" ΧΡΟΝΙΚΟ" ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΠΕΝΤΑΓΙΩΤΗ - Γ '.

1571- 1574 Μ.Χ.

Εκεί που διηγάμαι θα σας ειπώ και ένα κακό , που εγενέθηκε με απιστία των Φραγκών που πάντα πολαμάνε τη Ρωμέικη πίστι. Έστοντας οι Φράγκοι να νικήσουνε την Τουρκική αρμάτα ,επαραγγείλασι σε όλους τους Χριστιανούς πως να σηκώσουνε άρματα κατά τους Τούρκους , και αυτοί θα τους συντρέξουνε . Ακούοντας γουν τέτοια παρηγορητικά λόγια , οι Χριστιανοί με μεγάλη χαρά και πολύ κρυφά ετοιμασθήκασι γιά να βαρέσουνε τους Τούρκους . Ήρθασι γουν πολλοί Μωραίταις στο Γαλαξείδι , και μέσα στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος εκάμασι με τους Γαλαξειδιώταις ταις συμφωνίαις με όρκο γιά να σηκωθούνε τη ίδια μέρα , και οι Λοιδορικιώταις το επαραδεχθήκασι , και οι Σαλονίταις , όσοι ήρθασι κρυφά στο Γαλαξείδι , και εμείνασι σύμφωνοι πως άλλοι της στερηάς και άλλοι του πελάγου να βαρέσουσι τους Τούρκους , λέγοντας , η να πεθάνωμε η να ξεσκλαβωθούμε και όποιος μετανοιώσει η προδώσει αυτά , που είπαμε να μην ιδή Θεού πρόσωπο , και εβάλασιόλοι τα χέρια τους απάνου σταις εικόναις και επήκασι φοβερόν όρκον ...συμφωνημένος καιρός , ένας Βοστιτζάνος επρόδωκε το μυστικό στους Τούρκους.......εβάλανε χάψι , και εκεί με αδιήγητον....τους εσκοτώσασι με σπαθιά και πιστολιαίς , βιάζοντάς τους να μαρτυρήσουνε τους συντρόφους . Και όσοι Μωραίταις εγλύσασι , επήγασι στη Μάνη και εκεί εσηκώσασι σεφέρι , σφάζοντας τους Τούρκους . Τρεις Μωραίταις , ερχάμενοι κρυφά στο Γαλαξείδι , αφηγηθήκασι τα τρεχάμενα και τους ελέγασι να σηκώσουνε σεφέρι , και οι Γαλαξειδιώταις εστείλασι γοργόν τη νύχτα στο Λοιδορίκι , στην Βιτρινίτζα και στο Σάλονα παραγγέλνοντας στους συντρόφους τους τα μαντάτα , και ήρθασιν οι Λοιδορικιώταις , Βιτρινιτζιώταις στο Γαλαξείδι , και αποφασίσασι να σηκώσουνε σεφέρι , και να σκοτώσουσι τους Τούρκους , θαρρώντας και στη βοήθεια των Φραγγών , και εμαζωχθήκασι τρεις χιλιάδες και επήγασι καταπάνου στο Σάλονα , στέλνοντας μαντατοφόρους να σηκωθούνε και οι άλλοι από το Βενέτικο , και απόξω από το Σάλονα ηύρασι το Τούρκικο ασκέρι, που μαθαίνοντας τα μαντάτα εβγήκε να τους βαρέση . Εκεί ήρθασι οι μαντατοφόροι , το πως από το Βενέτικο κανένας δεν σηκόνει άρματα , και οι Φράγκοι πουθενέ δεν φαίνονται , και πως τους εγελάσασι και βοήθεια δεν στέλνουνε . Ακούοντας αυτά τα μαντάτα , άλλοι εδειλιάσασι και εφύγασι , και το ασκέρι των Ρωμαίων εδιαλύθηκε άτακτα . Περνώντας δύο ημέραις , ήρθασι στο Γαλαξείδι γράμματα από τον μπέη , το πως τους συμπαθάει , και να έρθουσι στο Σάλονα οι κεφαλάδες γιά να ειπούσι στον μπέη το πως γίνηκε αυτό το πράγμα , και να μην έχουνε κανένα φόβο , και τους έβαλλε όρκο το σπαθί και το κεφάλι του . Οι γουν Γαλαξειδιώταις εμπήκασι σε μεγάλη έννοια και εκεί ήρθασι και οι Λοιδορικιώταις και τους αφηγηθήκασι τα ίδια . Ετότες αποφασίσασι να πηγαίνουσι στο Σάλονα , ελπίζοντας στους όρκους του μπέη πως δε θα τους πειράξη . Εξεκινήσασι γουν εικοσιτείς οι πρώτοι νοικοκυραίοι Γαλαξειδιώταις , μαζή με τους Βιτρινιτζιώταις και Λοιδορικιώταις και επήγασι στο Σάλονα , και ο μπέης τους εδέχτηκε με τιμαίς και χαρά ψεύτικη και αφηγώντας το πως εγελασθήκασι από τους Φράγκους και εσηκώσανε άρματα , μα κανένα κακό δεν εκάμασι , ο μπέης τους ευχώρησε και εσυμβούλεψε να ήνε πάντα φρόνιμοι και να τηράγουν τη δουλειά τους , και το πουρνό σύνταχα να μισέψουσι . Ακούσατε γουν το τρομερό γέλασμα που τους έκαμε ο μπέης , και το μαρτυρικό τους θάνατο , το βράδυ εδιάταξε και τους επιάσασι ένα ένα , και τους εδέσασι με σίδερα , και τους εβάλασι σε ένα σκοτεινό μπουντρούμι και εκεί με τα σπαθιά τους εσφάξασι όλους , ογδοήντα χωρίς να λείπη κανένας , και ένας μονάχα από χωριό Βουνοχώρα , που τον ελέγασι Δημήτρη Λυκοθανάση , έστωντας ανδρειωμένος άνθρωπος , έσπασε τα σίδερα , και αρπάζωντας το σπαθί ενός τζελάτη , έσφαξε δυ'ο Τπύρκους και τον πορτιέρη και τρέχωντας ωσάν ελάφι , έγλυσε από το μακελειό , και ύστερα από πέντε ημέραις , ερχάμενος στο χωριό του επέθανε . Εσκοτωθήκασι γουν με χίλια βασανιστήρια οι άλλοι ογδοήντα , οι πρώτοι κεφαλάδες και τα ανδρειότερα παλληκάρια , με απιστιά μεγάλη . Ακούσατε , είκοσι δύο Γλαξειδιώταις , τρεις Βουνοχωρίταις , δύο Πεντεορίταις , τρεις Αγαθυμιώταις , δέκα Βιτρινιτζιώταις , τρεις Κισελίταις , δύο Βιδαβίταις , είκοσι Λοιδορικιώταις και δέκα τέςσσερες Σαλονίταις , όλοι γιά την πατρίδα και την θρησκεία , συμπαθημένοι από όλαις ταις αμαρτίαις !

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι.........