ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΞΩΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΔΩΡΙΔΑΣ - Α ' ΠΕΡΙΒΟΛΙΟΥ ( ΑΓΛΑΒΙΣΤΑΣ ) .

Η Αγλαβίστα ( Περιβόλι ) βρίσκεται στον κεντρικότερο χώρο της Δωρίδας , σε υψόμετρο 640 μέτρων περίπου . Περιβάλλεται από όμορφες καταπράσινες βουνοκορφές - Βάρβαρο , Καυμένη Αχυρώνα , Αηλιάς , Μαύρο Λιθάρι , Βλυσίδι , Σταματάκι , Τούμπανο , Κοκορέτσα , Άνω και Κάτω Κρανιά , Πέρα και Δώθε Ράχη - σε γραφικές ρεματιές , σε σκιερά λαγκάδια , σε ψηλά ντούσκα και πυκνές φυλλωσιές . Δεσπόζει του ποταμού Μόρνου - που τον στράγγιξε η λίμνη - με φόντο τη Μεγάλη Λούζα και τις Ράχες Πλευρίτι , Μαύρο κούτσουρο και Γρύβες .
Το 1920 είχε 213 κατοίκους και το 1983 μόνο 33 μόνιμους ! Παρ'α το γεγονός ότι δεν υπάρχουν έγγραφα μαρτυρημένα στοιχεία , οι άνθρωποι στο πέρασμά τους απ' την Αγλαβίστα , εξόν από τη φυσική ζωή τους - με το τσάπισμα των χωραφιών και τσοπάνισμα των λίγων πραμάτων ( ζώων ) - είχαν μέσα τους μιά αισθηματική ψυχή που μας φανερώνει την ακριβή εικόνα της ευλάβειάς τους σαν Χριστιανών . Όμως , απ' το σιγαλό και ήσυχο , το γεμάτο μεγαλοπρέπεια θρησκευτική , στόμα των παλιών γερόντων , άκουσα τα σπουδαία και αξιόλογα λόγια γιά τις εκκλησίες και τα παρεκκλήσια η ξωκλήσια , που διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα .
Στη θέση Άγιος Νικόλαος , η Πέρα Χωριό , η Καραμούζα , που σήμερα υπάρχουν μόνο δυό σπίτια που κατοικούνται , υπάρχουν θεμέλια και σημάδια , που φανερώνουν πως υπήρχε χωριό με ζωή και ενδιαφέρον . Εκεί , και πάνω σ' ένα λοφίσκο , χτίσανε και την πρώτη εκκλησία τους , τον Αι Νικόλα , πότε όμως δεν το γνωρίζουμε . Προ του 1857 , ο Αι Νικόλας και το χωριό κατολίσθησαν και τις πέτρες της εκκλησίας τις πήραν οι χωριανοί και χτίσανε πεζούλες και φύτεψαν διάφορα δέντρα , πολλά απ' τα οποία υπάρχουν σήμερα . Φρόντισαν όμως και περιμάζεψαν την αξιόλογη εικόνα του Αγίου , που σήμερα βρίσκεται σε άριστη κατάσταση , στην Αγία Τριάδα . Η εικόνα αυτή φέρει την επιγραφή : " Δέησις δούλου του Θεού Ζέκιου Παναγιώτη 1847 ".
Μετά την κατολίσθηση , το χωριό μεταφλερθηκε στην σημερινή θέση του . Οι Αγλαβιστιώτες αισθάνθηκαν την ανάγκη να χτίσουν νέα εκκλησία , πολιούχο του χωριού τους . Στην κορυφή του χωριού και στο λόφο Καιγιάρι , όπου και το παλιό νεκροταφείο - όπου υπήρχε μικρό παρεκκλήσι στο όνομα της Αγίας Τριάδας - δεσπόζουν και σήμερα μεγαλοπρεπείς γερασμένες βελανιδιές . Εκεί χτιστηκε η σημερινή εκκλησία της Αγίας Τριάδας . Πότε άρχισαν και ποιός πρωτοστάτησε εκ των ιερέων , δεν είναι απόλυτα γνωστό . Θέλω να πιστεύω , πως ένας απ' τους ιερείς , ο αείμνηστος ιεροδιδάσκαλος Παπατριαντάφυλλος Τσεκούρας του Κων/νου , κουράστηκε περισσότερο γιά την ανέγερση της εκκλησίας .
Η αποπερέτωση του ναού έγινε τον1905 . Λέγεται , πως οι πρώτο-μάστοροι χτιστάδες ήταν οι Μαρτίνηδες απ' το χωριό Γρανίτσα , αλλά είδαν φοβερό όνειρο και απ' το φόβο εγκατέλειψαν τις εργασίες και έφυγαν . Το έργο το συνέχισαν μάστοροι απ' τον Άβορο , με αρχιμάστορα τον μακαρίτη Σπύρο Τσώνο . Είναι αλήθεια πως εργάστηκαν τίμια και ειλικρινά και φτιάξανε ένα έργο αξιόλογο , ανάλογο με την οικονομική δυνατότητα των Αγλαβιστιωτών .
Παρά την καταραμένη φτώχεια των κατοίκων της Αγλαβίστας , όλοι υπήρξαν συνδρομητές και επί αρκετά χρόνια , μέχρι να τελειώσει το έργο , έδιναν από δυό δραχμές ο καθένας . Μόνο ένας φίλος των Αγλαβιστιωτών , απ' το Κροκύλειο , ονόματι Γιώργος Περλήγκας , αρτοποιός απ' το Λάυριο , έδωσε δέκα δραχμές . Σε βιβλίο συνδρομητών γιά την ανέγερση , που σώζεται κατεστραμμένο κάπως , φαίνονται τα ονοματεπώνυμα των συνδρομητών . ( 'Ερανος η ρήμα υπέρ του Ναού και της Μεγάλης Λούζας ) .
Σημασία έχει ότι το έργο το τελείωσαν με την υπομονή τους . Η Αγία Τριάδα είναι Βασιλικού ρυθμού , το τέμπλο από ξύλο καρυδιάς , σκαλιστό όλο , έγινε απ' τα χέρια του μακαρίτη Ιωάννη Κιντώνη , από τον Άβορο , που τον θυμάμαι στην κατοχή , όταν ήρθε στην Αγλαβίστα γιά λίγο καλαμπόκι . Δεν ξέρω πόσοι Αγλαβιστιώτες είχαν και τού 'δωσαν . Οι αγιογραφίες είναι αξιόλογες , με ανεξίτηλα χρώματα , κα αρίστης τεχνοτροπίας , από τους αδελφούς Βαρλαάμ του Αγίου Όρους . Η δαπάνη των εικόνων βάρυνε τους Αγλαβιστιώτες και τους φίλους τους . Σε κάθε μιά εικόνα αναγράφεται το έτος και το όνομα του δωρητού . Στην Αγία Τριάδα υπάρχουν σήμερα κατα σειρα ( παλιά βέβαια ) αντιμίσια , από τα οποία μπορει κανείς
αν θέλει να ερευνήσει πολλά .
1) Αντιμίσιον επί επισκόπου Φωκίδος Νεοφύτου ( 1827 )
2) " " " " ¨ ( 1834 )
3) " " " " " ( 1854 )
4) " " " " Αμβροσίου ( 1906 )

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι .......