O ΛΗΣΤΑΡΧΟΣ ΚΡΙΚΕΛΑΣ

Από  επιστολή  του  επίτιμου Αρεοπαγίτη Γεωργίου Μπούτσικου , που  δημοσιεύτηκε στην  εφημερίδα “ η ΛΕΥΚΑ  Δωρίδος  “ .

                       *                       *

   “ Ο λήσταρχος  Κρικέλας , του οποίου είμαι  τρισέγγονος , λεγόταν  Ηλίας  Καραμπέτσος του Γεωργίου και γεννήθηκε  στο  Λευκαδίτι . Η καταγωγή του  πατέρα του  Γεώργιου , αγωνιστή  του  ‘21 , δεν  είναι  εξακριβωμένη . Πιο  πιθανή είναι  η  εκδοχή ότι  καταγόταν απ’ το ΄Κλήμα  Υαίας και όχι απ’ το Κρίκελο της  Ευρυτανίας . Το επώνυμο  “ Κρικέλλας “ το απέκτησε  ο λήσταρχος ( και όχι  ο πατέρας  του ) όχι  απ’ τον  τόπο  καταγωγής , αλλά  από άλλο  λόγο . Η έννοια  της  λέξης “ κρικέλα “ είναι  γνωστή και ο λήσταρχος ήταν έντονα  ζωηρός από τα  νεανικά του  χρόνια . Φέρεται δε ότι βρέθηκε  κάποια  εποχή  και στο Κρίκελο για  άγνωστο όμως  λόγο .

   Φαίνεται ότι  κάποιος ή ο ίδιος απέδωσε στον  εαυτό του το  “ Κρικέλλας “ ως παρωνύμιο και έκτοτε επικράτησε αυτό στην οικογένεια  ως  επώνυμο . Σημειωτέον ότι το  επώνυμο Κρικέλας  ή  Κρικέλης υπήρχε  και  υπάρχει στη  Θεσσαλία ( Συκούριο ) και  στη  Μακεδονία ( Θεσσαλονίκη ) .  Ο λήσταρχος Κρικέλας  γεννήθηκε από την  Ευφροσύνη Κούστα από το Λιδορίκι  ( θεία του  Διόνη  Κούστα ) μεταξύ των ετών 1823 και 1826 . Αυτό είναι  αναμφισβήτητο , στηριζόμενο  στο  γεγονός ότι  τότε σκοτώθηκε ο πατέρας  του σε θέση πλησίον στο “ Ανάθεμα “ Φωκίδος , σε  μάχη με  τους  Τούρκους ( πιθανώς  στη  μάχη  του  Κουτσουρού ) και άφησε τη  γυναίκα του  έγκυο στο  Λήσταρχο , ο οποίος ως  εκ τούτου ονομάστηκε “ κοιλάρφανος “ .

   O λήσταρχος Κρικέλας , ορφανός  και  φτωχός , κατέφυγε αρχικά  στην αδελφή του ( αγνώστου  ονόματος ) , που ήταν παντρεμένη στον  Άγιο  Γεώργιο  Άμφισσας με  κάποιο  Κουτσοκλένη , και πιθανώς  υπηρέτησε για  μικρό  διάστημα στην Εθνοφυλακή . Αλλά η αντιμισθία ήταν  πενιχρή και  έτσι  κατέφυγε  στο  Γαλαξίδι όπου εκμίσθωσε  την  παλληκαριά  του σε  καπεταναίους  Γαλαξιδιώτες , που είχαν  ανάγκη φρουράς  στα  καράβια  τους  κατά  τα  ταξίδια  τους . Αλλά  και εκεί δεν  ευδοκίμησε . Ο Κρικέλας δεν ήταν  εύκολος  άνθρωπος , δεν  δεχόταν  μύγα  στο σπαθί του , γρήγορα  ήρθε  σε  προστριβές με τους  καπεταναίους , για  σπουδαίους , κατ’ αυτόν , λόγους , άγνωστους  όμως , πιθανώς οικονομικούς ή και  άλλους , για  τους οποίους  διέρρηξε  τις  σχέσεις  του με το Γαλαξίδι .

   Εν τω μεταξύ νυμφεύτηκε τη  Θεοδώρα  Ράπτη , από το Λευκαδίτι , και απόχτησε  με  αυτή έξι παιδιά : Την Εύφροσύνη , μεταγενέστερα  σύζυγο  Δημητρίου  Μάρκου ( προμάμμη μου ) , την  Αργυρή , μεταγενέστερα σύζυγο Κ.Καλατζή ( από  Συκιά ) , τον  Δημήτριο , αποκαλούμενο “ Ζουρνούφα  “ , τον Νικόλαο , αποκαλούμενο  “ Τραχανά “ , τον  Χρίστο , αποκαλούμενο “  Φωτομάρα “ και  τον  Κωνσταντίνο , αποκαλούμενο “ Κώτσιο “ . Η οικογένεια είχε  πολύ  χιούμορ και τα παρωνύμια  ήταν συνήθης  πρακτική της .

   Οι  λόγοι  από τους  οποίους εξωθήθηκε ο Κρικέλας στη  ληστεία είναι  συγκεχυμένοι και  ασαφείς . Από όσα  μπόρεσαν  να αντιληφθούν ο πάππος  μου Γιώργης και ο πατέρας μου , κτηνοτρόφοι , από τις  επί50 χρόνια στενές  σχέσεις τους με τους  γιούς  του λήσταρχου  Νικόλαο ( Τραχανά ) και  Κωνσταντίνο ( Κώτσιο ) και τα  παιδιά τους , με τους  οποίους παραχείμαζαν τα  κοπάδια  τους  μαζί στα  ίδια λιβάδια ( Λεχοτινιάς ) του Γαλαξιδιού και τα  μετέδωσαν σε  μένα , αλλά και από όσα  σχετικά διέσωσε η παράδοση των  μικρών κοινωνιών των  χωριών  Λευκαδιτίου  και Κονιάκου , έχω  σχηματίσει την εντύπωση ότι ο Κρικέλας  εξολίσθησε σε  ληστεία από οικονομικούς  κυρίως  λόγους .

   Χαρακτηριστική είναι  η  απάντηση που έδωσε στην  ερώτηση φίλων  του , “ τι τον έκαμε  και βγήκε  στο κλαρί “, είπε “ ορέ  έκαμε  λεπτά  ο  χαζο Κολοβός και εγώ δεν θα  κάμω ;”, Χαζοκολοβό αποκαλούσε τον  Γιάννη  Μανώλη ( Κολοβό ) , ληστή  απ’ τον  Κονιάκο , αποκαλούμενο  Καλτσά . Ισχυροί  λόγοι αναστολής δεν υπήρχαν στην κοινωνία  της  εποχής . Οι τότε κοινωνικές  συνθήκες δεν  δημιουργούσαν λόγους αποτροπής , αλλά μάλλον   ανοχής του  ληστρικού βίου . Η λάμψη της  προεπαναστατικής “ κλεφτουριάς “ που στελέχωσε  τα επαναστατικά σώματα και  βοήθησε  αποφασιστικά στη  διεξαγωγή του  απελευθερωτικού  αγώνα του  1821 , εξακολουθούσε να  υπάρχει  ζωντανή στην  Ελληνική  κοινωνία .

   Τους  ληστές τους  ονόμαζαν “ κλέφτες “ και τους λήσταρχους “ καπεταναίους “ . Τους  θεωρούσαν ξεχωριστούς , καταξιωμένους και προστάτες των  αδυνάτων . Δεν  πρέπει να  ξεχνάμε ότι το θάνατο του Χρίστου  Νταβέλη ( 1856 ) και του  Βασίλη  Τσέλιου τον  θρήνησαν  με  τραγούδια , που  άδονται  και  σήμερα . Στη  δημιουργία και διατήρηση του πιο  πάνω κλίματος βοηθούσαν και οι αδυναμίες και  αστοχίες του  νεότευκτου Ελληνικού  Κράτους , το οποίο αδιαφόρησε για την τύχη  των  αγωνιστών του 1821 και των οικογενειών τους , γεγονός που μαζί με την  αθέτηση της  υπόσχεσής  του για διανομή σ΄αυτούς των  Εθνικών  γαιών ( υποθηκεύτηκαν για την  εξόφληση δανείων του  εξωτερικού ) , είχε  δημιουργήσει αρνητική  διάθεση σε μεγάλο και απ’ τα πιο ζωντανά τμήματα του  Ελληνικού  πληθυσμού , ιδίως  της υπαίθρου  χώρας .

   Κάτω από τις  παραπάνω συνθήκες απεφάσισε την  εκτροπή του  στη  ληστεία ο Κρικέλας . Βγήκε ¨στο  κλαρί “ στα  μέσα της δεκαετίας του 1850 , σε  ηλικία  30 ετών περίπου και η δράση του κορυφώθηκε την επόμενη δεκαετία . Είχε συγκροτήσει μεγάλη συμμορία , η οποία σε  κάποιο  χρόνο αριθμούσε 17 , στους  οποίους περιλαμβάνονταν και οι : Βελεστίνης ( Μπελεστίνης ) , Φωτόπουλος , Κυριαζής , Κούτρας , Κουβέλης , Μπισμπίκης , Γιαννόπουλος , Καλαμποκάς , Τσικνιάς , Καρανίκας  , Τρίγκας , Μολιός και Χριστογεωργόπουλος . Είχε  επικηρυχθεί από την Κυβέρνηση με  2.000 δραχμές το  έτος  1865 και με 10,000 δραχμές την 7/5/1870 . Ο Κρικέλας  ήταν σκληρός  ληστής αλλά όχι  δολοφόνος . Αποσκοπούσε στην απόκτηση  χρημάτων , ληστεύοντας  και όχι  δολοφονώντας . Η ληστεία  του  Γαλαξιδίου πραγματοποιήθηκε  ως  εξής : Μετά το πέρας  της  λειτουργίας στην  εκκλησία  της  Ζωοδόχου  Πηγής  ( εξωκκλήσι στο παλιό  Γαλαξίδι ) την Παρασκευή του  Πάσχα του  1869 , και όχι του 1870 , και ενώ επέκειτο η έξοδος  του  εκκλησιάσματος , εφόρμησαν από το παρακείμενο  λημέρι οι ληστές του  Κρικέλα με  επικεφαλής τον  Μπελεστίνη , ο οποίος έπιασε ένα παρευρισκόμενο “ ζαγάρι “ ( πιθανώς  κυνηγόσκυλο ) από την ουρά , το πέταξε  ψηλά και το έκοψε  στα  δύο με  το γιαταγάνι του και ακολούθως με το ματωμένο  μαχαίρι στο στόμα κατέλαβε  την πόρτα  της  εκκλησίας και απηύθυνε στο εκκλησίασμα απειλές κατά της  ζωής  τους , ζητώντας να  παραδώσει  ο καθένας ό,τι  είχε .

   Από την  τρομακτική αυτή  σκηνή και  την  ταραχή που  προκλήθηκε , απέβαλαν έγκυες  γυναίκες ( 5-6 ) . Το παιδί γνωστής  οικογενείας του  Γαλαξιδίου , που υπήρξε η  αφορμή για τη  ληστεία δεν  θανατώθηκε , αλλά  απήχθη για λύτρα μαζί  και  με  άλλα παιδιά 3-4 ( μάλλον  4 ) . Εν τω  μεταξύ κυκλοφόρησε στην  κοινωνία  του  Γαλαξιδίου , ίσως από  κάποια  διαρροή , η  υποψία για  τη  συμφωνία του  γνωστού εχθρού  της  οικογενείας του  παιδιού . Και όσο  κρατούσε η  άγνοια για την  τύχη  του , η υποψία  μετατράπηκε  σε  βεβαιότητα . Έτσι  σχηματίστηκε στους  γονείς  του  παιδιού και στην κοινωνία  του  Γαλαξιδίου η  εσφαλμένη πεποίθηση ότι το παιδί  θανατώθηκε .

   Το παιδί αυτό  ήταν  καχεκτικό , αλλά με  την  περιποίηση που  παρέσχε σ’ αυτό ο Κρικέλας , όπως  και  στα  άλλα  παιδιά , ανέκτησε  τις  δυνάμεις  του . Μετά όμως την πάροδο αρκετού χρόνου , οι γονείς  του θεωρώντας αυτό  νεκρό , αρνήθηκαν  την καταβολή  λύτρων . Τότε , ο Κρικέλας , υποπτεύτηκε ότι ο Βελεστίνος , ο πιο  σκληρός και  αδίστακτος της  συμμορίας  του , προσανατολιζόταν να  θανατώσει  το παιδί για  να  εισπράξει την αμοιβή απ’ τον  ηθικό αυτουργό . Ενόψει  αυτού , ο Κρικέλας φυγάδευσε το παιδί κρυφά  μέσω  Ρικάς , στην Άμφισσα , το  οποίο έτσι  γλίτωσε . Μάλιστα ο Κρικέλας όταν διαπίστωσε ότι  και  ένα  άλλο παιδί απ’ τα  υπόλοιπα ήταν  γόνος φιλικής του ( και  γνωστής οικογενείας  του  Γαλαξιδίου , το απελευθέρωσε  χωρίς  λύτρα . Τελικά , τα  υπόλοιπα  παιδιά , ελευθερώθηκαν τον  Ιούνιο του  1869 με  την καταβολή  λύτρων 55.000 δραχμών .

    Όσον  αφορά για  το  θάνατο του  κτηνοτρόφου Μπουρογιαννάκη στις  27 –9- 1870  στον  Παρνασσό , στην  οικογένεια επικρατεί  η  πεποίθηση ότι  δεν ήταν  έργο  του  Κρικέλα , αλλά επρόκειτο για  ξεκαθάρισμα  λογαριασμών μεταξύ  γειτόνων αλληλομισουμένων κτηνοτρόφων και ότι ο δολοφόνος , κατά τη  διάπραξη του  φόνου έστησε , με  τη  βοήθεια των  συνενόχων  του , εικονική συμπλοκή με τη  συμμορία δήθεν  τοη υ  Κρικέλα , πυροβολώντας καταλλήλως  ( με  διασταυρούμενα πυρά ) , φωνάζοντας και  απειλώντας , όπως “ κερατά Κρικέλα δεν  θα  γλιτώσεις “. Έτσι  δημιουργήθηκε στους  αμέτοχους  γείτονες κτηνοτρόφους και  μετά  στην τοπική  κοινωνία η πεπλανημένη γνώμη ότι  το φόνο  τον  έκανε  η  συμμορία  του Κρικέλα , η οποία πιθανώς βρισκόταν τότε  στην  περιοχή .

   Και  η  κατάληξη  του  Κρικέλα .

   Μετά τη  δεύτερη επικήρυξή του ( 7-5-1870 ) με  το σεβαστό ποσό των  10.000 δραχμών , η  καταδίωξή του  έγινε  απηνής , πληθύνθηκαν δε  και  οι  καταδότες , κατόπιν  αυτού , η  συμμορία διασκορπίστηκε και  ο Κρικέλας μαζί με το Βελεστίνο , το  Φωτόπουλο και τον  Κυριαζή κατευθύνθηκαν  προς  βορρά με  σκοπό να περάσουν  τα  σύνορα προς  τον  Τούρκο ( Θεσσαλία ) . Όμως προδόθηκε  η πορεία  τους και  όταν  έφτασαν  στο ρέμα της  “ Βίστριζας “ Υπάτης , έπεσαν σε  ενέδρα αποσπάσματος  διωκτικών αρχών και  στη  συμπλοκή που  επακολούθησε , σκοτώθηκε  ο Φωτόπουλος , τραυματίστηκε  αλλά διέφυγε ο Κυριαζής , διέφυγε  δε  και  ο Βελεστίνος .

   Ο  Κρικέλας τραυματίστηκε και  βλέποντας  το τέλος , παραδόθηκε στο Απόσπασμα την επομένη , στις 4-10-1870 . Για  τη  συμπλοκή και τα αποτελέσματά της ιστορεί ο Πρωθυπουργός Δεληγιώργης στην από 30-11-1870 αναφορά του προς  τον  Βασιλέα ( περί  της  καταστάσεως στη  χώρα ) .

   Ο Κρικέλας  κατηγορήθηκε κυρίως και  καταδικάστηκε , για  τη ληστεία στην  εκκλησία της  Παναγίας  στο  Γαλαξίδι με τα  δεινά  αποτελέσματά της , για  την απαγωγή των παιδιών και για  το  θάνατο  του  Μπουρογιαννάκη . Η οικογένεια του  Κρικέλα θεωρούσε αυστηρή την ποινή του  θανάτου που του  επιβλήθηκε , στηριζόμενη  στο  γεγονός ότι  δεν  διέπραξε  φόνο . Όμως  δεν πρέπει  να  παραβλέπεται 1) η  κατηγορία για  το  φόνο  του  Μπουρογιαννάκη , την οποία  δεν μπόρεσε να αποκρούσει  επιτυχώς κατά την δίκη  του και  2) ότι από την  κατατρομοκράτηση του  εκκλησιάσματος , κατά  τη ληστεία  στην εκκλησία , απέβαλαν πολλές  γυναίκες τα  κυοφορούμενα  παιδιά  τους .

   Στην συμπλοκή  της  Υπάτης , ήταν  , εκτός  των  άλλων συντρόφων  και  ο  Χρ . Μπισμπίκης που συνελήφθηκε  από  την  αστυνομία . Τόσον  αυτός  όσο κι’ ο Κρικέλας είχαν  τραυματιστεί  στο  κεφάλι και τα πόδια τους . Μεταφέρθηκαν στη  φυλακή της  Χαλκίδας . Η δίκη  τους  έγινε στο Κακουργοδικείο Χαλκίδας , μάλιστα επειδή  έληγε η σύνοδος του  Κακουργοδικείου αυτού , προκειμένου  να εισαχθεί ταχύτατα σε  δίκη Ο Κρικέλας και ο σύντροφός  του , η Κυβέρνηση  παρέτεινε τη  διάρκεια της  συνόδου κατά  15 ημέρες . Η δίκη ενώπιον  του  Κακουργοδικείου διεξήχθηκε στις 23-10- 1870 . Υπερασπιστής των  κατηγορουμένων ανέλαβε ο δικηγόρος Θεοδ. Φλογαϊτης , Πρόεδρος του  Δικηγορικού Συλλόγου Χαλκίδας , που αριθμούσε  τότε  5  δικηγόρους , οι  λοιποί τέσσερις αρνήθηκαν  την  υπεράσπιση .

   Η κατηγορία  του  Κρικέλα και  του  συντρόφου  του ήταν για  28 κακουργήματα , αλλά  εισήχθηκαν  στη  δίκη για  μέρος  από  αυτά , γιατί  τα  υπόλοιπα δεν ήταν  διαδικαστικά “ ώριμα “ προς  εκδίκαση . Η δίκη  άρχισε  και  τελείωσε  σε μια  μέρα . Εξετάσθηκαν  ένδεκα ( 11 ) μάρτυρες επί της  κατηγορίας .

   Δεν  προκύπτει αν  εξετάσθηκαν μάρτυρες  υπεράσπισης . Η απόφαση  των  ενόρκων ήταν  ομόφωνα  καταδικαστική , κατόπιν αυτού , το  δικαστήριο των  συνέδρων επέβαλε  την  ποινή του  θανάτου ( δι’ αποκεφαλισμού ) “ εκτελεσομένην εις  το δημοσιότερο μέρος  του  Γαλαξιδίου “. Φαίνεται ότι  η σκιά της ληστείας στη  Ζωοδόχο  πηγή του  Γαλαξιδίου έπεσε  βαριά και  στη  δικαστική  χρήση .

   Λέγεται ( μου  το ‘λεγε  ο πατέρας  μου ) , ότι  μετά  τη ληστεία στην  εκκλησία αυτή του  Γαλαξιδίου και  ενόψει του  σκληρού και  απάνθρωπου  τρόπου που  πραγματοποιήθηκε , ο Κρικέλας είπε στους  συντρόφους  του “ αυτό είναι  το  τέλος  μας “. Ο Κρικέλας άκουσε  την καταδικαστική  απόφαση του  δικαστηρίου  ψύχραιμος και  απτόητος . ‘Ηταν πράγματι ατρόμητος και  γενναίος άνδρας .

   Άσκησε κατά της  ανωτέρω απόφασης  αίτηση  αναίρεσης , δεν είχε άλλο κατ’ αυτής  ένδικο  μέσο , γιατί  τότε η ομόφωνη  απόφαση των ενόρκων ( που  ήταν  όλοι πολίτες – ίσχυε το  αμιγές σύστημα ) , ήταν  τελεσίδικη και  υπόκειταν  μόνο  σε  αναίρεση .

   Κατά  τη διάρκεια της  κράτησής  του  στη  φυλακή της  Χαλκίδας , μέχρι να  αποφανθεί  ο Άρειος  Πάγος επί της  αίτησης αναίρεσης , ο Κρικέλας προσπάθησε  να  αποδράσει . Συγκεκριμένα , τη  νύχτα της  25/11/1870 , διέρρηξε τα  δεσμά του και  με  σίδερα που  απέσπασε  απ’ την  πόρτα του  Δεσμωτηρίου , άνοιξε μικρή οπή στον  τοίχο της  φυλακής , αλλά τον  πρόλαβε το  ξημέρωμα και  δεν μπόρεσε να  ολοκληρώσει τη  διάνοιξη και  πραγματοποιήσει τη  φυγή  του .

   Ανακαλύφθηκε  το  εγχείρημά του και  αποτράπηκε  η  απόδρασή του . Τέλος  η αναίρεσή του κατά  της  απόφασης απορρίφθηκε  απ’ τον  Άρειο  Πάγο και  ο Κρικέλας  με τον  σύντροφό του  τον  Μπισμπίκη μεταφέρθηκαν στις  5/12/1870 , στην  Αθήνα και από εκεί στο  Γαλαξίδι , όπου  στη  θέση “ Πέρα  Πάντα “ έγινε στις  11/12/1870 , ημέρα  Παρασκευή  η  εκτέλεσή τους .

   Αυτή  ήταν  αγαπημένοι  μου  φίλοι η “ διαδρομή “ του  λήσταρχου Κρικέλα , όπως  την  περιγράφει  ο δισέγγονός  του Αρεοπαγίτης  Γεώργιος  Μπούτσικος .

   Εδώ  θα  ήθελα  να  συμπληρώσω  κάτι σχετικό , ίσως , που άκουγα  απ’ τον  πατέρα μου , που κι’ αυτός  το  είχε  ακούσει  απ’ τον  παππού μου , ότι στο  Πελέσι , δασική  περιοχή  της  Γκιώνας  , πάνω  απ’ τη  Συκιά , υπάρχει κάποιο  σημείο που  αναφέρεται  σαν “ του  Καψάλη  το μνήμα “ , και  πήρε  το όνομα  απ’ τον προπάππο μου , που  ήταν  οδηγός  αποσπάσματος και  σκοτώθηκε  στο Πελέσι το  1865  , όταν  το  απόσπασμα κυνηγώντας τους  Ληστές Κρικέλα  και  Πατσαούρα , έπεσε  σε  ενέδρα  τους .

Σχετική είναι  η παρακάτω  επιστολή  του  Προέδρου της Κοινότητας  Συκιάς από  12-12- 1972 , που επιβεβαιώνει τις  σχετικές πληροφορίες .

( κάντε  κλικ επάνω  για  μεγέθυνση )

   Πέρα  όμως  από  αυτά , θα  θέλαμε  να  συμπληρώσουμε εδώ , πως  υπάρχει  και ένα θεατρικό  έργο του  Ι. Βότσαρη “ Η ψυχοκόρη  και  ο λήσταρχος  Κρικέλας “ , που  έχει  παιχτεί  αρκετές  φορές  παλιότερα , και από  μια  παράσταση του είναι  και  η φωτογραφία  της  επικεφαλίδας , όπου  το  ρόλο του Κρικέλα  υποδυόταν ο Στέφανος  Χρυσοστομίδης , της  γνωστής  Πειραιώτικης θεατροοικογένειας .

   Βέβαια , απ’ όσο  γνωρίζουμε , χωρίς  βέβαια  να  είμαστε  απολύτως  σίγουροι , ο λήσταρχος Κρικέλας , του  έργου , δραστηριοποιούνταν στις  περιοχές  της  Θεσσαλίας και ίσως  και  της Ηπείρου , οπότε , μάλλον  δεν πρόκειται για  το ίδιο  πρόσωπο , αφού  ο δικός  μας  Κρικέλας , δεν φαίνεται να έφυγε  απ’ την  περιοχή μας .

   Θα κάνουμε  κάποιες  προσπάθειες μήπως  και  μπορέσουμε  να  βρούμε  κάποια  άκρη , ή τουλάχιστον  να  μάθουμε το μύθο του  έργου , οπότε  κάτι  θα  καταλάβουμε , και φυσικά αν έχουμε  κάποιο  νέο , θα  σας  ενημερώσουμε σχετικά .

   Στο  επόμενο θα  δημοσιεύσουμε άρθρα εφημερίδων  της  εποχής , που  αναφέρονται στον λήσταρχο  Κρικέλα .

www.lidoriki.com