Η ΔΩΡΙΔΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ - ΜΕΡΟΣ Μ ΄.

ΑΣΧΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ - ΜΕΡΟΣ Γ΄.

Σ' ένα κείμενο , δημοσιευμένο στα 1868 , λίγα χρόνια μετά την Επανάσταση , συναντάμε αρκετά και σημαντικά στοιχεία που αναφέρονται στο κεφαλοχώρι της περιοχής και που την περίοδο εκείνη έχει 220 οικογένειες και κάπου 1300 άτομα , την Αρτοτίνα , που ο συγγραφέας του κειμένου επιμένει στη γενναιότητά τους και το φιλέκδικο του χαρακτήρα τους .
Σχετικά με τα προιόντα τους και τη βιοτεχνία τους μας δίνει ορισμένα στοιχεία , που σε περιορισμένη κλίμακα θάταν περίπου τα ίδια σε όλη τη Δωρίδα - μιά που η χρονική απόσταση δεν είναι μεγάλη - και στα τελευταία τουλάχιστον χρόνια Τουρκοκρατίας , αν λογαριάσουμε πως μηδαμινοί κοινωνικοί μετασχηματισμοί παρατηρούνται στο διάστημα από την απελευθέρωση κι' ως τη χρονιά της περιγραφής .
< Τα προιόντα του τόπου είναι - γράφει ο Φ. Παπαδόπουλος - γεννήματα, οίον σίτος , αραβόσιτος , κριθή , και ολίγη σίκαλη ( μη επαρκούντα όμως προς τροφήν των κατοίκων ) , οίνος , ορεινά οπωρικά , οίον μήλα , κεράσια , κιδώνυα , κάρυα , κλπ και μαλλία , βούτυρον και τυρίον δι' εξαγωγήν , εκ της πωλήσεως των οποίων ( μαλλίων , βουτύρων και τυρίων ) , ως και των ρηθέντων οπωρικών προμηθεύονται οι πλείστοι εκ των ενταύθα την αναπλήρωσιν των απολύτως αναγκαίων των , εξ Αμφίσσης , Δαδίου και Υπάτης . Η βιομηχανία είναι πολύ περιορισμένη εις τον τόπον τούτον , διότι εκτός τινων ραπτών και υφαντριών οι λοιποί άνδρες τε και γυναίκες ενασχολούνται εις τας πρωτίστας τέχνας δηλ. την γεωργίαν και τα ποίμνια , αριθμούμενα ήδη ενταύθα περί τας 15 χιλιάδας , τινές δε ήρξαντο ήδη εσχάτως μετερχόμενοι και εμπόριον ζώων τε και διαφόρων άλλων πραγματειών > .
Όσο γιά τη φορεσιά τους , τη διαχωρίζει από κείνη των νησιών καιόσων άρχισαν να χρησιμοποιούν την ευρωπαική στις πολιτείες και τη συσχετίζει με τη φορεσιά του ευρύτερου ελληνικού χώρου , που έχει ομοιότητες με την αλβανική , όπως γράφει .
Η περιγραφή του σε ό,τι αφορά την αντρική φορεσιά περιλαμβάνει : τσουράπια , τσαρούχι που δένεται με σχοινί η παπούτσι από κατεργασμένο δέρμα , καλτσοδέτα που δένεται σφιχτά στην κνήμη του ποδιού , βρακί η βράκη που περικαλύπτει τους μηρούς και το κρατάει δεμένο στην κοιλιά , η βρακοζώνα η βρακοζούνα , μικρό χιτώνα που φτάνει ως το μηρό , το κοντοπόκαμσο , τη φουστανέλλα από πολλές δίπλες βαμπακερό ύφασμα κατασκευασμένη , το πανωκάλυμα της φουστανέλλας η κορμί όπως το αποκαλούν , το ζωνάρι ( ζώνη ) , τη μάλλινη φανέλλα που φορούν κατάσαρκα , το γιλέκο η ζωστάρι , με μανίκια η χωρίς μανίκια που κουμπώνει σταυρωτά στο στήθος , το μανικάτο η τσιπούνι που φτάνει ως τη μέση , αφήνοντας ένα μέρος του στήθους ακάλυπτο , τη φέρμελη που κι' αυτή φτάνει ως τη μέση του κορμιού , το ντουλαμά που φοριέται πάνω από τη φουστανέλλα και το γιλέκο που φτάνει ως τα γόνατα , τη φλοκάτα από τα κρόσια που έχει η σιάρκα , είδος παλτού και την κάπα η καπότα από γιδίσιο μαλλί που χρησιμοποιείται σαν παλτό , την περίοδο του χειμώνα και σκούφια η φέσι , με φούντα , σε διάφορα σχήματα και χρώματα .
Τα τσαρούχια η πέδιλα των γυναικών μοιάζουν με εκείνα των ανδρών κι' ακόμα φορούν τσουράπια βαμπακερά η μάλλινα ως το γόνατο , πουκάμισο βαμπακερό , γκιουρτή η τσιπούνι μάλλινο φόρεμα χοντρό που ξεπερνάει το γόνατο , σιγκούνα η μανίκω που μπαίνει πάνω απ' το γκιουρτή , φλοκάτη χοντρή και σε σκούρο χρώμα , σα μάλλινο παλτό , ζωνάρι , και στο κεφάλι μικρό φέσι η σκούφια η τετράγωνο μαντήλι σε διάφορους χρωματισμούς . Κάθε καλύτερο φόρεμα που το βάζουν οι γυναίκες στις γιορτές το αποκαλούν γιουρτοφόρι .
Με την περιγραφή αυτή προσεγγίζουμε στη φορεσιά των κατοίκων της Δωρίδας , κατά την περίοδο της Τουρκικρατίας .
Όσον αφορά στα ονόματα που επικρατούσαν κατά την περίοδο αυτή έχουμε ένα χειρόγραφο του μοναστηριού της Βαρνάκοβας τ6ου 1850 , που περιλαμβάνει βαπτιστικά ονόματα , από την " Παρρησία " και την " Πρόθεση " του μοναστηριού . Σύμφωνα με το χειρόγραφο < το πλέον δημοφιλές όνομα ανδρός είναι το Γεώργιος , ακολουθούν δε τα Ιωάννης , Κωνσταντίνος Δημήτριος , Παναγιώτης , Νικόλαος , Αθανάσιος . Όσον αφορά στα γυναικεία ονόματα τα σκήπτρα της δημοτικότητας κατέχει το Μαρία , ακολουθούν τα Αικατερίνη , Ασήμω , Ζωή , Αναστασία , Γιαννούλα και Κρυστάλλω > . Αν λογαριάσουμε την απόσταση από τα χρόνια της δουλείας , μπορούμε να ισχυρισθούμε πως κάτι παρόμοιο συνέβαινε και τότε κατά κατηγορίες , θα δούμε ότι από την εκκλησιαστική παράδοση προέρχονται τα : Αγγελική , Αγγέλω , Αθανάσιος , Ανδρίτζος , Αικατερίνη , Κατερίνη , Αναστασία , Τασία , Ανδρέας , Αντρούτζος , Άννα , Αντώνιος , Αποστόλης , Βασίλειος , Βασιλική , Βασίλω , Γεώργιος , Γρηγόρης , Δέσπω , Δημήτριος , Δήμος , Μήτρος , Δημητρούλα , Ειρήνη , Ευαγγέλης , Ευδοκία , Ευστάθιος , Ευσταθού , Σταθού , Ζαχαρίας , Ζωίτσα , Ζωίτζω , Ηλίας , Θεοδόσιος , Θεόδωρος , Θεοδώρα , Θοεφάνης , Φώτης , Φώτω , Θεοχάρης , Ιωάννης , Γιαννού , Κυριακή , Κωνσταντίνος , Κώνστας , Κωνσταντίνα , Λάμπρος , Λεόντιος , Λουκάς , Μαγδάλω , Μάρθα , Μαρία , Μαρίνα , Μάρκος , Μελάνης , Μιχαήλ , Μίχος , Νικόλαος , Νικολέτα , Παναγιώτης , Πναγιωτάκης , Πανάγος , Παντελέων , Παρασκευή , Παράσχος , Παύλος , Πέτρος , Σιδέριος , Σίμων , Σπυρίδων , Σπιλιώτης , Σταύρος , Στεφάνιος , Στάικος , Συμεών , Σωσάννα , Σουζάνα , Σωτήριος , Σωτήρης , Σωτήριος , Χαράλαμπος , Χαρίτος , Χριστόδουλος , Χρίστος και Χριστίνα , από την ιστορική παράδοση : Αλεξανδρής , Αλεξένδρα , Αλέξιος , Αρχόντης , Αρχόντω , Δαμάσκω , Ζωγράφος , Κυριατζής , Κυρήτζης , Μαργαρίτα , Ρίνζος , Σουλτάνα , Στάτειρα , Φράγκος και Βέργος , φτιαγμένα από ελεύθερη αμτίληψη : Αγόρω , Ακρίβω , Αλεφάντω , Αλτάνα , Ανθούλα , Ασημάκης , Ασήμω , Ασημίνα , Αστέρω , Αυγέρης , Αυγέρω , Αιγίτζα , Βαρσάμιος , Βαρσαμής , Βαρσάμω , Βέργος , Βιολέτα , Γαρουφαλιά , Γαρουφαλία , Γαρουφαρία , Γαρούφω , Γαρέφω , Δάφνη , Διαμάντιος , Διαμαντής , Διαμάντω , Δροσίνα , Ευγένα , Τρισεύγενη , Ζαφείριος , Ζαφείρα , Ζαφείρω , Ζήσιμος , Πολυχρόνης , Καλομοίρα , Κονδύλα , Κοντύλα , Κοντύλω , Κρουστάλλω , Κροστάλλω , Λελούδα , Μαλάμω , Μελάχρω , Μόρφω , Ξανθή , Ξάνθη , Παγώνα , Πλούμης , Πλούμου , Πλούμπω , Σταμάτης , Στάμος , Στάμω , Στέριος , Τριαντάφυλλος , Τριάντος , Τριανταφύλλω , Φέγγω , Χρυσούλα , Χρυσάνθη , Χρυσάφω , Χρυσάφου , και ονόματα άγνωστης προέλευσης : Αγιούλα , Αργώνιος , Κούμπω , Κούπω , Πελεσίτζα , Τούντας .

Εδώ τελειώνει η 4 η ενότητα " ΑΣΧΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ "
και θα ακολουθήσουν :
ΕΝΟΤΗΤΑ 5 η : ΑΡΜΑΤΟΛΟΙ ΚΑΙ ΚΛΕΦΤΕΣ .
" 6 η : ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΛΗΚΑΡΙΕΣ .
Μέσα απ' το < χρονικό > του Ευθυμίου Πενταγιώτη .
" 7 η : Ο ΒΕΝΕΤΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ( 1684-1699 )
ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΗ ΔΩΡΙΔΑ .
" 8 η : ΒΑΡΝΑΚΟΒΑ : ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΜΙΑ .
" 9 η : ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ .