Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΩΡΙΔΑΣ : Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΙΜΑΤΗΡΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ( 1821-29 )

Στις 24 Μαρτίου 1821 0 Πανουργιάς κήρυξε την επανάσταση στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία των Σαλώνων . Οι Τούρκοι κλείστηκαν στο κάστρο της πόλης και μάχονταν λυσσαλέα . Όταν είδαν ότι το κάστρο θα έπεφτε , ζήτησαν να φύγουν με τα όπλα τους γιά τη Λειβαδιά η την Λαμία .

- Μωρέ εγώ γι' αυτά τα παλιοσίδερα πολεμάω , λέει ο Πανουργιάς και τους στρίμωξε με το Γκούρα περισσότερο ώσπου παραδόθηκαν . Πήραν οι Έλληνες 600 όπλα και οπλίστηκαν ισάριθμα παλληκάρια , γιατί πολλοί αντίς γιά όπλα είχαν τσεκούρια , μαχαίρια δρεπάνια και δ'κούλια ακόμα .

Απ ' τις 23 Μαρτίου ο Πανουργιάς είχε ειδοποιήσει το Σκαλτσοδήμο , που ήταν καπετάνιος συ' αρματωλίκι του Λιδορικιού , να είναι έτοιμος . Ο Σκαλτσάς είχε τότε 60 παλληκάρια , έστειλε αμέσως τον Παπαντρέα και το Θανάση Μανίκα στα ορεινά χωριά γιά στρατολόγηση . Πράγματι , αστραπή , οι αητοί του Βαρδουσιού γύρισαν τα χωριά κι' αμέσως μαζεύτηκαν 30 Νουτσομπριώτες , 45 Βοστιντσιώτες , 15 Κωσταρτσιώτες , 10 Κριατσιώτες , 55 Πενταγιώτες , 10 Σουρουστιώτες , 20 Τριστενιώτες και 80-100 Αρτοτινοί , μα οι πιό πολλοί ήταν απ' τα Παλιοξάρια , κάπου 100 .

Στις 28 Μαρτίου 1821 ο Σκαλτσοδήμος με τον Αναγνώστη Λιδωρίκη και τα παλληκάρια του πάνε στο κτήμα του Λιδωρίκη , μεταξύ Λιδορικιού και Μαλανδρίνου . Μέσα στο κτήμα υπήρχε ένα εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής , πήγε κι' ο Παπαγιώργης Πολίτης απ' τη Σεργούλα και ξημερώνοντας η 29 Μαρτίου νύχτα έκανε λειτουργία , κοινώνησε τα παλληκάρια και ευλόγησε τη σημαία και τα όπλα .

Τα παλληκάρια ορκίστηκαν στη σημαία του σταυρού Ελευθερία η Θάνατο .
Aμέσως ο Σκαλτσάς μοίρασε το μικρό του στράτευμα , σε δυό σώματα , το ένα με επικεφαλής τον ίδιο στράφηκε κατά του Λιδορικιού και το άλλο υπό τον χαλβατζή κατά του Μαλανδρίνου . Πυροβολώντας και αλαλάζοντας οι Σκαλτσοδημαίοι μπήκαν στο Λιδορίκι , οι Τούρκοι πανικόβλητοι κλε'ίστηκαν στα σπίτια τους και άρχισαν τον πόλεμο . Ο αντίλαλος των όπλων , οι φωνές οι βρισιές , ανακατωμένες με τους σκουσμούς που έκαναν οι άμαθες από τέτοια χανούμισες , αντιβοούσαν στις χαράδρες των Βαρδουσιών και της Γκιώνας και έφερναν στους ορεινούς το χαρμόσυνο άγγελμα της λευτεριάς .

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι .....