Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΩΡΙΔΑΣ ( 6ο)

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1770

Οι Ρώσοι απ' τ απρώτα κι' όλας χρόνια της πτώσης της Κωνσταντινούπολης , έδειξαν ενδιαφέρον γιά την τύχη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας . Ο Ιβάν ο Γ' το 1482 είχε παντρευτεί μιά ανηψιά του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου τη Θεοδώρα , κόρη του αδελφού του Θωμά . Και καθώς ο Παλαιολόγος δεν άφησε κληρονόμους , ο Ιβάν θεωρούσε ότι κληρονόμος όλης της Αυτοκρατορίας ήταν η γυναίκα του Θεοδώρα και συνεπώς ήταν προίκα της . Γι' αυτό μ'αλιστα αντικατέστησε τη Ρωσική σημαία με το Βυζαντινό δικέφαλο αετό , ο δε Πέτρος ο Α' ονόμαζε τον εαυτό του Αυτοκράτορα των Ρωσο- Γραικών και στη σημαία του έγραφε ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ .
Στα 1770 λοιπόν η Αυτοκράτειρα Αικατερίνη η Μεγάλη , παρακινάει τους Έλληνες σε γενικό ξεσηκωμό , με την υπόσχεση ότι θα στείλει αμέτρητο στρατό γιά την απελευθέρωση του γένους και το θρίαμβο της Ορθοδοξίας .
Αλλά όπως όλοι οι μεγάλοι έτσι κι' αυτή ήθελε να κάνει τις δουλειές της , γιατί βρισκόταν σε πόλεμο με τους Τούρκους και αντίς γιά αμέτρητες δυνάμεις έστειλε τον φίλο της τον Ορλώφ με ένα ισχνότατο σώμα που μόνο στα παράλια έκανε την παρουσία του και με ασήμαντη δράση .Και σαν να μην έφτανε αυτό υπογράφει συνθήκη με πους Τούρκους και αφήνει τους Έλληνες στα κρύα του λουτρού .
Την εποχή εκείνη , ( 1770 ) , ο Λωπής στο Λιδορίκι , ο Κομνάς Τράκας στα Σάλωνα και ο Γιάννης Καλπούζος στη Λειβαδιά υψώνουν τη σημαία τιυ Σταυρού . Ο Λωρής αφού ξεκαθάρισε τη Δωρίδα απ' τους Τούρκους μπήκε και στη Ναυπακτία και κυρίεψε τη Λομποτινά .
Ο αρματωλός όμως των Κραβάρων Σουσμάνης το πήρε σν βαρειά προσβολή να μπεί δηλαδή άλλος στο αρματωλίκι του και ζήτησε τη σύμπραξη των Αλβανών να τον διώξει . Αλλά και ο Λωρής το ίδιο έκανε . Μάλιστα προχώρησε σ' όλα τα Κραβαριτοχώρια και ρήμαξε τον τόπο .
Ο Σουσμάνης τον χτύπησε στη Ζελίτσα και τον σκότωσε , αλλά σε λίγο οι Αλβανοί και του Σουσμάνη και του Λωρή ενώθηκαν και σκότωσαν και το Σουσμάνη . Ανενόχλητοι τώρα πιά οι Αλβανοί πέρασαν απ' το λεπίδι τα περισσότερα χωριά της περιοχής , και της Δωρίδας φυσικά .
Από το 1770 - 1779 ολόκληρη η Ελλάδα λούστηκε στο αίμα από τους Τούρκους και Αλβανούς και θαύμα πως έζησε η φυλή . Αλλά και οι Τούρκοι δεν πέρασαν καλύτερα απ' τους Αλβανούς . Μέχρι που τους έζευαν στο αλέτρι και τους μαστίγωναν σαν βόδια . Στα 1779 όμως ο Χασάν Πασάς τους πετσόκοψε στην Τρίπολη . Ούτε ένας απ' τις 10.000 που ήταν δεν γλύτωσε .
Μετά το θάνατο του Λωρή , καπεταναίους τώρα στη Δωρίδα και Παρνασσίδα βρίσκουμε το ξακουστό Βλαχοθανάση απ' τη Βουνιχώρα , το Γεώργιο Ανδρούτσο ( πατέρα του Δυσέα ) απ' τις Λειβανάτες και τον Κόλια απ' το Λιδορίκι .
Δίνουν μάχες νικηφόρες στην Ιτιά , το Ξεροπήγαδο και στα Πέντε Όρια , στην τελευταία , ο Βλαχοθανάσης α;πό το ένα μέρος κι'απ' τ' άλλο οι Βιδαβιώτες , Ανδρούτσος και Κόλιας , έβαλαν στη μέση τιυς Τούρκους και " τους εθέρισαν ως χόρτα ". όσοι γλύτωσαν με αρχηγό τους το Σελήμ Μπέη , τράβηξαν πανικόβλητοι προς τις Καρούτες και κλείστηκαν σ' ένα ερημοκκλήσι . Μετά τριήμερη πολιορκία αναγκάστηκαν να παραδοθούν κι' αυτοί . Ο μέχρι τότε αγέρωχος Σελήμ τρέμοντας απ' το φόβο του έσκυψε και φίλησε το τσαρούχι του Ανδρούτσου και τον ρωτούσε πόσα φλουριά θέλει να τον αφήσει ελεύθερο . Το παρακάτω τραγούδι μας τα λέει καλύτερα :

Πολλά τουφέκια πέφτουνε ψηλά στα Πέντε Όρνια
Το τι τουφέκια ναν' αυτά και θλιβερά βροντάνε
Μήνα σε γάμο πέφτουνε , μήνα σε πανηγύρι
Μηδέ σε γάμο πέφτουνε , μηδέ σε πανηγύρι
Μον' ο Αντρούτσος πολεμά με Τούρκους κι' Αρβανίτες .

Ακούει μιά ψιλή φωνή απ' το Βλαχοθανάση .
Που είσαι και δε φαίνεσαι , Αντρούτσε ξακουσμένε
Να 'ρθείτε να μας βγάλετε από τους κερατάδες .
Κ' Αντρούτσος εξεκίνησε με το σπαθί στο χέρι
Βλέπει τους Τούρκους πούφευγαν σα γίδια , σα κατσίκια
Άλλοι πήραν τα Σάλωνα κι' άλλοι το Λιδορίκι
Κ' ο Μπέης ο Σελήμ Μπεης πάει κα ' ταις Καρούταις
Κ' επήγε κ' αποκλέιστηκε σ' ένα παλιοκλησάκι.
Δέκα μερούλες πολέμά και δέκα μερονύχτια
Κ' Αντρούτσος τον απόκλεισε , κ' Αντρούτσος τόνε πιάνει .
Τι χάλευες , τι γύρευες Μπέη στα Βιλαέτια ;
Εδώ ν' Αντρούτσος ξακουστός , Αντρούτσος ξακουσμένος
Ποτέ Τούρκο δε σκιάζεται , ούτε και Αρβανίτες
Σκύφτειτου πέρνει τη ποδιά και του φιλέι το χέρι .
Εγώ μαι ο Σελήμπεης , ο ξακουστός ο Μπέης ,
Να μου χαρίσεις τη ζωή ακόμ' αυτή την ώρα ,
Να στείλω μες τη μάνα μου γιά να με ξαγοράσει
Εγώ δεν είμαι γιά φλωριά , δεν είμαι και γιά γρόσια
Μον ' είμ ' Αντρούτσος ξακουστός και θα σε απολύσω
Άντε να πας στο σπίτι σου , πίσω στους εδικούς σου .

Νέα μάχη δίνεται σε λίγες μέρες στο Μαλανδρίνο όπου νικήθηκαν οι Τούρκοι , αλλά σκοτώθηκαν οι γεννείοι οπλαρχηγοί Κώστας Σουμάνης και Μήτρος Δεδούσης .
Μετά οι κλέφτες πήγαν να χτυπήσουν τη Ναύπακτο . Είχε ορκιστεί ο Γ.Αντρούτσος να σκοτώσει τον Μουχτάρ Μπέη της Ναυπάκτου επειδή του αιχμαλώτισε και απάνθρωπα σκότωσε τον αγαπημένο ψυχογιό του απ' την Ξυλογαιδάρα . Επέμεινε μάλιστα και πήρε μαζί του και τον πολέμαρχο Βλαχοθανάση που ήταν τότε 70 χρονών :

Σήκω ψυχοπατέρα μου η άνοιξη μας πήρε
να πάμε κα' τον Έπαχτο να κάψουμε σεράγια
και το κεφάλι του Πασά να βάλουμε σημάδι.
Βρε Καπετάνιε άσε με εγέρασα ο καημένος .

Στη μάχη σκοτώθηκε ο Βλαχοθανάσης γιατί ακάλυπτος όρμησε με το γιαταγάνι του κατά πάνω στους Τούρκους . Άλλη μάχη δίνουν στη συνέχεια οι Έλληνες στη Βίδαβη απ' έξω. Η μάχη κράταγε σκληρή και αιματηρή τρεις ώρες και η πλάστιγγα της νίκης δεν έλεγε να γείρειπρος κανένα . Αίφνης ο Γεώργιος Καραπλής ξιφήρης ορμάει και παίρνει το κεφάλι του Μπέη του Λιδορικίου , ύστερα απ' αυτό οι Το΄υρκοι το βαλαν στα πόδια .
Η λαική μούσα τραγούδησε κι' αυτή τη νίκη των Ελλήνων με το παρακάτω τραγούδι :

Λάλησε ο κούκος στα βουνά κ' η πέρδικα στα πλάγια
Κι' ακόμα δεν εβγήκανε ψηλά οι Καραπλαίοι
Σαν που να κάνουνε Λαμπρή και το Χριστός Ανέστη ;
Ο Γιάννος στην Αγιά Θυμιά γιατρεύει τις πληγές του
Κι' ο Γιώργος επολέμαγε στη Βίδαβη απ' όξω
Τραβάει ο Γιώργος το σπαθί και σκότωσε το Μπέη
Κ' οι Τούρκοι πέρνουν τα βουνά και με τρομάρα φεύγουν .

Σε άλλη μάχη που έγινε αργότερα στο δρόμο μεταξύ Γλαξειδίου και Πέντε Ορίων σκοτώθηκε και ο Γιώργος Καραπλής , ο αδελφός του ο Γιάννης είχε σκοτωθεί πρωτήτερα :

Μοιρολογούν οι Τούρκισες , κλαίνε οι μπεγοπούλες
Μα κλαίνε και τον Καραπλή τον ξακουσμένο κλέφτη
Τον σκότωσε στον πόλεμο ο σκύλος ο Μανίκας
που τόσα χρόνια φάγανε μαζί ψωμί κι' αλάτι .

Μετά την αποτυχία της Επανάστασης του Ορλώφ και δω , οι κλεφταρματωλοί καπεταναίοι αδυνάτισαν από παλληκάρια και σκόρπισαν . Ο Αντρούτσος πήγε στα καράβια του Λάμπρου Κατσώνη . Οι άλλοι οπλαρχηγοί πιάστηκαν σε παγίδα που τους έστησε ο Μπέης των Σαλώνων Τσακή Οβάκη . Τους έταξε θέσεις δερβεναγάδων και τους κάλεσε στα Σάλωνα να τους δώσει τάχα τους διορισμούς τους . Έκανε και όρκους να μην πειράξει κανένα , πήγαν λοιπόν και ο Μπέης τους έκανε το τραπέζι στο Σαράι του. Μετά το γεύμα σ' ένα νεύμα οι τσοχατζαραίοι άρπαξαν τους δύστυχους καλεσμένους και με πυροβολισμούς και ρόπαλα τους σκότωσαν . Ήταν ο Ηλίας Βιδαβιώτης , ο Θανάσης Βαρελάς απ' τα Πέντε Όρια, ο Αλέξης Καλόγηρος και ο Κώστας Κραβαρίτης .

Εσείς πουλιά της Λιάκουρας κι' αηδόνια του Σαλώνου
Και συ πετρίτη γλήγορε που πας στις Καταβόθρες
Χαιρέτα μου την Κλεφτουργιά το Γιάννη Δυοβουνιώτη
Τούρκους να μη πιστέψουνε κι' Αγάδες Σαλωνίτες
Γιατί πιστεύτηκα κι' εγώ στο γιό του Μουσταφάγα
Και τώρα κοίτομαι στη γη κορμί χωρίς κεφάλι
Δίχως τα παλληκάρια μου και δίχως τ' άρματά μου .

Παρ' όλα αυτά περί το τέλος της εκατονταετίας 1700-1800 έξω απ' το Λιδορίκι και το Μαλανδρίνο δύσκολα μπορούσε να ξεμυτήσει Τούρκος .

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι.....