Ο «Λουμίδης», ο παπαγάλος του και οι όψεις μιας κοινωνικής και πολιτιστικής μεταμόρφωσης στην Ελλάδα του 20ού αιώνα
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 12/07/2015 ΤΟ ΒΗΜΑ
Διαφημιστικές αφίσες των προϊόντων της εταιρείας Λουμίδη. Δεξιά, διακρίνεται η ξανθιά κοπέλα με τον κόκκινο σκούφο, «πρωταγωνίστρια» στην καμπάνια προώθησης του καφέ στα τέλη της δεκαετίας του ’50
Στα 1919 τρία αδέλφια με καταγωγή από την Κάρυστο, ο Αντώνης, ο Νίκος και
ο Ιάσων Λουμίδης, με πυξίδα τις αρχές και τις αξίες που τους έδωσε η μητέρα τους Διοχάντη και τις λιγοστές οικονομίες τους, άνοιξαν ένα κατάστημα γενικού εμπορίου στο κέντρο του Πειραιά, στην οδό Ρετσίνα 12.
Ο καφές δεν έλειπε από τα εμπορεύματά τους. Μάλιστα, άρχισαν να τον πωλούν καβουρδισμένο και αλεσμένο, μακριά από τις συνήθειες της εποχής, που ήθελε τα νοικοκυριά και τα καφενεία να τον αλέθουν μόνα τους με ό,τι σύνεργα υπήρχαν στην κουζίνα τους. Ο «Ετοιμος καφές Λουμίδη», όπως ονομάστηκε, συνοδεύθηκε από μία ακόμη πρωτοφανή κίνηση για τα δεδομένα της εποχής: τη διανομή του στα παντοπωλεία και στα καφενεία της περιοχής από τα ίδια τα αδέλφια. Η πελατεία μεγάλωνε και το μαγαζί στην οδό Ρετσίνα απέκτησε «αδελφάκι» στην οδό Τσαμαδού 5. Για να μεγαλώσει ο μικρός χώρος, προστέθηκε το διπλανό συμβολαιογραφείο, μέσα στο οποίο βρέθηκαν ξεχασμένες διαφημιστικές αφίσες μιας ξένης εταιρείας χρωμάτων με σήμα τον παπαγάλο. Από εκείνη τη στιγμή ο παπαγάλος, πτηνό με αδυναμία στον καφέ, έγινε το έμβλημα του Λουμίδη.
«Brazilian» και εσπρέσο
Στην Αθήνα του Μεσοπολέμου κάνει την εμφάνισή του, στην οδό Βουκουρεστίου, ένα καινούργιο κατάστημα, το «Brazilian», και περνά στην αλυσίδα των επιχειρήσεων των αδελφών Λουμίδη. Στα πολυτελή τραπέζια του κάνουν για πρώτη φορά την εμφάνισή τους οι ανταγωνιστές του παραδοσιακού τούρκικου καφέ, όπως ο εσπρέσο, αλλά και ο γαλλικός και ο αμερικανικός καφές, συγκινώντας την ολοένα αυξανόμενη πελατεία. Μια πελατεία πολυποίκιλη, αποτελούμενη από τις διάφορες κοινωνικές «φυλές» της Αθήνας - τους εργαζομένους, τους ευκατάστατους πελάτες, τους καλλιτέχνες όπως ο Χατζηδάκις και ο Ελύτης -, οι οποίες είχαν τη δική τους ώρα η καθεμία για να απολαμβάνουν τη συζήτηση μαζί με ένα φλιτζάνι καφέ.
Τη δεκαετία του '30 τα τρία αδέλφια επέκτειναν τις δραστηριότητές τους ανοίγοντας καταστήματα στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Το πρώτο βρισκόταν στη γωνία των οδών Αιόλου και Πανεπιστημίου, εκεί όπου κάποτε υπήρχε το καφενείο του Γιάννη Χάφτα (από τον οποίο πήρε το όνομά της η περιοχή Χαυτεία), και το δεύτερο στην οδό Σταδίου 38, στο Μέγαρο Νικολούδη. Το κατάστημα της Σταδίου θα αποτελέσει σημείο αναφοράς τα επόμενα χρόνια για το ξακουστό «πατάρι» του.
Το «Σπίτι του Καφέ» και οι σοκολάτες
Λίγο πριν από την έλευση του 1956 γίνεται πραγματικότητα το όνειρο του Ιάσονα Λουμίδη για μια μοναδική στέγη για τον καφέ. Το κατάστημα στα Χαυτεία ανακαινίζεται εξ ολοκλήρου και μετονομάζεται σε «Ελληνικό Σπίτι του Καφέ». Ο Τύπος της εποχής γράφει εγκωμιαστικά σχόλια, χαρακτηρίζοντάς το «στολίδι της Αθήνας», έναν χώρο χαρούμενο, γεμάτο φως, που δείχνει τη μεγάλη αγάπη του Λουμίδη για την Αθήνα. Θετικές αντιδράσεις προκάλεσε και η λειτουργία των πρώτων αυτόματων μηχανημάτων πώλησης καφέ.
Με το βλέμμα στο μέλλον και την αγάπη του κόσμου να αποτελεί την καλύτερη διαφήμιση, τα τρία αδέλφια ίδρυσαν στο ξεκίνημα της δεκαετίας του '60 την Ελληνική Βιομηχανία Σοκολάτας-Κακάου ΕΠΕ. Σοκολάτες με καινούργιες γεύσεις, απλές, με αμύγδαλα και φουντούκια, ακόμη και με γεύση καφέ, πλημμύρισαν την αγορά, ενώ για την προβολή των γλυκισμάτων επιστρατεύθηκαν δημοφιλείς καλλιτέχνες της εποχής, όπως η Αλίκη Βουγιουκλάκη, ο Νίκος Ρίζος και ο Ντίνος Ηλιόπουλος.
Φραπέ, καλλιστεία και ποδόσφαιρο
Τα χρόνια προχωρούν και οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων αλλάζουν. Ο καφές φραπέ αρχίζει να γίνεται ευρύτερα γνωστός. Δεν θα περάσουν πολλά χρόνια προτού η απόλαυση ενός παγωμένου καφέ φραπέ γίνει η απόλυτη ελληνική συνήθεια. Μια και η παρασκευή του γίνεται με τον στιγμιαίο διαλυτό καφέ, η εταιρεία Λουμίδη προχώρησε στη δημιουργία του «Loumicafe», ενός στιγμιαίου καφέ από ειδικό χαρμάνι, για να «ενισχύσει» την ελληνική συνήθεια.
Πέρα όμως από νέα προϊόντα και επιχειρηματικές κινήσεις, ο Λουμίδης συμμετείχε στην ανάδειξη των ομορφότερων Ελληνίδων προσφέροντας δώρα στις νικήτριες των ετήσιων διαγωνισμών ομορφιάς που διοργάνωνε η εφημερίδα «Απογευματινή», όπως το βάρος τους σε σοκολάτες ή καφέ. Αντίστοιχες προσφορές έκανε και στις νικήτριες ομάδες του Ελληνικού Πρωταθλήματος Α' Κατηγορίας. Θέλοντας να διεκδικήσει τα πρωτεία και στον χώρο του αθλητισμού, συγκεκριμένα στο πρωτάθλημα των επιχειρήσεων, η εταιρεία Λουμίδη συγκρότησε τη δική της ποδοσφαιρική ομάδα, με σήμα τον Παπαγάλο και μέλη τους εργαζομένους της.
Ενα «Πατάρι» με ιστορία
Σημείο συνάντησης του καλλιτεχνικού κόσμου της Αθήνας ήταν το «Πατάρι του Λουμίδη», ιδανικό συμπλήρωμα του καταστήματος της οδού Σταδίου 38. Αποτέλεσε χώρο δημιουργίας, διακίνησης ιδεών και ανησυχιών, μιαν «ανεπίσημη σχολή» για όσους επιθυμούσαν να αποκτήσουν ένα όνομα, όπως έλεγε ο τακτικός θαμώνας του, ποιητής Οδυσσέας Ελύτης. Ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια, στα διατεταγμένα σε σχήμα πι τραπέζια μπορούσε να δει κανείς, εκτός από τον Ελύτη, τον Γκάτσο, τον Τσαρούχη, τον Χατζιδάκι, καθώς και ηθοποιούς του ελληνικού κινηματογράφου. Τις παραγγελίες έπαιρνε ο δημοφιλής σερβιτόρος Τάκης, ο οποίος σίγουρα θα είχε χιλιάδες ιστορίες να διηγηθεί. Ανάμεσα στους καταξιωμένους καλλιτέχνες, προσπαθώντας να βρουν την έμπνευση ώστε να γίνουν ονόματα ισάξια με τα πρόσωπα που έβλεπαν να συζητούν μπροστά τους, ανερχόμενοι καλλιτέχνες από όλους τους χώρους. Ο Μάνος Χατζιδάκις δήλωσε κάποτε ότι στο «Πατάρι» έγραψε για πρώτη φορά τη μουσική για τον «Ματωμένο γάμο» του Λόρκα, αφού πρώτα ο Νίκος Γκάτσος τού είχε διαβάσει τη μετάφραση του έργου. Πόσες ακόμη ιδέες γεννήθηκαν για έργα για τα οποία θα μιλούσε αργότερα όλη η Αθήνα δεν γνωρίζουμε. Το «Πατάρι» πήρε μαζί του τα μυστικά του το 1977, όταν κατεδαφίστηκε το Μέγαρο Νικολούδη.
No comments:
Post a Comment