MAΡΤΗΣ : ΕΘΙΜΑ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

“

   Σαν βγει ο Μαρτιάτικος  ήλιος , βγαίνει για  καλά ! Καίει και  μαυρίζει τα  πρόσωπα των  παιδιών , κι’ η μαυρίλα για το λαό μας , το  παλότερο καιρό , σήμαινε ασχήμια . Προπάντων  τα  κορίτσια  τα  ήθελε άσπρα- άσπρα  και ροδομάγουλα :

   “ Οπόχει  κόρη ακριβή , το  Μάτη ο ήλιος  μην  την ιδεί “ , έλεγε  παλιά ο  λαός  μας .

   Δε έβλεπες λοιπόν κανένα  κορίτσι , που  την 1η Μάρτη να  μην έχει  δεμένο γύρω απ’ τον  καρπό του  χεριού  το “ μάρτη “. Μπορεί  και  στο μεγάλο  δάχτυλο του  ποδιο΄πυ ή  στο  λαιμό ( στα  μωρά ) . Ο “ μάρτης “ είναι  μια  κλωστή άσπρη και  κόκκινη ή  χρυσή ( κίτρινη ) στριμμένη . Τον φορούν μέχρι  τέλος  του  μήνα κι ύστερα  τον  βγάζουν και  τον  κρεμούν  στις  τριανταφυλλιές .

   Έτσι τα  μάγουλά  τους θα  γίνουν κόκκινα  σαν  τριαντάφυλλα . Αλλού  πάλι , τον  έδεναν στις  λαμπάδες  της  Ανάστασης και  καίγο0νταν  μαζί , ή  γύρω απ’ τα  αρνιά  που  έψηναν τη  Λαμπρή .

   Το  έθιμο  του  “ μάρτη “ , το  είχαν εξαρχής κι’ οι  Βυζαντινοί και  κράτησε όσο  κι’ η Βυζαντινή  αυτοκρατορία , για να συνεχιστεί μέχρι  τις  μέρες  μας . Φαίνεται πως  το  έθιμο έχει την  αρχή  του στην  Ελληνική  αρχαιότητα , γιατί  έχουμε μαρτυρίες πως  όσοι έπαιρναν  μέρος  στα  Ελαυσίνια Μυστήρια , οι  μύστες , έδεναν γύρω  απ’ το  δεξί τους χέρι και  το  αριστερό  πόδι μια  κλωστή . Δεν  ξέρουμε βέβαια τι συμβολική  σημασία είχε , έχουμε όμως κι’ άλλες  ματυρίες πως  οι  αρχαίοι φορούσαν  κλωστές κόκκινες  κι’ άσπρες , για  να  διώχνουν  το  κακό .

        ΟΙ  “ ΔΡΙΜΕΣ “ ΤΟΥ  ΜΑΡΤΗ

Οι Δρίμες είναι  μέρες επικίνδυνες , όντα  δαιμονικά τριγυρίζουν τις  τρεις πρώτες , τις  τρεις  μεσαίες και τις τρεις  τελευταίες μέρες  του  Μάρτη , για να  κάνουν  κακό στα  ξύλα , στα  ρούχα , στα  σώματα . Ό,τι  πλύνεις θα  λιώσει , όσα  ξύλα κόψεις θα  σαπίσουν , αν  λουστείς θα  πάθεις  κακό , λέει  ο λαός και  κάνει  πέρα κάθε τέτοια  απασχόληση .

        ΤΑ “ ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ “

  Η άνοιξη φέρνει ζωντάνια  και  χαρά  σ’  ανθρώπους και  ζωντανά . Η άνοιξη  φέρνει πίσω τα  χελιδόνια απ’ τις  ζεστές  χώρες . Θα χτίσουν  τις  φωλιές  τους , θα  γεννήσουν τ’ αυγά τους . Ο τόπος μας  γεμίζει από τα τιτιβίσματά  τους , που  ανακατεύονται με  τις  χαρούμενες φωνές  των  παιδιών . Παιδιά και  χελιδόνια στενά συνδεμένα απ’ την  αρχαία εποχή !

Ξύλινη  χελιδόνα

   Για  να  γιορτάσουν τον  ερχομό  τους και  την  αρχή  της  άνοιξης , τα παιδιά ξεχύνονται στους  δρόμους την 1η του  Μάρτη για  τα  χελιδονίσματα . Κρατούν ένα  καλάθι γεμάτο  φύλλα  κισσού , περνούν  μέσα ένα ραβδί και  πάνω  στο  ραβδί στεριώνουν ένα  ξύλινο  χελιδόνι με  κουδουνάκια  στο  λαιμό  του . Πηγαίνουν από  σπίτι  σε  σπίτι , κουνούν  το  ραβδί , ηχούν  τα  κουδουνάκια και  τα  παιδιά  τραγουδούν :

Παιδιά που  λένε τα  χελιδονίσματα

               Ήρθε , ήρθε  χελιδόνα ,

               ήρθε κι άλλη μελιηδόνα ,

               κάθισε και  λάλησε

               και γλυκά κελάδησε :

              “ Μάρτη , Μάρτη  μου  καλέ ,

                και Φλεβάρη φοβερέ ,

                κι αν  φλεγίσεις και  τσικνίσεις

                καλοκαίρι  θα  μυρίσεις .

                Κι’ αν  χιονίσεις κι αν  κακίσεις ,

                πάλι  άνοιξη  θ’ ανθίσεις .

                Θάλασσαν επέρασα

                τη στεριάν δεν ξέχασα

                κύματα κι αν  έσχισα

                έσπειρα κονόμησα .

   Κάθε  νοικοκυρά , ανοίγει  το  πουγκί  της κι ανταμείβει τα  παιδιά για τις  ευχές  τους με  κάποιο   νόμισμα , μα  και τ’ αυγά και τ’ άλλα φιλοδωρήματα είναι  μετά  χαράς  καλοδεχούμενα .