O ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

με σεναριογράφους και σκηνοθέτες

Οι λογοκριτές ήταν πανταχού παρόντες. Διέγραφαν ολόκληρα τμήματα από σενάρια τηλεοπτικών σειρών, ενώ έφθαναν ακόμη και να δίνουν σκηνοθετικές οδηγίες...

Σε νηπιακή ηλικία βρήκε η χούντα την τηλεόραση. Το τότε Εθνικό Ιδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) άρχισε να εκπέμπει τηλεοπτικό πρόγραμμα στις 23 Φεβρουαρίου 1966, με πομπό τοποθετημένο στο Μέγαρο του ΟΤΕ.
Η Τηλεόραση των Ενόπλων Δυνάμεων (ΤΕΔ), αργότερα ΥΕΝΕΔ, βγήκε στον αέρα λίγες μέρες μετά, στις 27 Φεβρουαρίου, με πρώτο στούντιο στη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού.

Ακόμα και στη διασκεδαστική σειρά «Η γειτονιά μας» παρενέβαιναν οι λογοκριτές
Εκείνη την εποχή, οι εφημερίδες υπολόγιζαν ότι στην Αθήνα λειτουργούσαν μόλις 1.200 με 1.500 τηλεοπτικοί δέκτες. Γρήγορα άρχισαν να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Καινούργια στούντιο και ισχυρότεροι πομποί έκαναν προσιτό το τηλεοπτικό προϊόν σε ένα όλο και μεγαλύτερο κοινό.
Οι θεαματικότητες εκτοξεύτηκαν όταν άρχισαν να μεταδίδονται οι τηλεοπτικές σειρές ελληνικής παραγωγής. Το 1971 ξεκίνησε ο «Αγνωστος Πόλεμος», που αναφερόταν σε υποθέσεις στρατιωτικής κατασκοπείας στον ελληνοϊταλικό πόλεμο.
Οι Επιτροπές Λογοκρισίας ήταν πανταχού παρούσες. Εδιναν ακόμα και σκηνοθετικές οδηγίες.
Σκηνοθετικός τους οίστρος έχει απαθανατιστεί σε πρακτικό για τον «Αγνωστο Πόλεμο». Οι λογοκριτές, απόστρατοι αξιωματικοί, σημειώνουν: «Συνιστάται όπως ο συγγραφεύς συμβουλεύεται αρμόδιον στρατιωτικόν, κατά την σχεδίασιν γεγονότων καθαρώς στρατιωτικών, από πλευράς αληθοφανείας εις την ουσίαν και τας λεπτομερείας».

Το ίδιο συνέβαινε και με τον «Ονειροπαρμένο» με πρωταγωνιστή τον Κώστα Βουτσά
Ο Αγγελος Αντωνόπουλος ήταν ο βασικός πρωταγωνιστής. Υποδυόταν τον συνταγματάρχη Βαρτάνη. Την ιστορία έγραφε ο Νίκος Φώσκολος.
Κάτι ανάλογο γίνεται και στο φινάλε ενός επεισοδίου της διασκεδαστικής σειράς «Η γειτονιά μας», που έγραψε ο Κώστας Πρετεντέρης. Οι ηθοποιοί συζητούσαν για έναν υποτιθέμενο αυτοχειριασμό, οπότε οι λογοκριτές τονίζουν στο πρακτικό:
«Προσοχή, όχι δραματική απόδοσις».
Σε άλλο επεισόδιο της ίδιας σειράς δείχνουν να θεωρούν έγκλημα καθοσιώσεως τη χρησιμοποίηση της φράσης «Μικρασιατική Καταστροφή» σε κωμικούς διαλόγους.

Πρακτικά από σενάρια με τα σχόλια των λογοκριτών
Είναι ο παράφωνος Λευτέρης (Βασίλης Καφάσης) που θέλει να γίνει τραγουδιστής. Τον κατσαδιάζει ο φίλος του Μάκης (Μάκης Δεμίρης), τον υπερασπίζονται η Σάσα (Σάσα Κατσούρα)και η Ρέα (Μαίρη Χαλκιά).
ΜΑΚΗΣ (άγρια): Πάλι τα ίδια, βρε; Πάλι τα ίδια;
ΛΕΥΤΕΡΗΣ (δειλά): Πήγα να τραγουδήσω.
Μ.: Τι να τραγουδήσεις; Ε; Τι να τραγουδήσεις;
Λ.: Τη «Μικρά Ασία».
Μ.: Τη «Μικρά Ασία», ε; (του ορμά και τον αρπάζει)
ΣΑΣΑ: Μάκη, μη σε παρακαλώ.
ΡΕΑ: Κι έγινε της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Η αποστροφή της Ρέας διαγράφεται με κόκκινο μελάνι. Η λέξη «όχι» γράφεται δεξιά και αριστερά από τη σβησμένη φράση.
Ο Κώστας Πρετεντέρης έγραψε το σενάριο και στην επίσης κωμική σειρά «Ο ονειροπαρμένος», με τον Κώστα Βουτσά στον ρόλο ενός ταπεινού ανθρωπάκου που ζει με τα όνειρά του.
Στο πρακτικό του 37ου επεισοδίου, οι λογοκριτές γράφουν:
«Κατάλληλο, αλλά να φύγουν όλα τα ουίσκυ κλπ και αντ’ αυτών να τεθεί ουζάκι ή άλλο πιοτό ελληνικόν».
Ο Ασημάκης Γιαλαμάς έγραψε μια άλλη πετυχημένη σατιρική σειρά. Ηταν «Ο κόσμος κι ο Κοσμάς» με πρωταγωνιστή τον Γιάννη Μιχαλόπουλο.

Στο 13ο επεισόδιο η λογοκριτική επέμβαση έγινε για λόγους σεμνοτυφίας. Αποφάσισαν και διέταξαν:
«Να διορθωθεί το σημείον που λέγει για τα κουνελλάκια (sic) και να διαγραφεί το ‘καροτάκι’ που τρώει η κοπέλλα».
Το ψαλίδι έπεσε σε έναν διάλογο μεταξύ της συζύγου του Κοσμά, της Μαργαρίτας, και της πεθεράς του, της Ευρυδίκης. Η Μαργαρίτα έχει βρει στην τσέπη του άντρα της ένα γυναικείο γράμμα.
ΕΥΡΥΔΙΚΗ: Τι γράφει;

ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ (διαβάζει): «Μπουλουκάκι μου. Λαχταράω να σου τραβήξω τα αυτιά και να σου μπατσίσω τα παχουλά και ρόδινα μάγουλα. Ομως δεν θέλω να μου παχύνεις πιο πολύ. Σε περιμένω στο μπαράκι μας, να καθίσω στα γόνατά σου και να μου προσφέρεις το καροτάκι μου. Το κουνελάκι σου».
ΕΥΡ. Καλέ, θα είναι απ’ αυτά τα κουνελάκια που πιάσανε σε ένα μπαρ.
ΜΑΡΓ. (φουντώνει από θυμό και αγανάκτηση): Γι’ αυτό λέει ότι δεν έχει λεφτά; Του τα τρώνε τα κουνελάκια σε καρότα.
Τέτοιο κακό!
Ντοκουμέντα στα αζήτητα

Πολύτιμο οπτικοακουστικό υλικό και τα γραπτά ντοκουμέντα φυλάσσονται στο Αρχείο - Μουσείο της ΕΡΤ. Αποτελούν αυθεντικές πηγές για τη σύγχρονη πολιτική ιστορία και τον νεοελληνικό πολιτισμό.
Η διάσωσή τους, η συστηματική καταγραφή και η αρχειοθέτησή τους ήταν μια υπόθεση δύσκολη. Οπως εξηγεί ο Χριστόφορος Μπόκας, αναπληρωτής διευθυντής του Αρχείου, όλος αυτός ο όγκος των ταινιών, των βίντεο, ακόμα και τα πρακτικά των Επιτροπών Λογοκρισίας βρισκόταν παραπεταμένος σε διαδρόμους. Ολα έμοιαζαν να είναι «πλίνθοι, λίθοι, κέραμοι, ατάκτως ερριμμένα».

Ο Αγγελος Αντωνόπουλος μπήκε σε χιλιάδες σπίτια ως συνταγματάρχης Βαρτάνης
Μια ομάδα ανθρώπων, που είχαν μεράκι, άρχισε να μαζεύει και να τακτοποιεί αυτό το χάος. Στόχο είχε να καταγραφεί η αληθινή ιστορία της ελληνικής ραδιοτηλεόρασης και να διασωθούν τεκμήρια, ικανά να φωτίσουν πτυχές της κοινωνικής, πολιτιστικής και πολιτικής δραστηριότητας. Πρόκειται για υλικό χρήσιμο για τους επιστήμονες, τους ερευνητές, τους δημοσιογράφους.
Η ιδεολογία της δικτατορίας
Εθνος και οικογένεια, τάξις και ηθική
Οι δικτάτορες εμφανίζονται σαν οι θεματοφύλακες της εθνικοφροσύνης και των οικογενειακών αξιών. Αυτό εμπνέει και τους λογοκριτές. Από τα σενάρια των σίριαλ εξαφάνιζαν κάθε φράση που θα μπορούσε να αμφισβητήσεις τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονταν αυτές τις αξίες.
Θέλουν τη γυναίκα να δραστηριοποιείται σε παραδοσιακά πλαίσια. Δεν ανέχονται ούτε για αστείο να χώνεται σε αυτά που θεωρούν ανδρικά χωράφια, ακόμα και στο ποδόσφαιρο.
Από τη σειρά «Κάπου υπάρχει η αγάπη μου» (1972) του Νίκου Καμπάνη κόβει τον εξής διάλογο μεταξύ θείου και ανιψιού:
ΑΝΤΩΝΗΣ: Εχω συλλάβει ένα μεγαλοφυές σχέδιο...
ΦΙΛΙΠΠΟΣ: Τι;
ΑΝΤ.: Θα προσπαθήσω να πείσω τον κ. Γουλανδρή να δημιουργήσει και γυναικεία ομάδα στον Ολυμπιακό. Οπότε θα πάρει την Τιτίκα ως ομογενής που είναι και αγωνίζεται σε ομάδα του εξωτερικού...
ΦΙΛ.: Μπράβο... Ωραία ιδέα...
Αλλά και οι γυναικοδουλειές δεν χρειάζονται να γίνονται φωναχτά.
Από άλλο επεισόδιο του ίδιου σίριαλ διαγράφουν τον διάλογο μεταξύ Λίλυς και Αλέκου:
ΑΛΕΚΟΣ: Ρουφάω το κάθε λεπτό της ζωής και μου αρέσουν όλα τα σπορ: τα αυτοκίνητα, οι γυναίκες...
ΛΙΛΥ: Σπορ είναι οι γυναίκες;
ΑΛΕΚΟΣ: Ναι, μόνο που είναι ένα σπορ πολυτελείας. Και σου στοιχίζει πανάκριβα και πρέπει να είσαι έτοιμος να χάνεις πάντοτε. Ποτέ δεν κερδίζεις.
Στο όνομα της «εθνικοφροσύνης» οι τοποτηρητές των δικτατόρων προσέχουν την παραμικρή λεπτομέρεια. Οταν στη σειρά «Εν τούτω νίκα» γίνεται λόγος για έναν Μακεδόνα, η λέξη διαγράφεται και αντικαθίσταται με το «Ελληνας».
http://origin2.ethnos.gr

 Πίσω στα παλιά