ΕΡΤ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Μια σχέση πάθους και αμοιβαίας εξάρτησης

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ IEFIMERIDA.GR ΣΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΤ

Παναγιώτης Αρωνιάδης
-A+A
Oι εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα ΕΡΤ δεν εκπέμπει πια.
Τουλάχιστον νόμιμα. Το μαύρο στην οθόνη της στις 11 Ιουνίου
του 2013 δεν αφορούσε τεχνικό πρόβλημα. Ουδεμία σχέση είχε
με το 25λεπτο μαύρο της 11ης Αυγούστου του 2004 στο εναρκτήριο
ματς του ολυμπιακού τουρνουά ποδοσφαίρου, αυτό ανάμεσα στην
Ελλάδα και τη Ν. Κορέα.
Αυτό το μαύρο στην οθόνη φαίνεται πως είναι μόνιμο. Και πέραν των πολιτικών
αναταράξεων, κάτι άλλο τριβελίζει το μυαλό μας. Δεν θα ξαναδούμε Μουντιάλ και EURO
από την ΕΡΤ; Δεν θα ακούσουμε ξανά το μουσικό σήμα της Αθλητικής Κυριακής;
Καλλιτεχνικό πατινάζ πού θα βλέπουμε; Μην το υποτιμάτε. Βιώματα είναι. Πολύ δυνατά.
Ανεξίτηλα.
Οσο κι αν κάποιοι επιμένουν να το ξεχνούν, άλλωστε, ο αθλητισμός είναι αναπόσπαστο
κομμάτι της ΕΡΤ. Για την ακρίβεια οι αθλητικές μεταδόσεις αποτελούν ένα από τα λίγα
(αν όχι το μόνο) προγράμματα της κρατικής τηλεόρασης που ανταγωνίζονταν και
ξεπερνούσαν σε τηλεθέαση εκείνα των ιδιωτικών καναλιών.

Δεν αναφερόμαστε μόνο στο αμαρτωλό σήμερα του υπερκοστολογημένου Champions
League, αλλά και στο ρομαντικό χθες. Στην -έστω μαγνητοσκοπημένη- μετάδοση αγώνων
του Μουντιάλ 1966 με τη φωνή του Γιάννη Διακογιάννη. Στα ματς ελληνικού πρωταθλήματος.
Γύρω από το αθλητικό πρόγραμμα της ΕΙΡ και της ΥΕΝΕΔ τότε, στήθηκε μια ολόκληρη
βιομηχανία. Οι μεγαλύτερες εταιρίες ηλεκτρονικών ειδών διαφήμιζαν τις τηλεοράσεις τους
έχοντας ως «κράχτη» το Μουντιάλ.
Η ΕΡΤ ήταν αυτή που έβαλε τα σπορ μέσα σε κάθε σπίτι. Η σχέση της με τον αθλητισμό
ήταν ανέκαθεν μια σχέση πάθους και πέρασε από διάφορα στάδια. Από εκείνο της γκρίνιας
επειδή οι μεταδόσεις έδιωχναν τον κόσμο από τα γήπεδα κι απειλούσαν τα έσοδα των
συλλόγων, σ' εκείνο της εξάρτησης με τις ομάδες να κινδυνεύουν με αφανισμό δίχως
τα χρήματα των τηλεοπτικών δικαιωμάτων.

Ντέρμπι από σπόντα στα δοκιμαστικά - Νικήτρια η ΑΕΚ
Η μπάλα κύλησε στο... τερέν της τηλεόρασης από τις πρώτες δοκιμαστικές εκπομπές.
Εστω κι από σπόντα. Το έδειξε η ΤΕΔ που μετέπειτα έγινε ΥΕΝΕΔ και πολλά χρόνια
αργότερα ΕΤ2.
Ηταν Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 1966 όταν στις 8.15 το βράδυ το στρατιωτικό κανάλι
που έκανε δοκιμαστικές εκπομπές μετέδωσε φιλμαρισμένα δέκα λεπτά του ντέρμπι
Παναθηναϊκός - ΑΕΚ που είχε γίνει στις 19 Δεκεμβρίου 1965 στο γήπεδο της Λεωφόρου
στο πλαίσιο της 4ης αγωνιστικής του πρωταθλήματος.
Η ΑΕΚ είχε νικήσει 2-3 με γκολ των Κώστα Νικολαΐδη (3', 66') και Μίμη Παπαϊωάννου
(18'). Για τον Παναθηναϊκό είχαν σκοράρει οι Λουκανίδης (11'΄πεν.), Παπουτσάκης (40').
Για την ιστορία οι συνθέσεις των δύο ομάδων ήταν:
Παναθηναϊκός: Οικονομόπουλος, Πανουσάκης, Παπουλίδης, Σούρπης, Καμάρας,
Μπέλλης, Δομάζος, Λουκανίδης, Παναγιωτίδης, Παπουτσάκης, Κοψαχείλης
ΑΕΚ: Πετράκης, Κεφαλίδης, Ιορδάνου, Βασιλείου, Σοφιανίδης, Σκευοφύλακας,
Καραφέσκος, Σταματιάδης, Νικολαΐδης, Παπαϊωάννου, Πομώνης.

Η πρώτη επίσημη μετάδοση -  «Η τηλεόραση αδειάζει τις εξέδρες», φώναζαν
οι εφημερίδες της εποχής
Η πρώτη επίσημη μετάδοση αγώνα ελληνικού πρωταθλήματος ήρθε έπειτα από τρία χρόνια.
Οταν η ΥΕΝΕΔ μετέδωσε το δεύτερο ημίχρονο της αναμέτρησης
Παναθηναϊκός - Εθνικός στις 01/12/1969. Μια μετάδοση που προκάλεσε αρκετές
αντιδράσεις. Πρώτον για το σπικάζ του εκφωνητή, ο οποίος δεν ήξερε τους παίκτες
και δεύτερον λόγω της χαμηλής προσέλευσης του κόσμου.
Στη Λεωφόρο βρέθηκαν μόλις 9.500 θεατές και οι εφημερίδες της εποχής δεν έχασαν
ευκαιρία να κατηγορήσουν την τηλεόραση. Καθετί καινούριο άλλωστε, τρομάζει.


Ετσι άρχισαν όλα - Η Ελένη Κυπραίου μάς καλωσόρισε στην ΕΙΡ
«Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας. Από το Εθνικόν Ιδρυμα Ραδιοφωνίας καθιερώνεται
το νέο του βραδινό ωράριο για τις τεχνικές δοκιμές του
πειραματικού πομπού τηλεοράσεως...». Αυτά ήταν τα πρώτα λόγια της Ελληνικής
Τηλεόρασης! Η εκφωνήτρια του ΕΙΡ, μια μελαχρινή κοπέλα με γλυκιά και ζεστή φωνή,
χωρίς να το συνειδητοποιήσει εκείνη τη στιγμή έγραφε ιστορία!
Ηταν μια κρύα μέρα του Φεβρουαρίου του 1966, όταν η Ελένη Κυπραίου
«έβγαινε στον αέρα» από ένα μικρό και υποτυπώδες στούντιο στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου
από τον 5ο όροφο στο κτίριο του ΟΤΕ, διαβάζοντας την ανακοίνωση έναρξης τηλεοπτικών
εκπομπών. Ήταν 23 Φλεβάρη, 6.30 το απόγευμα. Η τηλεόραση μόλις ουσιαστικά είχε
γεννηθεί στη χώρα μας.
Η εικόνα μεταδιδόταν σε χίλιους περίπου δέκτες που υπήρχαν στην περιοχή του
Λεκανοπεδίου. Μέχρι τότε την ύπαρξη της τηλεόρασης γνώριζαν ελάχιστοι, όσοι είχαν
ταξιδέψει στο εξωτερικό, αλλά και κάποιοι κάτοικοι της Κέρκυρας που είχαν τη δυνατότητα
να βλέπουν τα ιταλικά κανάλια. Οταν είχε καλό καιρό...

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ
Το απόγευμα της 23ης Φεβρουαρίου 1966, το ΕΙΡ ξεκίνησε το πρώτο τηλεοπτικό
πρόγραμμα. Αυτό περιελάμβανε:
18.30 Διεθνή επίκαιρα
18.45 Για σας κυρία μου (Γαλλική εκπομπή μόδας)
19.00 Αυστραλία (Ταξιδιωτικό ντοκιμαντέρ)
19.25 Ο Αγγλος γλύπτης Χένρι Μουρ (ντοκιμαντέρ)
19.55 Η ορχήστρα του Ανρί Λεκάν
20.15 Ο Κλέφτης (Σύντομη βραζιλιάνικη ιστορία, χωρίς λόγια)
20.30 ΤΕΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Η άνθηση της τηλεόρασης οφείλεται στο ποδόσφαιρο
Το μακρινό 1966 η τηλεόραση ήταν είδος πολυτελείας. Αντικείμενο δήλωσης κύρους.
Ακριβό. Κόστιζε 7.500 δραχμές. Οσο δύο μηνιάτικα ενός υπαλλήλου, δηλαδή. Αρχικά
χρησιμοποιούνταν ως ένα ογκώδες διακοσμητικό στο σαλόνι, δίπλα από το καροτσάκι
με τα ποτά. Κι έπειτα άρχισε να εκπέμπει η ΕΙΡ. Η ΥΕΝΕΔ.
Τα σεμεδάκια σηκώθηκαν για να μην εμποδίζουν την οθόνη και το πρόγραμμα άρχισε.
Ηταν η εποχή που ο κόσμος συνωστίζονταν έξω από τις βιτρίνες καταστημάτων
ηλεκτρονικών ειδών - ακόμα και μετά το κλείσιμο - για να παρακολουθήσει γεμάτος
περιέργεια κάτι που του έμοιαζε σχεδόν... εξωγήινο.
Το φαινόμενο της κοσμοσυρροής έξω από τις βιτρίνες εντάθηκε - όπως καταγράφουν
και οι εφημερίδες της εποχής - όταν στο πρόγραμμα της τηλεόρασης μπήκε το ποδόσφαιρο.
Μέχρι τότε η ΕΙΡ εξέπεμπε για δύο ώρες παρουσιάζοντας εκπομπές από τις πρεσβείες
των προηγμένων τεχνολογικά χωρών. Τα «ελληνικά επίκαιρα» δεν ήταν και το πιο
ελκυστικό πρόγραμμα για τους πρώτους θεατές. Και τότε άρχισε να κυλά η μπάλα στο
γρασίδι. Και η τηλεόραση απέκτησε άλλο νόημα. Και σαφώς περισσότερο κοινό.
Το Μουντιάλ του 1966 και του Διακογιάννη η φωνή
Λίγους μήνες μετά τις πειραματικές εκπομπές της τηλεόρασης, άρχισε στην Αγγλία
το Μουντιάλ του 1966. Ο Κώστας Σισμάνης, παλιός αθλητικός συντάκτης με πολυετή
πείρα στο ΒΒC, κατάφερε να εξασφαλίσει αρκετούς από τους αγώνες της διοργάνωσης
σε φιλμ. Οι μπομπίνες έφταναν στο στούντιο της οδού Μουρούζη την επομένη των αγώνων,
αλλά το σπικάζ γινόταν ζωντανά προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι πιο άμεσο.
Η περιγραφή των αναμετρήσεων ανατέθηκε στον άγνωστο ως τότε Γιάννη Διακογιάννη.
Τον πρώτο που περιέγραψε αγώνα στην ελληνική τηλεόραση. Την ευθύνη εκείνων
των αθλητικών εκπομπών - μαζί με τον Σισμάνη - είχαν οι Μιχάλης Γιαννακάκος, Γιώργος
Κάρτερ, Τάκης Τσίρος και Γιώργος Αναστόπουλος. Μεταδόθηκαν συνολικά 14 αγώνες
και σημείωσαν μεγάλη επιτυχία.

Οι καταστηματάρχες προκειμένου να προωθήσουν το προϊόν τους έβγαζαν τις τηλεοράσεις
στο δρόμο όπου μαζευόταν κόσμος για να παρακολουθήσει για πρώτη φορά διεθνές
ποδόσφαιρο. Ετσι, σιγά - σιγά τα αθλητικά καθιερώθηκαν ως ενότητα στο καθημερινό
δελτίο ειδήσεων που παρουσίαζε ο Φρέντυ Γερμανός.
Η «Αθλητική Κυριακή»
Το επόμενο βήμα ήταν η δημιουργία της πρώτης αθλητικής εκπομπής. Μεταδιδόταν
κάθε Δευτέρα και ονομάστηκε «Αθλητικά Νέα». Το πρόγραμμά της περιελάμβανε
προβολή στιγμιοτύπων από τον καλύτερο αγώνα του Σαββατοκύριακου, ειδησεογραφία
και συζήτηση με έναν καλεσμένο.
Τα «Αθλητικά Νέα» κράτησαν μόλις τρεις εβδομάδες. Ο Μιχάλης Γιαννακάκος ζήτησε
και πέτυχε η εκπομπή να προβάλλεται Κυριακή και να μετονομαστεί
σε «Αθλητική Κυριακή». Η γνωστή σε όλους εκπομπή που συνέχισε να αποτελεί
αναπόσπαστο κομμάτι του προγράμματος μέχρι και το κλείσιμο της ΕΡΤ.

Η δημιουργία της ΥΕΝΕΔ
Το Απρίλιο του 1967 το μονοπώλιο της ΕΙΡ έσπασε. Δημιουργήθηκε το κανάλι του στρατού,
η γνωστή ΥΕΝΕΔ με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο ανταγωνισμός, ειδικά στο κομμάτι του
αθλητισμού.
Η πρώτη... μεταγραφή της ΥΕΝΕΔ ήταν ο Κώστας Σισμάνης. Ο άνθρωπος που έφερε
το Μουντιάλ στην Ελλάδα ήταν εκείνος που ανέλαβε να συγκροτήσει ένα αμιγώς αθλητικό
τμήμα και προσέλαβε τους Βασίλη Γεωργίου, Στάθη Γαβάκη. Η παρθενική αθλητική
εκπομπή της ΥΕΝΕΔ ήταν το «Ματιές στα σπορ». Εβγαινε στον αέρα κάθε Κυριακή,
λίγο μετά το τέλος των αγώνων και διαρκούσε μόλις 15'. Το ατού της ΥΕΝΕΔ σε σχέση
με την ΕΙΡ, όμως, ήταν η προβολή των γκολ που προβάλλονταν κάθε Τετάρτη.
Το κανάλι του στρατού είχε τη δυνατότητα να κινηματογραφεί και να παρουσιάζει τις εξελίξεις
στα γήπεδα μέσω του τμήματος κινηματογραφίας των ενόπλων δυνάμεων. Οπερατέρ
που υπηρετούσαν τη θητεία τους, αλλά και σκηνοθέτες πήγαιναν στους αγώνες και
κινηματογραφούσαν τις αναμετρήσεις με μηχανές των 16 ή των 35 μιλιμέτρ.
Εξ ου και η σχετική παρωδία στο «Λούφα και Παραλλαγή» με το συνεργείο που «έχασε»
το γκολ κι έπειτα έπρεπε να το σκηνοθετήσει από την αρχή.
Το έπος της ΑΕΚ ήταν η πρώτη ζωντανή μετάδοση
Η απευθείας μετάδοση της ΥΕΝΕΔ ήταν το 1968. Ο τελικός του Κυπέλλου Κυπελλούχων
στο μπάσκετ, μεταξύ της ΑΕΚ και της Σλάβια Πράγας. Το πρόβλημα, ήταν πως κανείς
δεν διέθετε συνεργείο εξωτερικών μεταδόσεων. Ετσι η ΥΕΝΕΔ μετέδωσε τη θρυλική πια
ραδιοφωνική περιγραφή του Βασίλη Γεωργίου (αργότερα κυκλοφόρησε και σε δίσκο)
και στην εικόνα της τηλεόρασης έμεινε μια σταθερή εικόνα της «Ενωσης»! Λίγο καιρό
αργότερα μεταδόθηκε μέσω δορυφόρου και ο αγώνας Ελλάδας - Γιουγκοσλαβίας στο
μπάσκετ για το Βαλκανικό Κύπελλο.
Ο στίβος έφερε τον εκσυγχρονισμό
Ο εκσυγχρονισμός της τηλεόρασης, πάντως, δεν ήρθε από το ποδόσφαιρο, μα από ένα
άλλο άθλημα που είναι συνυφασμένο με την κρατική τηλεόραση, τον στίβο.
Το 1969 διεξήχθη στο Στάδιο Καραϊσκάκη το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου. Προκειμένου
η ελληνική τηλεόραση να καλύψει τη διοργάνωση αυτή εξοπλίστηκε με τα απαραίτητα
τεχνικά μέσα. Απέκτησε τρία συνεργεία εξωτερικών μεταδόσεων. Το ένα βρισκόταν
στο Στάδιο Καραϊσκάκη, το άλλο στο Παναθηναϊκό Στάδιο και το τρίτο στον Μαραθώνα
για την εκκίνηση του Μαραθωνίου. Τα συνεργεία ανέλαβαν να τα λειτουργήσουν Ιταλοί
τεχνικοί που γνώριζαν την διαδικασία κι εκπαίδευσαν τους Ελληνες.
Λίγο αργότερο η ΥΕΝΕΔ απέκτησε το δικό της «Βαν» από την Αγγλία. Με αυτό έγινε
και η πρώτη μετάδοση ποδοσφαιρικού αγώνα, δηλαδή το δεύτερο ημίχρονο του
παιχνιδιού Παναθηναϊκός - Εθνικός.
Η άνθηση λόγω του Μουντιάλ 1970 και οι τσαμπατζήδες έξω από τις βιτρίνες
Το Μουντιάλ του 1970 μνημονεύεται δικαίως ως ένα από τα καλύτερα στην ιστορία.
Και είναι το πρώτο που οι Ελληνες τηλεθεατές παρακολούθησαν ζωντανά.
Παρά τη διαφορά της ώρας, όπου υπήρχαν τηλεοπτικοί δέκτες δημιουργούνταν
το αδιαχώρητο. Τη μεγάλη ζήτηση εκμεταλλεύτηκαν οι εταιρείες ηλεκτρονικών ειδών
που προσάρμοσαν τις διαφημιστικές τους καμπάνιες πάνω στο Παγκόσμιο Κύπελλο.
Οι πωλήσεις εκτοξεύτηκαν και τα αθλητικά καθιερώθηκαν τόσο στο πρόγραμμα
όσο και στη συνείδηση των τηλεθεατών.

Ηταν η εποχή που ξεκίνησε να προβάλλεται το «Αθλητικό απόγευμα», η πρώτη πολύωρη
αθλητική εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης. Παιζόταν κάθε Σάββατο μεσημέρι,
την παρουσίαζαν οι Κώστας Σισμάνης, Μανόλης Βασιλαράς, Βασίλης Γεωργίου
και Στάθης Γαβάκης, διαρκούσε σχεδόν τρεις ώρες και είχε ενημέρωση για όλα.
Από τις ιπποδρομίες του Φαληρικού Δέλτα, μέχρι το ιταλικό ποδόσφαιρο.
Στις αρχές της δεκαετία του '70, επίσης, άρχισαν να προβάλλονται και οι αγώνες
του αγγλικού πρωταθλήματος. Κάθε Σάββατο το απόγευμα, με μια εβδομάδα καθυστέρηση,
η ΕΙΡ έδειχνε σε περιγραφή Γιάννη Διακογιάννη τον καλύτερο αγώνα από την Αγγλία.
Οι μεταδόσεις του αγγλικού ποδοσφαίρου ήταν και το πρώτο πρόγραμμα που είχε χορηγό.
Τις προσέφεραν τα ξυραφάκια «Αστορ» που ανέβασαν κατακόρυφα τον τζίρο τους
και άνοιξαν την πόρτα της διαφήμισης στην τηλεόραση.

www.iefimerida.gr
 Πίσω στα παλιά !