτσινιώτη.
Τα προϊόντα της ΠΥΡΚΑΛ στη Διεθνή Εκθεση Οπλων του Παρισιού το 1900.
Ολα ξεκίνησαν το 1884, με ένα μικρό μαγαζάκι στο Μοναστηράκι που πουλούσε κυνηγετικά όπλα και φυσίγγια. Γρήγορα επεκτάθηκαν σε επισκευές και ανακατασκευές. Η επιχειρηματική τους δραστηριότητα αναπτύχθηκε πολύ γρήγορα και ίδρυσαν το δικό τους εργοστάσιο παραγωγής φυσιγγίων.
Στην αρχή στο Ψυχικό και στη συνέχεια στον Υμηττό θα λειτουργήσει από το 1891 το «καλυκοποιείον». Το 1900 απασχολούν ήδη διακόσιους εργαζόμενους. Η εταιρεία τους ήταν η «Αδελφοί Μαλτσινιώτη φυσίγγια και μεταλλικά εξαρτήματα». Ξεκίνησαν την διαδρομή τους με κυνηγετικά όπλα, πυρίτιδες, σκάγια και φυσίγγια, αλλά ο απωλεσθείς και ντροπιαστικός ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 έδωσε μια σημαντική ώθηση στην επιχείρησή τους.
Επαναγόμωναν φυσίγγια για όπλα Γκρα και Σασεπώ, ενώ ανέπτυξαν σημαντικά την καλυκοποιία και απέκτησαν σπουδαία τεχνογνωσία για την εποχή.
Σύντομα έγιναν οι προμηθευτές του ελληνικού στρατού σε πυρομαχικά, αλλά έκαναν και πολλές εξαγωγές σε εγγύς ανατολή και Τουρκία ! Ηταν οι «άτυποι» προμηθευτές των Μακεδονομάχων και των Κρητών σε εξοπλισμό.
Και ταυτόχρονα οι Μαλτσινιώτηδες κάνουν εξαγωγές και στην Τουρκία!
Ελληνικά φυσίγγια
Μέσα σε ελάχιστα χρόνια και με την εισαγωγή μηχανημάτων και τεχνογνωσίας από το Βέλγιο και την Γερμανία, κατάφεραν να παράγουν εντελώς δικά τους φυσίγγια σε μπρούντζινους κάλυκες για τα νέα όπλα άκαπνης πυρίτιδας,τύπου Μάνλιχερ.
Μέχρι τότε οι προσπάθειες για ανάπτυξη του κλάδου οπλοβιομηχανίας είχαν αποτύχει στην Ελλάδα, καθώς το μεν πείραμα του Ναυπλίου... ανετινάχθη, οι δε προσπάθειες του Δημοσίου και του Μωραϊτίνη είχαν βαλτώσει για λόγους είτε ξένου συμφέροντος και δόλου είτε έλλειψης ουσιαστικού ενδιαφέροντος αλλά και έλλειψης ειδικευμένου προσωπικού.
Η αλλαγή του εξοπλισμού του ελληνικού στρατού από τους γκράδες σε Μάνλιχερ Σονάουερ το 1900, έβαλε την εταιρεία σε μια περίοδο ανταγωνισμού με το «Πυριτιδοποιείο». Τελικό αποτέλεσμα αυτού του ανταγωνισμού ήταν η συγχώνευση των δύο και η δημιουργία της «ΠΥΡΚΑΛ» το 1908.
Χειροποίητο μηχάνημα των αδελφών Μαλτσινιώτη όπου γινόταν η τοποθέτηση των καψυλίων στους κάλυκες.
Οι Μαλτσινιώτηδες κρατούν τη διοίκηση, με τον Γεώργιο να είναι ο «τεχνοκράτης» εγκέφαλος της εταιρείας. Το εργοστάσιο εξειδικεύεται στο διαμέτρημα του Μάνλιχερ Σονάουερ και κάνει εξαγωγές. Το διαμέτρημα βοήθησε τα μέγιστα τα ανταρτικά σώματα, καθώς οι Μακεδονομάχοι μπορούσαν να φέρουν πολύ μεγαλύτερο αριθμό των μικρότερων σε όγκο σφαιρών και με πολλαπλάσια ακρίβεια βολής, και αυτό αύξησε σημαντικά την αυτονομία τους.
Με την έκρηξη του Α' Παγκόσμιου Πολέμου το «καλυκοποιείο» γίνεται ο αποκλειστικός προμηθευτής του ελληνικού στρατού. Στο τέλος του πολέμου η εταιρεία θα έχει τη δυνατότητα παραγωγής και οβίδων βαρέος πυροβολικού, ενώ στη διάρκεια του πολέμου είχε εφεύρει και μια πατέντα ανακατασκευής δεσμίδων και καλύκων πολυβόλου. Σε αυτή την περίοδο μετά το 1920 και στη διάρκεια της δικτατορίας του Πάγκαλου, οι αδελφοί Μαλτσινιώτη αποσύρονται. Τη διοίκηση αναλαμβάνει ο Καλύβας και ο Λογοθέτης στο Καλυκοποιείο και ο Αραπίδης στο Πυριτιδοποιείο. Τότε έγινε μια σκανδαλώδης σύμβαση για παραγωγή 450 εκατομμυρίων φυσιγγίων!
Η εταιρεία εκσυγχρονίστηκε για να ανταποκριθεί, στην απίστευτη παραγγελία, ενώ πήρε και αρκετά χρήματα προκαταβολή. Πέφτοντας ο Πάγκαλος, η εταιρεία υποχρεώθηκε να επιστρέψει το ποσό (1927) και να περάσει στην ιδιοκτησία της Εθνικής και σε μια περίοδο υπολειτουργίας, χρεοκοπίας και αδράνειας.
Από εκεί αναλαμβάνει τη νέα διαδρομή της χρεοκοπημένης εταιρείας ο Μποδοσάκης Αθανασιάδης.
Ο Μποδοσάκης εκλήθη από τον Δροσόπουλο της Εθνικής Τράπεζας να αναλάβει την εταιρεία, έχοντας την υποστήριξη του υπουργού των στρατιωτικών, Κονδύλη. Ο Μποδοσάκης έδωσε 2200 δρχ για τη μετοχή που είχε αξία μόλις 700 δρχ., αλλά τις άφησε ενέχυρο στην τράπεζα, αφού... δεν είχε να τις πληρώσει.
Ελαβε και δάνειο 70 εκατομμύρια από την Εθνική Τράπεζα και μια παραγγελία 25 εκατομμυρίων βλημάτων τυφεκίων και πυροβολικού.
Εξαγωγές...
Στη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου έλαβε μεγάλες παραγγελίες κυρίως από τη δημοκρατική παράταξη την οποία επίσης προμήθευε ο ναζιστής Γκέριγκ με τη δική του εταιρεία «Ραϊνμέταλ μπόρσικ». Η ναζιστική Γερμανία βέβαια υποστήριζε φανερά τον εθνικό στρατό, αλλά πουλούσε εξοπλισμό και στους δημοκρατικούς μέσω της ΠΥΡΚΑΛ. Μεγάλα φορτία όπλων έφταναν από την Γερμανία στην Ελλάδα και αποχωρούσαν με ελληνικά πιστοποιητικά για το... Μεξικό. Τα νεότερου τύπου όπλα κατέληγαν στον εθνικό στρατό και τα παλιότερα στον δημοκρατικό, που αντιμάχονταν μεταξύ τους στην Ισπανία.
Το 1938 ο Μποδοσάκης ταξίδεψε με...σοβιετικό αεροσκάφος στη Βαρκελώνη και έκλεισε συμφωνία με τους δημοκρατικούς για 2,1 εκ. γερμανικά μάρκα. Δεκάδες καραβιές με φορτία όπλων κατέληξαν στις αντιμαχόμενες παρατάξεις, στη διάρκεια του αιματηρού ισπανικού εμφύλιου.
Η ΠΥΡΚΑΛ στήριξε τη χώρα και τον Ι .Μεταξά στις προετοιμασίες του ενάντια στον Αξονα, τις κρίσιμες παραμονές του Β' Παγκόσμιου Πολέμου με πυρομαχικά. Δυστυχώς, με την είσοδο των Γερμανών στην πρωτεύουσα, το σαμποτάζ ανατίναξης του εργοστασίου απέτυχε. Οι Γερμανοί κατέλαβαν και χρησιμοποίησαν το εργοστάσιο, που έγινε στόχος δολιοφθορών της αντίστασης, αλλά το άφησαν... ερείπια φεύγοντας. Η εταιρεία αναγεννήθηκε δυναμικά, μια ακόμα φορά στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, για να καταλήξει πάλι στη θλιβερή κατάσταση του 1980 όταν η ΠΥΡΚΑΛ οδηγήθηκε σε «εθνικοποίηση».
Τίτλοι τέλους
H ΕΒΟ και η ΠΥΡΚΑΛ οδηγήθηκαν σε συγχώνευση το 2004.
Σε όλα αυτά τα χρόνια η εταιρεία δεν σταμάτησε ποτέ να παράγει κυνηγετικά φυσίγγια, κάλυκες και πυρίτιδες (μαύρη και άκαπνη) που έχαιραν εκτίμησης στην ντόπια και ξένη αγορά. Αναμφισβήτητα θα μπορούσε να έχει πολύ μεγαλύτερο μερίδιο στην ντόπια και ξένη κυνηγετική αγορά, αλλά φαίνεται πως ο προσανατολισμός της στο πολεμικό υλικό είναι... εθισμός!
Κλείνοντας τις γραμμές αυτές, ένας καλός φίλος μου τηλεφώνησε πως μου βρήκε ένα κουτάκι μαύρο μπαρούτι. Παράτησα τον υπολογιστή και πήγα ανυπόμονος να το παραλάβω. Το κούνησα... η παλιά πυρίτιδα ακουγόταν μέσα. Σφραγισμένο, δεν παθαίνει τίποτα όσα χρόνια και να περάσουν. Το άνοιξα και οι κόκκοι FFF απλώθηκαν στην παλάμη μου. Κοίταξα τα γράμματα του μισοσκουριασμένου τσίγκινου κουτιού. Μαύρο φόντο, χρυσά γράμματα:
«Πυρίτις κυνηγίου FFF ποιότης εξαιρετική, ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΥΡΙΤΙΔΟΠΟΙΙΟΥ ΚΑΙ ΚΑΛΥΚΟΠΟΙΙΟΥ ΑΘΉΝΑΙ.»
Ενα σκουριασμένο κουτάκι... ένα παλιό κυνηγετικό όπλο... και μια σύντομη ιστορία που μπορούν να σε κάνουν περήφανο στη χώρα που δεν παράγει πια τίποτα, αλλά που έχει αποδείξει στο ένδοξο παρελθόν πως είναι ικανή για όλα...
ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ;
Οι Μακεδονο-μάχοι και οι Κρητικοί, για να μην κατηγορηθεί η χώρα από την καταρρέουσα Τουρκία, ότι εξοπλίζει επίσημα ανταρτικά σώματα, αγόραζαν όπλα και πυρομαχικά με χρήματα διαφόρων «συνδέσμων», ως ιδιώτες από του Μαλτσινιώτη.
Ηταν τόσο μεγάλη η φήμη του καταστήματος που παραδόξως ακόμα και Βούλγαροι κομιτατζήδες παρουσιάζονταν ως ρουμανό-βλαχοι έμποροι στου Μαλτσινιώτη, στο Μοναστηράκι και αγόραζαν και αυτοί τα δικά τους εφόδια που απέστελναν, λαθραία πάντοτε, στη διεκδικούμενη τότε Μακεδονία!
Νίκος Κράλλης
No comments:
Post a Comment