Η μεγάλη αλλαγή στην αποκομιδή
γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Εν αναμονή των εξελίξεων στις υπηρεσίες καθαριότητας των μεγάλων πόλεων, ιδιαίτερα των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης, είναι κατάλληλη ευκαιρία να καταγράψουμε τη σημαντικότερη ίσως στιγμή στην ιστορία της αποκομιδής των απορριμμάτων. Όταν οι υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων πέρασαν από τα πατροπαράδοτα κάρα στα μηχανοκίνητα απορριμματοφόρα. «Η Ελλάς πρόκειται επί τέλους να αποκτήση ένα πολιτισμένο σύστημα αποκομιδής των απορριμμάτων, ούτως ώστε να εκλείψη το αναχρονιστικόν θέαμα της παρελάσεως των ασκεπών κάρρων της καθαριότητος, τα οποία διασχίζοντας τον διπλούν τοίχον των αθλίων τενεκέδων των σκουπιδιών σκορπίζουν ολόγυρα ειδών-ειδών αναθυμιάσεις και ρυπαρότητας». Η είδηση δημοσιευόταν το 1937 και προκαλούσε προβληματισμούς ιδιαίτερα στα λαϊκά στρώματα που είχαν ζήσει τα κάρα της καθαριότητας και η «τελετουργία» της παραδοσιακής περισυλλογής εντασσόταν στην καθημερινότητά τους.
Κάρο του Δήμου με υπάλληλο καθαριότητας.
Ιδιαίτερα για την Αθήνα, από τότε που έγινε πρωτεύουσα, η καθαριότητα αποτελούσε μείζον θέμα αιχμής. Ένα ζήτημα που απασχόλησε και απασχολεί σοβαρά όλες τις δημοτικές αρχές, από την πρώτη του Ανάργυρου Πετράκη, το 1835, μέχρι τη σημερινή. Η αποκομιδή των απορριμμάτων είχε και έχει δεκάδες σημαντικές παραμέτρους, πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές κ.ά. Αλλά και εξαιρετικά σημαντικές πλευρές, όπως η εναπόθεσή τους, ζήτημα το οποίο επίσης απασχολεί την πρωτεύουσα από το 1840. Τα πρώτα σοβαρά επεισόδια για την απόρριψη των απορριμμάτων σε ακατάλληλες περιοχές σημειώθηκαν το 1856 και είχαν δύο νεκρούς και επτά τραυματίες!
Οι πρώτες μνείες
Οι πρώτες σοβαρές προσπάθειες δημιουργίας μηχανοκίνητου στόλου και των απαραίτητων υποδομών (χώρος στάθμευσης, επισκευών κ.λπ.) στον Δήμο Αθηναίων έγιναν επί Δημαρχίας Εμμανουήλ Μπενάκη, στα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του 20ού αιώνα. Ωστόσο, η αποκομιδή των απορριμμάτων συνέχισε να γίνεται με περίπου 120 κάρα, τα οποία διέθετε ο εργολάβος που αναλάμβανε τη «δουλειά» και θεωρείτο από τους ισχυρότερους κομματικούς
παράγοντες, αφού συγκέντρωνε τη δύναμη των οδοκαθαριστών που εργάζονταν για λογαριασμό του.
Οδοκαθαριστής.
Ωστόσο, τη δεκαετία του 1930 βρίσκονται ακόμη σε χρήσητα «πανάθλια» κάρα καθαριότητας. Απ’ όπου περνούσαν σκόρπιζαν απλόχερα τα «αρώματά» τους και στους περαστικούς τα ακάθαρτα «κομφετί» που μετέφερε ο αέρας. Ο σκουπιδιάρης περνούσε από τη γειτονιά χτυπώντας το κουδούνι του, το οποίο ξεσήκωνε τις νοικοκυρές και τις «υπηρεσίες» των σπιτιών.
Γρήγορα οι τενεκέδες από τις κουζίνες βρίσκονταν στον δρόμο, για να αδειάσουν στο ξεσκέπαστο κάρο. Ιστορικοί έμειναν οι καβγάδες των γυναικών με τους σκουπιδιάρηδες, οι οποίοι έλαβαν το δικό τους μερίδιο στα σχετικά λογοτεχνικά κείμενα.
«Εναλλασσόμενα» δοχεία
Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 ο Δήμος Αθηναίων έχει ήδη 800 υπαλλήλους καθαριότητας και 350 οδοκαθαριστές, έθετε σε υπηρεσία 22 αυτοκίνητα για τους οδοστρωμένους δρόμους, καθώς και 225 κάρα για τις συνοικίες και τα εξυγιαντικά έργα. Πρώτο μέτρο για την αλλαγή στο σύστημα καθαριότητας ήταν τα «εναλλασσόμενα» δοχεία. Αυτά τοποθετήθηκαν σε μερικά σημεία της πόλης και τα παραλάμβαναν υπάλληλοι, που τα τοποθετούσαν με τη σειρά τους σε ανοιχτά φορτηγά, αντικαθιστώντας τα με άδεια και καθαρισμένα δοχεία.
Ένα μεγάλο ανοιχτό φορτηγό αυτοκίνητο του Δήμου Αθηναίων περνούσε βιαστικά τους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Σταματούσε σε συγκεκριμένα σημεία και δύο υπάλληλοι πηδούσαν κάτω. Ήταν καλοντυμένοι και καθαροί. Με ρυθμικές κινήσεις κατέβαζαν δύο καθαρά στρογγυλά μεταλλικά καλάθια και τα τοποθετούσαν στο πεζοδρόμιο. Μετά παραλάμβαναν τα δύο καλάθια που ήταν τοποθετημένα ήδη εκεί και γεμάτα με απορρίμματα και τα φόρτωναν στο φορτηγό. 
Σάρωθρα και καταβρεχτήρες
Ήταν η πρώτη αντικατάσταση του κάρου και του παραδοσιακού «σκουπιδιάρη». Μέχρι τότε κατέβαινε με το φτυάρι του από το κάρο και παραλάμβανε τα απορρίμματα από τα παλιά κουτιά, τα οποία ήταν τοποθετημένα στα πεζοδρόμια. Τα κουτιά αυτά είχαν στη βάση τους ένα «πορτάκι», το οποίο άνοιγε και χύνονταν τα σκουπίδια στον δρόμο.
Δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που ο καθαριστής –κάποιος πάμπτωχος πρόσφυγας που είχε προσληφθεί από τον εργολάβο– μάζευε τα απορρίμματα αυτά με τα χέρια του…
Τότε στον στόλο του Δήμου είχαν προστεθεί και πέντε νέα σάρωθρα, τα οποία τριγυρνούσαν στους δρόμους τη νύχτα και τους καθάριζαν με τις μεγάλες βούρτσες τους. Ταυτόχρονα, υπήρχαν και οι καταβρεχτήρες, οι οποίοι κατάβρεχαν 1.200 δρόμους, όλοι στο κέντρο της πόλης και στον περίγυρό του.
Τα απορριμματοφόρα
Την αναμόρφωση του συστήματος ανέλαβε η εταιρεία Βορρέ, επί δημαρχίας Κώστα Κοτζιά. Ουσιαστικά εισαγόταν το σύστημα περισυλλογής απορριμμάτων που ίσχυε ήδη σε περίπου 90 ευρωπαϊκές πόλεις (Λονδίνο, Βιέννη, Ζυρίχη, Άμστερνταμ κ.ά.). Το πρόγραμμα προέβλεπε την προμήθεια δέκα ειδικών για την περισυλλογή αυτοκινήτων, καθώς και 20.000 τενεκεδένιων κάδων (συλλεκτήρων).
Τα νέα αυτοκίνητα υποτίθεται ότι θα ήταν κλεισμένα στεγανώς, ενώ το περιεχόμενο των κάδων θα διοχετευόταν μέσω ειδικών θυρίδων. Το σύστημα αυτό ήταν γνωστό με το όνομα «ΟΞΝΕΡ». Οι μεγάλες ποσότητες κάδων εισήχθησαν από το εξωτερικό. Υπήρχε πρόνοια βεβαίως να κατασκευάζονται αργότερα και στην Ελλάδα. Σημειωτέον ότι οι κάδοι κόστιζαν 25-260 δραχμές οι μικροί για τα σπίτια και 325 δραχμές οι μεγάλοι για τις επιχειρήσεις. Η εφαρμογή του συστήματος ήταν σταδιακή και ξεκίνησε καλύπτοντας ένα μεγάλο μέρος της πόλης (Ακρόπολη, Κουκάκι, Κολωνάκι, Εξάρχεια, Ομόνοια, Μοναστηράκι).
No comments:
Post a Comment