ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ : ΔΩΡΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑΤΑ ..ΠΙΟΤΑ ΚΑΙ ΓΛΥΚΙΣΜΑΤΑ

ΠΙΟΤΑ ΚΑΙ ΓΛΥΚΙΣΜΑΤΑ .

Κύριο πιοτό στα χωριά μας , που συνόδευε και κάθε φαγητό , ήταν το ευλογημένο κρασάκι του Θεού . Νοστίμευε όλες τις γιορτές , τις σπιτικές αλλά και τις γενικές , τα πανηγύρια , αλλά και κάθε χαρά και λύπη , στα κοινά τραπέζια και στις κοινωνικές εκδηλώσεις ( γάμους , βαφτίσια κλπ.) . Το κρασί ήταν παραγωγή των χωριανών , το κάθε χωριό μας είχε τ΄αμπέλια του , και το κάθε σπίτι είχε τα..βαρελάκια του , ανάλογα με ΄τ' αμπέλι που είχε , και στο σπίτι έπιναν όλοι από ένα ποτηράκι , άντρες , γυναίκες και παιδιά .
Μετά το κρασί , τα παλιά τα χρόνια , ερχόταν το ρακί , και σιγά-σιγά ήρθαν το ούζο και τα γλυκόπιοτα , τα λικέρ , που έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας , το πίπερμαν ( μέντα ) με το ωραίο πρασινωπό της χρώμα , η μαστίχα , διάφανη κρυσταλένια , το τριαντάφυλλο με το τριανταφυλλί του χρώμα , το κουαντρό , η μπανάνα , το τσέρυ ( κεράσι ) , το βύσσινο , κεράσι και βύσσινο φκιάχναν και μόνες τους οι νοικοκυρές , παίρνοντας τα φρούτα απ' τους Βελουχοβιότες μανάβηδες , όπως επίσης έφκιαχναν και περίφημη βυσσινάδα , που την πρόσφεραν ανακατεμένη με παγωμένο νερό , πολύ δροσιστική το καλοκαιράκι .
Ένα άλλο αναψυκτικό που δεν έλειπε απ' τα τσοπάνικα σπίτια , ήταν το ξυνόγαλο , και το οποίο ήταν πραγματικά καταπληκτικό , και βέβαια δεν είχε καμιά σχέση με αυτό το "οξύγαλα" , που πουλιέται στο εμπόριο τώρα .
Θυμάμαι , το 1965 που ήρθαμε στο χωριό πάλι , σαν υπάλληλος της ΑΤΕ πιά , κάπου , σε κάποιο απ' τα ορεινά χωριά μου πρόσφεραν ξυνόγαλο ( ξ'νόγαλο ) και ενθουσιάστηκα , μου άρεσε πάρα πολύ , και μιά μέρα που είχε έρθει στηνΤρ'απεζα ό κουμπάρος μας ο Γιώργος ο Βώττας , του είχα βαφτίσει την κόρη τη Μαρία , του είπα μεταξύ σοβαρού και..αστείου : κουμπάρε καμιά νταμουζάνα ξυνόγαλο δεν περισσεύει και γιά μένα ; Ο καυμένος ο κουμπάρος το πήρε μάλλον γιά χωρατό , γιατί το θεωρούσε φαίνεται..ευτελές πιοτό , και μου λέει , με κοροιδεύεις βρε κουμπάρε ; τρόμαξα να τον πείσω πως σοβαρολογούσα και πως θα μούκανε χάρη αν μούβρισκε ξυνόγαλο , πράγματι μετά από λίγες μέρες έφτασε η νταμουζάνα , την έβαλα στο ψυγείο και τόχα πρώτο παραχέρι το καλοκαιράκι , και κοντά σε μένα , θυμάμαι , έμαθαν κι' έπιναν ξυνόγαλο και όλοι της παρέας , εκείνη την εποχή .
Και μιά και ασχοληθήκαμε με το ξυνόγαλο , είναι ευκαιρία , να πούμε και τι είναι το ξυνόγαλο και πως γίνεται , πως παράγεται .
Το ξυνόγαλο , είναι υποπροιόν του γάλακτος , και προκύπτει μετά από ειδική διαδικασία-επεξεργασία , το καράμπισμα . Μέσα σε ένα είδος ξύλινου δοχείου μακρόστενου , που στενεύει προς τα πάνω , την κ α ρ ά μ π α , βάζουν το γίδινο το γάλα και με ένα ειδικό ξύλο , κλαρί από δέντρο που στην κάτω άκρη έχει δυό-τρία κοντοκλάδια , κτυπάνε από πάνω προς τα κάτω το γάλα , το..καραμπίζουνε , συνέχεια μέχρι απ' το γάλα ν' αποχωριστεί το βούτυρο , που ανεβαίνει προς τα πάνω , το μαζεύουνε με τον τσιμτσιέ ( κεπσέ ) την τρυπητή κουτάλα , και το υγρό που μένει μετά το βγάλσιμο του βούτυρου είναι το ξυνόγαλο . Η κ α ρ ά μ π α όπως καταλάβατε ήταν το...μίξερ της τότε εποχής , όχι..παίζουμε , η διαδικασία αυτή εφαρμοζόταν σ' όλη την Ελλάδα και ήταν μπελαλίδικη , γι' αυτό και το βούτυρο , το γίδινο πάντα , γιατί ήταν και είναι καλύτερο , ήταν πανάκριβο , σε σχέση με το γάλα και το τυρί , σήμερα όμως που η τεχνιλογία έχει κάνει θαύματα , η τιμή του βούτυρου είναι πολύ χαμηλή , και φυσικά κανένας δεν βγάζει βούτυρο , το σκεύος του καραμπίσματος , την καράμπα δηλαδή , μπορεί να τη βρεις σε διάφορα μέρη της πατρίδας μας , με διαφορετικά ονόματα , πχ. στην Ευρυτανία τη λένε " μποτινέλο ( το) .
Τα γνωστά σήμερα αναψυκτικά , ήταν σχεδόν άγνωστα , τα παλιότερα χρόνια , στη δεκαετία του 50 άρχισαν να εμφανίζονται , οι λεμονάδες ( γκαζόζες ) , πορτοκαλάδες , και βυσινάδες , επίσης τότε κυκλοφορούσαν και αντιστοιχοι χυμοί , συμπυκνωμένοι , σε πολύ μικρα μπουκαλάκια , λεμονάδα , πορτοκαλάδα και βυσινάδα , που σερβίρονταν στα μαγαζιά με ένα ποτήρι νερό κρύο , το ανακάτεβαν και γινόταν ένας χυμός , που βέβαι δεν είχε και πολύ σχέση με το φρέσκο χυμό , ήταν όμως ένα αναψυκτικό .
Αργότερα εμφανίστηκαν τα..έγχρωμα κοκκινωπά μείγματα , με πρώτο -πρώτο , την " κ ί ν α "που έριχνες λίγο υγρό στο ποτήρι με τη γκαζόζα και άφριζε παίρνοντας μιά όμορφη γεύση , η κίνα ήταν ο..πρόδρομος του..μπυράλ , που ήρθε αργότερα , και φτάσαμε πολύ αργότερα στην κόκα-κόλα κλπ.
Θα αναρωτηθείτε σίγουρα γιατί δεν αναφερθήκαμε στην μπύρα , γιατί μπήκε κι' αυτή στη Δωρική ζωή , όπως και σε όλη την Ελλάδα , αργότερα και σιγά-σιγά , γιατί θεωρούνταν πιοτό..πολυτελείας , και..επίδειξης , και φυσικά και η τιμή της ήταν ..τσουχτερούλα .
Γιά πολλά χρόνια η μπύρα είχε σχεδόν ..εκτοπίσει το κρασάκι , και δεν έβλεπες , ειδικά στα πανηγύρια , παρά μόνο μπύρες , ήταν μιά..επιδεικτική μόδα , που υποχώρησε , κάπως , αργότερα , και σήμερα , πιστεύουμε πως το καλό κρασί έχει τον πρώτο λόγο...
Αύριο αδέρφια , πρώτα ο Θεός θα τελειώσουμε την ενότητα Τροφίματα-Πιοτά -Γλυκίσματα , με τα γλυκίσματα , και το κέρασμά τους .

Να περνάτε όλοι καλά .
Απ' το Λιδορίκι με μπόλικη αγάπη..........Κ.-