Σαν σήμερα στην Αίγινα έκοβαν το πρώτο νόμισμα της Ελλάδας!
Ήταν στην Αίγινα και πάλι, μετά από 25 αιώνες, που κόπηκαν και πάλι ελληνικά νομίσματα. Ο πρώτος Έφορος του Εθνικού Νομισματοκοπείου της Ελλάδας που ιδρύθηκε λίγο αργότερα.
Χίος, Αλέξανδρος Κοντόσταβλος (1789-1865), διαπρεπής έμπορος στην Τεργέστη, το Λονδίνο και τη Μάλτα και φίλος του Αδαμάντιου Κοραή, είχε φιλοξενήσει τον Ιωάννη Καποδίστρια στη Μάλτα στο ταξίδι του τελευταίου από την Αγκώνα στην Αίγινα και είχε αποδεχθεί πρόσκληση του Κυβερνήτη να τον συνοδεύσει στην Ελλάδα και να συμπράξει στη διεύθυνση των δημόσιων οικονομικών της Ελλάδας.
Λίγο μετά την άφιξή τους στην Αίγινα, ο Αλ. Κοντόσταβλος υπέβαλε πράγματι πρόταση στον Ι. Καποδίστρια σχετικά με το νομισματικό σύστημα που έπρεπε να εισαχθεί στο νεοπαγές κράτος με βάση το γαλλικό νομισματικό σύστημα, αυτό των Ιπποτών τηςΜάλτας και του αυστριακού αντίστοιχου.
Μέλημα θα ήταν η υποδιαίρεση του εθνικού ελληνικού νομίσματος να είναι μικρή για να διευκολύνεται η ανταλλακτική διαδικασία σε μια χώρα της οποίας ηοικονομία ήταν καθημαγμένη από τον πόλεμο και σε πρώιμο ακόμη στάδιο ανάπτυξης.
Η υπογραφή του Κοντόσταβλου
Η εισήγηση του Αλ. Κοντόσταβλου αφορούσε στην εισαγωγή ενός νομίσματος που θα καλούνταν Φοίνιξ, συμβολικά προς την αναγέννηση του ελληνικού κράτους από την τέφρα του. Η μορφή του φοίνικα έχει τις ρίζες της στην αιγυπτιακή μυθολογία και συναντάται στη μεσαιωνική παράδοση της Ευρώπης, μεταξύ άλλων και σε νομίσματα. Ήταν το σύμβολο της Φιλικής Εταιρείας και ως επιλογή είχε έντονο συμβολικό και μυστικιστικό φορτίο.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας στις αρχές του 1828 έκανε μια προσπάθεια νομισματικής τακτοποίησης , προσδιορίζοντας όλα τα ξένα νομίσματα που κυκλοφορούσαν σε γρόσια.
Στη Δ' Εθνική συνέλευση που έγινε τον Ιούλιο του 1828 στο Άργος ο Καποδίστριας υπέβαλε το σχέδιο προς έγκριση για την δημιουργία Εθνικού νομίσματος.
Ένας φοίνικας θα ισοδυναμούσε με ένα γαλλικό φράγκο, το 1/100ό του, το λεπτό με δύο γράνες Μάλτας ενώ προβλέπονταν και πολλαπλάσιά του. Επίσης ένα λεπτό θα ήταν ίσο με ένα Τούρκικο παρά. Με αυτό τον τρόπο καθοριζόταν η σχέση του φοίνικα με τα Ευρωπαϊκά νομίσματα, αλλά και με τα Τουρκικά τα οποία συνέχιζαν να χρησιμοποιούνται στις συναλλαγές.
Ιωάννης Καποδίστριας
Χρυσά πολλαπλάσια του Φοίνικος θα ήταν η Αθηνά, αξίας 20 φοινίκων, η Ημίσεια Αθηνά, αξίας 10 φοινίκων. Προβλέπονταν, επίσης αργυρά, η Αιγίδα αξίας 5 φοινίκων, η Ημίσεια Αιγίδα αξίας 2,5 φοινίκων και ο Μισός Φοίνικας. Όσον αφορά τα χάλκινα, προτάθηκαν το «λεπτόν», «το «δεύτερον», ίσο με μισό λεπτό και το «πεντάριον», ίσο με 5 λεπτά.
Στη μία όψη του νομίσματος θα εμφανιζόταν ο μυθολογικός φοίνικας με το σήμα του σταυρού πάνω από το κεφάλι του, δεξιά του ηλιακές ακτίνες και η κυκλική επιγραφή «Ελληνική Πολιτεία» και από την άλλη θα έφερε, μεταξύ κλαδιών ελιάς και δάφνης, την κυκλική επιγραφή «Κυβερνήτης Ι. Α. Καποδίστριας» και χρονολογία.
Η σφραγίδα του νομισματοκοπείου
Ο ίδιος ο Αλ. Κοντόσταβλος ανέλαβε να εξασφαλίσει τις μηχανές που θα χρησιμοποιούνταν για την κοπή των νέων νομισμάτων. Το μηχάνημα που θα κόβονταν τα πρώτα νομίσματα αγοράστηκε με δάνειο που πήραμε από το εξωτερικό και ήταν ένα παλιό μηχάνημα που το 1530 πήγε από την Ρόδο στην Μάλτα μαζί με κάποιο τάγμαΙωαννιτών και που ήταν εκτός λειτουργίας για 30 χρόνια. Το μηχάνημα αυτό εγκαταστάθηκε στην αυλή του Κυβερνείου, στο «παλατάκι του μπάρμπα-Γιάννη», όπως το ονόμαζαν οι Έλληνες της εποχής και όπου, σύμφωνα με μαρτυρίες, παρέμενε σε αχρηστία ως τα τέλη του 19ου αι. Προκειμένου να κοπούν αυτά τα νομίσματα, η ρωσική κυβέρνηση προσέφερε 1.500.000 ρούβλια σε συναλλαγματικές πληρωτέες στο Λονδίνο. Χρησιμοποιήθηκαν για την κοπή των νομισμάτων μέταλλα, τα οποία συγκεντρώθηκαν , για τα ασημένια από νηοψίες πλοίων και για τα χάλκινα από λάφυρα των τούρκων. Την χάραξη για τις πρώτες μήτρες των νομισμάτων την έκανε ένας Αρμένιος χρυσοχόος (και πρώην κιβδηλοποιός), που ονομαζόταν Χατζή-Γρηγόρηςο Πυροβολιστής.
Η πρέσα που κόπηκαν τα πρώτα νομίσματα
Χρυσά νομίσματα δεν κόπηκαν ποτέ, λόγω έλλειψης χρυσού, πράγμα για το οποίο ήταν προετοιμασμένος ο Ι. Κοντόσταβλος. Η ίδια έλλειψη υπήρχε και σε ασήμι με αποτέλεσμα ο φοίνικας να κοπεί σε περιορισμένο αριθμό (13.612 νομίσματα), μόνο και μόνο για να υπάρξει σαφής εικόνα της νέας νομισματικής μονάδας.
Την 31η Ιουλίου 1829 η Εθνοσυνέλευση ενέκρινε την ίδρυση του Εθνικού Νομισματοκοπείου της Ελλάδος στην Αίγινα ενώ ως πρώτη μέρα κυκλοφορίας του νέου νομίσματος ορίστηκε η 1η Οκτωβρίου 1829.
Μέχρι το 1832, οπότε κλείνει το Νομισματοκοπείο της Αίγινας, είχαν κοπεί μόνο 12.000 αργυροί φοίνικες, μέγεθος χαρακτηριστικό της οικονομικής κατάστασης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Εκείνη την εποχή στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο επικρατούσε ο διμεταλλισμός. Άλλες χώρες βρίσκονταν στον κανόνα χρυσού και άλλες στον κανόνα αργύρου-χρυσού. Το νομισματικό σύστημα της νεώτερης Ελλάδας ορίστηκε στη βάση του κανόνα αργύρου, αν και τα περισσότερα νομίσματα που κυκλοφόρησαν ήτανχάλκινα μικρής αξίας. Ο φοίνικας δεν μπόρεσε να επικρατήσει και τα ελληνικά νομίσματα κυκλοφορούσαν παράλληλα με σειρά άλλων ξένων νομισμάτων.
Οι δημοσιονομικές δυσχέρειες που αντιμετώπιζε το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, προκάλεσαν την πρώτη παύση της μετατρεψιμότητας του νομίσματος στα μέσα του 1831, και την έκδοση χαρτονομίσματος.
Τον Φεβρουάριο του 1828 ο Ιω. Καποδίστριας είχε ιδρύσει την Εθνική Χρηματιστηριακή Τράπεζα, την πρώτη Τράπεζα του ελληνικού κράτους με σκοπό την ανοικοδόμηση της χώρας που επιβιώνει όμως μόνο για τρία χρόνια. Ο Αλ. Κοντόσταβλος ήταν ένας από τους τρεις διευθυντές της, μαζί με τον πρόβουλο του Τμήματος Οικονομίας του Πανελληνίου Γ. Κουντουριώτη και τον Γ. Σταύρου. Δυστυχώς η Τράπεζα συνδέθηκε άμεσα με το Δημόσιο Ταμείο και σε ό,τι αφορούσε τη διοίκησή της με το κράτος. Η λειτουργία της διακόπηκε τελικά το 1834.
Τι ήταν ο Φοίνικας ;
Σύμφωνα με τον ίδιο τον Αλέξανδρο Κοντόσταυλο, «ο αργυρός Φοίνιξ ήθελε χρησιμεύσει δια τους πολίτας, δια πολύν, ακόμα, καιρόν, ως εγκόλπιον μάλλον, παρά ωςκεφάλαιον». Ήταν σαφές ότι ένα νέο νόμισμα έπρεπε να τον αντικαταστήσει. Όσον αφορά τα χαρτονομίσματα, ως τέτοια κυκλοφορούσαν οι ομολογίες οι οποίες είχαν εκδοθεί μετά τη σύναψη δανείων με χρεωστικά ομόλογα ήδη από την Προσωρινή Διοίκηση του 1822. Παρόμοιακρατικά γραμμάτια εξέδωσε και ο Καποδίστριας για την αποζημίωση των αγωνιστών της Επανάστασης.
Τον Ιούνιο του 1831 λοιπόν, λόγω εκτάκτων αναγκών, χωρίς να υπάρχει το αντίστοιχο ασήμι σαν κάλυμμα για την κοπή φοινίκων, η κυβέρνηση Καποδίστρια αποφάσισε με το ψήφισμα 385 1/ΚΖ να κυκλοφορήσει για πρώτη φορά τους φοίνικες σε Χαρτονόμισμα. Η εκτύπωση των χαρτονομισμάτων αυτών ανατέθηκε στην ΕθνικήΧρηματιστική Τράπεζα, που ο Καποδίστριας είχε ήδη συστήσει από το 1828.
Η πρέσα που τυπώθηκαν τα πρώτα χαρτ/ματα
Οι ονομαστικές αξίες των χαρτονομισμάτων ορίσθηκαν να είναι πέντε, δέκα, πενήντα και εκατό φοίνικες και το συνολικό ποσό έκδοσης ήταν 3.000.000 φοίνικες. Επειδή ήταν αναμενόμενο ότι το κοινό Θα αντιδρούσε στην ιδέα του Χάρτινου φοίνικα ως μέσου συναλλαγής - αφού Θα αντιμετώπιζε για πρώτη φορά νόμισμα σε Χαρτί - με νόμο ορίσθηκε να γίνονται οι συναλλαγές υποχρεωτικά κατά τα δύο τρίτα σε μεταλλικά νομίσματα και κατά το ένα τρίτο σε χαρτονομίσματα.
Τον Ιανουάριο του 1832 η Εθνική Συνέλευση του Ναυπλίου επικύρωσε το ψήφισμα του Κυβερνήτη για την πρώτη αυτή έκδοση Χαρτονομίσματος, μείωσε όμως το ποσό της έκδοσης τελικά σε 500000 φοίνικες. Μάλιστα απαγορεύθηκε η κυκλοφορία του στις καθημερινές συναλλαγές μεταξύ των πολιτών, επιτρέποντας τη χρήση του μόνο στις συναλλαγές πολιτών με το Δημόσιο.
Η δολοφονίατου Καποδίστρια
Η πρώτη αυτή έκδοση Χαρτονομίσματος στην Ελλάδαυπήρξε άτυχη και το συνολικό ποσό που τελικά κυκλοφόρησε ήταν μόνο 300.000 φοίνικες. Η κυβέρνηση, Θα γνωστοποιήσει ότι από τα Χαρτονομίσματα που κυκλοφορούν “έγκυρα” θεωρούνται μόνον εκείνα που έχουν αριθμό από 8001 έως 49670 και όλα τα υπόλοιπα ως πλαστά.
Μετά τη δολοφονία του Ιω. Καποδίστρια, στις 9 Σεπτεμβρίου 1831, η διακυβέρνηση της χώρας περιήλθε προσωρινά σε διοικητική επιτροπή από τους Αυγ. Καποδίστρια, Θ. Κολοκοτρώνη, Υψηλάντη, Ζαίμη,Μπότσαρη και Τρικούπη. Η Επιτροπή επιχείρησε να περισώσει το νομισματικό σύστημα μειώνοντας τον αριθμό των προς έκδοση χαρτονομισμάτων αφοί ούτε οι χάρτινοι φοίνικες δεν έδειχναν να γίνονται αποδεκτοί.
Οι προστάτιδες δυνάμεις της Ελλάδας επιλέγουν για βασιλιά της Ελλάδας τον βαυαρό πρίγκιπα Όθωνα, ο οποίος φτάνει στην χώρα μαζί με τους συμβούλους του τον Ιανουάριο του 1833.
Τι ήταν ο Φοίνικας: Ιερό μυθικό πουλί των αρχαίων Αιγυπτίων. Κατά τον Ηρόδοτο είχε το μέγεθος του αετού και πούπουλα χρυσοκόκκινα
Το μυθικό πουλί Φοίνικας
Κάθε 500 χρόνια - πάντοτε κατά τον Ηρόδοτο - ερχόταν από την Αραβία στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου, μεταφέροντας το νεκρό πατέρα του, τον οποίοι τύλιγε σε σχήμα αβγού μέσα σε σμύρνα και τον έθαβε στο ιερό τουΉλιου. Κατά τον Πλίνιο ένας μόνο φοίνικας υπάρχει σ' ολόκληρο τον κόσμο. Όταν γερνά, κατασκευάζει φωλιά με κλαδιά αρωματικών φυτών, τη γεμίζει με αρώματα και πεθαίνει καιγόμενος μέσα σ' αυτή.
Από τη στάχτη του γεννιέται ένα σκουλήκι, που μεταμορφώνεται σε φοίνικα και μεταφέρει τα λείψανα της προηγούμενης υπάρξεώς του μαζί και της φωλιάς του στην πόλη του Ήλιου για ταφή.
Ο χριστιανισμός χρησιμοποίησε το φοίνικα ως σύμβολο της αθανασίας της ψυχής, η Φιλική Εταιρεία ως σύμβολοτου Ελληνικού κράτους που ξαναγεννιέται από τη στάχτη του, ο Αχ. Υψηλάντης στη σημαία του ΙερούΛόγου και ο Καποδίστριας τον καθιέρωσε επίσημο έμβλημα του κράτους και το απεικόνισε πάνω στανομίσματα και τις σφραγίδες.
No comments:
Post a Comment