Το Εργατικό Κίνημα στην Ελλάδα άρχισε να αναπτύσσεται μόλις κατά τη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα. Το 1917 ιδρύθηκε η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (Γ.Σ.Ε.Ε.) και το 1918 συγκροτήθηκε το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (Σ.Ε.Κ.Ε.), το οποίο διέδωσε στις καταπιεζόμενες κοινωνικές τάξεις σοσιαλιστικές ιδέες και προώθησε τα αιτήματα των εργαζομένων. Ως τότε οι εργάτες βίωναν τον «εργασιακό Μεσαίωνα». Συγκεκριμένα:
1. Εξαιτίας της έλλειψης μηχανών η εργασία ήταν σχεδόν χειρωνακτική,
2. Οι εργαζόμενοι απασχολούνταν επί 12 ως 14 ώρες ημερησίως, πολλές φορές απλήρωτοι,
3. Δεν είχαν συνδικαλιστικά δικαιώματα. Για παράδειγμα, οι απεργίες ως το 1909 ήταν άγνωστες,
4. Δεν υπήρχε νόμος που να υποχρεώνει τους εργοδότες να καταβάλουν αποζημίωση στους εργαζόμενους σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος.
Οι απάνθρωπες συνθήκες εργασίας οδήγησαν πολλές φορές τους ανθρώπους του μόχθου σε δυναμικές ενέργειες, προκειμένου να διεκδικήσουν το δίκιο τους. Μια τέτοια εξέγερση έγινε την 28η και 29η Ιουλίου 1901 στο λατομείο Διονύσου, το οποίο τότε το εκμεταλλευόταν η αγγλική εταιρεία Marmor Limited.
Την 30η Ιουλίου 1901 οι αναγνώστες της εφημερίδας ΣΚΡΙΠ διάβασαν την είδηση: «Έκτροπα έλαβον χώραν προχθές (28/7/1901) το βράδυ εις τα επί του Πεντελικού και κατά την θέσιν «Διόνυσος» λατομεία της Αγγλικής Εταιρείας των μαρμάρων, ήτις εκμεταλλεύεται ταύτα· σκηναί, αίτινες παρ’ ολίγον να έχωσι δυσαρέστους συνεπείας, αν δεν παρενέβαινεν εγκαίρως η εν Κηφισία αστυνομική δύναμις.
Αι σκηναί αύται αγγελθείσαι εις τας αρχάς ενέβαλον ταύτας ευλόγως εις φόβους μήπως επρόκειτο περί ζητήματος έχοντος, ως όλα τα εργατικά ζητήματα, αφορμήν το επαχθές των όρων της εργασίας δυναμένου να λάβει σοβαράς διαστάσεις».
Στη συνέχεια του δημοσιεύματος ο δημοσιογράφος, στηριζόμενος σε πληροφορίες χωρικών οι οποίοι ήταν αυτόπτες μάρτυρες του γεγονότος, περιέγραψε την εξέγερση των εργατών του λατομείου. Το βράδυ του Σαββάτου οι λατόμοι ένοπλοι, απειλητικοί και εξαγριωμένοι πολιόρκησαν το σπίτι του διευθυντή των εργασιών Παπαδόπουλου πυροβολώντας στον αέρα. Ως αφορμή για την κινητοποίησή τους αναφερόταν η καθυστέρηση της εταιρείας να τους πληρώσει πολλά ημερομίσθια.
Ο αστυνόμος της Κηφισιάς Παναγιωτόπουλος μαζί με δέκα ένοπλους χωροφύλακες πήγε στο Διόνυσο την 9η πρωινή της Κυριακής 29/7/1901. Εκεί βρήκε σαράντα περίπου εργάτες που συνέχιζαν ένοπλοι να πολιορκούν την κατοικία του διευθυντή. Ο αστυνομικός διευθυντής, ενεργώντας με σύνεση και με διπλωματία, διέταξε τους χωροφύλακες να σταθούν μακριά και, αφού προχώρησε προς το σπίτι, ζήτησε το διευθυντή για να συζητήσει μαζί του τα αίτια της εξέγερσης των λατόμων. Όμως αυτός είχε εξαφανιστεί από το προηγούμενο βράδυ.
Ο αστυνόμος τότε κάλεσε τους εργάτες και, αφού προηγουμένως με μειλίχιο τρόπο τους ηρέμησε και τους έπεισε να παραδώσουν τα όπλα, έκανε μια πρόχειρη ανάκριση για τα αίτια της εξέγερσής τους. Οι εργάτες ήταν έξω φρενών. Από ημέρες, του είπαν, η Διεύθυνση τους κακομεταχειριζόταν. Μάλιστα του ανέφεραν ότι τους υποχρέωνε να τρώνε και να ψωνίζουν από ένα παντοπωλείο, το οποίο είχε εγκαταστήσει στο χώρο του λατομείου. Οι εργάτες όμως δεν ήθελαν, γιατί το κατάστημα τους παρείχε τρόφιμα επί πιστώσει, αλλά τους τα χρέωνε σε υπερβολικές τιμές. Διαμαρτυρήθηκαν για την οικονομική εκμετάλλευση που υφίσταντο, αλλά ο διευθυντής της εταιρείας τους απαγόρευσε να ψωνίζουν από το παντοπωλείο του ιδιοκτήτη των κτημάτων της Σταμάτας Ηλιόπουλου, ο οποίος πουλούσε τα ίδια προϊόντα σε πολύ χαμηλότερες τιμές.
Στη συνέχεια οι λατόμοι ανέφεραν στον αστυνόμο την αφορμή της εξέγερσής τους. Το πρωί του Σαββάτου (28/7/1901) τους συντάραξε μια διάδοση. Ένας από τους εργάτες εμπιστεύτηκε σ’ έναν άλλο εργάτη ένα δυσάρεστο γεγονός που συνέβηκε στη δωδεκάχρονη κόρη του. Κατά τη διαβεβαίωσή της ο διευθυντής την προσέβαλε σεξουαλικά «δώσας εις αυτήν ευτελές ποσόν». Αυτό ήταν αρκετό, για να εκδηλώσουν την οργή τους για την καταπίεση και την εκμετάλλευσή τους από τα διευθυντικά στελέχη της εταιρείας. Πήραν λοιπόν τα όπλα με αφορμή την ατίμωση της παιδούλας.
Έτσι έληξε η εξέγερση των λατόμων του Διονύσου τον Ιούλιο του 1901. Ο Γενικός Διευθυντής της εταιρείας Βορές, που είχε αναλάβει τη διεύθυνση προ ολίγων ημερών, δήλωσε ότι αγνοούσε τα παράπονα των εργατών. Ο αστυνόμος Κηφισιάς άφησε στο λατομείο τέσσερις χωροφύλακες, εκτός από τους δύο που έμεναν διαρκώς εκεί, με την εντολή να τον ειδοποιήσουν τηλεφωνικά, «ώστε εις ημίσειαν ώραν να επανέλθει, αν οι εργάτες έκαναν νέον κίνημα». Ο πατέρας της παθούσας «κατήλθε μετά της θυγατρός του εις Αθήνας και μεταβάς εις την εισαγγελίαν επέδωσε μήνυσιν κατά του διευθυντού Παπαδοπούλου».
Διαβάζοντας κανείς την είδηση αυτή βρίσκει αναλογίες με σύγχρονα γεγονότα:
1. Οι εργάτες υφίστανται και σήμερα την ίδια εκμετάλλευση από την εργοδοσία, η οποία καθυστερεί να τους πληρώσει τους μισθούς πολλών μηνών.
2. Οι αστυνομικές υπηρεσίες εξακολουθούν και σήμερα να λειτουργούν ως δυνάμεις καταστολής εργατικών κινητοποιήσεων. Μάλιστα οι επικεφαλής τους δεν δείχνουν την ίδια σύνεση που έδειξε ο αστυνόμος Κηφισιάς Παναγιωτόπουλος το 1901. Αντίθετα αντιμετωπίζουν με υπερβάλλοντα ζήλο εργαζόμενους, οι οποίοι παλεύουν για το δίκιο τους.
3. Πολλοί «εντεταλμένοι» δημοσιογράφοι εξωραΐζοντας τους μεγαλοεπιχειρηματίες κατασυκοφαντούν δίκαιες εργατικές κινητοποιήσεις. Είναι χαρακτηριστική μια ανταπόκριση από την Κάρυστο, όπου είχε αναπτύξει επενδυτικές δραστηριότητες η ίδια αγγλική εταιρεία: « Η αγγλική εταιρεία των μαρμάρων ιδρύθηκε το 1897 υπό την επωνυμία Marmor Limited. Άρχισε τις εργασίες της στην Ελλάδα στο Διόνυσο της Πεντέλης. Έκτοτε επεξέτεινε βαθμιαία τις εργασίες της και σήμερα (το 1908) εκμεταλλεύεται πλήθος λατομείων μαρμάρου στην Πεντέλη, την Πάρο, τον Πύργο Τήνου, τη Σκύρο, την Τρίπολη, το Άργος, τη Λακωνία και την Εύβοια (επαρχία Καρυστίας). Από της ιδρύσεώς της μέχρι σήμερα η εταιρεία αυτή σκόρπισε ανά την Ελλάδα μόνο για ημερομίσθια των εργατών της περί τα 23 – 25 εκατομμύρια δραχμών. Το ενεργό προσωπικό της κυμαίνεται μεταξύ 750 – 800 ατόμων με ημερομίσθια από 3 άχρι 8 δραχμών».
Αυτά έγραφε μεταξύ άλλων ο ανταποκριτής της εφημερίδας ΣΚΡΙΠ (φύλλο της 7ηςΑυγούστου1908) σε δίστηλο επαινώντας τους Άγγλους επιχειρηματίες για τη «γενναιοδωρία» τους και για τη συμβολή τους στη μείωση της ανεργίας. Όμως στα ψιλά των εφημερίδων καταγράφονταν ειδήσεις για πολύπλευρη εκμετάλλευση των εργαζομένων της Marmor Limited και για σωρεία εργατικών ατυχημάτων και δυστυχημάτων που συνέβαιναν εξαιτίας της έλλειψης στοιχειωδών κανόνων ασφαλείας (ΣΚΡΙΠ, φύλλο της 26ης/10/1909). Πόσοι όμως τα πληροφορούνταν αυτά;
No comments:
Post a Comment