ΝΑ ΤΙ ΓΡΑΦΑΜΕ ΠΕΡΙΣΥ ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ : 22-4-07 !

22.4.07

H ΔΩΡΙΔΑ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ - ΜΕΡΟΣ Ε΄

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ – ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ .Η Δωρίδα κατά την Τουρκοκρατία ήταν χωρισμένη σε δύο καζάδες ( διοικητικές και δικαστικές περιφέρειες του Οθωμανικού κράτους ) , του Λιδορικίου και του Μαλανδρiνου .
Ο καζάς , υποδιαίρεση του σαντζακίου ( διοικητική και στρατιωτική περιφέρεια ευρύτερου χώρου και δικαιοδοσίας της Τούρκικης διοίκησης , που επικεφαλής ήταν πασάς ) αντιστοιχούσε , άλλοτε προς τους σημερινούς νομούς κι' άλλοτε προς τις επαρχίες .
Ο διοικητής του , ως τον 17ο αιώνα , ονομαζόταν Σούμπασης , ενώ κατοπινά επικράτησε το όνομα Βοεβόδας η Βοιβόντας , και ήταν επιφορτισμένος με το γενικότερο έλεγχο της περιοχής , αρμόδιος γιά τη μίσθωση , εκμίσθωση η παραχώρηση δημοσίων και σουλτανικών , συχνά δε και των βακούφικων ( μοναστηριακών κυρίως ) εκτάσεων( καλλιεργήσιμων η βοσκοτόπων ) και γιά την είσπραξη των φόρων .
Συμπαραστάτης του , και δεύτερος ιεραρχικά , ο καδής ( ιεροδικαστής ) αρμόδιος σε θέματα δικαιοσύνης που απασχολούσαν τον καζά , που δεν μπορούσε να παραμείνει στην ίδια περιοχή περισσότερο από είκοσι μήνες , ενώ ο βοεβόδας είχε την δυνατότητα να παραμείνει στον ίδιο καζά χρόνια , ανάλογα με τις προσβάσεις που είχε στην Πύλη και στην προτίμηση του πασά που διαφέντευε το σαντζάκι στο οποίο υπαγόταν ο καζάς .
Ας δούμε τους δύο αυτούς καζάδες , όπως τους περιγράφει ο Ιωάννης Γ. Γιαννόπουλος :" Καζάς Λιδορικίου . Από της κατακτήσεως ( 1393 ) το Λιδορίκιον προφανώς υπήχθη εις το σαντζάκιον Τρικάλων . Το 1466/7 απετέλει ένα των ναχιγιέδων του σαντζακίου τούτου . Από της κατακτήσεως όμως της Ναυπάκτου ( 1499 ) και της οργανώσεως του ομωνύμου σαντζακίου , το Λιδορίκιον , ως εγγύς της Ναυπάκτου ευρισκόμενον ακι μακράν των Τρικάλων , υπήχθη αναμφιβόλως εις το νέον σαντζάκιον .
Ήδη εις το κατάστιχον του 1569/70 αναφέρεται ως εις των ναχιγιέδων τούτου . Μεταξύ των καζάδων του σαντζακίου κατατάσσεται και υπό του Χατζή Κάλφα .Περισσοτέρας πληροφορίας έχομεν εκ της δευτέρας περιόδου της Τουρκοκρατίας .Είς Οθωμανικόν , εν μεταφράσει , έγγραφον του 1701 αναφέρεται καζάς Λιδορικίου υπαγόμενος , ως συνάγεται εκ του περιεχομένου του εγγράφου , εις το σαντζσάκιον Ναυπάκτου .
Κατ' εκείνο το έτος ο καδής της περιφερείας ωνομάζετο Χασάν .Έγγραφα οθωμανικά , εν μεταφράσει , των ετών 1734 , 1749 , 1752 , 1757 , 1760 , 1766 , 1767 και 1788 πείθουν περί της υπάρξεως του καζά τούτου . Το 1749 ο καδής ωνομάζετο Μουσταφά , το 1757 Μεχμέτ , το 1788 Χαφούζ Μεχμέτ . Βοεβόδας διοικητής του καζά αναφέρεται το 1733 , τι 1752 , το 1760 ο Χατζή Χαλίλ αγάς , το 1788 ο Χατζή Αρήφ αγάς . Ο εκάστοτε βοεβόδας , ως προκύπτει εκ των εγγράφων , εμίσθωνε κατ' αποκοπήν τας ετησίας προσόδους του καζά Λιδορικίου .
Το 1788 αναφέρεται και κεχαγιάς ( δήμαρχος ) Λιδορικίου ο Αλή αγάς υιός του Εμπού Μπεκίρ . Εκ του αυτού εγγράφου συνάγεται , ότι οι χριστιανοί κάτοικοι του καζά εκπροσωπούνται ενώπιον των Οθωμανικών δικαστηρίων υπό των κοτσαμπάσηδων .
Κατά την τελευταίαν περίοδον της Τουρκοκρατίας , ως ήδη ελέχθη , ο καζάς Λιδορικίου υπήχθη εις το σαντζάκιον Ευρίπου . Αλλά και ο καζάς ούτος κατά τα έτη της επιρροής και κυριαρχίας του Αλή πασά εις την Στερεάν Ελλάδα ανήκεν ουσιαστικώς εις το < κράτος > του . Το 1806 ο Βοεβόδας του Λιδορικίου Φεράτ αγάς ήτο υιός του ντιβάν εφέντη του Αλή πασά , δηλαδή πρόσωπον του αμέσου εμπίστου περιβάλλοντός του .
Τα όρια του καζά Λιδορικίου συμπίπτουν με τα της σημερινήε επαρχίας Δωρίδος , εκτός του ΝΑ τμήματος αυτής , το οποίον απετέλει τον καζάν Μαλανδρίνου . Εξαίρεσιν αποτελούν χωρία τινά πλησίον του νοτιωτάτου σημείου του Μόρνου υπαγόμενα εις τον καζάν Ναυπάκτου .

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι...........



ΠΕΝΤΑΓΙΩΤΙΚΗ ΛΕΒΕΝΤΙΑ......

Στ'αγνάντιο , κεφαλοχώρι η χιλιοτραγουδισμένη Πενταγιού, έχει στα πόδια της τα Λιδορικιώτικα περάσματα . Βίγλα δυσκολόφταστη - φωλιά κλεφτών παλιότερα - στον < υπέρ πάντων > αγώνα πρόσφερε , ανοιχτόχερα , σ' ανθρώπους κι'εφόδια .Νιοί και γερόντοι , άντρες - γυναίκες , διέθεσαν τα πάντα .
Προύχοντας ο Κώστας Ψιμάρας , με θέρμη και πίστη φλογερή , δυνάμωσε την κρυφή σπίθα των χωριανών του , τους φτέρωσε το νου , συγκέντρωσε 30-40 νομάτους και φανέρωσε την Πενταγιώτικη λεβεντιά , όπου η χρειά τ'απαιτούσε .
Συμμαχητής του , ο γιός του , ο Γιάννης , μικρός τότε - είχε δη το φως το 1798 - μ'άλλους 30 συντοπίτες του , έπαιρνε μαθήματα απ' τον πατέρα του και σε πολλά τον ξεπέρναγε.Στην πολιορκία του Λιδορικιού - που ήταν σπουδαιότατης σημασίας γιά το κίνημα στη Ρούμελη - στον Έπαχτο , το Μαυρολιθάρι , τον Αετό , την Υπάτη - δυό φορές - την Νευρούπολη , τα Βασιλικά , τη Γραβιά , παντού , παραδείγματα θάρρους οι Ψιμαραίοι !
Περηφανεύονταν λόγγοι και ρεματιές γι' αυτούς .Στην Καλλιακούδα , ο Καπετάν - Κώστας , πούστιβε κοτρόνι στη χούφτα του , σωριάστηκε νεκρός . Μπαμπέσικα , Αρβανίτης , τον έστειλε στον τάφο .Βούρκωσαν άστρα κι' ουρανοί , σείστηκ' η γη συθέμελα...Ευλαβικά , οι άντρες του συνάχτηκαν γύρω απ' τον άψυχο αρχηγό τους , σαν φύγαν οι Τούρκοι .
Αναλογίζονταν την παλλικαριά του και θρηνούσαν !...Του Γιάννου όμως , δεν τ' άρεσαν κάτι τέτοια :Ορέ ! Μένα ήταν πατέρας μου !! Κλαίω ; Σεις τι πάθατε ; Μοιρολογίστρες γίνατε ; Οι αντρειωμένοι διψάν γιά εκδίκηση κι' όχι για μοιριολόγια !!
Πήρε και τ' ορφανεμένο ορδί του μακαρίτη και - μ' εξήντα τώρα - περπάτησε στ' αχνάρια της Ελλάδας που γεννιόταν , στο Δίστομο , τα Τριζόνια , την Οξυά .Οσμίζονταν Πενταγιώτικο ασκέρι οι Τούρκοι κι' έτρεμαν....Ήταν το καλύτερο μνημόσυνα γιά τον καπετάνιο.....