ΑΛΩΝΙΑ – ΑΛΩΝΙΣΜΑ – ΑΛΩΝΙΣΤΑΔΕΣ (..ΒΑΛΜΑΔΕΣ )..

 

 

 

   ΕΙΚΟΝΕΣ  ΑΠΤ’ ΤΟΝ  ΠΑΛΙΟ  ΚΑΛΟ  ΚΑΙΡΟ..

 

   Επειδή αδέρφια , πολλοί φίλοι μας , μας το ζήτησαν , θα κάνουμε μιά αναφορά στα αλώνια , το αλώνισμα και τους βαλμάδες , δίνοντας όσα στοιχεία πιστεύουμε πως θα βοηθήσουν , ειδικά τους πιό νέους , να καταλάβουν το τι ήταν το αλώνι , όπως και σε τι χρησίμευε .
Αρχίζοντας την αναφορά μας στα αλώνια , θα πρέπει να δώσουμε κάποια... στοιχεία , η ονομασία " το αλώνι " το αλώνιον , προέρχεται απ' το αρχαικό " η άλως " , που αργότερα έγινε " η άλων-ωνος " και ..εξελίχθηκε , από θηλυκό σε..ουδέτερο , στο γνωστό μας πιά αλώνι .

 

   Είναι ένας κυκλικός χώρος , μέσα στο χωριό , συνήθως λιθόστρωτος , όπου γινόταν το αλώνισμα των σιτηρών , αλλά και η αποξήρανση και διαφόρων καρπών , γι' αυτό και το συναντάμε , αλλού , και σαν " απλωταριά " η " λιάστρα " , και κάλυπτε τις..αλωνιστικές αλλά και..αποξηραντικές ανάγκες , των σογιών αλλά και της γειτονιάς , γι' αυτό και στο χωριό μας υπήρχαν πολλά .
   Δυστυχώς , στο χωριό μας δεν πρέπει να υπάρχει εν...ζωή αλώνι , γιά να σας δώσουμε και φωτογραφικά την..ταυτότητά του , θα ερευνήσουμε όμως μήπως υπάρχει σε κάποιο απ' τα χωριά μας , οπότε το φωτογραφίζουμε και σας το..δίνουμε , θάναι πολύ χρήσιμο .
Στο κέντρο του κυκλικού χώρου , υπήρχε μιά μικρή ξύλινη κολώνα , " στρίαλο " τη λέγαμε , με ενα μεταλλικό χαλκά , μιά μεταλλική θηλιά η θελιά , απ' όπου δένονταν τα ζώα , άλογα η μουλάρια , που με την περιφορά τους , γύρω-γύρω στο στρίαλο , πατούσαν τα στάχυα και ξεχώριζαν τα άχυρα απ' τον καρπό .

 

 
   Στην όλη διαδικασία του αλωνίσματος , εκτός απ' τα άλογα που..στροβιλίζονταν στην...πίστα , από πίσω τους ακολουθούσαν οι βαλμάδες , αυτοί , κρατώντας , συνήθως , την ουρά των ζώων , έδιναν τον..ρυθμό στην περιστροφή τους , που έπρεπε νάναι γρήγορη , γύρω-γύρω δε στο αλώνι , εκτός των ..πρωταγωνιστών βρίσκονταν οι ιδιοκτήτες της σοδειάς , και φυσικά το..φιλοθεάμον..κοινόν , γείτονες , συγγενείς , περίεργοι και κυρίως η...διασκεδάζουσα μαρίδα της γειτονιάς .
   Μιά απ' της απολαύσεις των παιδιών της εποχής , ήταν και το αλώνισμα , συγκεντρωνόμασταν γύρω-γύρω , και πότε-πότε μπαίναμε και μέσα στο αλώνι και κρατάγαμε κι' εμείς , γιά λίγο , τις ουρές των ζώων , κυλιόμαστε μέσα στ' άχυρα , διασκεδάζοντας , το απολαμβάναμε...

 

   Το απολαμβάναμε , αγαπημένοι μου φίλοι , το αλώνισμα , γιατί , κακά τα ψέματα , δεν είχαμε και πολλές επιλογές διασκεδάσεων τότε , θα μου πείτε ήταν ..διασκέδαση το αλώνισμα ; ήταν αδέρφια , αφού δεν είχαμε και κάτι καλύτερο να κάνουμε .
   Θα πρέπει εδώ να σας εκμυστηρευτώ κάτι για χθες βράδυ , γράφοντας γιά το αλώνισμα , κόλλησα , δεν μπορούσα να θυμηθώ πως λέγαμε ένα ξύλινο εργαλείο με το οποίο οι βαλμάδες λίχνιζαν τα άχυρα με το στάρι , λοιπόν σε σημερινή...επαφή με κάποιον που γνώριζε αποκαταστάθηκε η...βλάβη και είμαστε πιά..πανέτοιμοι . Οι βαλμάδες φίλοι μου , όπως είπαμε δίνανε το ρυθμό στα ζώα , τα άλογα , ώστε οι περιστροφές τους , γύρω απ' το στρίαλο , νάναι γρήγορες , παράλληλα παρακολουθούσαν και την εξέλιξη της..εργασίας , δηλαδή να συνθλιβεί το στάχυ και ν' αρχίσει ο διαχωρισμός του απ' το στάρι .
   Όταν αυτό γινόταν , κι' είχε πιά κατακάτσει το άχυρο με τον καρπό , τότε ήταν έτοιμο το λιώμα , έτσι λέγανε το..μείγμα άχυρου και καρπού , τότε λοιπόν όταν το λιώμα είχε γίνει...λιώμα , σταμάταγαν τα άλογα να.... δουλεύουν , κι' άρχιζε η διαδικασία του λιχνίσματος , οι βαλμάδες με ένα ειδικό εργαλείο , ξύλινο , γινόταν από κλαδί δέντρων , ένα στυλιάρι δηλαδή που κατέληγε σε μιά διχάλα , είχε δυό προεξέχοντα ..δάχτυλα , θα λέγαμε , που δημιουργούσαν μιά φούρκα , μ' αυτό λοιπόν το εργαλείο που το λέγανε " δκούλι "΄, έπιαναν και σήκωναν το λειώμα , λιχνίζοντάς το , και με τη βοήθεια του αέρα , βεβαίως..βεβαίως , ο καρπός έπεφτε ενώ τα άχυρα παρασύρονταν , και διανεμίζονταν .
   Πριν όμως προχωρήσουμε , ας σταθούμε λίγο στο " δκούλι " , γιά να ετυμολογήσουμε ..ολίγον την ονομασία του , θα πρέπει , νομίζω , να προσθέσουμε ένα ι ανάμεσα στο δ και στο κ , δικούλι δηλαδή , που μάλλον πρέπει νάναι μετατροπή προς το ευηχότερον της πραγματικής του ονομασίας , που θα πρέπει να ήταν διχούλι , απ' το διχάλα , μιά σκέψη κάνουμε , που ίσως είναι σωστή , ίσως όμως και όχι .
   Μετά το λίχνισμα με το δκούλι , η και παράλληλα , χρησιμοποιούσαν κι' ένα άλλο εργαλείο , που τόφτιαχναν από πλάτανο , ήταν κι' αυτό ένα κοντάρι που στην άκρη ήταν σαν φτυάρι , ξύλινο όμως , κατέληγε δηλαδή σε ένα πλατύ κομμάτι ξύλου , σαν πιάτο , όπως είναι το ξύλινο..φτυάρι του φούρναρη που φουρνίζει το ψωμί μόνο που αυτό κατέληγε σε 4 μυτερά...δάχυλα , και μ'αυτό συνεχίζανε το λίχνισμα μέχρι να ξεχωρίσουν τον καρπό απ' το άχυρο .
   Το ξύλινο αυτό εργαλείο το λέγανε " καρπολόι " , η ονομασία του προδίνει και την δουλειά που έκανε , όλες οι δουλειές που αναφέραμε , γίνονταν γρήγορα-γρήγορα , γιατί το αλώνι έπρπε ν΄αδειάσει γιατί περίμεναν οι..επόμενοι , βέβαια εμείς είχαμε..πληρώσει εισιτήριο και γιά τις επόμενες..παραστάσεις , και συνεχίζαμε , το κράτημα της ουράς , το κύλημα στα άχυρα και το στριφογύρισμα μαζί με τα άλογα , γύρω-γύρω στον...στρίαλο , βέβαια μετά το αλώνισμα , υπάρχουν ένα σωρό διαδικασίες και δουλειές μέχρι να γίνει το στάρι..ψωμάκι , μη βιαζόσαστε όμως , θα τα πούμε όλα , με τη σειρά τους , αφού πάρουμε μιά ...ανάσα....αφού όμως σας δώσουμε και τα ονόματα των χωριανών μας που ...διέθεταν τότε..ι.χ αλώνια...ας τα δανειστούμε λοιπόν απ' το βιβλίο της Σοφίας Παλαιολόγου :
Δεδούσης , Δούκας , Δρόσος Χαράλαμπος , Ζόγκζας Κων/νος , Ζόγκζα Σοφία , Ζώης , Κάγκαλος Αθανάσιος , Κάγκαλος Ανδρέας , Κάγκαλος Γεώργιος , Κάγκαλος Ηλίας η Κουφολιάς ( Κφολιάς ) , Κανδρής , Κάππος , Κιντώνης , Κλώσσας , Κόκκινος η Κορδοπλής , Κολοκύθας , Κρυστάλλω ( Κστάλλω ) , Κωστοπαναγιώτου , Λακαφώσης , Λιάγγουρας , Μαλάμος , Μαργέλλος η Αρπάλης , Μαργέλλος η Σαψαρής , Μάρκος Αλέξανδρος , Μίχος , Ντζιούρας , Πανάγος , Παπαιωάννου , Πέτρου Χαράλαμπος , Π΄λιάνος Κων/νος , Πουρνιάς Αλέξανδρος , Πουρνιάς Γεώργιος , Σκούτας , Σούλιος , Σφέτσος , Σακαρέλλος , Φωτόπουλος .
   Όπως βλέπετε , φίλοι μου , υπήρχαν 37 αλώνια στο προπολεμικό Λιδορίκι μας ...όσο για τους ..αλωνιστάδες , τους ..βαλμάδες , δηλαδή  , αυτοί την προπολεμική , πάντα , περίοδο , στο χωριό μας ήταν οι παρακάτω :

   Ασημακόπουλος Νίκος   η   Καπακάς

   Γεροδήμος   Αλκιβιάδης

   Δρόσος  Χαράλαμπος η  Χαραλαμπάκης

   Μαργέλλος  Κωνσταντίνος  η  Καραγιάννης

   Πανάγος  Σπυρίδων

   Πανάγος Νικόλαος

   Παπαδάκης  Κωνσταντίνος η  Μπαζές

 

  ……..Και μετά ήρθαν..οι αλωνιστικές μηχανές , οι…πατόζες , όπως τις λέγανε ..

  Φωτογραφία του 1935-36 , η πρώτη αλωνιστική μηχανή της περιοχής μας , ιδιοκτησίας του Στάθη Δρομάζου , απ’ την Ερατεινή , νεαρός τότε ο Στάθης , στη φωτογραφία μας ..λευκοντυμένος..

  Δεν ..εξαντλήσαμε το θέμα..αλώνια –αλώνισμα –βαλμάδες , αδέρφια , έχουμε πολλά ακόμα να πούμε , άλλα γνωστά και άλλα..άγνωστα..οπότε θα επανέλθουμε…

    Προς το παρόν καλό μεσημέρι , να περνάτε καλά…..Κ.-