Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΚΟΓΧΗ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ ΔΑΜΒΕΡΓΗ

ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ          ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

• 

Κατεδάφιση του Μεγάρου της Πρωίας, όπου και το φαρμακείο Δαμβέργη.
ΕΤΙΚΕΤΕΣ:
Ε​​μμένω στην οδό Πανεπιστημίου, καθώς κάθε φορά που περνώ έξω από τη Στοά Πεσμαζόγλου, στον αριθμό 39 έναντι της Εθνικής Βιβλιοθήκης, φέρνω στο νου έναν από τους πιο ατμοσφαιρικούς χώρους της Αθήνας: το Φαρμακείο Α. Κ. Δαμβέργη. Δεν υπάρχει βεβαίως σήμερα, αλλά η οικογένεια είχε την ευγένεια να με τροφοδοτήσει με υλικό, όπως και με τη φωτογραφία του 1976, στην οποία φαίνεται από σπάνια γωνία λήψης η κατεδάφιση του Μεγάρου της Πρωίας, όπου στεγαζόταν το φαρμακείο.
Θα μπορούσε να συγκροτήσει κανείς ένα ολόκληρο πάνθεον όλων των ηρωικών επιχειρήσεων που έδωσαν στην Αθήνα τον αέρα μιας πρωτεύουσας. Κι ας χάθηκαν στον χρόνο. Εμεινε η αύρα. Είναι δυσδιάκριτη, είναι φευγαλέα, είναι αχνή, αλλά πάντα μένει ένα ίχνος. Ακόμη και η ανάκληση μιας εικόνας.
Το Φαρμακείο Α. Κ. Δαμβέργη ήταν μία κόγχη μοναδικής αισθητικής. Αν σημειώσει κανείς ότι ο ιδρυτής είχε σπουδάσει στη Χαϊδελβέργη και ότι το φαρμακείο άνοιξε το 1906 στο απόγειο της μπελ επόκ σε ένα από τα «μοντέρνα» πολυώροφα μέγαρα της πρωτεύουσας, το εκλεκτικιστικό παλάτσο Πεσμαζόγλου (ή της Πρωίας, όπως έγινε γνωστό), μπορεί να καταλάβει κανείς για τι αισθητική μιλάμε.
Η κατεδάφιση του Μεγάρου το 1976 έφερε και το τέλος του φαρμακείου σε εκείνη τη θέση, και μαζί ξηλώθηκε όλη η μπουαζερί και όλος ο εξοπλισμός που, αν είχαν διασωθεί in situ, θα ήταν ένα αξιοθέατο της Αθήνας, ανάλογο αντίστοιχων φαρμακείων των μεγαλουπόλεων της Αυστροουγγαρίας. Ηταν ένας ναός επιστήμης και κάλλους, και θυμάμαι τον εαυτό μου ως παιδί να τυλίγεται με αισθήματα δέους κάθε φορά που λοξοκοιτούσα από την είσοδο του φαρμακείου καθ’ οδόν προς το βιβλιοπωλείο της «Ατλαντίδας» στην οδό Κοραή.
Το Μέγαρο της Πρωίας με τα χρόνια έγινε όμορο με το Λογιστήριο του Κράτους (στη δεκαετία του ’30) και με τη Στοά Νικολούδη (από το 1917). Ηταν ένα κομψό κτίριο, το οποίο όταν έπεσε, φωτογραφήθηκε με θεατρικό, τραγικό τρόπο και από τον Στέλιο Σκοπελίτη, καθώς οι μαρμάρινες αψίδες του έμεναν μετέωρες να χάσκουν, πριν πέσουν και αυτές, θυμίζοντας βομβαρδισμένα αστικά τοπία που εφηύραν αυτομάτως γέφυρες με τραυματικές απώλειες της ευρωπαϊκής ιστορίας. Υπερβολή, ίσως, αλλά για την Αθήνα τα κτίρια αυτά ήταν ένα μέτρο αισθητικής και ήθους. Το κτίριο το είχε σχεδιάσει ο Π. Καραθανασόπουλος, της σχολής Τσίλλερ, που λίγα χρόνια μετά σχεδίασε και το περίφημο Ακταίον του Νέου Φαλήρου.
Ηταν το κάλεσμα του διεθνούς κοσμοπολιτισμού της μπελ επόκ, μιας αισθητικής γλώσσας χωρίς πατρίδα αλλά με σαφή και ευκρινή μηνύματα τρυφηλής προσήλωσης στην πολυτέλεια και την κομψότητα.
Μέσα σε αυτό το κτίριο, στο ισόγειο, στο πεζοδρόμιο της οδού Πανεπιστημίου, στεγάστηκε ταιριαστά το Φαρμακείο του Δαμβέργη. Εμεινε εκεί 70 ολόκληρα χρόνια επιτελώντας την επιστημονική αποστολή του υπέρ της κοινωνίας. Αυτή η πικρή ιστορία ενός τόσο επιτυχημένου κύκλου σε εκείνο το αθηναϊκό σημείο ηχεί στις μέρες μας με ακόμη πιο οξυμμένες τις συνηχήσεις της. Είναι τόσο σπαρακτική η ένδεια της σύγχρονης Αθήνας σε σήματα κοινωνικής ενθάρρυνσης και ψυχικής κινητοποίησης, είναι τόσο ακραίος ο εξαερισμός της από πνεύμα και κάλλος, που περιπτώσεις όπως αυτή του Φαρμακείου Α. Κ. Δαμβέργη αποκτούν, αναπάντεχα, μία γλυκόπικρη επικαιρότητα.
Πίσω στα παλιά