ΔΩΡΙΚΑ ΧΑΝΙΑ ( ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΛΙΔΟΡΙΚΙ–ΑΜΦΙΣΣΑ )

     ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ  ΠΟΥ ..ΕΣΒΗΣΑΝ  ΣΤΟ  ΧΡΟΝΟ

Τελειώνοντας την αναφορά  μας  στα  Χάνια που  υπάρχουν  στη  διαδρομή Λιδορίκι – Ναύπακτος  γυρνάμε πάλι στην ..έδρα μας , στο ..Λιδορίκι και παίρνουμε  το δρόμο για την Άμφισσα , εκεί , σε απόσταση περίπου 10 χιλιομέτρων , υπάρχει ένας Μαλαντρινιώτικος οικισμός , με λίγα διάσπαρτα σπίτια .

ΤΟ   ΧΑΝΙ   ΤΟΥ  ΚΟΤΤΑΡΗ ΣΤΟ  ΜΑΛΑΝΔΡΙΝΟ

Το κτίριο του αλευρόμυλου , και στο βάθος το ανώγειο κτίσμα , που παλιά ήταν χάνι .

Το  χάνι  του  Κότταρη , όπως  είναι  σήμερα

   Ένα απ’ αυτά , ήταν και το χάνι με τον αλευρόμυλο του Κότταρη . Οι Κοτταραίοι , κατάγονταν απ’ το Δάφνο , τη..Βοστινίτσα , όπως το λέγαν παλιότερα , ορεινό χωριό της Δωρίδας , με πολλά κοπάδια γιδοπρόβατα . Το 1912 , ο Γιώργος Κότταρης , που έμενε στο Λιδορίκι , έχτισε , πάνω στο δημόσιο δρόμο Λιδορικίου – Άμφισσας , κάτω απ’ το Μαλανδρίνο , δυο δωμάτιά σπίτι και .έστησε και τον.. μηχανοκίνητο αλευρόμυλό του , σε ένα διπλανό κτίσμα , για να εξυπηρετεί τους κατοίκους των γύρω χωριών , Μαλανδρίνο , Βραίλα , Σώταινα , Μάκρυση , Πλέσσια , Μηλιά , Λεύκα , Σκαλούλα ακόμα και Λιδορίκι . Άλλος μύλος δεν υπήρχε εκαί γύρω , εκτός απ’ τον μηχανοκίνητο του Καρανάσου , λίγο παρακάτω , και  στο Βελούχι των Ανδριτσαίϊκων νερόμυλων , που ήταν σε απόσταση απ’ τα γύρω χωριά , ενώ ήταν πολύ κοντύτερα στο Λιδορίκι .

   Η μηχανή του αλευρόμυλου , ήταν , όπως λέγεται Γερμανικής προέλευσης , κάτι , που κατά τα..λεγόμενα πάντα , συνέτεινε στο να μη πειράξουν τον αλευρόμυλο οι Γερμανοί το 1943 , παρότι κατέστρεψαν σχεδόν όλα τα γύρω χωριά .

   Παράλληλα όμως με τις δραστηριότητες του αλευρόμυλου , ο Κότταρης ανέπτυξε και τον τομέα των εργασιών ..εξυπηρέτησης των μετακινούμενων κατοίκων απ΄τις ορεινές περιοχές όχι μόνο της Δωρίδας .  Οι κάτοικοι των χωριών της Παρνασσίδας , Μαυρολιθλαρι , Στρώμη , Καλοσκοπή , Μουσουνίτσες , αλλά και Δωρικών χωριών , Συκιάς , Κονιάκου κλπ . κατέβαιναν για να πουλήσουν τα γεωργο..κτηνοτροφικά τους προϊόντα , γαλακτοκομικά , πατάτες , φασόλια , κάστανα , κυρίως προς Ερατεινή και τα γύρω χωριά , όπου επικρατούσε ακόμα ..τότε , η..συναλλαγή , πράμα με..πράμα , δίναν δηλαδή ..τυρί , βούτυρο , μαλλιά , κυρίως και παίρναν ΄γιά ..αντάλλαγμα , λάδι και ελιές και κάνα..ψάρι φρέσκο , που δεν τα ‘βλεπαν ούτε στα όνειρά τους , και βέβαια , απ’ τη Στρώμη κατέβαζαν τις υπέροχες πατάτες τους που ήταν ονομαστές σ’ όλη την περιοχή , όπως και τα μήλα τους ..

   Σε..κόμβο , λοιπόν , εξελίχθηκε το Κοτταραίϊκο χάνι , σιγά-σιγά , και με την αλλαγή των συγκοινωνιακών συνθηκών , και έτσι περιορίζονταν μέρα τη..μέρα οι..υπηρεσίες ..χανιού , κερδίζοντας ..χώρο οι..διαμετακομιστηκές , αφού εκεί , έπαιρναν τη συγκοινωνία γία να ταξειδέψουν , και ήταν πιά ..στάση λεωφορείων και φορτηγών , αφού μάλιστα , κόρη Κότταρη , είχε παντρευτεί το Γιάννη Σι΄πωκο , απ’ το Δάφνο κι’ αυτός , που ήταν απ’ τους παλιότερους αυτοκινητιστές της περιοχής .

   Όπως προαναφέραμε , δίπλα στο κτίριο του αλευρόμυλου , υπήρχε και το διώροφο κτίσμα , στο ανώγειο του οποίου διέμενε η οικογένεια , και στο ισόγειο λειτουργούσε καφενείο , που πρόσφερε και πρόχειρο φαγητό , δίλα δε υπήρχαν και αποθήκες γιά τις ζωοτροφές αλλά και γιά το..στάλισμα των ζώων ..

    Ο τελευταίος απ’ τους Κοτταραίους , που δούλεψε τον αλαευρόμυλο και το..χάνι , ήταν η κόρη Κότταρη , Αθηνά , αν δεν κάνωομε λάθος ,που είχε παντρευτεί το Γιάννη Σιώκο , αυτή το κράτησε μέχρι τη δεκαετία του ‘70 .

   Μετά , η επιχείρηση νοικιάστηκε σε ντόπιους , κάποια περίοδο , την είχε ένας Μαλανδρινιώτης , ο Ρήγας Ρήγας , που παραδίπλα είχε και πτηνοτροφικούς θαλάμους και παράλληλα δούλευε και το μύλο , γιατί το χάνι πια , είχε..σβύσει ..

   Τελευταίος ενοικιαστής , αν δεν κάνουμε λάθος , ήταν κάποιος Αναστασόπουλος , απ’ τη Σώταινα , που το κρλατησε γιά κάμποσο καιρό , τώρα είναι από χρόνια κλειστό και χρησιμοποιείται σαν ..εξοχικό , απ’ τους κληρονόμους του Γιάννη Σιώκου ..

ΧΑΝΙ       ΚΑΡΑΝΑΣΟΥ

 

Ο κάμπος της Βελάς , στο βάθος δεξιά διακρίνεται η  Βραίλα ..

To  χάνι  “ Καρανάσου “ όπως  είναι  σήμερα

 

Συνεχίζοντας το δρόμο μας , από Λιδορίκι προς Άμφισσα , και σε μικρή απόσταση μετά  το Χάνι Κότταρη , συναντάμε , δεξιά πάνω στο δρόμο , κάτω ακριβώς απ’ το Μαλανδρίνο το “ Χάνι  Καρανάσου “.

   Άρχισε να λειτουργεί το 1930 , απ΄τον Βασίλη Καρανάσο , ήταν ένα μεγάλο κτίσμα , ισόγειο και υπόγειο , και είχε και τρία μικρότερα πέτρινα κτίρια , για τις ζωοτροφές και τα ζώα . Είχε δυο πηγάδια , για τις ανάγκες του σε νερό , και ΄στον γύρω ιδιόκτητο χώρο , καλλιεργούσαν κηπευτικά .

   Λειτουργούσε συνέχεια μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960 , και κατά την περίοδο του μεσοπολέμου , εκτός από χάνι-καφενείο , είχε και αλευρόμυλο , σε παρακείμενο κτίριο .

   Ο ιδιοκτήτης του , Βασίλης Καρανάσος , γεννημένος το 1882 , ήταν δραστήριος και αγαπητός στην περιοχή , το 1908 αναζήτησε την ..τύχη του στην Αμερική , όπου και δούλεψε μέχρι το 1920 , που επέστρεψε στην Ελλάδα και πήρε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία .

    Στην ξενιτειά , δούλεψε , όπως όλοι οι πρωτομετανάστες , στις σιδηροδρομικές γραμμές , σαν επιστάτης , και επιστρέφοντας έφερε και κάποιο κομπόδεμα , μ’ αυτό αγόρασε μια μεταχειρισμένη μηχανή και το 1935 , ξεκίνησε το μηχανοκίνητο αλευρόμυλο , μαζί με τον Γιάννη Κονισιώτη , απ’ την Πλέσσια , Αμυγδαλιά , που ήταν και τεχνίτης , και έτσι μαζί με το μύλο του Κότταρη , εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των γύρω χωριών , Μαλανδρίνο , Αμυγδαλιά , Βραίλα , Σώταινα , Μηλιά κ.α .

   Τον Αύγουστο του 1944 , στις γενικότερες ..εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών , στην περιοχή μας , φυσικά δεν γλύτωσε και το χάνι με όλες τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις του . Απ’ όσα λένε οι ντόπιοι , αφορμή , για την καταστροφή , αν και δεν ήταν..απαραίτητο να υπάρχει ..αφορμή , ήταν το γεγονός ότι στο σπίτι έμενε κάποιος εργολάβος – μηχανικός , ονόματι Σκανδάλης , του οποίου η γυναίκα συνεργαζόταν με τους Εγγλέζους , λέγεται μάλιστα , πως στο σπίτι βρέθηκε ασύρματος , όπως επίσης και διάφορα αντικείμενα των Εγγλέζων .

   Μετά την απελευθέρωση , ο Βασίλης Καρανάσος , σε μεγάλη πια ηλικία , ξανάχτισε , με πολύ κόπο το χάνι και το λειτούργησε ο ίδιος μέχρι το 1960 , που έφυγε απ’ τη ζωή . Στη συνέχεια , το χάνι το λειτούργησε ο γαμπρός του , Σπύρος Καρανάσος με την κόρη του την Κούλα . Το χάνι αυτό , δεν είχε μόνο τις συνηθισμένες δραστηριότητες των χανιών , είχε και πολλές άλλες , λειτούργησε και σαν σταθμός των υπεραστικών λεωφορείων του ΚΤΕΛ Φωκίδας , και χώρος ..στάθμευσης των μεταφορικών ζώων , των κατοίκων των γύρω χωριών , που τα άφηναν εκεί , έπαιρναν το λεωφορείο , πήγαιναν στις δουλειές τους , στην Άμφισσα , Ερατεινή η Λιδορίκι , και επιστρέφοντας , τα παραλάβαιναν και γύριζαν στα χωριά τους . Επίσης΄ήταν και τηλεφωνικό γραφείο , εκεί ακόμα άφηναν τα λεωφορεία και τους ταχυδρομικούς σάκους για το Μαλανδρίνο .

   Περιστασιακά , ακόμα , στα βοηθητικά κτίσματα , στήνονταν διάφορα..εργαστήρια , από πλανόδιους τεχνίτες , βαρελάδες , καρεκλάδες , κοφινάδες , καλαϊτζήδες , που εκεί έδρευαν για κάποιες μέρες , εξυπηρετώντας τα γύρω χωριά , κι’ ακόμα , ήταν και ..κέντρο σφαγής ζώων , απ’ τους διάφορους , περαστικούς ζωέμπορους τους ονομαζόμενους “ Τσαμπάσηδες “ , που με έδρα το χάνι , γυρνούσαν στα χωριά , παζάρευαν , αγόραζαν ζωντανά τα ζώα , και τα έφερναν στο χάνι , όπου , σε προχειροφκιαγμένο επι τούτου , σφαγείο , τα έσφαζαν και τα μετέφεραν στην Αθήνα ή σε άλλες πόλεις .

  Για μερικά δε χρόνια , περίπου 5 , 1955-60 , σε ένα απ’ τα κτίσματα , λειτούργησε και τυροκομείο , απ’ τον Βουνιχωρίτη , Βασίλη Βασιλόπουλο , εκεί λοιπόν συγκέντρωναν το γάλα , απ’ τα γιδοπρόβατα της περιοχής , το έπηζαν , και το τυρί το μετέφεραν στην Αθήνα , με τα φορτηγά της περιοχής .

   Κάτι παραπάνω , λοιπόν , από ένα απλό χάνι , ήταν αυτό του μπάρμπα Βασίλη , “ κόμβος “ , όπως έλεγε κι’ ο αξέχαστος Λογοθετίδης , σε κάποιο έργο του , σημείο ..αναφοράς ήταν , όπως παλιότερα στην Αθήνα , το φαρμακείο του ..Μπακάκου , στην Ομόνοια , εκεί γίνονταν συναντήσεις , εκεί..στάθμευαν τα…ζα τους , όσοι ταξίδευαν , και από κει τους παραλάβαιναν οι συγγενείς , φίλοι αλλά και ..αγωγιάτες , για να πάνε στα χωριά..

   Σήμερα , το κτίσμα , ανακαινισμένο , και κατάλληλα διαμορφωμένο , χρησιμοποιείται σαν κατοικία , του Σπύρου και της Κούλας Καρανάσου , εξακολουθώντας , φυσικά , να αποτελεί..σημείο αναφοράς αλλά και..συνάντησης , αφού σε κοντινή , μάλιστα , απόσταση , στο δρόμο προς την Αμυγδαλιά , έχουν κτισθεί και οι φυλακές , υψίστης ασφαλείας , του Μαλανδρίνου , σε πολύ κοντινή δε απόσταση , απ’ το Χάνι Καρανάσου , στην αριστερή όμως πλευρά του δρόμου , και κάτω ακριβώς απ΄το χωριό Μαλανδρίνο , υπάρχουν και τα ερείπια των άρχαίων τειχών της Φωκικής πόλης Φύσκος , που , δυστυχώς , δεν έχουν αξιοποιηθεί , δείτε , πως είναι σήμερα ….

ΧΑΝΙ   ΠΑΤΟΥΚΑ

Συνεχίζοντας  , το οδοιπορικό μας προς Άμφισσα , και ανεβαίνοντας την ανηφόρα , συναντάμε τη θέση  “ Ανάθεμα “ , όπου υπήρχε , πάνω στον επαρχιακό , τότε , δρόμο Μαλανδρίνου – Ερατεινής , ένα..καλυβόσπιτο , που έπαιζε και το..ρόλο χανιού , ανήκε σε κάποιον Βούτσινο , απ’ την Πλέσσια , Αμυγδαλιά , προφανώς , ο οποίος είχε και το..παρατσούκλι , Πατούκας , έξ’ ου και το όνομα του χανιού .

  Ήταν στέκι , στο πέρασμα των τσοπάνηδων , όταν κατέβαιναν προς τα χειμαδιά της Αττικής , τη χειμερινή περίοδο , εκεί  οι μετακινούμενοι , έπαιρναν μια ανάσα , και μπορούσαν να βρουν , καφέ , κάνα..πιοτό , και πότε-πότε , και βραστό κρέας .

          ΚΑΡ΄ΤΙΑΝΑ   ( ΚΑΡΟΥΤΙΑΝΑ ) ΧΑΝΙΑ

  Πριν απ’ το χάνι Κότταρη , πάνω στο δρόμο , στον κάμπο της Βελάς , γύρω στα 5-6 χιλιόμετρα  απ’ το Λιδορίκι , υπάρχει ο οικισμός ' “Καρουτιανά Χάνια “ , που σήμερα ονμάζεται “ Παλαιόκαστρο “. Ο οικισμός αυτός , δημιουργήθηκε , απ’ τους κατοίκους των Καρουτών , που είχαν αμπέλια και χωράφια , στον κάμπο της Βελάς , και έτσι έχτισαν μικρά ..αγροτόσπιτα , για να καλλιεργούν τα κτήματά τους , δημητριακά , κυρίως , και..αμπέλια ..

   Κάποια λοιπόν σπίτια , παρείχαν και..υπηρεσίες χανιού , εξυπηρετώντας , έτσι , τους περαστικούς ταξιδιώτες , με ΄κυριότερο το σπίτι του Γιώργου Καραχάλιου , που ελειτούργησε έτσι μέχρι τη δεκαετία του ‘60 . Ο Καραχάλιος , είχε και μικρο..μάγαζο , μετά..ταβέρνας , που προπολεμικά είχε και κίνηση από Λιδορικιώτες , αφού κατά τη..συνήθεια της εποχής , πολλοί Λιδορικιώτικοι γάμοι , τότε , γίνονταν στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα , στα Καρ’τιανά Χάνια , ήταν βλέπετε..πολύ…sic , κάτι τέτοιο..

   Τα Καρ’τιανά Χάνια , πυρπολήθηκαν και..λεηλατήθηκαν απ’ τους Γερμανούς τον Σεπτέμβριο του 1943 .

ΤΟ   ΧΑΝΙ  ΣΤΟΝ  “ ΕΛΑΤΟ “

Αφήσαμε τελευταίο , το χάνι που υπήρχε στη θέση “ Έλατος “ , στο μουλαρό..δρομο , από Λιδορίκι προς Άμφισσα , λίγα χιλιόμετρα μετά τις Καρούτες . ήταν ένα καλύβι μέσα στο ελατόδασο , και ήταν..αποκούμπι για τους ταξιδιώτες , κυρίως των χωριών της ορεινής Δωρίδας , που χρησιμοποιώντας αυτή τη διαδρομή , ..έκοβαν πολύ..δρόμο , πηγαίνοντας για Λαμία , Άμφισσα κι’ Αθήνα ακόμα .

   Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να έχουμε περισσότερα στοιχεία , αλλά είναι στις..άμεσες προθέσεις μας , να  προχωρήσουμε στη..συμπλήρωση του κομματιού αυτού .

    Καλό  σας  απόγευμα , ΚΑΛΟ  ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ …..Κ.Κ.-