ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ ( 1838–1895 )

Από τη Βικιπαίδεια,

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Φωτογραφία του Αχιλλέως Παράσχου, στο κάτω μέρος η υπογραφή του

Ο Αχιλλέας Παράσχος (πραγματικό όνομα Νασάκης ή Νασίκογλου· Ναύπλιο 1838 - Αθήνα, 26 Ιανουαρίου 1895) ήταν Έλληνας ρομαντικός ποιητής του 19ου αιώνα, εκπρόσωπος της πρώτης Αθηναϊκής σχολής. Παράσχος ήταν το μικρό όνομα του πατέρα του.

Βιογραφία

Γεννήθηκε το Ναύπλιο και κατάγοταν από τη Χίο. Νωρίς εγκαταστάθηκε στην Αθήνα με τον πατέρα του έπειτα απο την καταστροφή της Χίου. Διδάχθηκε Τα πρώτα γράμματα από τον αδελφό του Γεώργιο (1821-1886), επίσης ποιητή. Από όσα γνωρίζουμε δεν έκανε σπουδές και κατόρθωσε να μορφωθεί από τις εφημερίδες και τα βιβλία τα οποία διάβαζε. Δεν εργάστηκε ποτέ του, καθώς χρήματα και φήμη του έδιναν μονάχα οι στίχοι του. Οι πολιτικοί της εποχής τον διόριζαν σε διάφορες θέσεις μόνο και μόνο για να εισπράττει μισθό.

Στα νεανικά του χρόνια αναμείχθηκε στον κύκλο της Χρυσής Νεολαίας, στου σπουδαστές καί στους διανοούμενους οι οποίοι είχαν στόχο την απομάκρυνση του Όθωνα, και που εξαιτίας αυτής της φυλακίσθηκε στις φυλακές του Μεντρεσέ απέναντι από τους Αέρηδες και πού ξαιτίας αυτού εμπνεύστηκε το ποιημά του «Εις τον πλάτανον του Μεντρεσέ» το οποίο καί έγινε πανελληνίως γνωστό. Αφέθηκε γρήγορα ελεύθερος γιατί στην φυλα΄κή αρρώστησε βαριά αλλά δεν σταμάτησε την δράσης του εναντίον του Όθωνα.Την νύχτα που καταλύθηκε ή εξουσία ό παράσχος ήταν ένας από τους πολίτες που πήγαν στον στρατώνα του πυροβολικού γαι να ενωθούν με τον ξεσηκωμένο στρατό.Ωστόσο, όταν το 1867 πέθανε ο Όθων μετανιωμένος για τη στάση του έγραψε το Ελεγείον εις τον Όθωνα δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την απογοητευσή του από την πολιτική εκείνων που είχαν εκδιώξει τον Όθωνα,αλλά δεν τήρησαν τις επαγγελίες τους.

Δημοσίευσε τους πρώτους στίχους του στα περιοδικά Αβδηρίτης και Χρυσαλλίς. Όταν το 1881 εξέδωσε τρεις τόμους με ποιήματά του, εισέπραξε το υπέρογκο για την εποχή ποσό των 50.000 δραχμών. Ωστόσο γρήγορα το σπατάλησε και άρχισε να ζητά βοήθεια από τους φίλους του. Ταξίδεψε στη Ρουμανία, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και την Αγγλία όπου οι εκεί Έλληνες τον υποδέχθηκαν με αγάπη.

Απεβίωσε το 1895 και ενταφιάστηκε στο Α΄ Κοιμητήριο των Αθηνών. Η κηδεία του, με είκοσι επικήδειους, συγκέντρωσε πλήθος κόσμου και έγινε παρουσία και του τότε βασιλιά, Γεώργιου Α'.Τέτοια πάνδημη κηδεία δεν είχε ξαναγίνει ποτέ.Όπως έγραψε καί ό Ξενόπουλος «Δεν έμεινε άνθος που να μην κατατεθείν εις τον τάφον του εκείνον στολιζόμενον καθημερινώς επι εβδομάδας,επι μήνας από γνωστούς καί αγνώστους θαυμαστάς.Όλοι τον έκλαψαν ως τον τελευταίον έθνικόν ποιτήν του ελληνισμού».

Εργογραφία

• ’’Διάσπαρτα εδώ κι εκεί ποιηματά του(Τετράτομο) τα οποία καί χαιρετίστηκαν ως εθνικό γεγονός γαιτί ό ποιητής  ήταν εξαιρετικά δημοφιλής.Ό λαός είχε απομνημονεύσει πολλούς από τους στίχους του ενώ μελωποίησε τα ερωτικά ποιηματά του ό λαικός τραγουδιστής Ζαίμης’’ ποίηση (1881)
• ’’Εις τον πλάτανον του μεντρεσέ(εμπνευσμένο΄από την φυλακισή του στις ομώνυμες φυλακές)’’ ποίημα (1880)
• ’’Ελεγείον εις τον Όθωνα’’ ποίηση(1882)

Αποτίμηση του έργου του

Τον Παράσχο στην εποχή του τον θεωρούσαν εθνικό ποιητή. Η φήμη του έφτασε και στο τελευταίο χωριό της Ελλάδας και όταν απήγγειλε, ο κόσμος έσπευδε να τον ακούσει. Ωστόσο, η άκρως ρομαντική του ποίηση, τα μετέπειτα χρόνια παρωδήθηκε και λησμονήθηκε.Ή επιτυχία του ωφείλεται στις ιδιαίτερες συνθήκες μιας ρευστής εποχής την οποία χαρακτήριζανέντονες προσδοκίες και απογοητεύσεις δημιουργώντας ένα κλίμα πρόσφορο στις υπερβολές.Σε αυτό θα ΄πρέπει να προσθέσουμε και την επίδραση που δέχτηκε από τον Γαλλικό Ρομαντισμό ό οποίος είχε περάσει μαζί με την υπόλοιπη Γαλλική μόδα στον ελληνικό αστισμό.

Η γλώσσα του ήταν μικτή, κυρίως καθαρεύουσα, αλλά κάποιες φορές και γνήσια δημοτική στο ύφος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Από τεχνικής άποψης, οι στίχοι του ήταν φλογεροί πατριωτικοί καί βαθύτατα δημοκρατικοί καί παρουσιάζουν κάποια ελαττώματα - όπως χασμωδίες και επαναλήψεις - και το ίδιο πολλές φορές συμβαίνει και με το περιεχόμενό τους, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν ένας ατάλαντος ποιητής. Ο ποιητής χώρισε τα ποιήματά του στις ενότητες Δάφνες (πατριωτικά), Ιτέας (ελεγειακά), Χλόη (παιδαγωγικά), και Φύλλα (διάφορα).Το ιδεώδες του ήταν υπερβολικά ρομαντικόμε στοιχεία ποό την ποίηση των λόρδου Βύρωνα,Αλφόνς Ντε Λαμαρτίν του Οσιάν καί απο το υποτονικό βλέμμα ενός νοσηρού πουριτανισμού.

Ο Εμμανουήλ Ροΐδης έγραψε για τον Παράσχο: «Εις πάντα αυτού τα ποιήματα θαυμάζομεν κραυγάς ανερχομένας εις τα χείλη εκ των μυχών αληθώς αλγούσης καρδίας, ευγλώττους αποστροφάς, σφοδρότητα πάθους, μεταφοράς ποιητικωτάτας». Ο Δημήτριος Βερναδάκης τον αποκάλεσε «υπέροχο» και ανάλογο θαυμασμό προς το πρόσωπό του έδειχνε και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Τέλος, για τον Κωστή Παλαμά αποτέλεσε «το λυρικό ίνδαλμα των νιάτων του.Την ποίησή του παρόλη την οσμή του μπαρουτιού,της λεβεντιάς της φουστανέλλας,την λάμψη του αγώνα καί το πατριωτικό μένος την διακρίνει πιο πολύ ή θυλυκή ευπάθεια παρά ή αρρενωπή ενέργεια». Ό Παράσχος είναι ό ποιητής μιας ευσιγκίνητης,  υπεραιεύσθητης, ρομαντικής κοινωνίας ή οποία έτσι τον ήθελε για να τον αγαπήσει καί για να τον δοξάσει.Ό Παράσχος επέζησε όλων των άλλων ρομαντικών ποιητών φτάνοντας μέχρι το κατώφλι του επόμενου αιώνα.Είδε τις νέες τάσεις που ερχόντουσαν για να παραμερίσουν τα ξεπερασμένα ιδανικά.Προσπάθησε να αντιταχθεί αλλά σιγά σιγά βεβαιωνόταν γαι το μάταιο της προσπαθειάς του,αν καί πολύ κόσμος εξακολουθούσε να τον αγαπαέι,οί νέοι ποιητές του τότε χάραζαν τον καινούργιο δρόμο της ποίησης,βέβαιοι για το μέλλον τους,περιφρονούσαν την εφήμερη δόξα του.

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ 1838 - 1895

.... ΑΛΛΟΥ ΝΑ Μ΄ΑΓΑΠΑΣ
- Δεν θέλω να με αγαπάς ως μ΄αγαπούν οι άλλοι,
μ΄αγάπην ομοιάζουσαν της αύρας τας ριπάς.
Το αίσθημα του έρωτος στιγμήν, ως άνθος, θάλλει.
Εδώ υπάρχει θάνατος. αλλού να μ΄αγαπάς!

- Αλλού; και που να σ΄αγαπώ; και που δεν είναι μνήμα;
Επάνω, κάτω, εις την γην, τας σφαίρας τας λοιπάς;
Παντού ευρίσκεται, το παν θανάτου είναι κτήμα.
Παντού υπάρχει θάνατος, εδώ να μ΄αγαπάς...

Εδώ, εδώ! πριν την ζωήν ο θάνατος μαράνη
και φθινοπώρου πριν ιδής ημέρας σκυθρωπάς.
Ταχύτερον ο έρως σου ο μέγας θ΄αποθάνη.
Πολύ πριν παύση η ζωή, θα παύσης ν΄αγαπάς...

- Όταν η νυξ τον ήλιον καλύπτει της ημέρας
κι υπό νεφέλας θάπτεται το φως αγριωπάς,
μυρίους βλέπει σχίζοντας τα σκότη της αστέρας...
Έρως και φως είναι παντού. Παντού να μ΄αγαπάς!

- Κόρον και λήθην η ψυχή, πριν ή εκπνεύσει, πνέει..
και της αγάπης η στιγμή πολλάς έχει τροπάς.
Του μακροτέρου έρωτος βραδύτερον εκπνέει
κι η βραχυτέρα ύπαρξις. εδώ να μ΄αγαπάς!

- Κι εδώ, κι εδώ θα σ΄αγαπώ, κι υπό την γην, κι επάνω,
και εις θανάτου έρεβος, κι εις βίου αστραπάς.
Δεν είναι χώμα η ψυχή. ποτέ δεν θ΄αποθάνω.
Είναι ζωή κι ο θάνατος, οπόταν αγαπάς.

ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ

Δεν θέλω κόρην άπειρον του έρωτος, δεν θέλω!
Δεν θέλω αθωότητα δειλήν, ερυθριώσαν.
Ειν΄εύκολον εις άπειρον καρδίαν ν΄ανατέλλω,
λατρεύουσαν το άδηλον, το άγνωστον ερώσαν.

Ποτέ γενναίος μαχητής αόπλους δεν φονεύει.
Ψυχραίνει νίκη εύκολος την ευγενή ανδρείαν.
Ζητεί αγρίαν συμπλοκήν, ζητεί να κινδυνεύει,
και ισχυρού πολεμιστού να σχίζει την καρδίαν.

Κι εγώ εδέχθην φίλημα από ψυχήν παρθένον.
Κι ήκουσα στόνον συμπαθή νεάνιδος αγίας,
αλλά το φίλημα με πυρ δεν ήτο μεμιγμένον,
ουδ΄ήτο στόνος έρωτος ο στόνος της δειλίας.

Τοιούτος έρως παίγνιον αγάπης θεωρείται,
καλείται περιέργεια, ανυπομονησία ...
καλείται ό,τι θέλετε, αλλ΄έρως δεν καλείται.
- Η προανάκρουσις ποτέ δεν είναι αρμονία.

Ε, όσοι το ερύθημα ποθούν το τετριμμένον,
εις το γυμνάσιον αυτό του έρωτος τούς στέλλω.
Ας λάβουν άλλοι φίλημα από αγνήν παρθένον.
εμέ, τοιούτον φίλημα κουράζει - δεν το θέλω!

Θέλω ψυχήν ημιθανή, ψυχήν καταβληθείσαν,
το παν ιδούσαν και ουδέν μη έχουσαν να μάθη.
Καρδίαν αμαρτήσασαν, καρδίαν τεφρωθείσαν,
γνωρίζουσαν τι έπαθε, και ... θέλουσαν να πάθη!

Θέλω καρδίαν ζήσασαν ταχύτερον, πεσούσαν
να την εγείρω κι εις νεκράν ψυχήν να εμφυσήσω,
καρδίαν φθινοπωρινήν, ζωήν φυλλορροούσαν,
και πεπτωκότα άγγελον ποθώ να ελεήσω.

Τοιούτος είμαι. Προτιμώ την νύκτα της ημέρας.
Το πίπτον φύλλον και ουχί ναρκίσσους μυροβόλους.
Από το άστρον της αυγής τους δύοντας αστέρας,
και προτιμώ ένα νεκρόν από τους ζώντας όλους.