Ψαλάς 1927 , τα Σαψαραίικα , ο μππάρμπα Κώστας συν..γυναιξί και..τέκνοις και...ζωντανοίς...(..μπλάρια..βόιδια κλπ...)
Προπολεμικό Λιδορίκι , φωτογραφία βγαλμένη το 1937 , απ' τον Παλιόραγκο .ΣΤΑ ΑΛΩΝΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΧΩΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ ΛΙΔΩΡΙΚΙΟΥ...
" Μάνα , τώρα , δυό παιδιών 18 και 14 χρονών , γέννημα και θρέμμα του Λιδορικιού , σκέφτομαι πολλές φορές πόσο ωραία ήταν τα παιδικά μας χρόνια , και πόσο άχαρα βλέπω των παιδιών μου .
" Γυφτομαχαλιώτισσα Σύρμω " , όπως με ονομάζουν πειρακτικά οι συγγενείς μου , με πληθωρική ζωτικότητα , αναπολώ τα παιδικά μου χρόνια ...
Κατοχή , στερήσεις , σχολείο δεν υπήρχε , όλες οι ώρες όμως των παιδιών γεμάτες .
" Γυφτομαχαλιώτισσα Σύρμω " , όπως με ονομάζουν πειρακτικά οι συγγενείς μου , με πληθωρική ζωτικότητα , αναπολώ τα παιδικά μου χρόνια ...
Κατοχή , στερήσεις , σχολείο δεν υπήρχε , όλες οι ώρες όμως των παιδιών γεμάτες .
Δεν ξέραμε τι είναι πλήξη και τι ανία , η γιαγιά μου η Κατσικαδερίνα , με τα πολλά παιδιά , τα πολλά πρόβατα και τις μπόλικες δουλειές , μας ζύμωσε με την αγροτική ζωή όπως ζύμωνε τα μπόλικα λαχταριστά ψωμιά της .
Τη θυμάμαι , ψηλή , στητή , ως τα βαθειά γεράματά της , παρά τα 14-15 παιδιά που έκανε , με τον καφέ το σάκκο της και τη σκέπη της .
Τη θυμάμαι , ψηλή , στητή , ως τα βαθειά γεράματά της , παρά τα 14-15 παιδιά που έκανε , με τον καφέ το σάκκο της και τη σκέπη της .
Μας έπαιρνε , εμάς τα παιδιά , πότε στο μαντρί , πότε στο Βύθλα και πότε στο Παραδείσι η τη Στρίκελη , ανάλογα με τον καιντέ , να την βοηθήσουμε . Συμμετείχαμε ενεργά και με προθυμία στις δουλειές .
Πίσω απ' το ζευγάρι με τα βόδια , που έκανε η θειά μου η Ζωίτσα , ρίχναμε το σπόρο , καλαμπόκι η ρεβύθια .
Πίσω απ' το ζευγάρι με τα βόδια , που έκανε η θειά μου η Ζωίτσα , ρίχναμε το σπόρο , καλαμπόκι η ρεβύθια .
Δρασκελιά και σπόρο , μας έλεγε , τη θυμάμαι ζωσμένη την ποδιά με το στάρι - σπόρο , να σπέρνει , παντού δίπλα της ..
Φύτρωναν τα σπαρτά , βοτάνιζαν η κορφολογούσαν οι μεγάλοι , εμείς έπρεπε να φέρουμε τα ζα φορτωμένα χορτάρια η καλαμποκιές στην Κατσικαδερέικη Λότζα .
Έφτανε ο θέρος , λιοπύρι , γυάλιζαν τα δρεπάνια στον ήλιο , τα χερόβολα γίνονταν δεμάτια , τα φόρτωναν οι μεγάλοι και μεις τα παιδιά τα πηγαίναμε στο αλώνι . Φτιάχναμε μεγάλες θυμωνιές , το αλώνι , τόχε ετοιμάσει η γιαγιά με το ...μονωτικό της εποχής : Καβαλίνα αγελαδινή . Ακολουθούσε το αλώνισμα , ο Παναγοσπύρος , με μιά σάρτα άλογα έφτανε πρωί-πρωί με βαλμά την κόρη του τη Σταυρούλα . Μεγάλη χαρά νοιώθαμε όταν μπαίναμε μέσα στο " λυώμα " να βαρέσουμε λίγο τα άλογα . Με τα βουκούλια εμείς τα παιδιά γεμίζαμε τα έργαθα άχυρα και τα ρίχναμε στην αχυρώνα , αφού πηδούσαμε μέσα γιά να κάτσουν και να χωρέσουν κι' άλλα .
Φώναζε η γιαγιά μου να της φέρω λίγο κρύο νερό από το Σερεντέλη , άρπαξα την μπαρδάκα και βολίδα γιά τη βρύση να πάρω σειρά . Γυρίζοντας εύρισκα τη γιαγιά μου , με τη γριά Καντρίνα να κάθονται κάτω απ' την αγκορτσιά , περιμένοντας να φυσήξει ούριος άνεμος να λυχνίσουν .
Έφτανε ο Αύγουστος !! Μετά της Σωτήρος και μέχρι της Παναγίας , τα σταφύλια γίνονταν . Πρωί - πρωί , μ' ένα κοφίνι και το μαχαίρι , τρέχαμε στο αμπέλι με τις μαυρούδες και τα αγριπιώτικα , στο γυρισμό ξαποσταίναμε στον Κούστη , κι' ύστερα σπίτι .
Ύστερα , είχαμε τα καλαμπόκια , συναγερμός ! Όλο το σόι στο Παραδείση , στη δουλειά ! Δίπλα η Σνίκαινα φώναζε τον Περικλή που κάθε τόσο ξέκοβε κατά την Μπελεσίτσα ...
Φορτώναμε , ξεφορτώναμε και κουβαλάγαμε μεγάλα σακκιά , ώσπου έφτανε ο μπάρμπας μου ο Νιόνιος φέρνοντας ψιμοτύρι από το " Κίκκιν χούμα " . Ψιμοτύρι , ψωμί και νερό από το πηγάδι της Μπουγαλίνας , ήταν ότι έπρεπε γιά μεσημεριανό . Το καλαμπόκι μαζευόταν βουνό κάτω από το μπαλκόνι . Και το βράδυ , στο ξεμπούλτσισμα , γιορτή ! Όλα τα γειτονόπουλα στο " παρασπόρ " - όπως το λέγαμε .
Χαλασμός ! Γέλια , τραγούδια , αστεία , και δώστου με την πρόκα η το σουβλί να ξεμπουλτσίζουν γιά να βρόυν την ...κοκκινάρα , κι' η πιατέλα με την κολοκυθόπιτα και το χαλβά ( μαλαχόζ ) μας φαίνονταν σπουδαία εδέσματα .
Μετά , ο τρύγος ! Πάτημα τα σταφύλια , γέμιζαν τα σκόπλα μούστο , φόρτωμα - ξεφόρτωμα και μεις , τα παιδιά , στο πόστο μας ...
Στις προετοιμασίες γιά τα χειμωνιάτικα μαντριά , βοηθάγαμε εκεί που κόβαν τις δεματσούλες . Θυμάμαι , μικρό παιδί , 6 με 7 χρονών , μ' έβαλαν καβάλα στο γάιδαρο να πάω φαί και ψωμί στον παπούλη μου , που είχε τα στέρφα και στάλιζαν στην Τσιατούρα .
Εποχές κι' εκείνες...
Γιούρτια , σοκκάκια , όλα δικά μας : Γυφτομαχαλάς , Αλωνάκι , Ψαλάς , Βαρούσι , Λάκκες ...Στριφτό πίσω απ' την Εκκλησία , τσιλίκα ...
Τρέχαμε πίσω απ' το Μαλαμομήτσο που αμόλαγε το αερόστατο , πολλές φορές τ' αδέρφια μου πήγαιναν στην Μπελεσίτσα , στο Βούλιαγκα , γιά μπάνιο . Παρέα τους τα Καφτανάκια , Μπιλιάκια , Τσίχλας , Μούρκας ...
Όταν γύριζαν , ο πατέρας μου περίμενε τους γιούς του με τη λωρίδα ! Κάποτε η μάνα μου τους βρήκε να κάνουν μπάνιο ( φυσικά..θεόγυμνοι ) και τους πήρε τα ρούχα τους , τι έγινε , δεν λέγεται !
Γυρίζαμε πεινασμένα στο σπίτι , τρέχαμε στη σανίδα με το ψωμί και δεν αφήναμε κόθρο γιά..κόθρο , δεν υπήρχε τίποτ' άλλο . Βάραγε ο ποντιοκός τη..μύτη του , που λένε . Αχρόνιαγα , φώναζε η μάνα μας , μην το τρώτε όλο το ψωμί , το Σάββατο θα ζυμώσω...
Το τυρί , έπρεπε να το τρώμε λίγο - λίγο , γιατί , λέει , βγάζαμε λεβήθες ! Ρούχα , παπούτσια , ήταν πολυτέλεια . Η μάνα μου μου έραβε ένα φόρεμα με την Ελληνική σημαία .
Χρόνια στερημένα , αλλά αξέχαστα ! Πολλές φορές , λυπάμαι τα παιδιά μου . Δεν έζησαν , δεν είδαν τα πράγματα που ζήσαμε εμείς ..
Κλείνω τα αυτιά μου όταν ακούω στο σπίτι " Ντίσκο " και " Ροκ " , αντιδρώ , βάζω κι' εγώ τότε μιά κασέτα και ακούω το : " Βγήκε ο ήλιος σκοτεινός και το φεγγάρι μαύρο " . Και τότε , μεταφέρομαι στο χωριό , στον Παλιόραγκο , το Στεφάνι , τη Γε΄λαδάρα , τα Αμπέλια....
Όπου , περπάτησα παιδί μικρό....
Πόσο υπέροχα τα λέει ο Κρυστάλλης : " Καλότυχοί μου χωριανοί , ζηλεύω τη ζωή σας..."
Εδώ τελειώνει , η ...νοσταλγική ανάμνηση της αγαπημένης φίλης και χωριανής , της Τασίας Κατσώνη - Μαραγκού , και είναι φίλοι μου ένα...λαογραφικό διαμάντι , ανεκτίμητο , γιατί με λίγα , πολύ λίγα λόγια , περιγράφει τη ζωή του χωριού μας , απ' το..Θεριστή μέχρι το χειμώνα...με παιδική..αθωότητα , και βαθειά γνώση των λεπτομερειών της Λιδορικιώτικης ζωής των γεωργοκτηνοτρόφων , που αποτελούσαν , τότε , τη ραχοκοκκαλιά της τοπικής μας κοινωνίας , αφτιασίδωτα , αυθεντικά και με άριστη τη χρήση των Λιδορικιώτικων φραστικών..ιδιωματισμών , που , δεν ξέρω γιά..μερικούς , αλλά γιά όλους εμάς είναι σημάδι , αυθεντικότητας , αγνότητας και...αντιμαιμουδισμού .
Θα πρέπει , εδώ να σημειώσουμε , πως οι ...γλυκιές , αυτές , αναμνήσεις της αγαπημένης μας Τασίας γράφτηκαν και δημοσιεύτηκαν στη Λιδορικιώτικη εφημερίδα " ΛΙΔΩΡΙΚΙ " του αξέχαστου Λιδορικιώτικη Γιώργου Καψάλη , το 1982 , και είναι ευχής έργον που διασωθήκανε γιατί είναι πολύτιμες.........Κ.-
Φύτρωναν τα σπαρτά , βοτάνιζαν η κορφολογούσαν οι μεγάλοι , εμείς έπρεπε να φέρουμε τα ζα φορτωμένα χορτάρια η καλαμποκιές στην Κατσικαδερέικη Λότζα .
Έφτανε ο θέρος , λιοπύρι , γυάλιζαν τα δρεπάνια στον ήλιο , τα χερόβολα γίνονταν δεμάτια , τα φόρτωναν οι μεγάλοι και μεις τα παιδιά τα πηγαίναμε στο αλώνι . Φτιάχναμε μεγάλες θυμωνιές , το αλώνι , τόχε ετοιμάσει η γιαγιά με το ...μονωτικό της εποχής : Καβαλίνα αγελαδινή . Ακολουθούσε το αλώνισμα , ο Παναγοσπύρος , με μιά σάρτα άλογα έφτανε πρωί-πρωί με βαλμά την κόρη του τη Σταυρούλα . Μεγάλη χαρά νοιώθαμε όταν μπαίναμε μέσα στο " λυώμα " να βαρέσουμε λίγο τα άλογα . Με τα βουκούλια εμείς τα παιδιά γεμίζαμε τα έργαθα άχυρα και τα ρίχναμε στην αχυρώνα , αφού πηδούσαμε μέσα γιά να κάτσουν και να χωρέσουν κι' άλλα .
Φώναζε η γιαγιά μου να της φέρω λίγο κρύο νερό από το Σερεντέλη , άρπαξα την μπαρδάκα και βολίδα γιά τη βρύση να πάρω σειρά . Γυρίζοντας εύρισκα τη γιαγιά μου , με τη γριά Καντρίνα να κάθονται κάτω απ' την αγκορτσιά , περιμένοντας να φυσήξει ούριος άνεμος να λυχνίσουν .
Έφτανε ο Αύγουστος !! Μετά της Σωτήρος και μέχρι της Παναγίας , τα σταφύλια γίνονταν . Πρωί - πρωί , μ' ένα κοφίνι και το μαχαίρι , τρέχαμε στο αμπέλι με τις μαυρούδες και τα αγριπιώτικα , στο γυρισμό ξαποσταίναμε στον Κούστη , κι' ύστερα σπίτι .
Ύστερα , είχαμε τα καλαμπόκια , συναγερμός ! Όλο το σόι στο Παραδείση , στη δουλειά ! Δίπλα η Σνίκαινα φώναζε τον Περικλή που κάθε τόσο ξέκοβε κατά την Μπελεσίτσα ...
Φορτώναμε , ξεφορτώναμε και κουβαλάγαμε μεγάλα σακκιά , ώσπου έφτανε ο μπάρμπας μου ο Νιόνιος φέρνοντας ψιμοτύρι από το " Κίκκιν χούμα " . Ψιμοτύρι , ψωμί και νερό από το πηγάδι της Μπουγαλίνας , ήταν ότι έπρεπε γιά μεσημεριανό . Το καλαμπόκι μαζευόταν βουνό κάτω από το μπαλκόνι . Και το βράδυ , στο ξεμπούλτσισμα , γιορτή ! Όλα τα γειτονόπουλα στο " παρασπόρ " - όπως το λέγαμε .
Χαλασμός ! Γέλια , τραγούδια , αστεία , και δώστου με την πρόκα η το σουβλί να ξεμπουλτσίζουν γιά να βρόυν την ...κοκκινάρα , κι' η πιατέλα με την κολοκυθόπιτα και το χαλβά ( μαλαχόζ ) μας φαίνονταν σπουδαία εδέσματα .
Μετά , ο τρύγος ! Πάτημα τα σταφύλια , γέμιζαν τα σκόπλα μούστο , φόρτωμα - ξεφόρτωμα και μεις , τα παιδιά , στο πόστο μας ...
Στις προετοιμασίες γιά τα χειμωνιάτικα μαντριά , βοηθάγαμε εκεί που κόβαν τις δεματσούλες . Θυμάμαι , μικρό παιδί , 6 με 7 χρονών , μ' έβαλαν καβάλα στο γάιδαρο να πάω φαί και ψωμί στον παπούλη μου , που είχε τα στέρφα και στάλιζαν στην Τσιατούρα .
Εποχές κι' εκείνες...
Γιούρτια , σοκκάκια , όλα δικά μας : Γυφτομαχαλάς , Αλωνάκι , Ψαλάς , Βαρούσι , Λάκκες ...Στριφτό πίσω απ' την Εκκλησία , τσιλίκα ...
Τρέχαμε πίσω απ' το Μαλαμομήτσο που αμόλαγε το αερόστατο , πολλές φορές τ' αδέρφια μου πήγαιναν στην Μπελεσίτσα , στο Βούλιαγκα , γιά μπάνιο . Παρέα τους τα Καφτανάκια , Μπιλιάκια , Τσίχλας , Μούρκας ...
Όταν γύριζαν , ο πατέρας μου περίμενε τους γιούς του με τη λωρίδα ! Κάποτε η μάνα μου τους βρήκε να κάνουν μπάνιο ( φυσικά..θεόγυμνοι ) και τους πήρε τα ρούχα τους , τι έγινε , δεν λέγεται !
Γυρίζαμε πεινασμένα στο σπίτι , τρέχαμε στη σανίδα με το ψωμί και δεν αφήναμε κόθρο γιά..κόθρο , δεν υπήρχε τίποτ' άλλο . Βάραγε ο ποντιοκός τη..μύτη του , που λένε . Αχρόνιαγα , φώναζε η μάνα μας , μην το τρώτε όλο το ψωμί , το Σάββατο θα ζυμώσω...
Το τυρί , έπρεπε να το τρώμε λίγο - λίγο , γιατί , λέει , βγάζαμε λεβήθες ! Ρούχα , παπούτσια , ήταν πολυτέλεια . Η μάνα μου μου έραβε ένα φόρεμα με την Ελληνική σημαία .
Χρόνια στερημένα , αλλά αξέχαστα ! Πολλές φορές , λυπάμαι τα παιδιά μου . Δεν έζησαν , δεν είδαν τα πράγματα που ζήσαμε εμείς ..
Κλείνω τα αυτιά μου όταν ακούω στο σπίτι " Ντίσκο " και " Ροκ " , αντιδρώ , βάζω κι' εγώ τότε μιά κασέτα και ακούω το : " Βγήκε ο ήλιος σκοτεινός και το φεγγάρι μαύρο " . Και τότε , μεταφέρομαι στο χωριό , στον Παλιόραγκο , το Στεφάνι , τη Γε΄λαδάρα , τα Αμπέλια....
Όπου , περπάτησα παιδί μικρό....
Πόσο υπέροχα τα λέει ο Κρυστάλλης : " Καλότυχοί μου χωριανοί , ζηλεύω τη ζωή σας..."
Εδώ τελειώνει , η ...νοσταλγική ανάμνηση της αγαπημένης φίλης και χωριανής , της Τασίας Κατσώνη - Μαραγκού , και είναι φίλοι μου ένα...λαογραφικό διαμάντι , ανεκτίμητο , γιατί με λίγα , πολύ λίγα λόγια , περιγράφει τη ζωή του χωριού μας , απ' το..Θεριστή μέχρι το χειμώνα...με παιδική..αθωότητα , και βαθειά γνώση των λεπτομερειών της Λιδορικιώτικης ζωής των γεωργοκτηνοτρόφων , που αποτελούσαν , τότε , τη ραχοκοκκαλιά της τοπικής μας κοινωνίας , αφτιασίδωτα , αυθεντικά και με άριστη τη χρήση των Λιδορικιώτικων φραστικών..ιδιωματισμών , που , δεν ξέρω γιά..μερικούς , αλλά γιά όλους εμάς είναι σημάδι , αυθεντικότητας , αγνότητας και...αντιμαιμουδισμού .
Θα πρέπει , εδώ να σημειώσουμε , πως οι ...γλυκιές , αυτές , αναμνήσεις της αγαπημένης μας Τασίας γράφτηκαν και δημοσιεύτηκαν στη Λιδορικιώτικη εφημερίδα " ΛΙΔΩΡΙΚΙ " του αξέχαστου Λιδορικιώτικη Γιώργου Καψάλη , το 1982 , και είναι ευχής έργον που διασωθήκανε γιατί είναι πολύτιμες.........Κ.-
No comments:
Post a Comment