Η ΔΩΡΙΔΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΖΥΓΟ 1372 – 1821
Πολλοί νομίζουν πως η Ελλάδα υπετάγη στους Τούρκους το 1453 , τότε δηλαδή που έπεσε και η πρωτεύουσ του Βυζαντινού κράτους , η Κωνσταντινούπολη . Δεν είναι όμως έτσι . Η Τουρκοκρατία σε πολλές περιοχές της Ελλάδος άρχισε πολύ νωρίτερα .
Το 1372 ο Σουλτάνος Οχράν είχε στην ουσία καταλύσει το Βυζαντινό κράτος και είχε αφαιρέσει απ' αυτό , εκτός απ' τη Μ.Ασία και το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδος . Μόνο η Κωνσατνινούπολη και η γύρω περιοχή τηςδεν είχαν πέσει στα χέρια του .
Το 1397 ο Βαγιαζίτ που είχε ως πρωτεύουσα του Οθωμανικού κράτους την Ανδριανούπολη , ξαπλώθηκε και προς την Ελλάδα και κατέλαβε τα Σάλωνα . Τους Φράγκους όμως και τους Ενετούς δεν κατάφερε να τους διώξει αμέσως και έτσιστην Ελλάδα προστέθηκε και ένα ακόμα αφεντικό .
Ο Δεσπότης του Μωρέως , Θεόδωρος Παλαιολόγος στα 1404 επωφελήθηκε από μιά ήττα που 'επαθε ο Βαγιαζίτ στην Άγκυρα και έδιωξε τους Τούρκους απ' τη Φωκίδα και πήρε αυτός " Σάλωνα , Λιδορίκι , Γαλαξείδι και τα άλλα αχαμνότερα χωριά ". Έρχεται όμως καταπάνω του ο Μπέης του Ζητουνίου και μη μπορώντας να βαστάξει πούλησε Σάλωνα , Γαλαξείδι , Λιδορίκι , και Βιτρινίτσα σε κάτι Φραγκοπαπάδες , που τους λέγανε Αδελφάτο της Ιερουσαλήμ .
Ήρθαν οι Φραγκοπαπάδες με τρεις γαλέρες να πάρουν τα αγορασθέντα μέρη , αλλά λίγοι καθώς ήτανε ζήτησαν απ' τους Γαλαξειδιώτες και Λιδορικιώτες να βοηθήσουν αντί χρημάτων . Οι Λιδορικιώτες δέχτηκαν , πήραν τα χρήματα και με όρκους επικύρωσαν τη συμφωνία . Πέρασε λίγος καιρός και οι Φράγκοι δεν έβλεπαν βοήθεια , είπαν τότε στους Λιδορικιώτες ότι είναι επίορκοι και να επιστρέψουν τα χρήματα .
" Οι Λιδορικιώτες γελώντας τους παράγγειλαν πως να μη τους πειράξουν γιατί θα τους προδώσουν στους Τούρκους και θα τους σφάξουν . Και όσο γιά τον όρκο που έδωσαν δεν πιάνεται γιατί οι Φράγκοι δεν πιστεύουν στον αληθινό Χριστό και είναι αντίχριστποι και όποιος τους γελάσει είναι συχωρεμένος απ' το Θεό . Και έτσι τους εφάγασι τα φλωρία οι Λιδορικιώτες μασκαρεύοντάς τους και ύστερα . Αλλά τέτοιοι κουτοί που είναι οι Φράγκοι , τέτοια και χειρότερα έπρεπε να πάθωσι ".
Το 1435 ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος που δεν είχε γίνει ακόμα Αυτοκράτορας και ήταν τότε Δεσπότης ( Κυβερνήτης , θα λέγαμε ) του Μωριά , προσπάθησε να διώξει τους Τούρκους από την Ελλάδα . Με αρκετό στρατό πέρασε στη Στερεά Ελλάδα και κατέλαβε τα Σάλωνα , το Λιδορίκι και τη γύρω περιοχή .
Ο Μουράτ σαν έμαθε το μαντάτο , φεύγει απ' την Ασία που ήταν και έρχεται στη Στερεά . Βοηθούμενος και από το Φράγκο Δούκα της Αττικής το Νέριο , που δεν ήθελε την επικυριαρχία του Παλαιολόγου , διώχνει τον Παλαιολόγο και τον αναγκάζει να τραβηχτεί στην Πελοπόννησο . Ο Μουράτ πήρε πάλι υπό την κατοχή του την Βοιωτία , τη Φωκίδα και τη Δωρίδα .
Και έτσι φτάνουμε στα 1453 που έπεσε ολοσχερώς η Βυζαντινή Αυτοκρατορία και ολόκληρη η Ελλάδα υπετάγη στους Τούρκους .
ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΩΡΙΕΩΝ ( 1453 - 1770 )
Όπως είδαμε , η Δωρίδα πατήθηκε από τον Μουράτ στα 1435 . Στα 1456 γίνεται η πρώτη Επανάσταση στο Λιδορίκι , αλλά στοιχεία και λεπτομέρειες γι'αυτή δεν έχουμε .
Στα 1571 - 1574 μετά τη νικηφόρα γιά τα Χριστιανικά όπλα ναυμαχία της Ναυπάκτου , οι Αιγιώτες , οι Γαλαξειδιώτες , οι Σαλωνίτες και οι Λιδορικιώτες ορκίστηκαν στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα , στο Γαλαξείδι , να σηκώσουν επανάσταση κατά των Τούρκων .
Ένας Αιγιώτης όμως πρόδωσε το μυστικό και οι Μωραίτες γλύτωσαν το μαχαίρι του Τούρκου καταφεύγοντας στη Μάνη . Οι Ρουμελιώτες έχοντας τις διαβεβαιώσεις ότι θα τους ενισχύσουν οι Φράγκοι και οι Ναυπάκτιοι , κινήθηκαν να καταλάβουν τα Σάλωνα , αλλά οι Φράγκοι και οι Ναυπάκτιοι ούτε που φάνηκαν .Είδαν τότε ότι μόνοι τους δε μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα και γύρισαν στα χωριά τους . Ο Μπέης των Σαλώνων τους παράγγειλε να μην ανησυχούν και αυτός τους συχωράει και μάλιστα να πάνε τα πρώτα κεφάλια των χωριών να προσκυνήσουν και έκανε όρκο στο σπαθί του να μην πειράξει κανένα .
" Ακούσατε γουν το τρομερό γέλασμα που τους έκανε ο Μπέης και το μαρτυρικό θάνατό τους .Το βράδυ τους έκανε τραπέζι και μετά διέταξε και τους επιάσασι ένε-ένε και τους εδέσασι με σίδερα και τους εβάλασι σε ένα σκοτεινό μουντρούμι . Και εκεί με τα σπαθία τους εσφάξασι 'ολους , ογδοήκοντα χωρίς να λείπει κανένας . Εσκοτωθήκασι γουν οι πρώτοι κεφαλάδες και τα ανδρειωμένα παλικάρια με απιστία μεγάλη .
Ακούσατε , 22 Γαλαξειδιώτες , 3 Βουνιχωρίτες , 2 Πεντεορίτες , 3 Αγιαθυμιώτες , 10 Βιτρινιτζιώτες , 3 Κισελιώτες , 2 Βιδαβίτες , 20 Λιδορικιώτες και 14 Σαλωνίτες , όλοι γιά την πατρίδα και τη θρησκεία συμπαθημένοι από όλες τις αμαρτίες ".
Το 1687 ο Επίσκοπος Σαλώνων Φιλόθεος με οπλαρχηγό τον Κούρμα υψώνει τη σημαία της Επαναστάσεως στ Σάλωνα . Ο κούρμας πέφτει σαν αητός καταπάνω στους Τούρκους του Λιδορικίου και τους εξολοθρεύει . Σκοτώθηκαν ως δύο χιλιάδες . Άλλοι καπεταναίοι επαναστατούν και ελευθερώνουν όλη τη Δυτική Ελλάδα .
'Ετσι έχουμε τώρα καπεταναίους , τον Κούρμα στην Παρνασσίδα και τη Δωρίδα , το Μειντάνη και το Σπαθογιάννη στην Αιτωλακαρνανία , το μικρό Χορμόπουλο στο Πατρατζίκι , το Σουμίλα και το Βαλαωρίτη στην Ήπειρο . Γιά να μην επέρχεται σύγχυση και παρεξηγήσεις μεταξύ των καπεταναίων , με πρωτοβουλία του Γιάννη Λουδωρέκα και του Σλαύου Διαμάνοβιτς , έγιναν δύο στρατόπεδα που περιλάμβαναν το πρώτο τα αρματολίκια του Κούρμα και του Μειντάνη , με έδρα το Λιδορίκι και το άλλο του Σουμίλα και του Χόρμοβα , με έδρα το Καρπενήσι .
Σαν να μην έφταναν οι Ενετοί και οι Τούρκοι ήρθε τώρα να προστεθεί και νέος δυνάστης των Ελλήνων . Ο Ηγεμόνας της Μάνης Λυμπεράκης Γερακάρης ( Τουρκολυμπεράκης ) ένας πρώην πειρατής . Ήρθε με ισχυρή δύναμη και έπιασε το Καρπενήσι και με την προκήρυξή του ζητούσε υποταγή τουβ πληθυσμού και πληρωμή φόρων επί ποινή θανάτου . Μάλιστα αφάνισε κυριολεκτικά την Άρτα .
Οι Ενετοί με ανησυχία είδαν να καταλύεται η κυριαρχία τους σε Ρούμελη και Ήπειρο και ζήτησαν τη συνδρομή των ντόπιων να εξοντώσουν τον Τουρκολυμπεράκη με την υστεροβουλία να συντρίψουν κι' αυτούς άμα ξεμπέρδευαν με τον πρώτο .
Ο Λυμπεράκης Γερακάρης κινήθηκε κατά των Σαλώνων αφανίζοντας τα χωριά . Βγήκαν να τον αντιμετωπίσουν ο Δεσπότης Σάλώνων Φιλόθεος και ο Κούρμας με Σαλωνίτες και Λιδορικιώτες . Στη μάχη απάνω σκοτώθηκαν και ο Φιλόθεος και ο Κούρμας .
Αυτά έγιναν στα 1694 . Στα 1750 - 1760 η Δωρίδα και η Παρνασσίδα επαναστατούν γιά άλλη μιά φορά .
Οι αρματωλοί Χρήστος Μηλιώνης , απ' το Παλιοξάρι , ο Βέργος Βλαχαρμάτας απ' το Μαυρολιθάρι , τ' αδέρφια Λάμπρος και Μήτρος Τσεκούρας απ' το Γαλαξείδι , ο Γιάννης Βονιχωρίτης και αρκετοί άλλοι , σηκώνουν μπαιράκι στις επαρχίες Δωρίδας και Παρνασσίδας . Βγήκε να τους αντιμετωπίσει , ανάμεσα Μαλανδρίνο και Λιδορίκι , ο Μπεκήρ Αγάς αλλά και αυτόν καιπολλούς άλλους Τούρκους σκότωσαν οι Έλληνες .
Μετά οι Τσεκουραίοι και ο Βλαχαρμάτας έδωσαν νέα νικηφόρα μάχη μεταξύ Βονιχώρας και Πέντε Ορίων με σκοπό να χτυπήσουν τα Σάλωνα . Τη νύχτα στρατοπέδευσαν πάνω απ' τα Σάλωνα που είναι κάτι βράχια ώσπου να ξημερώσει . Τους επιτέθηκαν όμως οι Τούρκοι και σκοτώθηκε ο οπλαρχηγός Αραπογιώργος απ' την Αγιά Θυμιά .
Ο Χρήστος Μηλιώνης πέρασε στην Αιτωλία και συνέχεια στην Άρτα όπου αιχμαλώτισε τον Κατή και δυό Αγάδες . Αυτό έκανε κρότο στην Τουρκία και εκδόθηκε Σουλτανικό φιρμάνι στους Δερβεναγάδες της Αιτωλίας Μουχτάρ Κλεισούρα και Μαυρομάτη να εξοντωθεί ο Μηλιώνης . Τα 'μαθε αυτά ο Χρήστος Μηλιώνης και φυλαγόταν αποτελεσματικά . Τότε μπήκαν σε ενέργεια τα γνωστά στους Τούρκους μέσα . Ο δόλος και η μπαμπεσιά . Έβαλαν το φίλο του Μηλιώνη , Σουλειμάν να τον πιάσει η να τον σκοτώσει . Ο Σοτλειμάν κάλεσε τον Μηλιώνη στο σπίτι του και του έκανε ένα πλούσιο τραπέζι . Μετά του είπε ποιός ήταν ο σκοπός του και τον κάλεσε να παραδοθεί γιατί αν τον άφηνε να φύγει θα έχανε αυτός το κεφάλι του . Ο Μηλιώνης αρνήθηκε και τον είπε άπιστο φίλο . Ο Σουλειμάν προσβλήθηκε και επειδή ήταν και αυτός παλληκάρι κάλεσε τον Μηλιώνη να μονομαχήσουν . Αυτό και έγινε και κατά σύμπτωση σκοτώθηκαν και οι δυό .
Τρία πουλάκια κάθονται στη ράχη στο λημέρι
τόνα τηράει τον Αλμυρό , τ' άλλο τηράει το Βάλτο .
Το τρίτο το καλλίτερο μοιρολογάει και λέγει :
Κυριέ μου τι να γίνηκεν ο Χρήστος ο Μηλιώνης
μηδέ στο Βάλτο φάνηκε , μηδέ στην κρύα βρύση .
Μας είπαν πέρα πέρασε , κ' εμβήκε μες την Άρτα
Κ' επήρε σκλάβο τον Κατή , μαζί με δυό Αγάδες ,
Κι' ο μουσελίμης τ' άκουσε βαριά του κακοφάνει .
Τον Μαυρομμάτη έκραξε και τον Μουχτάρ Κλεισούρα
Εσείς αν θέλετε ψωμί αν θέλετε πρωτάτα ,
το Χρήστο να σκοτώσετε τον Καπετάν Μηλιώνη .
Έτζι προστάξ' ο Βασιλιάς και μούστειλε φιρμάνι
Παρασκευή ξημέρωνε - ποτέ να μ' είχε φέξει -
κι' ο Σουλειμάνης στάλθηκε να πάγει να τον εύρει
στον Αλμυρό τον έφτασε κι' ως φίλοι φιληθήκαν
ολονυχτίς επίνανε όσο να ξημερώσει .
Και πριν να φέξει η αυγή , πέρασαν τα λημέρια
κι ο Σουλειμάνης στάλθηκε να πάγει να τον εύρει
στον Αλμυρό τον έφτασε , κ' ως φίλοι φιληθήκαν
Ολονυχτίς επίνανε όσο να ξημερώσει .
Και πριν να φέξει η αυγή , πέρασε στα λημέρια
κ' ο Σουλειμάνης φώναξε τον Καπετάν Μηλιώνη
Χρήστο σε θέλει ο Βασιλιάς , σε θ'ελουν οι Αγάδες
Όσο ν' οΧρήστος ζωντανός , Τούρκο δε προσκυνάει :
Με το τουφέκι τρέξανε να φάγει ο ένας τον άλλον
Φωτιά εδώσαν στη φωτιά , πέφτουν κι' οι δυό στον τόπο .
Και φτάνουμε στην μεγάλη Επανάσταση του 1770 , την Επανάσταση του Ορλώφ όπως είναι γνωστή .
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1770
Οι Ρώσοι απ' τα πρώτα κι' όλας χρόνια της πτώσης της Κωνσταντινούπολης , έδειξαν ενδιαφέρον γιά την τύχη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας . Ο Ιβάν ο Γ' το 1482 είχε παντρευτεί μιά ανηψιά του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου τη Θεοδώρα , κόρη του αδελφού του Θωμά . Και καθώς ο Παλαιολόγος δεν άφησε κληρονόμους , ο Ιβάν θεωρούσε ότι κληρονόμος όλης της Αυτοκρατορίας ήταν η γυναίκα του Θεοδώρα και συνεπώς ήταν προίκα της . Γι' αυτό μ'αλιστα αντικατέστησε τη Ρωσική σημαία με το Βυζαντινό δικέφαλο αετό , ο δε Πέτρος ο Α' ονόμαζε τον εαυτό του Αυτοκράτορα των Ρωσο- Γραικών και στη σημαία του έγραφε ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ .
Στα 1770 λοιπόν η Αυτοκράτειρα Αικατερίνη η Μεγάλη , παρακινάει τους Έλληνες σε γενικό ξεσηκωμό , με την υπόσχεση ότι θα στείλει αμέτρητο στρατό γιά την απελευθέρωση του γένους και το θρίαμβο της Ορθοδοξίας .
Αλλά όπως όλοι οι μεγάλοι έτσι κι' αυτή ήθελε να κάνει τις δουλειές της , γιατί βρισκόταν σε πόλεμο με τους Τούρκους και αντίς γιά αμέτρητες δυνάμεις έστειλε τον φίλο της τον Ορλώφ με ένα ισχνότατο σώμα που μόνο στα παράλια έκανε την παρουσία του και με ασήμαντη δράση .Και σαν να μην έφτανε αυτό υπογράφει συνθήκη με πους Τούρκους και αφήνει τους Έλληνες στα κρύα του λουτρού .
Την εποχή εκείνη , ( 1770 ) , ο Λωπής στο Λιδορίκι , ο Κομνάς Τράκας στα Σάλωνα και ο Γιάννης Καλπούζος στη Λειβαδιά υψώνουν τη σημαία τιυ Σταυρού . Ο Λωρής αφού ξεκαθάρισε τη Δωρίδα απ' τους Τούρκους μπήκε και στη Ναυπακτία και κυρίεψε τη Λομποτινά .
Ο αρματωλός όμως των Κραβάρων Σουσμάνης το πήρε σν βαρειά προσβολή να μπεί δηλαδή άλλος στο αρματωλίκι του και ζήτησε τη σύμπραξη των Αλβανών να τον διώξει . Αλλά και ο Λωρής το ίδιο έκανε . Μάλιστα προχώρησε σ' όλα τα Κραβαριτοχώρια και ρήμαξε τον τόπο .
Ο Σουσμάνης τον χτύπησε στη Ζελίτσα και τον σκότωσε , αλλά σε λίγο οι Αλβανοί και του Σουσμάνη και του Λωρή ενώθηκαν και σκότωσαν και το Σουσμάνη . Ανενόχλητοι τώρα πιά οι Αλβανοί πέρασαν απ' το λεπίδι τα περισσότερα χωριά της περιοχής , και της Δωρίδας φυσικά .
Από το 1770 - 1779 ολόκληρη η Ελλάδα λούστηκε στο αίμα από τους Τούρκους και Αλβανούς και θαύμα πως έζησε η φυλή . Αλλά και οι Τούρκοι δεν πέρασαν καλύτερα απ' τους Αλβανούς . Μέχρι που τους έζευαν στο αλέτρι και τους μαστίγωναν σαν βόδια . Στα 1779 όμως ο Χασάν Πασάς τους πετσόκοψε στην Τρίπολη . Ούτε ένας απ' τις 10.000 που ήταν δεν γλύτωσε .
Μετά το θάνατο του Λωρή , καπεταναίους τώρα στη Δωρίδα και Παρνασσίδα βρίσκουμε το ξακουστό Βλαχοθανάση απ' τη Βουνιχώρα , το Γεώργιο Ανδρούτσο ( πατέρα του Δυσέα ) απ' τις Λειβανάτες και τον Κόλια απ' το Λιδορίκι .
Δίνουν μάχες νικηφόρες στην Ιτιά , το Ξεροπήγαδο και στα Πέντε Όρια , στην τελευταία , ο Βλαχοθανάσης α;πό το ένα μέρος κι'απ' τ' άλλο οι Βιδαβιώτες , Ανδρούτσος και Κόλιας , έβαλαν στη μέση τιυς Τούρκους και " τους εθέρισαν ως χόρτα ". όσοι γλύτωσαν με αρχηγό τους το Σελήμ Μπέη , τράβηξαν πανικόβλητοι προς τις Καρούτες και κλείστηκαν σ' ένα ερημοκκλήσι . Μετά τριήμερη πολιορκία αναγκάστηκαν να παραδοθούν κι' αυτοί . Ο μέχρι τότε αγέρωχος Σελήμ τρέμοντας απ' το φόβο του έσκυψε και φίλησε το τσαρούχι του Ανδρούτσου και τον ρωτούσε πόσα φλουριά θέλει να τον αφήσει ελεύθερο . Το παρακάτω τραγούδι μας τα λέει καλύτερα :
Πολλά τουφέκια πέφτουνε ψηλά στα Πέντε Όρνια
Το τι τουφέκια ναν' αυτά και θλιβερά βροντάνε
Μήνα σε γάμο πέφτουνε , μήνα σε πανηγύρι
Μηδέ σε γάμο πέφτουνε , μηδέ σε πανηγύρι
Μον' ο Αντρούτσος πολεμά με Τούρκους κι' Αρβανίτες .
Ακούει μιά ψιλή φωνή απ' το Βλαχοθανάση .
Που είσαι και δε φαίνεσαι , Αντρούτσε ξακουσμένε
Να 'ρθείτε να μας βγάλετε από τους κερατάδες .
Κ' Αντρούτσος εξεκίνησε με το σπαθί στο χέρι
Βλέπει τους Τούρκους πούφευγαν σα γίδια , σα κατσίκια
Άλλοι πήραν τα Σάλωνα κι' άλλοι το Λιδορίκι
Κ' ο Μπέης ο Σελήμ Μπεης πάει κα ' ταις Καρούταις
Κ' επήγε κ' αποκλέιστηκε σ' ένα παλιοκλησάκι.
Δέκα μερούλες πολέμά και δέκα μερονύχτια
Κ' Αντρούτσος τον απόκλεισε , κ' Αντρούτσος τόνε πιάνει .
Τι χάλευες , τι γύρευες Μπέη στα Βιλαέτια ;
Εδώ ν' Αντρούτσος ξακουστός , Αντρούτσος ξακουσμένος
Ποτέ Τούρκο δε σκιάζεται , ούτε και Αρβανίτες
Σκύφτειτου πέρνει τη ποδιά και του φιλέι το χέρι .
Εγώ μαι ο Σελήμπεης , ο ξακουστός ο Μπέης ,
Να μου χαρίσεις τη ζωή ακόμ' αυτή την ώρα ,
Να στείλω μες τη μάνα μου γιά να με ξαγοράσει
Εγώ δεν είμαι γιά φλωριά , δεν είμαι και γιά γρόσια
Μον ' είμ ' Αντρούτσος ξακουστός και θα σε απολύσω
Άντε να πας στο σπίτι σου , πίσω στους εδικούς σου .
Νέα μάχη δίνεται σε λίγες μέρες στο Μαλανδρίνο όπου νικήθηκαν οι Τούρκοι , αλλά σκοτώθηκαν οι γενναίοι οπλαρχηγοί Κώστας Σουμάνης και Μήτρος Δεδούσης .
Μετά οι κλέφτες πήγαν να χτυπήσουν τη Ναύπακτο . Είχε ορκιστεί ο Γ.Αντρούτσος να σκοτώσει τον Μουχτάρ Μπέη της Ναυπάκτου επειδή του αιχμαλώτισε και απάνθρωπα σκότωσε τον αγαπημένο ψυχογιό του απ' την Ξυλογαιδάρα . Επέμεινε μάλιστα και πήρε μαζί του και τον πολέμαρχο Βλαχοθανάση που ήταν τότε 70 χρονών :
Σήκω ψυχοπατέρα μου η άνοιξη μας πήρε
να πάμε κα' τον Έπαχτο να κάψουμε σεράγια
και το κεφάλι του Πασά να βάλουμε σημάδι.
Βρε Καπετάνιε άσε με εγέρασα ο καημένος .
Στη μάχη σκοτώθηκε ο Βλαχοθανάσης γιατί ακάλυπτος όρμησε με το γιαταγάνι του κατά πάνω στους Τούρκους . Άλλη μάχη δίνουν στη συνέχεια οι Έλληνες στη Βίδαβη απ' έξω. Η μάχη κράταγε σκληρή και αιματηρή τρεις ώρες και η πλάστιγγα της νίκης δεν έλεγε να γείρειπρος κανένα . Αίφνης ο Γεώργιος Καραπλής ξιφήρης ορμάει και παίρνει το κεφάλι του Μπέη του Λιδορικίου , ύστερα απ' αυτό οι Τούρκοι το βάλαν στα πόδια .
Η λαική μούσα τραγούδησε κι' αυτή τη νίκη των Ελλήνων με το παρακάτω τραγούδι :
Λάλησε ο κούκος στα βουνά κ' η πέρδικα στα πλάγια
Κι' ακόμα δεν εβγήκανε ψηλά οι Καραπλαίοι
Σαν που να κάνουνε Λαμπρή και το Χριστός Ανέστη ;
Ο Γιάννος στην Αγιά Θυμιά γιατρεύει τις πληγές του
Κι' ο Γιώργος επολέμαγε στη Βίδαβη απ' όξω
Τραβάει ο Γιώργος το σπαθί και σκότωσε το Μπέη
Κ' οι Τούρκοι πέρνουν τα βουνά και με τρομάρα φεύγουν .
Σε άλλη μάχη που έγινε αργότερα στο δρόμο μεταξύ Γλαξειδίου και Πέντε Ορίων σκοτώθηκε και ο Γιώργος Καραπλής , ο αδελφός του ο Γιάννης είχε σκοτωθεί πρωτήτερα :
Μοιρολογούν οι Τούρκισες , κλαίνε οι μπεγοπούλες
Μα κλαίνε και τον Καραπλή τον ξακουσμένο κλέφτη
Τον σκότωσε στον πόλεμο ο σκύλος ο Μανίκας
που τόσα χρόνια φάγανε μαζί ψωμί κι' αλάτι .
Μετά την αποτυχία της Επανάστασης του Ορλώφ και δω , οι κλεφταρματωλοί καπεταναίοι αδυνάτισαν από παλληκάρια και σκόρπισαν . Ο Αντρούτσος πήγε στα καράβια του Λάμπρου Κατσώνη . Οι άλλοι οπλαρχηγοί πιάστηκαν σε παγίδα που τους έστησε ο Μπέης των Σαλώνων Τσακή Οβάκη . Τους έταξε θέσεις δερβεναγάδων και τους κάλεσε στα Σάλωνα να τους δώσει τάχα τους διορισμούς τους .
Έκανε και όρκους να μην πειράξει κανένα , πήγαν λοιπόν και ο Μπέης τους έκανε το τραπέζι στο Σαράι του. Μετά το γεύμα σ' ένα νεύμα οι τσοχατζαραίοι άρπαξαν τους δύστυχους καλεσμένους και με πυροβολισμούς και ρόπαλα τους σκότωσαν . Ήταν ο Ηλίας Βιδαβιώτης , ο Θανάσης Βαρελάς απ' τα Πέντε Όρια, ο Αλέξης Καλόγηρος και ο Κώστας Κραβαρίτης .
Εσείς πουλιά της Λιάκουρας κι' αηδόνια του Σαλώνου
Και συ πετρίτη γλήγορε που πας στις Καταβόθρες
Χαιρέτα μου την Κλεφτουργιά το Γιάννη Δυοβουνιώτη
Τούρκους να μη πιστέψουνε κι' Αγάδες Σαλωνίτες
Γιατί πιστεύτηκα κι' εγώ στο γιό του Μουσταφάγα
Και τώρα κοίτομαι στη γη κορμί χωρίς κεφάλι
Δίχως τα παλληκάρια μου και δίχως τ' άρματά μου .
Παρ' όλα αυτά περί το τέλος της εκατονταετίας 1700-1800 έξω απ' το Λιδορίκι και το Μαλανδρίνο δύσκολα μπορούσε να ξεμυτήσει Τούρκος .
Σ Υ Ν Ε Χ Ι Ζ Ε Τ Α Ι …..
No comments:
Post a Comment