Η ειρήνη στο απόσπασμα της μετεμφυλιακής Ελλάδας
· by chronontoulapo
Τέσσερα χρόνια μετά τη λήξη του Β΄ παγκόσμιου πολέμου ο «ψυχρός» πόλεμος βρισκόταν στην κορύφωσή του. Το 1949 οι Σοβιετικοί είχαν κατασκευάσει τη δική τους ατομική βόμβα κι έτσι ενδεχόμενη σύγκρουσή τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ήταν δυνατό να οδηγήσει σε ολοκληρωτική καταστροφή της ανθρωπότητας. Η «ισορροπία του τρόμου» κυριαρχούσε πλέον στο παγκόσμιο πολιτικό προσκήνιο.
Μέσα σ’ αυτό το ψυχροπολεμικό κλίμα το Μάρτιο του 1950 πραγματοποιήθηκε στη σουηδική πρωτεύουσα συνδιάσκεψη για την ειρήνη με τη συμμετοχή 700 συνέδρων από πολλές χώρες. Στο τέλος της συνδιάσκεψης εκδόθηκε η «Έκκληση της Στοκχόλμης», ένα κείμενο με το οποίο ζητείτο ο πυρηνικός αφοπλισμός των δύο υπερδυνάμεων (Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.Δ.) και καλούνταν οι πολίτες όλων των κρατών να το υπογράψουν, για να ασκηθεί έτσι πίεση προς τον Ο.Η.Ε., ώστε να λάβει μέτρα για τη διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης. Στην Ελλάδα ανέλαβαν να διακινήσουν την «Έκκληση της Στοκχόλμης» τα μέλη της οργάνωσης «Ενιαία Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας», στην οποία είχε ενταχθεί και ο Νίκος Νικηφορίδης. Τα φιλειρηνικά αισθήματά του όμως του στοίχισαν τη ζωή του.
Ο Ν. Νικηφορίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1928. Το 1943, μαθητής του 7ου Γυμνασίου Αθηνών, εντάχθηκε στην Αντίσταση: «Αετόπουλο» αρχικά και στη συνέχεια ΕΠΟΝίτης. Παρά τη μικρή ηλικία του έγινε γραμματέας της Ε.Π.Ο.Ν. Παγκρατίου. Το 1947, μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο, το μεταπολεμικό ελληνικό κράτος τον «αντάμειψε» για τους αγώνες του. Τον έστειλε μαζί με χιλιάδες άλλους αγωνιστές εξορία αρχικά στην Ικαρία και στη συνέχεια (τον Απρίλιο του 1948) στη Μακρόνησο. Οι απάνθρωπες συνθήκες ζωής και τα βασανιστήρια που υπέστη στο κολαστήριο της Μακρονήσου έφθειραν την υγεία του. Αυτή ήταν η αιτία της απελευθέρωσής του τον Οκτώβριο του 1950(εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, φύλλο της 5ης Μαρτίου 1976).
Στις αρχές Νοεμβρίου 1950 πήγε στη Θεσσαλονίκη, για να μαζέψει υπογραφές στην «Έκκληση της Στοκχόλμης». Εκεί ήρθε σε επαφή με μια ομάδα αριστερών μαθητών που εξέδιδαν τη μαθητική εφημερίδα «Φοίβος». Δυο από αυτούς ήταν ο Λεωνίδας Δούκας και ο Γιάννης Δαμιανίδης. Η Ασφάλεια Θεσσαλονίκης πληροφορήθηκε τη δράση του Ν. Νικηφορίδη και των συνεργατών του και τους συνέλαβε με άνωθεν (= κυβερνητική) εντολή.
Η σύλληψή τους έγινε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, αλλά ανακοινώθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1951 (εφημερίδα ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ, φύλλο της 6ης Μαρτίου 2011). Να πώς παρουσιάστηκε το γεγονός από τις αστυνομικές αρχές της συμπρωτεύουσας: « ΗΑσφάλεια Θεσσαλονίκης επέτυχε ν’ αποκαλύψη παράνομον κομμουνιστικήν οργάνωσιν. Άπαντα τα μέλη ανέρχονται εις 14». (Διευκρίνιση: ένας ο Ν. Νικηφορίδης, πέντε οι μαθητές – συνεργάτες του και εννιά Θεσσαλονικείς, οι οποίοι είχαν υπογράψει την «Έκκληση», σύνολο 15. Η Ασφάλεια αναφερόταν σε 14, γιατί ένας συλληφθείς, ο Μιχάλης Βουτυράς, υπέκυψε στα τραύματά του από τα βασανιστήρια που υπέστη κατά τις ανακρίσεις(εφημερίδα ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ, φύλλο της 6ης Μαρτίου 2011).
Στην αστυνομική ανακοίνωση διαστρεβλωνόταν η αιτία της σύλληψής τους: « Οι πλείστοι των συλληφθέντων είχον αφεθεί ελεύθεροι εκ της εξορίας ολίγον διάστημα προ της ενάρξεως της εντάξεώς των εις την νέαν οργάνωσιν, αρχηγός της οποίας είναι ο ελθών εξ Αθηνών Νικ. Νικηφορίδης. Ούτος έλαβεν εντολήν να οργανώση νέαν παράνομον οργάνωσιν υπό τον τίτλον «Δημοκρατικόν Φιλειρηνικόν Μέτωπον Νέων», να δημιουργήση την βάσιν ταύτης διά της επιλογής των καταλλήλων προσώπων και ν’ ανεύρη όπλα προς διάπραξιν σαμποτάζ και άλλων τρομοκρατικών πράξεων. Επίσης, ανέλαβε την οργάνωσιν κλιμακίου εις τον στρατόν προς ενέργειαν κατασκοπείας. Πρώτη εκδήλωσις της οργανώσεως υπήρξεν η υπογραφή της εκκλήσεως της Στοκχόλμης» (εφημερίδα ΕΘΝΟΣ, φύλλο της 6ης Μαρτίου 2011). Οι αστυνομικές αρχές χαρακτήριζαν τους νεαρούς φιλειρηνιστές ως κατασκόπους, τρομοκράτες και γενικά ως ανατροπείς του κοινωνικού συστήματος. Μάλιστα, για να «δέσουν» τις κατηγορίες «βάφτισαν» ένα ραδιόφωνο που είχαν οι συλληφθέντες ως ασύρματο. Έτσι τους παρέπεμψαν σε δίκη με το διαβόητο Γ΄ Ψήφισμα και τον Αναγκαστικό Νόμο 509 που ίσχυαν κατά την περίοδο του Εμφυλίου πολέμου.
Η δίκη τους έγινε στο έκτακτο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. Παρά την έλλειψη στοιχείων που να τεκμηριώνουν το κατηγορητήριο, ο βασιλικός επίτροπος ζήτησε στη συνεδρίαση της 23ης Φεβρουαρίου 1951 την επιβολή της θανατικής ποινής για τους Ν. Νικηφορίδη, Λ. Δούκα και Ι. Δαμιανίδη, ενώ μικρότερες ποινές για τους υπόλοιπους κατηγορούμενους(εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 24ης Φεβρουαρίου 1951). Το μεσημέρι της επόμενης μέρας (24ης Φεβρουαρίου) εκδόθηκε η απόφαση. Σύμφωνα μ’ αυτή « κατεδικάσθησαν ο αρχηγός της οργανώσεως Νικόλαος Νικηφορίδης, κάτοικος Παγκρατίου, όστις είχεν έλθει εξ Αθηνών, εις θάνατον, οι Ιωάννης Δαμιανίδης και Λεωνίδας Δούκας εις ισόβια δεσμά, ο Αθανάσιος Κάκαρης, ραδιοτεχνίτης της εφημερίδος «Μακεδονία», εις 16 ετών πρόσκαιρα δεσμά και τρεις έτεροι εις μικροτέρας ποινάς. Οι λοιποί απηλλάγησαν» (εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φύλλο της 25ης Φεβρουαρίου 1951).
Αμέσως μετά την καταδίκη των αγωνιστών της ειρήνης εκδηλώθηκε ένα διεθνές κύμα συμπαράστασης προς αυτούς. Χιλιάδες τηλεγραφήματα στάλθηκαν προς την ελληνική κυβέρνηση με αίτημα να μην εκτελεστούν οι επιβληθείσες ποινές. Ανάμεσά τους ξεχώριζαν αυτά των βραβευμένων με νόμπελ Α. Αϊνστάιν και Πιέρ και Μαρί Κιουρί. Η κυβέρνηση μπροστά στην παγκόσμια κατακραυγή βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Ο πρωθυπουργός Σοφοκλής Βενιζέλος δήλωνε ότι «δεν γίνονται πλέον εκτελέσεις εις την Ελλάδα». Η βασίλισσα Φρειδερίκη διαβεβαίωνε τους γονείς του Ν. Νικηφορίδη ότι τελικά θα δινόταν χάρη στο μελλοθάνατο γιο τους. Παρ’ όλες αυτές τις διαβεβαιώσεις της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας ο Ν. Νικηφορίδης εκτελέστηκε το πρωί της 5ης Μαρτίου 1951 κοντά στις φυλακές του Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη, σε ηλικία μόλις είκοσι τριών ετών. Η εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φίλα προσκείμενη στον τότε πρωθυπουργό Σοφοκλή Βενιζέλο και στον τότε αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γεώργιο Παπανδρέου, ανακοίνωνε το γεγονός σε λίγες γραμμές: « Την πρωίαν χθες εξετελέσθησαν οι καταδικασθέντες εις θάνατον υπό του εκτάκτου στρατοδικείου Θεσσαλονίκης έξι συμμορίται Χαλκιδικής(διευκρίνιση: αυτοί είχαν καταδικαστεί για άλλο λόγο) και ο Νικόλαος Νικηφορίδης. Ο τελευταίος, εκ Παγκρατίου Αθηνών, έφθασεν ενταύθα, διά να οργανώση κομμουνιστικόν πυρήνα υπό την επωνυμίαν «Δημοκρατικόν Φιλειρηνικόν Μέτωπον Νέων» (φύλλο της 6ηςΜαρτίου 1951).
Ο δημοσιογράφος Σπ. Κουζινόπουλος στο βιβλίο του «Η εκτέλεση της ειρήνης. Υπόθεση Νικηφορίδη» παρέθεσε στοιχεία, στηριγμένα σε αυτόπτες και σε αυτήκοους μάρτυρες, για τις τελευταίες στιγμές του αγωνιστή της ειρήνης: «Υπήρχαν κοντά στον τόπο των εκτελέσεων, στις παρυφές του δάσους Σέιχ Σου, αρκετά σπίτια, οι ένοικοι των οποίων είχαν αρχίσει να ανοίγουν προσεκτικά τις γρίλιες των παραθύρων. Ο Νικηφορίδης μαζί με τον Ρήγα Παραθύρα (διευκρίνιση: έναν από τους έξι – κατά την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ – «συμμορίτας» της Χαλκιδικής που εκτελέστηκαν το πρωί της 5ης Μαρτίου 1951) ζήτησαν να πουν σαν τελευταία τους επιθυμία δυο λόγια. «Η εκτέλεση», είπε ο Νικηφορίδης, «γίνεται για λόγους σκοπιμότητας, για να χτυπηθεί το κίνημα ειρήνης». Ζητωκραύγασε υπέρ της ειρήνης και των ιδανικών του [.] και μετά μόνος του πήγε και στάθηκε στο σημείο της εκτέλεσης».
Τέσσερις προσθήκες:
1η προσθήκη: Μέλος της κυβέρνησης του Σοφοκλή Βενιζέλου, η οποία ανέχτηκε το δικαστικό σκάνδαλο της καταδίκης σε θάνατο του Ν. Νικηφορίδη και συναίνεσε στην εκτέλεσή του παρά τις διεθνείς αντιδράσεις, ήταν και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (υφυπουργός Οικονομικών).
2η προσθήκη: Λέγεται ότι μέρες μετά την εκτέλεση του αγωνιστή της ειρήνης έφθασε στην οικογένειά του η «απονομή χάριτος», την οποία είχε υποσχεθεί η βασίλισσα Φρειδερίκη.
3η προσθήκη: Κατά «διαβολική» σύμπτωση την ημέρα που συνελήφθησαν στη Θεσσαλονίκη ο Ν. Νικηφορίδης και οι συναγωνιστές του φιλειρηνιστές (31 Δεκεμβρίου 1950) αποφυλακίζονταν πέντε δοσίλογοι υπουργοί της περιόδου της Κατοχής. Να το σχετικό δημοσίευμα: « Ο επί κατοχής πρωθυπουργός Κ. Λογοθετόπουλος και οι κατοχικοί υπουργοί Χατζημιχάλης, Καραμάνος, Πασσαδάκης και Δεμέστιχας απολύονται εκ των φυλακών πιθανώτατα εντός της ημέρας, χαρισθέντος του υπολοίπου της ποινής των μετ’ άρσεως των συνεπειών της καταδίκης των. Το σχετικόν διάταγμα υπογραφέν υπό του Βασιλέως αποστέλλεται προς δημοσίευσιν εις την εφημερίδα της Κυβερνήσεως [.]» (εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, φύλλο της 31ης Δεκεμβρίου 1950, σελίδα 6η ).
4η προσθήκη: Η μόνη τιμή που απέδωσε η ελληνική πολιτεία στον αγωνιστή της ειρήνης Ν. Νικηφορίδη είναι η ονοματοθεσία ενός δρόμου στο Παγκράτι.
No comments:
Post a Comment